Ndia so Nzapa amû ândö na azo ti Israël ayeke lani mbilimbili?

NA YÂ ti ambeni ngu so ahon, na mbeni kodoro, a bi tënë na li ti ambeni koli use a tene ala fâ zo. Da-ngbanga ti kodoro ni ayeda na tënë ni, na lo dë ngbanga ti kuâ na li ti akoli ni so. Me, na pekoni, a ga ti bâ so atënë ni so ayeke mvene. A-avocat ni angbâ ague na tënë ni ngangu juska a zi mbeni oko ti akoli ni so. Me, a-avocat ni alingbi pëpe ti sara mbeni ye ndali ti mba ti lo ni so ngbanga ti so a fâ lo awe.

Teti so mara ti erreur ni so alingbi ti si na yâ ti ada-ngbanga kue, Bible amû yanga, a tene: “Mo tambela na peko ti ye so ayeke mbilimbili kue”. (Deutéronome 16:20). Tongana azo ti fango ngbanga asara ye alingbi na wango so, ti fâ ngbanga na lege ni, amolenge ti kodoro ayeke wara ye ti nzoni na pekoni. Na yâ ti Ndia so Nzapa amû lani na azo ti Israël, a yeke wara aye so alingbi ti fa lege na ajuge ni ti fâ ngbanga mbilimbili wala na lege ni. Zia e bâ Ndia ni ti bâ wala “lege ti [Nzapa] kue ayeke mbilimbili”.​—Deutéronome 32:4.

AJUGE NI AYEKE “AZO TI NDARA, AZO TI HINGA NDA TI YE, AZO SO IRI TI ALA AWU”

A lingbi ti fâ ngbanga ti azo nzoni gi tongana ajuge ni ahinga kua ti ala nzoni, ala yeke fâ ngbanga na lege ni nga ala yeke yeda na petengo goro ape. Ndia so Nzapa amû lani na azo ti Israël amû nengo mingi na mara ti ajuge tongaso. Kete na peko ti so azo ti Israël ni akomanse ti tambela na yando, a mû wango na Moïse ti soro “ambeni koli ti ngangu, ala so akpe mbeto ti Nzapa, azo ti tene-biani, ala so ake faïda sioni” ti sara kua tongana ajuge (Exode 18:21, 22). Angu 40 na pekoni, Moïse akiri aluti mingi na ndo ti tënë ni so. Lo tene a lingbi a soro gi “azo ti ndara na azo ti hinga nda ti ye, azo so iri ti ala awu” ti duti ajuge na ndo ti azo ni.​—Deutéronome 1:13-17.

Angu mingi na pekoni, Josaphat,a gbia ti Juda atene na ajuge ni, lo tene: “I bi bê ti i nzoni na ye so i sara, i yeke fâ ngbanga teti lê ti azo pëpe, me teti lê ti L’Éternel, na fade Lo sara na i ti fâ ngbanga so. Tongaso, zia mbeto ti L’Éternel aga na ndo i. I bata nzoni tënë ti ye so i yeke sara. Teti L’Éternel Nzapa ti e ayeke kirikiri pëpe. Lo yekia zo teti lê ti lo pëpe, na Lo kamata nginza ti vigno zo pëpe.” (2 Chronique 19:6, 7). Na tenengo tongaso, gbia ni adabe ti ajuge ni so tongana ala fâ ngbanga ti mbeni zo gi ndali ti lê ti lo wala bê ti ye la apusu ala, si sioni ye asi na pekoni, Nzapa ayeke punir ala.

Na ngoi so lani ajuge ni asara ye alingbi na andia ni so, azo ti Israël ni abâ so a bata ala nzoni nga ala yeke na mbeto ape. Me Ndia so Nzapa amû lani na ala afa nga ambeni ye so alingbi ti mû maboko na ajuge ni ti fâ ngbanga na lege ni, même tongana tënë ni so ala yeke bâ lege ni so ayeke tâ ngangu. Aye ni so ayeke so wa?

AMBENI YE SO A-AIDÉ LANI AJUGE NI TI MÛ ANZONI DESIZION

Atâa so azo so a yeke soro ala lani ti ga ajuge ayeke azo ti ndara nga ala hinga kua ti ala, a zia gi ala tongaso ti fâ ngbanga ti azo gi na ndo ti ndara ti ala nga na kode ti ala pëpe. Jéhovah Nzapa afa na ala ambeni ye so a lingbi ala sara tongaso si ala mû anzoni desizion. E yeke bâ ambeni ye ni fafadeso.

Ala gi nda ti atënë ni tâ nzoni si. Na lege ti Moïse, Nzapa amû yanga na ajuge ti Israël, lo tene: “I mä tënë so alondo na popo ti aita ti i, na i fâ ngbanga mbilimbili.” (Deutéronome 1:16). Ajuge alingbi ti fâ nzoni ngbanga gi tongana ala hinga aye kue na ndo ti tënë ni so nzoni si. A yeke ndali ni la si Nzapa atene na zo so ayeke fâ ngbanga, lo tene: “Mo hunda, na mo gi nda ni, na mo hunda tënë mbilimbili.” A lingbi ajuge agi ti bâ wala tënë so a bi na li ti mbeni zo “ayeke tâ tënë,” si ala dë ngbanga ni.​—Deutéronome 13:14; 17:4.

