Akpengba ye so e peut ti manda na lege ti agbia ti Israël

1-2. Nyen la Bible afa na ndö ti ambeni gbia ti Israël?

BIBLE adi iri ti akoli ahon 40 so akomande tongana agbia na ndö ti Israël.a Na a fa na e polele aye so ambeni na popo ti ala asara. Na tapande, a fa na e so même anzoni gbia asara ambeni sioni ye. Bâ tapande ti nzoni Gbia David. Jéhovah atene: ‘Wakua ti mbi David amû peko ti mbi na bê ti lo kue, lo sara gï ye so ayeke na lege ni na lê ti mbi.’ (1 aGbia 14:8). Me koli so asara lani lango-sioni na wali ti mbeni koli na lo leke si a fâ koli ni na yâ ti bira.—2 Sam. 11:​4, 14, 15.

² Me gbâ ti agbia so ayeke lani be-ta-zo ape asara ambeni nzoni ye. Bâ tapande ti Roboam. Na lê ti Jéhovah, “lo sara ye so ayeke sioni”. (2 Chron. 12:14). Me Roboam asara ye so Nzapa ahunda ti zia si amara bale-oko asigi na yâ ti royaume ti lo. Na yâ ti royaume ti lo, lo leke nga gbâ ti agbata so ayeke ngangu mingi tongaso si a bata awakua ti Nzapa si awato ti ala asara sioni na ala ape.—1 aGbia 12:​21-24; 2 Chron. 11:​5-12.

3. Kota hunda wa la alondo? Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

³ Mbeni kota hunda alondo. Tongana agbia ti Israël asara lani anzoni ye nga na asioni ni, nyen la ayeke sara si Jéhovah atene so mbeni gbia ayeke be-ta-zo? Kiringo tënë na hunda so ayeke aidé e ti hinga ye so e bezoin ti sara ti zia ngia na bê ti Jéhovah. E yeke bâ aye ota so Jéhovah ayeke luti na ndö ni na ngoi so lo yeke bâ yâ ti sarango ye ti agbia ti Israël: lo yeke bâ yâ ti bê ti ala, lo yeke bâ wala ala changé bê ti ala nga lo yeke bâ wala ala ngbâ ti voro lo na lege ni.

ALA YE JÉHOVAH NA BÊ TI ALA KUE

4. Mbeni kangbi so ayeke lani na popo ti agbia so ayeke be-ta-zo na ala so ayeke be-ta-zo ape ayeke so wa?

⁴ Agbia so azia ngia na bê ti Jéhovah ayeke voro lo lani na bê ti ala kue.b Nzoni Gbia Josaphat “agi lani Jéhovah na bê ti lo kue.” (2 Chron. 22:9). Bible atene tënë so na ndö ti Josias, atene: ‘Mbeni gbia so aga kozo na lo so akiri na mbage ti Jéhovah na bê ti lo kue ayeke dä pëpe.’ (2 aGbia 23:25). Ka ti Salomon so asara asioni ye na andangba lango ti fini ti lo? “Lo sara na Jéhovah Nzapa ti lo na bê ti lo kue pëpe”. (1 aGbia 11:4). Na ndö ti Abijam, mbeni gbia so ayeke be-ta-zo ape, Bible atene: “Lo sara pëpe na Jéhovah Nzapa ti lo na bê ti lo kue.”—1 aGbia 15:3.

5. Fa ye so aye ti tene ti sara na Jéhovah na bê kue.

⁵ Ti sara na Jéhovah na bê kue aye ti tene nyen? Mbeni zo so ayeke voro Nzapa na bê ti lo kue ayeke sara ni gï pëpe ndali ti so lo hinga so a yeke nzoni lo sara ni. Me lo yeke sara na Jéhovah ndali ti so lo ye lo nga lo ye ti voro lo na bê ti lo kue. Na ndö ni, lo yeke ngbâ ti ye lo nga ti sara na lo na yâ ti fini ti lo kue.

