Mbaï ti fini

Jéhovah afa na mbi ti sara ye so lo ye

TËNË TI MAX LLOYD

A yeke lani na ngu 1955 na mbeni bï so l’heure ahon mingi awe. Mbi na mbeni mba ti mbi missionnaire e yeke na yâ ti territoire ti e na Paraguay, na Amerika ti Mbongo. Gbâ ti azo so ngonzo ahon ndo ti ala aga angoro da so e yeke na yâ ni, ala dekongo ala tene: “Nzapa ti e ayeke nzapa so aye mênë mingi, na lo ye mênë ti agringos.” E so e yeke agringos ni so (awande), e si ge tongana nyen?

MBI kono na Australie nga kâ la Jéhovah akomanse ti fa na mbi ti sara ye so lo ye. Na ngu 1938 babâ ti mbi ayeda ti mû buku Ennemis so mbeni Témoin amû na lo. Kozoni si babâ ti mbi awara buku so bê ti lo na mama ti mbi anze awe ndali ti sarango ye ti akota zo ti eglize ti ndo ni, so atene so ambeni mbage ti Bible ayeke gi atënë ti pande. Ngu oko tongaso na peko ti so ala wara buku ni so, babâ na mama ti mbi awara batême ti fa so ala mû tere ti ala na Jéhovah. Ti londo na ngoi ni so ti ga na ni, ye so ayeke kota mingi na yâ ti sewa ti e ayeke sarango ye so bê ti Jéhovah aye. Na pekoni, ita ti mbi ti wali, Lesley, so ahon mbi na ngu oku awara batême, na mbi wara batême na ngu 1940 na ngoi so mbi yeke lani na ngu gumbaya.

Kete na pekoni so Use Bira so Amû Sese Kue ato nda ni, a kanga lege na aTémoin ti Jéhovah na Australie ti sigigi na ambeti wala ti kangbi ni. Tongaso, na ngoi so mbi de kete molenge, mbi manda ti fa tënë ti mabe ti mbi, gi na Bible awe. Mbi yeke gue ka na Bible ti mbi na ekole ti fa ndani so mbi yeke bara drapeau ape nga so mbi yeke mû maboko ape na yâ ti ngangu so azo ayeke sara ti mû maboko na kodoro ti ala so ayeke tiri bira.​—Ex. 20:4, 5; Mat. 4:10; Jean 17:16; 1 Jean 5:21.

Amba ti mbi ti ekole ni aye ti duti ndo oko na mbi ape teti so ala tene so mbi yeke “mbeni wakala ti azo ti Zamani.” Na ngoi ni so, a yeke fa afilm na ekole. Kozoni na film ni, a ku ti tene azo ni kue alondo na ahe hymne. Tongana mbi ngbâ ti duti, amolenge ti koli use wala ota ayeke gbu mbi na kuä ti li ti mbi ti gboto mbi na nduzu. Na nda ni a tomba mbi na ekole ndali ti so mbi ye ti sara ye alingbi na aye so mbi mä na bê na ni na yâ ti Bible. Ye oko, mbi lingbi ti mû acour na yanga-da na lege ti ambeti so a yeke tokua na mbi.

MBI SI NA YE SO MBI ZIA NA GBELE MBI TI SI DÄ

Mbi zia na gbele mbi lani ti to nda ti kua ti pionnier permanent tongana mbi wara ngu 14. Bê ti mbi ayeke na vundu lani mingi na ngoi so babâ na mama ti mbi atene na mbi so a lingbi mbi gi kua mbi sara ni kozo awe si. Ala tene so a lingbi mbi nga kue mbi futa da nga na kobe, na ala tene na mbi so tongana mbi wara ngu 18 awe si mbi lingbi ti komanse kua ti pionnier ni. Ye so asara si lakue mbi na ala e yeke diko tënë na ndo ti nginza so mbi yeke wara. Mbi tene na ala so mbi ye ti bata nginza ti mbi ndali ti kua ti pionnier, me ala yeke mû ni.

Na ngoi so ngoi ti tene mbi komanse kua ti pionnier ni alingbi, mbi na babâ na mama ti mbi e duti na ala tene na mbi so nginza so mbi yeke mû lani na ala so ala zia ni na banque. Na pekoni ala mû ni kue na mbi ti tene mbi vo na bongo nga na ambeni ye so mbi yeke na bezoin ni ndali ti kua ti pionnier. Ala yeke fa lani na mbi ti bâ lege ti mbi mbi wani me ti ku pëpe ti tene ambeni zo la asara ni. Tongana mbi gbu li na ndo ti fango ye so, mbi bâ so ayeke nzoni mingi.

