‘Fade A futa kusala ti ala’

GBIA Asa so amû li ni na ndo ti aturugu ti lo alondo na li ti ahoto ti Judée lo zu na yâ ti apopo-hoto. Tongana lo si na ndo so yâ ti popo-hoto ni akono, lo luti na li ti lo akpe. Na gbe ni, lo bâ kando ti awato, ala yeke gbani gbani! A yeke aturugu ti kodoro ti Éthiopie na wungo ti ala asi kutu oko. Wungo ti aturugu ti Asa ayeke gi 580 000 tongaso.

Na gbele bira so ayeke ga so, nyen la agbu bê ti Asa mingi? Yanga so lo yeke mû na aturugu ti lo ti kota kamba? Atënë so lo yeke tene ti mû ngangu na aturugu ti lo? Lo yeke tokua lettre na afami ti lo? Ên-ën! Na gbele kpale so, Asa asambela.

Kozo si e kiri e bâ sambela so nga e bâ ye so asi na ngoi ni so, zia e gi ti hinga ye kete na ndo ti Asa. Nyen la asara si lo sara ye tongaso? Lo yeke na raison ti gi mungo maboko ti Nzapa? Ye wa mbaï ti Asa afa na e na ndo ti lege so Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndo ti kusala ti awakua ti lo?

MBAÏ TI ASA

Na yâ ti angu 20 so aga na peko ti so kodoro ti Israël akangbi aga aroyaume use, sarango ye ti apaiën amû yâ ti kodoro ti Juda kue. Na ngoi so Asa aga gbia na ngu 977 kozo ti Christ, même na yâ ti yangbo ti gbia a yeke voro anzapa ti azo ti Canaan so ala tene ala la ayeke sara si akobe ti yaka nga na anyama adü mingi. Me mbeti ti Chronique asara tënë ti komandema ti Asa atene so lo ‘sara ye so ayeke nzoni na mbilimbili na lê ti L’Éternel Nzapa ti lo’. Asa ‘alungula gbalaka ti awande na lo lungula ndo-nduzu, na lo fâ pilier ti atoro na sese, na lo dë ayanda ti Astarté na sese.’ (2 Chron. 14:1, 2). Asa atomba nga na yâ ti kodoro ti Juda “akoli ti pitan” so ayeke bungbi na amba ti ala akoli na so atene Nzapa la ahunda ti tene ala sara tongaso. Asa angbâ gi na tombango azo pëpe. Lo wa nga azo ni ti “gi L’Éternel Nzapa ti akotara ti ala” nga ti bata “ndia” ti Nzapa na ti “sara na lege ti komandema” ti lo.​—1 aGbia 15:12, 13; 2 Chron. 14:3.

Nzara so Asa ayeke na ni teti tâ vorongo anzere na Jéhovah na lo mû na Asa siriri teti ngu mingi. Ni la gbia ni atene: “E gi L’Éternel Nzapa ti e; e gi Lo, na Lo mû na e siriri na mbage kue.” Azo ni amû ngoi ni so ti leke gbagba na tere ti agbata ti royaume ti Juda. Bible atene “ala sara akodoro, na kusala ti ala aga nzoni.”​—2 Chron. 13:23; 14:5, 6.

NA NGOI TI BIRA

Tongana e bâ mbaï ti Asa, bê ti e adö pëpe so lo sambela na ngoi so lo tingbi na bira na mbeni wato so ayeke na aturugu mingi ahon atanga ni kue so Bible asara tënë ni. Asa ahinga so Jéhovah ayeke futa azo so ayeke sara ye na mabe. Lo sambela Jéhovah ti mû maboko na lo. Asa ahinga so tongana lo zia bê ti lo na ndo ti Nzapa na Nzapa amû maboko na lo, atâa awato ni awu tongana nyen wala ala yeke ngangu tongana nyen, ala yeke sara ye oko na lo pëpe. Bira so andu nga iri ti Jéhovah, ni la Asa atoto na Nzapa ndali ni. Gbia ni asambela, a tene: “O [Jéhovah, FD] Nzapa ti e, Mo sara na e, teti e zia bê ti e gi na Mo, e ga ti tiri bira na azo mingi mingi so na iri ti Mo. O [Jéhovah, FD], Mo yeke Nzapa ti e, zia azo ahon Mo na ngangu pëpe.” (2 Chron. 14:10). A yeke mo bâ mo tene gbia ni ayeke tene: ‘Jéhovah, aturugu ti Éthiopie aga ti sara bira na mo. Zia si zonga aga na ndo ti iri ti mo pëpe na ziango lege na azo so ayeke na ngangu pëpe ti sö benda na ndo ti azo so iri ti mo ayeke na ndo ti ala.’ A yeke tongaso si “L’Éternel ahon azo ti Éthiopie na ngangu na gbele Asa na azo ti Juda; na azo ti Éthiopie akpe.”​—2 Chron. 14:11.

