Ngoi wa la a yeke na lege ni ti sara tënë?

1. Nyen la Zo-ti-fa-tene 3:1, 7 afa na e?

AMBENI ita aye ti sara tënë mingi. Ambeni aye ti ala ti duti kpô. Tongana ti so versê so amû li ti article so afa, ngoi ti sarango tënë ayeke dä nga ngoi ti dutingo kpô ayeke dä. (Diko Zo-ti-fa-tene 3:1, 7.) Peut-être e ye ti tene ambeni ita ti e so asara tënë mingi ape asara tënë mingi nga ambeni so asara tënë mingi asara tënë mingi ape.

2. Zo wa la ayeke na droit ti fa na e ngoi so a lingbi e sara tënë nga na fason so a lingbi e sara na tënë?

² Sarango tënë ayeke mbeni matabisi so alondo na Jéhovah (Ex. 4:10, 11; Apoc. 4:11). Na yâ ti Bible, lo mû maboko na e ti hinga lege ti sara kua na matabisi so nzoni. Na yâ ti article so, e yeke bâ atapande ti Bible so ayeke mû maboko na e ti hinga ngoi ti sarango tënë nga ngoi ti dutingo kpô. E yeke bâ nga ye so atënë so e tene na amba ti e ayeke sara na ndö ti Jéhovah. Kozoni, zia e bâ ngoi wa la a lingbi e sara tënë.

NA NGOI WA LA A LINGBI E SARA TËNË?

3. Ti gue oko na aRomain 10:14, na ngoi wa la a lingbi e sara tënë?

³ A lingbi e duti lakue nduru ti sara tënë ti Jéhovah nga na Royaume ti lo na azo (Mat. 24:14; diko aRomain 10:14.) Tongana e sara ni, e yeke mû tapande ti Jésus. Mbeni kota raison so Jésus aga lani na sese ndali ni ayeke ti fa tâ tënë na ndö ti Babâ ti lo na azo (Jean 18:37). Me a lingbi e girisa ape so fason so e yeke sara na tënë ayeke nga kota ye. Tongaso, na ngoi so e yeke sara tënë ti Jéhovah na azo, a lingbi e sara ni na “ngangu pëpe nga na nengo zo mingi”, nga a lingbi e bi bê na atënë ti bê ti azo nga na aye so ala mä na bê na ni (1 Pi. 3:15). Tongana e sara tongaso, e yeke sara gï lisoro na azo ape; e yeke fa ye na ala nga peut-être e yeke ndu bê ti ala.

4. Ti gue oko na aProverbe 9:9, atënë ti e alingbi ti mû maboko na amba ti e tongana nyen?

⁴ A lingbi a-ancien asara mbeto ape ti sara tënë na mbeni ita so ala bâ so lo bezoin wango. Biani, ala yeke soro nzoni ngoi ti sara tënë na ita ni tongaso si ala zia kamene pëpe na lê ti lo. Ala yeke ku ngoi so azo ayeke dä ape si ala sara lisoro na lo. A-ancien ayeke sara lakue ngangu ti sara tënë na mbeni fason so abata nengo ti zo so ala yeke sara tënë na lo. Me ala yeke fa na aita amama-ndia ti Bible so alingbi ti mû maboko na ala ti sara ye na ndara. (Diko aProverbe 9:9.) Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye mingi ti sara mbeto ape ti sara tënë tongana e bâ so e doit ti sara ni? Bâ atapande use so kangbi ayeke na popo ni. Kozo tapande ni ayeke ti mbeni koli so adoit ti suku na amolenge ti lo ti koli, na use ni ayeke ti mbeni wali so adoit ti sara tënë na mbeni zo so ayeke ga ande gbia.