Na ngoi so mbi na Lesley e ngbâ lani kete, apionnier ayeke ga ka mingi na yanga-da ti e, na e ye mingi ti tene e na ala e fa tënë. E yeke fa tënë na anda-yenga da na da, na ndo ti alege nga e yeke sara a-étude. Na ngoi ni kâ awafango tënë ayeke fa tënë ngbonga 60 nze na nze. Lakue Mama ayeke ga nduru mingi ti wara ngbonga so, na lo zia nzoni tapande na mbi na Lesley.

KUA TI PIONNIER NA TASMANIE

Kozo territoire so mbi sara kua ti pionnier permanent dä ayeke zoa ti Tasmanie so ayeke na Australie, kâ mbi wara ita ti mbi ti wali na koli ti lo. Ye oko, kete na pekoni ala gue ti sara klase 15 ti Ekole ti Guiléad. Mbi yeke lani kamene mingi na lâ oko mbi zia sewa ti e mbi gue na mbeni ndo nde ape. Ambeni zo atene so mbi yeke sara ande gi nze ota kâ. Me kozo si mbi sara ngu oko, na ngu 1950, mbi ga serviteur ti groupe, so laso a iri ni coordinateur ti bungbi ti a-ancien. Na pekoni mbi ga pionnier spécial, nga mbi na mbeni ita-koli so ayeke maseka la e sara kua place oko.

Ndo so a tokua e dä ayeke mbeni ndo ti gingo cuivre na Témoin oko ayeke kâ ape. E mû bus e si na ndo ni so na mbeni lakui. Na bï ni so e lango na yâ ti mbeni ngbene hôtel. Na ndade ni na ngoi so e yeke fa tënë da na da, e hunda azo so e fa tënë na ala ti bâ wala ala hinga mbeni da so a zia ti loué ni. Nduru na lakui, mbeni zo atene so mbeni da ti pasteur ayeke na tere ti eglize Presbytérienne na zo ayeke na yâ ni ape na lo tene so e lingbi ti sara lisoro na diacre ni. Diacre ni asara ye na nzoni bê na lo yeda ti tene e mû da ni. A yeke mbeni ye so ahon gbungo li ti zo ti londo na yâ ti da ti mbeni kota zo ti eglize lâ oko oko ti gue ti fa tënë.

Azo ti territoire ni aye tënë so e yeke fa mingi. E sara apendere lisoro na e to nda ti manda Bible na azo mingi. Na ngoi so akota zo ti eglize na kota gbata ni ahinga tënë ni na ala mä so aTémoin ti Jéhovah alango na da ti pasteur ni, ala hunda na diacre ni ti tomba e hio na yâ ti da ni. E kiri e wara ndo ti lango ape.

Na ndade ni na pekoni so e fa tënë juska na peko ti midi, e gi ndo so e lingbi ti lango dä na bï. E wara mbeni nzoni ndo na yâ ti mbeni stade. E zia abozo ti e kâ na mbeni ndo so zo alingbi ti bâ ni ape na e kiri e fa tënë. Ndo akomanse ti vuko awe, me e gue e sara tanga ti ada so angbâ mingi ape ti si na lege. Na mbeni da ni, mbeni koli amû na e da ti chambre use ti tene e lango dä. Da ni ayeke na peko ti da ti lo.

KUA TI CIRCONSCRIPTION NGA EKOLE TI GUILÉAD

Na pekoni so e fa tënë nze miombe na yâ ti territoire so, mbi wara mbeni mbeti so alondo na filiale ti Australie so atisa mbi ti ga surveillant ti circonscription. A yeke mbeni ye so mbi ku tere ti mbi na ni ape, ndali ti so mbi yeke gi na ngu 20. Na pekoni so a fa na mbi kua ni teti ayenga use, mbi komanse ti sara vizite ti kpengba acongrégation. Mingi ti aita ni ngu ti ala ahon ti mbi, me ala bâ kua so mbi sara na nene ni na ala bâ mbi pëpe tongana mbeni mbumbuse zo ndali ti so mbi de maseka mingi.

Mbi sara avoyage na alege nde nde ti gue na acongrégation. Na mbeni yenga mbi gue na bus, mbeni na tramway (kete train), mbeni na oto wala na moto; na ndo ti moto ni mbi gbu valise nga na bozo ti fango tënë na maboko mbage na mbage. Dutingo ndo oko na amba ti mbi Témoin anzere mingi. Mbeni serviteur ti groupe aye mingi ti tene mbi ngbâ na ndo ti lo atâa so da ti lo ade ti hunzi kue ape. Na yenga ni so a leke gbogbo ti mbi na yâ ti baignoire, me e kue e wara ye ti nzoni mingi na lege ti yingo na yâ ti yenga ni.