6. Tongana nyen la e peut ti ngbâ ti sara na Nzapa na bê ti e kue? (aProverbe 4:23; Matthieu 5:​29, 30).

⁶ Tongana nyen la e peut ti mû tapande ti agbia so aye Jéhovah na bê ti ala kue? E doit ti mû peko ti sioni sarango ye ti azo ape. Na tapande, asioni ngia apeut ti sara si bê ti e aduti use use. Asioni kamarade nga na bibe ti warango aye ti sese apeut nga ti sara si bê ti e aduti use use. Tongana e bâ so mbeni ye akomanse ti sara si e ye Jéhovah mingi encore ape, e doit ti sara ye hio ti zi ni.—Diko aProverbe 4:23; Matthieu 5:​29, 30.

7. Ngbanga ti nyen la a yeke kota ye ti kpe aye kue so apeut ti sara si e ye Jéhovah mingi encore ape?

⁷ E doit pëpe ti zia si bê ti e aduti use use. Tongana e sara hange ape, e peut ti handa terê ti e e pensé so, so e yeke sara kua ti Jéhovah mingi, sioni sarango ye ti azo apeut ti sara ye oko na e ape. Na tapande, imaginé so mo balayé yâ ti da ti mo awe, na pekoni pupu ayeke sara. Tongana mo zi yanga da ni na mo zia angbâ na zingo ni, pupu ni ayeke mû apoussière kue ti lï na ni na yâ ti da ni. E peut ti tene so songo ti e na Jéhovah ayeke tongaso. E doit ti ngbâ gï pëpe na ndö ti anzoni ye so asara si e ga nduru na Jéhovah. Gï tongana ti so e ye pëpe ti zia si poussière alï na yâ ti da ti e, e doit ti ke aye kue so alondo na dunia so, so apeut ti sara si e ye Jéhovah encore mingi ape.—aÉph. 2:2.

ALA CHANGÉ LANI BÊ TI ALA

8-9. Na ngoi so a suku na Gbia David nga na Gbia Ézéchias, ala sara ye lani tongana nyen? (Bâ foto.)

⁸ Tongana ti so e bâ fade, Gbia David asara lani mbeni kota siokpari. Me na ngoi so prophète Nathan afa na David ye so siokpari ti lo asara na Jéhovah, lo sara terê ti lo kete, lo changé bê ti lo (2 Sam. 12:13). David asara gï ye lani ape mo bâ mo tene vundu asara lo ti handa Nathan wala ti kpe ti tene a punir lo. Me David achangé lani bê ti lo biani. Atënë so lo tene na Psaume 51 afa ni.—Ps. 51:​3, 4, 17, kete li ti tënë.

⁹ Gbia Ézéchias nga kue asara lani siokpari na terê ti Jéhovah. Bible atene: “Baba alï Ézéchias, . . . Ye so asara si bê ti Nzapa ason na terê ti lo nga na terê ti azo ti Juda na ti Jérusalem.” (2 Chron. 32:25). Nyen la asara si baba alï Ézéchias? Peut-être lo bâ so lo ga kota awe ndali ti amosoro ti lo, ndali ti so lo sö benda na ndö ti azo ti Assyrie wala ndali ti so Nzapa asava lo na lege ti miracle. Peut-être baba so la apusu lo ti fa amosoro ti lo na azo ti Babylone, ye so asara si prophète Ésaïe asuku na lo (2 aGbia 20:​12-18). Me tongana David, Ézéchias asara terê ti lo kete lo changé bê ti lo (2 Chron. 32:26). Na nda ni, Jéhovah abâ lo tongana gbia so ayeke be-ta-zo so ‘angbâ ti sara ye so ayeke na lege ni’.—2 aGbia 18:3.

10. Na ngoi so a kiri na Gbia Amasiah na nzoni lege, lo sara ye lani tongana nyen?

¹⁰ Me gbia ti Juda, Amasiah, asara ye na lege ni “me lo sara ni na bê ti lo kue pëpe.” (2 Chron. 25:2). Sioni ye wa la lo sara lani? Na peko ti so Jéhovah a-aidé Amasiah ti sö benda na ndö ti azo ti Édom, lo komanse ti voro anzapa ti ala.c Na pekoni, na ngoi so prophète ti Jéhovah asara tënë na lo na ndö ni, lo ye ti mä lo oko ape, lo tomba lo.—2 Chron. 25:​14-16.