5. Na ngoi wa la Kota Prêtre Élie adoit lani ti sara tënë me lo sara ni ape?

⁵ Kota Prêtre Élie ayeke lani na amolenge ti koli use so lo ye ala mingi. Ye oko, amolenge ni ane lani Jéhovah oko ape. Ala yeke lani na mbeni kota kua na tabernacle. Ala yeke lani aprêtre. Me ala sara ye na komandema so a mû na aprêtre na lege ni ape, ala bâ na nene ni oko ape asandaga so a mû na Jéhovah nga ala yeke sara lango-sioni sân kamene (1 Sam. 2:12-17, 22). Tongana ti so Ndia ti Moïse afa, amolenge ti Élie ti koli so alingbi na kuâ, me Éli asuku na ala gï yeke na lo zia lege na ala ti ngbâ ti sara kua na tabernacle (Deut. 21:18-21). Jéhovah abâ lani fason so Élie aleke na kpale so tongana nyen? Lo tene na Élie, lo tene: “Ngbanga ti nyen mo ngbâ ti ne amolenge ti mo ahon mbi?” Na pekoni, Jéhovah amû desizion ti fâ asioni koli use so.—1 Sam. 2:29, 34.

6. Nyen la e manda na lege ti Élie?

⁶ E manda mbeni kpengba ye na lege ti Élie. Tongana e hinga so mbeni kamarade ti e wala mbeni fami ti e adoro ndia ti Nzapa, a lingbi e sara tënë na lo, e dabe ti lo na ye so Jéhovah ahunda na e ti sara. Na pekoni, e doit ti sara kue ti tene lo wara mungo maboko so lo bezoin ni na mbage ti aita so ayeke sara kua na iri ti Jéhovah (Jacq. 5:14). E ye lâ oko ape ti sara ye tongana Élie, na lege so e ne mbeni kamarade ti e wala mbeni fami ti e ahon Jéhovah. A hunda courage ti sara tënë na mbeni zo so a bezoin ti kiri na lo na nzoni lege, me a lingbi ti ga na anzoni ye. Bâ kangbi so ayeke na popo ti tapande ti Élie na ti mbeni wali ti Israël so iri ti lo Abigaïl.

7. Ngbanga ti nyen la Abigaïl asara tënë lani na David?

⁷ Abigaïl ayeke lani wali ti Nabal, mbeni koli so ayeke na mosoro mingi, so ayeke wa ti mbeni sese. Na ngoi so David na azo ti lo ayeke kpe lani Gbia Saül, teti mbeni ngoi ala duti na terê ti azo ti batango anyama ti Nabal nga ala bata anyama ti lo si azo ti gbungo aye ti azo na ngangu anzi ala ape. Eskê Nabal akiri singila na ala? Ên-ën. Na ngoi so David ahunda Nabal ti mû kete kobe nga na ngu na lo na azo ti lo, ngonzo agbu Nabal na lo zonga ala sioni sioni (1 Sam. 25:5-8, 10-12, 14). A sara si David amû desizion ti fâ akoli kue so ayeke na da ti Nabal (1 Sam. 25:13, 22). Tongana nyen la a lingbi ti kanga lege na kota ye ti vundu so? Abigaïl abâ so a yeke ngoi ti sara tënë, tongaso na mbeto ape lo gue lo tingbi na azo 400 so nzara asara ala, ngonzo agbu ala nga so ayeke na aye ti bira nga lo sara tënë na David.

8. Nyen la e manda na lege ti tapande ti Abigaïl?

⁸ Na ngoi so Abigaïl atingbi na David, lo sara tënë na lo na mbeto ape, na nengo zo nga lo sara si David ayeda na tënë ti lo ni. Atâa so Abigaïl la aga na kpale ni ape, lo hunda pardon na David. Lo tene lo hinga so David ayeke nzoni zo nga lo yeke sara ye so ayeke na lege ni. Nga, lo zia bê ti lo na Jéhovah ti mû maboko na lo (1 Sam. 25:24, 26, 28, 33, 34). Legeoko tongana Abigaïl, a lingbi e sara ye na mbeto ape ti sara tënë na mbeni zo so amû mbeni sioni lege (Ps. 141:5). A lingbi e sara ye na nengo zo, me a lingbi e sara nga ye na mbeto ape. Tongana na ndoye e mû na mbeni zo wango so lo bezoin ni, e fa so e yeke tâ kamarade.—aProv. 27:17.