Na ngu 1953 a tokua na mbi demande ti sara klase 22 ti Ekole ti Guiléad, a yeke nga mbeni ye so mbi ku tere ti mbi na ni ape. Tere ti mbi anzere me nga mbi yeke na gingo bê. Ala hinga, na peko ti so ita ti mbi na koli ti lo awara diplôme ti ala na Ekole ti Guiléad na 30 juillet 1950, a tokua ala na Pakistan. Ala sara nga ngu oko ape tere ti Lesley ason na lo kui kâ. Mbi yeke gi bê ti mbi mbi tene, bê ti babâ na mama ti mbi ayeke duti ande tongana nyen na ndo ti tënë ti guengo ti mbi na mbeni kodoro wande hio na pekoni? Ye oko, ala tene: “Gue mo sara na Jéhovah na ndo kue so lo tokua mo dä.” Tanga ti bango Babâ la. Lo kui na ngu 1957.

Kete na pekoni, mbi na aita oku ti Australie e mû bateau ti gue na New York City, e sara yenga omene na lege. Na ngoi ni e diko Bible, e manda ye nga e fa tënë na amba ti e azo ti voyage ni. Kozoni si e gue na ndo so a yeke sara ekole ni dä na South Lansing na New York, e gue na assemblée internationale so a sara ni na Yankee Stadium na juillet ti ngu 1953. Wungo ti azo so aga asi 165 829.

A-élève 120 so aga na ekole ni alondo na akodoro nde nde. A fa na e ndo so a tokua e dä gi na lango ti mungo na e diplôme ni. E gue hio na bibliothèque ti Guiléad ni ti hinga ye na ndo ti akodoro so a tokua e dä. A tene na mbi so a tokua mbi na Paraguay, mbeni kodoro so azo ti kengo yanga ti azo so ayeke na komandema ayeke dä mingi. Kete na pekoni so mbi si na kodoro ni, mbi hunda ambeni missionnaire ni na mbeni ndapre mbi tene “matanga” ti nyen la a sara na bï so so? Ala he ngia na ala tene: “Ti mo kozo bango wusuwusu ti mo la. Bâ ndo na porte mo bâ.” Aturugu ayeke na ando oko oko kue!

MBENI NGANGU YE SO ASI

Mbeni lâ, mbi na surveillant ti circonscription e gue ti sara vizite na mbeni congrégation so ayo na kota kodoro nga ti fa vidéo La Société du Monde Nouveau en action. E sara voyage teti ngbonga miombe wala gumbaya, kozoni na train, na pekoni na mbarata nga na charrette so ambarata agboto ni, na nda ni na charrette so abagara agboto ni. E yeke mû na tere ti e groupe nga na ye ti ziango na vidéo ni. Tongana e si awe, e sara vizite na azo ti fango yaka nga na ti batango anyama na e tisa ala kue ti ga ti bâ vidéo ni na bï. Azo 15 tongaso aga.

E bâ vidéo ni asi gi penze ngbonga 20 tongaso, a tene na e ti gue na da hio. E mû ye ti ziango na vidéo ni na e gue na da. Na pekoni gbâ ti akoli aga adekongo, apika ngombe na ahe bia atene: “Nzapa ti e ayeke nzapa so aye mênë mingi, na lo ye mênë ti agringos.” Gi agringo use la ayeke dä, na mbi yeke oko ni. Azo so abâ vidéo ni akanga lege na gbâ ti azo ni ti li na yâ ti da ni. Me azo ni akiri aga na ngbonga ota ti ndapre tongaso, ala pika ngombe na ala tene ala yeke gbu e ande na lege na kiringo ti e na gbata.

Aita-koli use asara tënë ni na shérif, na lo ga na peko ti midi na ambarata use ti gue na e na gbata. Na lege, tongana e si nduru na agbako, lo yeke sigi na ngombe ti lo lo hon na devant ti bembe ndo ni si. Mbi bâ so mbarata ayeke mbeni kpengba ye ndali ti voyage, na pekoni mbi wara oko.

AMBENI MISSIONAIRE AGA

Kusala ti fango tënë angbâ ti gue na li ni atâa so akota zo ti eglize agi lakue ti kanga lege. Na 1955, afini missionnaire oku aga, Elsie Swanson mbeni ita-wali ti kodoro ti Canada so ade maseka ayeke na popo ti ala. Lo wara diplôme ti lo klase 25 ti Ekole ti Guiléad. E yeke lani na Béthel teti mbeni ngoi kozo si a tokua lo na mbeni gbata. Lo mû fini ti lo kue na yâ ti kua ti Jéhovah sân mungo maboko ti babâ na mama ti lo so ayeda na tâ tënë ape. Na lango 31 ti décembre ngu 1957, mbi na Elsie e sara mariage, gi e use la e lango na yâ ti mbeni da ti missionnaire na mbage ti mbongo ti Paraguay.