Laso, azo ti Jéhovah ayeke tingbi na gbâ ti awato so ayeke ngangu mingi. E yeke mû pëpe atâ ye ti bira ti tiri na ni na ala. Ye oko, e hinga na bê ti e biani so Jéhovah ayeke sara si abe-ta-zo kue so atiri bira na iri ti lo na lege ti yingo ayeke sö benda. E oko oko e yeke sara ngangu ti dö sese na abibe so ayeke pusu zo ti yeda na asioni sarango ye, e yeke tiri na awokongo ti e wani nga e yeke bata azo ti sewa ti e si aye ti sioni asara ngangu na ndo ti ala pëpe. Me, atâa kpale wa e tingbi na ni, sambela ti Asa alingbi ti mû ngangu na e. Jéhovah la asara si lo sö benda. A fa ye so azo kue so azia bê ti ala na ndo ti Nzapa alingbi ti ku ti wara. Mbeni zo ti gbu lê ni na Jéhovah ayeke dä pëpe.

ATËNË SO AMÛ NGANGU NGA MBENI WANGO

Na ngoi so Asa ayeke kiri na kodoro na peko ti bira ni lo tingbi na prophète Azaria. Prophète ni atene na lo atënë so amû ngangu na zo nga lo mû wango na lo, lo tene: “O Asa na azo ti Juda na ti Benjamin kue, i mä mbi! L’Éternel ayeke na i tongana i yeke na Lo; tongana i gi Lo, fade i wara Lo; me tongana i zia Lo, fade Lo zia i. . . . I gbu ngangu, i woko pëpe, teti fade A futa kusala ti i.”​—2 Chron. 15:1, 2, 7.

Atënë so alingbi ti kpengba mabe ti e. A fa so Jéhovah ayeke na e na ngoi kue so e ngbâ ti sara na lo be-ta-zo. Tongana e toto na lo ti mû maboko na e, e yeke na kite oko pëpe so lo yeke mä e. Azaria atene: “Gbu ngangu.” Mingi ni a hunda ti tene zo asara mbeto pëpe si lo sara ye so ayeke na lege ni, me e hinga so grâce na mungo maboko ti Jéhovah e lingbi ti sara ye so ayeke na lege ni.

Teti so Maaca âta ti Asa ti wali asara “yanda ti sioni teti Astarté,” a lingbi Asa azi lo na “ndo ti lo” na yâ ti da ti gbia na a yeke kete ye pëpe. A yeke ye so lo sara nga lo gbi yanda ti âta ti lo ni (1 aGbia 15:13, FD). Jéhovah airi tënë nzoni na ndo ti Asa ndali ti so lo sara ngangu ti sara ye na lege ni nga na mbeto pëpe. A lingbi e nga kue e ngbâ nganganga na tere ti Jéhovah nga na andia ti lo so ayeke mbilimbili atâa afami ti e ayeke be-ta-zo na Nzapa wala pëpe. Tongana e sara tongaso, Jéhovah ayeke iri tënë nzoni na ndo ti e ndali ti so e yeke be-ta-zo na yâ ti sarango ye ti e.

Mbeni ye ti nzoni so Asa awara ayeke so gbâ ti azo ti Israël alondo na royaume ti banga so ayeke be-ta-zo pëpe aga na Juda na ngoi so ala bâ so Jéhovah ayeke na lo. Tënë ti tâ vorongo agbu bê ti ala mingi asara si ala dö ando ti ala azia ti gue ti sara kodoro na popo ti awakua ti Jéhovah. Asa na azo ti Juda kue ayeke na ngia ti ‘te mbele na popo ti ala ti gi L’Éternel Nzapa na bê ti ala kue, na âme ti ala kue.’ Ye ti pekoni ayeke so wa? “Ala wara [Nzapa]. L’Éternel amû na ala siriri na mbage kue.” (2 Chron. 15:9-15). Bâ tongana nyen e yeke na ngia tongana azo so aye mbilimbili ayeda ti voro Jéhovah!

Ye oko, na yâ ti tënë ti prophète Azaria lo mû nga wango, lo tene: “Tongana i zia [Jéhovah], fade Lo zia i.” Zia si ye tongaso asi na e pëpe, ndali ti so aye ti pekoni alingbi ti duti sioni mingi (2 Pi. 2:20-22). Bible afa pëpe ndani so Jéhovah atokua ti tene a mû wango so na Asa, me Asa asara ye pëpe alingbi na ni.