9-10. Na ngoi so a-ancien ayeke mû wango na azo, nyen la a lingbi ala girisa ape?

⁹ A yeke mbilimbili kota ye ti tene a-ancien asara ye na mbeto ape ti sara tënë na aita ti congrégation so amû mbeni sioni lege (aGal. 6:1). A-ancien asara terê ti ala kete ala hinga so ala nga kue ayeke mbilimbili-kue ape nga peut-être mbeni lâ ala lingbi ti duti na bezoin ti wango. Me a-ancien azia pëpe si ye so akanga lege na ala ti suku na azo so abezoin ni (2 Tim. 4:2; Tite 1:9). Na ngoi so a-ancien ayeke mû wango na mbeni zo, ala yeke gi ti sara kua na kode na matabisi ti ala ti sarango tënë ti fa ye na zo ni nga ala yeke kanga bê. Ala ye ita ti ala ni, na yengo so ala ye na lo apusu ala ti mû maboko na lo (aProv. 13:24). Me ye so ayeke kota mingi na ala ayeke ti mû gonda na Jéhovah na lege so ala sara ye alingbi na aye so lo hunda nga ala bata congrégation si awara kpale ape.—Kus. 20:28.

¹⁰ Juska ge, e sara tënë na ndö ti ngoi ti sarango tënë. Ye oko, ambeni ngoi ayeke dä so a yeke nzoni mingi ti tene e zi yanga oko ape. Akpale wa la e lingbi ti wara na angoi ni so?

NA NGOI WA LA A LINGBI E DUTI KPÔ?

11. Tapande wa la Jacques asara kua na ni? Ngbanga ti nyen la tapande ni ayeke na lege ni?

¹¹ A lingbi ti duti ngangu ti bata yanga ti e. Jacques, mbeni zo ti sungo Bible, asara kua na mbeni nzoni tapande ti sara tënë ti kpale so. Lo tene: “Tongana mbeni zo apika gere ti lo na tënë ti yanga ti lo pëpe, zo tongaso ayeke mbilimbili-kue, lo lingbi nga ti komande terê ti lo kue. Tongana e zia kamba na yanga ti ambarata ti tene ala mä e, e komande nga terê ti ambarata ni kue.” (Jacq. 3:2, 3). A yeke leke ka kamba a yü na li ti mbeni mbarata. Na terê ti kamba ni, mbeni wen ayeke dä so a yeke zia na yanga ti mbarata ni. Zo ti kpengo na mbarata ni ayeke gbu kamba ni so ti fa lege na mbarata ni wala ti sara si mbarata ni aluti. Tongana kamba ni azi na maboko ti zo ti kpengo na mbarata ni, mbarata ni alingbi ti kpe kirikiri nga lo lingbi ti sara sioni na terê ti lo nga na zo ti kpengo na lo. Legeoko nga, tongana e bata yanga ti e ape, a lingbi ti ga na akpale mingi. Zia e bâ ambeni ngoi so a lingbi e bata yanga ti e na lege so e sara tënë ape.