A lingbi ajuge ni amä tënë ti atémoin ni. Atënë ti yanga ti atémoin ni la alingbi ti mû maboko na ajuge ni ti hinga tënë na ndo ti ye so asi so nzoni. Ndia ti Nzapa atene: “Gi témoin oko alingbi zia ngbanga na li ti zo pëpe tënë ti sioye wala siokpari so lo sara; me na yanga ti atémoin use wala ota, tënë ni aga tâ tënë.” (Deutéronome 19:15). Ti ti atémoin ni, Ndia ni atene: “A lingbi mo fono na tënë ti wataka pëpe; mo sara beoko na azo ti sioni ti ga témoin ti wataka pëpe.”​—Exode 23:1.

A yeke ti atémoin ni ti tene tâ tënë. Ye so ayeke si na mbeni zo tongana lo tene mvene na gbele ngbanga ayeke lani mbeni ngangu gbotongo mê. Bible atene: “Fade ajuge agi nda ti tënë ni mbilimbili, na tongana témoin so ayeke témoin ti wataka, na lo sara tënë ti témoin ti wataka ti ke ita ti lo, a lingbi i sara na lo na lege ti ye so lo bi bê ti lo ti sara na ita ti lo; na lege so, fade i lungula sioye na popo ti i.” (Deutéronome 19:18, 19). Ni la, tongana mbeni zo atene mvene na gbele ngbanga ti tene lo wara ye ti héritier ti mbeni zo, ti punir lo, a yeke hunda na lo ti futa mbeni ye so ngere ni alingbi tere na ye ti héritier ni so. Me tongana lo tene mvene na ndo ti mbeni zo, so tënë ayeke na li ti lo ape, ti tene a dë ngbanga ti kuâ na li ti zo ni, lo la a yeke fâ lo na place ti zo ni. Ndia ni so ayeke pusu azo lani ti sara kue ti tene gi tâ tënë.

A lingbi ajuge ni amû part ti zo ape. Tongana ajuge ni ahinga aye kue na ndo ti tënë ni awe, ala yeke gbu li ti ala na ndo ti tënë ni ti bâ desizion wa la ala yeke mû. Na mbage so, Ndia ti Nzapa atene mbeni kota tënë, a tene: “Mo yekia wanzinga teti lê ti lo pëpe, na mo yekia kota zo teti lê ti lo pëpe, me mo fâ ngbanga mbilimbili na zo so ayeke nduru na mo.” (Lévitique 19:15). Na yâ ti aye ni kue, ajuge ni adoit ti dë ngbanga ni alingbi na tënë ni, me pëpe ti dë ngbanga ni ndali ti lê ti zo ni wala ndali ti kamba ti kua ti zo ni.

Atâa so andia ni so Nzapa amû na azo ti Israël asara angu ngbangbo mingi awe, a lingbi lakue ti aidé ajuge laso na yâ ti ada-ngbanga. Tongana azo ti fango ngbanga asara ye alingbi na andia ni so, a yeke sara si ala yeke fâ ngbanga na lege ni, me pëpe kirikiri.

AZO SO AWARA LANI NZONI YE NA PEKO TI FANGO NGBANGA TI MBILIMBILI

Moïse ahunda lani azo ti Israël, lo tene: “Kota mara [wa] ayeke na kpengba-ndia na kpengba-tene so alingbi na mbilimbili ti Ndia kue so mbi zia na gbele i laso?” (Deutéronome 4:8). Mbeni mara nde awara aye ti nzoni ni so ape. Na gbe ti komandema ti Gbia Salomon, so na maseka ti lo lo sara ye alingbi na andia ti Jéhovah, azo ni “aduti na siriri,” mbeni ye ti zia mbeto na bê ti ala ayeke dä ape nga aye ti ala awu. “Ala te, na ala nyon, na ala yeke na ngia.”​—1 aGbia 4:20, 25.

Mawa ni ayeke so, a si na mbeni ngoi, azo ti Israël aturnê peko na andia ti Nzapa ni. Na lege ti prophète Jérémie, Nzapa atene: “Bâ, ala ke tënë ti L’Éternel awe. Ndara ti nyen ayeke na yâ ala?” (Jérémie 8:9). Ye ti pekoni ayeke so Jérusalem aga lani “kodoro ti mênë” na sioni ye asi singo kâ lani. Na nda ni, a futi kodoro ni na mbeni zo asara kodoro dä ape teti ngu 70.​—Ézéchiel 22:2; Jérémie 25:11.

Prophète Ésaïe ayeke lani na fini na mbeni ngoi so kpale ahon ndo ni na Israël ni so. Ni la, na ngoi so lo kiri lo gbu li ti lo na ndo ti akpale ni so, lo tene mbeni kota tâ tënë na ndo ti Jéhovah nga na Ndia ti lo, lo tene: “Tongana fango ngbanga ti Mo ayeke na sese, fade awakodoro ti sese so amanda lege ti mbilimbili.”​—Ésaïe 26:9.

Nzapa apusu lani Ésaïe ti tene prophétie so na ndo ti Jésus Christ, so lo yeke Gbia Messie ni, lo tene: “Fade Lo fâ ngbanga pëpe na lege ti ye so lê ti Lo abâ, na Lo leke tënë pëpe na lege ti tënë so mê ti Lo amä; me fade Lo fâ ngbanga ti awanzinga mbilimbili, na Lo leke tënë na lege ni teti azo ti tâ be-ti-molenge ti sese so.” (Ésaïe 11:3, 4). So pendere ye si ayeke ku azo so ayeke duti ande na gbe ti komandema ti Royaume ti Nzapa!​—Matthieu 6:10.