“YE SO MO SARA AYEKE YE TI BUBA”

Na ngu 36 ni ti komandema ti Asa, Baésa gbia ti Israël ague ti sara bira na Juda. Peut-être ti kanga lege na azo ti Israël si ala duti be-ta-zo pëpe na Asa nga si ala mû mbage ti tâ vorongo pëpe, Baésa ato nda ti leke gbagba na tere ti gbata ti Rama, so ayo kilomètre miombe na banga ti Jérusalem. Ahon ti gi mungo maboko ti Nzapa tongana ti so lo sara lani na ngoi so aturugu ti Éthiopie aga na bira, Asa agi ti tene azo la amû maboko na lo. Lo tokua mbeni matabisi na gbia ti Syrie ti hunda lo ti sara bira na Israël so ayeke royaume ti banga. Na ngoi so azo ti Syrie aga na bira, Baésa azia gbata ti Rama lo hon.​—2 Chron. 16:1-5.

Ye so Asa asara so anzere na Jéhovah pëpe na Jéhovah atokua prophète Hanani ti fa ni na lo. Asa ahinga ye so Jéhovah asara lani na azo ti Éthiopie, ye so alingbi fade ti pusu lo ti hinga so “lê ti L’Éternel akpe na ndo nde nde na lê ti sese kue ti fa ngangu ti Lo teti ala so bê ti ala ayeke mbilimbili na Lo.” Peut-être Asa awara asioni wango wala lo pensé so Baésa na aturugu ti lo ayeke mbeni kota kpale ape nga so lo lingbi ti hon ndo ti kpale so na lege ti ngangu ti lo wani. Atâa ye ni ayeke so wa, Asa abâ aye na lege ti mitele na lo zia bê ti lo pëpe na ndo ti Jéhovah. Hanani atene na lo, a tene: “Ye so mo sara ayeke ye ti buba, a komanse laso, fade bira ayeke na mo.”​—2 Chron. 16:7-9.

Asa ayeda na wango so pëpe. Lo sara ngonzo na lo bi prophète ni na da ti kanga (2 Chron. 16:10). Peut-être Asa atene na yâ ti bê ti lo lo tene: ‘Mbi so mbi yeke be-ta-zo teti ngu mingi so, mbi kpa ti tene a suku na mbi?’ Lo gbu li ti lo nzoni mbeni pëpe ndali ti so ngu ti lo ague na li ni mingi? Bible asara tënë na ndo ni pëpe.

Na yâ ti ngu 39 ni ti lengo gbia ti Asa, lo wara mbeni ngangu kobela na gere ti lo. Bible atene: “Na yâ kobela so lo gi L’Éternel pëpe.” Na bango ni, na ngoi ni so Asa abi bê ti lo pëpe na ndo ti seni ti lo na lege ti yingo. Peut-être a yeke na yâ ti songo tere ni so nga na bibe ni so la lo kui na yâ ti ngu 41 ni ti lengo gbia ti lo.​—2 Chron. 16:12-14.

Ye oko, na bango ni anzoni sarango ye ti Asa nga na kota nzara so lo yeke na ni ndali ti tâ vorongo ayeke mingi ahon afaute ti lo. Lo zia ti sara na Jéhovah lâ oko pëpe (1 aGbia 15:14). Na lege ti aye so e bâ so, nyen la e lingbi ti manda na lege ti mbaï ti fini ti lo? A lingbi ti mû maboko na e ti bâ so a lingbi e gbu li na ndo ti lege so Jéhovah amû maboko na e na yâ ti angoi so ahon, ndali ti so dango bê na ndo ti aye so alingbi ti pusu e ti sambela ti wara mungo maboko ti lo na ngoi so e tingbi na afini kpale. Me, a lingbi e tene pëpe so teti so e sara na Nzapa be-ta-zo teti angu mingi e yeke pëpe na bezoin ti wango ti Bible. Atâa e sara na Jéhovah teti ngu oke, Jéhovah ayeke suku na e tongana e sara faute. A lingbi e yeda na anzoni wango tongaso si e bâ nzoni dä. Kota ye ni kue ayeke so, Babâ ti e ti yayu ayeke lakue na tere ti e na angoi kue so e yeke na tere ti lo. Lê ti Jéhovah ayeke kpe na ndo ti sese kue ti bâ azo so ayeke be-ta-zo na lo. Lo yeke futa ala na mungo ngangu ti lo ti mû maboko na ala. A yeke ye so Jéhovah asara lani na Asa, lo lingbi nga ti sara ni na e.

[Tënë na lembeti 9]

Jéhovah ayeke futa abe-ta-zo so asara bira na lege ti yingo

[Tënë na lembeti 10]

A hunda ti tene zo asara mbeto pëpe si lo sara ye so ayeke na lege ni na lê ti Jéhovah