12. Na ngoi wa la a lingbi e bata yanga ti e na lege so e sara tënë ape?

¹² Mo yeke sara ye tongana nyen tongana mbeni ita ahinga mbeni tënë so a lingbi a tene ni kirikiri ape? Na tapande, tongana mo tingbi na mbeni ita so avivre na mbeni kodro so a kanga lege na kua ti e dä, eskê bê ti mo ayeke pusu mo ti hunda lo na anzene nzene tënë na ndö ti fason so aita ayeke sara kua ti fango tënë na yâ ti kodro so? Kite ayeke dä ape so nzoni bibe la apusu mo ti hunda ni. E ye aita ti e nga e yeke pensé na aye so ayeke si na ala. E ye nga ti sara tënë ti ambilimbili ye so ayeke si na ala na yâ ti asambela ti e. Ye oko, ngoi ni so ayeke ngoi ti tene e bata yanga ti e na lege so e sara tënë ape. Tongana e pusu mbeni ita ti tene atënë so zo adoit ti tene ni kirikiri ape, a fa so e ndoye pëpe ita ni nga na aita so azia bê ti ala na lo ti sara pëpe tënë ti kua ti ala na azo. Biani, zo oko na popo ti e aye pëpe ti zia ambeni kpale na ndö ti akpale so aita so ayeke vivre na yâ ti akodro so a kanga lege na kua ti e dä awara. Legeoko nga, mbeni ita so ayeke na yâ ti mbeni kodro so akanga lege na kua ti e dä ayeke ye pëpe ti fa anzene nzene tënë na ndö ti fason so aTémoin so ayeke na yâ ti kodro ni ayeke fa tënë wala ayeke sara na akua ti e ti aChrétien.

13. Tongana ti so aProverbe 11:13 afa, a lingbi a-ancien asara nyen? Ngbanga ti nyen?

¹³ A yeke mbilimbili kota ye ndali ti a-ancien ti sara ye alingbi na mama-ndia so ayeke na aProverbe 11:13 na lege so ala tene na zo pëpe atënë so zo kirikiri adoit ti mä ni ape. (Diko ni.) Ye so alingbi ti duti mbeni kpale mbilimbili ndali ti mbeni ancien so asara mariage awe. Songo ti mbeni couple so asara mariage awe ayeke ngbâ ti kpengba tongana ala yeke sara lisoro na mba fani mingi nga ala yeke fa na mba apensé ti ala so ala yeke fa ka na mbeni zo nde ape, atënë ti bê ti ala nga na agingo bê ti ala. Me mbeni ancien ahinga so lo doit pëpe ti sigi na “atënë so zo adoit ti mä ni kirikiri pëpe” so abâ aita ti congrégation. Tongana lo sara ni, aita ayeke duti na confiance na lo encore ape nga lo yeke buba iri ti lo. Azo so ayeke na kua na yâ ti congrégation alingbi pëpe ti duti azo so “yanga ti ala ayeke use use”, wala azo so “tënë ti handango zo ayeke na yanga ti ala”. (1 Tim. 3:8; kete tënë na gbe ni.) So ti tene ala doit ti handa zo ape wala bê ti ala adoit ti pusu ala ape ti tene kpere-kpere. Tongana mbeni ancien aye wali ti lo, lo yeke tene na lo pëpe atënë so lo bezoin pëpe ti hinga ni.

14. Tongana nyen la wali ti mbeni ancien alingbi ti mû maboko na lo ti tene iri ti lo angbâ nzoni?

¹⁴ Mbeni wali ti koli alingbi ti mû maboko na koli ti lo ti tene iri ti lo angbâ nzoni na lege so lo pusu lo pëpe ti tene na lo atënë so zo adoit ti mä ni kirikiri pëpe. Tongana mbeni wali ti koli asara ye alingbi na wango so, lo yeke mû maboko na koli ti lo nga lo yeke fa so lo ne azo so afa tënë ti bê ti ala na koli ti lo. Kota ye ni ayeke so lo zia ngia na bê ti Jéhovah ndali ti so lo mû maboko ti tene siriri nga na beoko angbâ na yâ ti congrégation.—aRom. 14:19.

ATËNË SO E TENE AYEKE SARA JÉHOVAH TONGANA NYEN?