E yeke na ngu ti tuyau ape, me e yeke na dû ti ngu na peko da. E yeke pëpe na place ti sukulango ngu wala kabine na yâ ti da. E yeke na masini ti sukulango bongo ape, e yeke nga même na frigo ape. E yeke vo lâ oko oko akobe so a lingbi zo ate ni gi na lango ni. Me so e duti na aye mingi ape nga e na aita ti congrégation e ye tere mingi asara si ngoi ni so ayeke ngoi so e yeke na ngia mingi na yâ ti mariage ti e.

Na 1963, kete na pekoni so e kiri na Australie ti bâ mama ti mbi, lo wara kobela ti bê, peut-être ayeke ngbanga ti so tere ti lo anzere mingi ti bâ molenge ti lo ndali ti so a sara ngu bale-oko la lo bâ lo ape. Na ngoi so lango ti kiringo ti e na Paraguay aga nduru, e yeke na mbeni desizion ti mungo ni so ayeke ngangu mingi ahon atanga ni na yâ ti fini ti e. A yeke nzoni e zia mama ti mbi na hôpital, na beku so mbeni zo ayeke bâ lege ti lo, na e kiri e sara kua ti e so e ye ni mingi na Paraguay? Na pekoni so e sambela mingi, mbi na Elsie e mû desizion ti ngbâ ti bâ lege ti Mama. E wara lege ti sara ni nga ti ngbâ na yâ ti kusala ti ngoi kue juska lo kui na 1966.

A yeke lani mbeni kota pasa ti sara kusala ti circonscription nga na ti district na Australie teti ambeni ngu nga ti fa ye na Ekole ti Kusala ti Royaume na a-ancien. Na pekoni mbeni changement aga na yâ ti fini ti e. Mbi ga membre ti kozo Komite ti Filiale ti Australie. Na ngoi so e ye ti leke fini da ti Béthel, a zia mbi ti bâ ndo na ndo ti komite ti lekengo da ni. Na mungo maboko ti azo mingi so ahinga kua ni nga na sarango kua ti azo ni maboko na maboko, e wara mbeni pendere da ti Béthel.

Na pekoni mbi sara kua na bureau ti service, so ayeke bâ ndo na ndo ti kua ti fango tënë na yâ ti kodoro ni. Mbi wara nga pasa ti sara vizite na afiliale ti ambeni kodoro tongana surveillant ti zone ti mû maboko na aita nga ti wa ala. Sarango vizite na ambeni kodoro so azo ni asara angu mingi na da ti kanga nga na yâ ti acamp ti sarango pasi na azo ndali ti so ala ye ti ngbâ ti mä yanga ti Jéhovah, akpengba mabe ti mbi.

KUA TI E NA NDEMBE SO

Na ngu 2001 tongana e londo na mbeni voyage ti vizite ti zone e kiri na e fatigué, mbi wara mbeni lettre so alondo na Brooklyn, New York, a tisa mbi ti gue ti sara kua na yâ ti Komite ti Filiale ti États-Unis so azia na sese fini fini. Mbi na Elsie e zia tënë ni na yâ ti sambela, na e yeda na ni na ngia. A hon ngu 11 awe la e ngbâ na Brooklyn.

A nzere na mbi mingi so mbi wara mbeni wali so ayeke na ngia ti sara ye kue so Jéhovah ahunda. Mbi na Elsie e yeke fadeso na ngu 81 na e yeke kamême na nzoni seni. E yeke ku kungo ti tene Jéhovah afa ye na e teti lakue lakue nga ti wara aye ti nzoni so lo yeke sara ande teti azo so angbâ ti sara ye so bê ti lo aye.

[Tënë na lembeti 19]

Na mbeni yenga mbi gue na bus, mbeni na tramway (kete train), mbeni na oto wala na moto; na ndo ti moto ni mbi gbu valise nga na bozo ti fango tënë na maboko mbage na mbage

[Tënë na lembeti 21]

E yeke ku kungo ti tene Jéhovah afa ye na e teti lakue lakue

[Afoto na lembeti 18]

Na mbage ti wali: Na ngoi so mbi yeke sara kua ti circonscription

Na mbage ti koli: Mbi na babâ na mama ti mbi

[Foto na lembeti 20]

Na lango ti mariage ti e na 31 décembre 1957