11. Ti gue oko na 2 aCorinthien 7:​9, 11, nyen la e doit ti sara ti tene Nzapa apardonné e? (Bâ nga afoto.)

¹¹ Atapande so afa na e nyen? A fa na e so tongana e sara siokpari, e doit ti changé bê ti e nga e sara ye kue so e peut ti sara ti kiri ti sara ni ape. Ka tongana a-ancien amû na e wango na ndö ti mbeni ye so na bango ni ayeke nga même kota ye ape? A yeke nzoni e pensé ape so Jéhovah aye e ape wala a-ancien aye nzoni ti e ape. Même anzoni gbia ti Israël abezoin lani wango nga a suku na ala (aHéb. 12:6). Tongana a kiri na e na nzoni lege, a yeke nzoni (1) e sara terê ti e kete, (2) e sara achangement so e doit ti sara nga (3) e ngbâ ti sara na Jéhovah na bê ti e kue. Tongana e sara siokpari si e changé bê ti e, Jéhovah ayeke pardonné e.—Diko 2 aCorinthien 7:​9, 11.

ALA NGBÂ LANI TI VORO JÉHOVAH NA LEGE NI

12. Nyen mbilimbili la asara kangbi na popo ti agbia so ayeke be-ta-zo na ala so ayeke be-ta-zo ape?

¹² Agbia so Jéhovah atene ala yeke be-ta-zo angbâ lani ti voro lo na lege ni. Ala wa lani azo ti kodro ti ala ti sara nga tongaso. A yeke tâ tënë so ala sara lani afaute tongana ti so e londo ti bâ. Me ala yeke voro lani gï Jéhovah oko nga ala tiri même ngangu ti zi vorongo yanda na yâ ti kodro ti ala.d

13. Ngbanga ti nyen la Jéhovah atene lani so Gbia Achab ayeke be-ta-zo ape?

¹³ Ka ti agbia so Jéhovah atene ala yeke be-ta-zo ape? Kite ayeke dä ape so aye kue so ala sara la ayeke sioni ape. Même sioni Gbia Achab afa lani so kamême lo sara terê ti lo kete nga lo regretté so ndali ti lo la a fâ Naboth (1 aGbia 21:​27-29). Lo leke nga agbata nga lo sö benda na yâ ti abira so lo sara ndali ti azo ti Israël (1 aGbia 20:​21, 29; 22:39). Me a hinga Achab tongana zo so wali ti lo apusu lo ti maï vorongo nzapa ti wataka. Ti so ni so, lo changé bê ti lo ndali ni lâ oko ape.—1 aGbia 21:​25, 26.

14. (a) Ngbanga ti nyen la Jéhovah abâ so Gbia Roboam ayeke be-ta-zo ape? (b) A hinga lani mingi ti agbia so ayeke be-ta-zo ape na nyen?

¹⁴ Gbu li na ndö ti Roboam, mbeni gbia so ayeke lani be-ta-zo ape. Tongana ti so e bâ fade, lo sara gbâ ti anzoni ye na ngoi so lo yeke komande. Me na ngoi so komandema ti lo aluti ngangu, lo zia ti sara ye alingbi na Ndia ti Jéhovah na lo komanse ti voro anzapa ti wataka (2 Chron. 12:1). Na pekoni, na ambeni ngoi lo voro Jéhovah, na ambeni ngoi lo voro anzapa ti wataka (1 aGbia 14:​21-24). A yeke lani gï pëpe Roboam na Achab la ayeke agbia so azia ti voro Jéhovah na lege ni. Ti tâ tënë ni, mingi ti agbia so ayeke be-ta-zo ape avoro anzapa ti wataka na ala wa azo ti sara nga tongaso. A yeke polele so na lê ti Jéhovah, vorongo lo na lege ni la ayeke kota ye so afa wala mbeni gbia ayeke nzoni wala sioni.