15. Atënë so akamarade ti Job ota atene asara lani Jéhovah tongana nyen? Ngbanga ti nyen?

¹⁵ E lingbi ti manda ye mingi na lege ti mbeti ti Job na ndö ti fason so e doit ti sara na tënë nga na ndö ti ngoi so e doit ti sara tënë. Na peko ti so Job ayeke na vundu ndali ti aye nde nde so asi na lo, akoli osio aga ti dë bê ti lo nga ti mû na lo wango. Akoli so aduti kpô teti angoi mingi. Me na yâ ti atënë so azo ota na popo ti ala, Éliphaz, Bildad nga na Zophar, atene na pekoni, a yeke polele so ala mû lani ngoi ni so pëpe ti gbu li na ndö ti fason so ala lingbi ti mû maboko na Job. Me ala yeke gbu li lani na ndö ti lege so ala lingbi ti fa so Job asara mbeni ye na lege ni ape. Ala tene ambeni tënë so ayeke na lege ni, me mingi ti atënë so ala tene na ndö ti Job nga na Jéhovah, ala tene ni na nzoni bê ape nga a yeke mvene. Ala fâ ngbanga sioni sioni na li ti Job (Job 32:1-3). Nyen la Jéhovah asara lani? Ngonzo asara lo ngangu na terê ti akoli ota so. Lo tene ala yeke abuba zo nga lo tene na ala ti hunda Job ti sambela ndali ti ala.—Job 42:7-9.

16. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti sioni tapande so Éliphaz, Bildad nga na Zophar azia?

¹⁶ E manda aye mingi na lege ti sioni tapande so Éliphaz, Bildad nga na Zophar azia. Kozoni, a lingbi e fâ ngbanga na li ti aita ti e ape (Mat. 7:1-5). Me a lingbi e mä ala nzoni kozo si e sara tënë. Gï tongana e mä ala nzoni la e lingbi ti comprendre ye so asi na ala (1 Pi. 3:8). Use ni, tongana e yeke sara tënë, e doit ti sara ni na nzoni bê nga tënë ni adoit ti duti na lege ni (aÉph. 4:25). Na ota ni, atënë so e tene na amba ti e agbu bê ti Jéhovah mingi.

17. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti tapande ti Élihu?

¹⁷ Osio zo so aga ti bâ Job ayeke lani Élihu, mbeni fami ti Abraham. Lo mä Job nga na akoli ota so nzoni na ngoi so ala yeke sara tënë. Lo dengi mê lani nzoni na atënë so ala yeke tene, ni la lo wara lege ti mû wango polele na Job nga lo sara ni na nzoni bê na amû maboko na Job ti leke yâ ti bango ndo ti lo (Job 33:1, 6, 17). Ye so agbu lani bê ti Job mingi ayeke ti mû gloire na Jéhovah, me na lo wani ape wala na mbeni zo nde ape (Job 32:21, 22; 37:23, 24). Tapande ti Élihu afa na e so ngoi ti dutingo kpô nga ti mango zo ayeke dä (Jacq. 1:19). E manda nga so tongana e doit ti mû wango na mbeni zo, kozo ye so adoit ti gbu bê ti e mingi ayeke ti mû gonda na Jéhovah me pëpe na e wani.

18. Tongana nyen la e lingbi ti fa so e bâ na nene ni matabisi so e yeke na ni ti sara tënë?

¹⁸ E lingbi ti fa so e bâ na nene ni matabisi so e yeke na ni ti sara tënë na lege so e sara ye alingbi na awango ti Bible na ndö ti ngoi nga na fason ti sarango tënë. Yingo apusu Gbia Salomon so ayeke zo ti ndara ti tene: “Tënë so a tene tâ na ngoi ni ayeke tongana apomme ti lor na yâ ti apendere sembe ti argent.” (aProv. 25:11). Tongana e mä tënë so amba ti e atene nzoni nga e gbu li kozo ti sara tënë, atënë ti e alingbi ti duti tongana apomme ti lor so, a yeke duti ye ti ngangu ngere nga a yeke duti pendere. Tongaso, atâa e sara tënë mingi wala mingi ape, tënë ti e ayeke kpengba amba ti e nga Jéhovah ayeke duti na ngia ndali ti e (aProv. 23:15; aÉph. 4:29). So ayeke nzoni lege mingi ti fa so e bâ na nene ni matabisi so, so Jéhovah amû na e.