15. Ngbanga ti nyen la ti voro Jéhovah na lege ni ayeke kota ye na lê ti lo?

¹⁵ Ngbanga ti nyen la tënë ti vorongo Jéhovah ayeke kota ye na lê ti lo? Mbeni raison ni ayeke so kua ti agbia ayeke lani ti aidé azo ti gbe ti ala ti voro Jéhovah na lege ni. Nga, tongana azo avoro anzapa ti wataka ayeke gue na ala ti sara ambeni kota siokpari nde nga ala yeke sara ye na amba ti ala na lege ni ape (Os. 4:​1, 2). Na ndö ni, agbia nga na azo ti gbe ti ala ayeke azo so amû lani terê ti ala na Jéhovah awe. Tongaso, tongana ala duti be-ta-zo na Jéhovah ape nga ala voro anzapa ti wataka, Bible ahaka ni na gingo koli wala wali nde (Jér. 3:​8, 9). Tongana mbeni zo agi koli wala wali nde, lo sara sioni mingi na koli wala wali ti lo. Legeoko nga, mbeni wakua ti Jéhovah so amû terê ti lo na lo awe so avoro nzapa ti wataka ayeke son bê ti lo ngangu.e—Deut. 4:​23, 24.

16. Na lê ti Jéhovah, nyen la mbilimbili asara kangbi na popo ti zo ti mbilimbili na zo ti sioni?

¹⁶ Aye wa la e manda? E doit ti leke na bê ti e ti ngbâ ti ke vorongo nzapa ti wataka. Me e doit nga ti voro Jéhovah na lege ni nga ti ngbâ ti sara kua ti lo mingi. Prophète Malachie afa lani polele ye so na lê ti Jéhovah azia kangbi na popo ti nzoni zo na sioni zo. Lo tene: “Ala yeke kiri ande ti bâ kangbi so ayeke na popo ti zo ti mbilimbili na zo ti sioni, na kangbi so ayeke na popo ti zo so ayeke sara kua na Nzapa na zo so ayeke sara kua na lo pëpe.” (Mal. 3:18). Tongaso, e doit ti zia lege na ye oko ape, même awokongo ti e nga na afaute so e sara, ti découragé e si e zia ti sara na Nzapa. Tongana e zia ti sara na Jéhovah ayeke mbeni kota siokpari.

17. Ngbanga ti nyen la e doit ti soro nzoni zo so e yeke sara mariage na lo?

¹⁷ Tongana mo yeke kumbamba na mo yeke pensé ti sara mariage, atënë ti Malachie so apeut ti aidé mo ti soro nzoni zo so mo yeke sara mariage na lo. Mbeni zo apeut ti duti na anzoni sarango ye, me tongana lo yeke voro tâ Nzapa ape, eskê na lê ti Jéhovah lo yeke nzoni zo? (2 aCor. 6:14). Tongana mo sara mariage na lo, eskê lo yeke aidé mo ti ngbâ be-ta-zo na Jéhovah? Gbu li na ndö ti ye so: Peut-être awali ti Gbia Salomon so ayeke lani apaïen ayeke na ambeni nzoni sarango ye. Me ala yeke voro lani Jéhovah ape na yeke yeke ala pusu Salomon ti voro anzapa ti wataka.—1 aGbia 11:​1, 4.

18. Nyen la a yeke nzoni ababâ na amama afa na amolenge ti ala?

¹⁸ Ababâ na amama, ala peut ti sara kua na tapande ti agbia so Bible asara tënë ni ti mû maboko na amolenge ti ala ti duti na nzara ti sara na Jéhovah. Aidé ala ti hinga so agbia so azia ngia na bê ti Jéhovah ayeke ala so avoro lo nga awa azo ti sara ni. Na lege ti atënë ti yanga ti mo nga na tapande ti mo fa na amolenge ti mo so aye so ayeke aidé e ti ngbâ nduru na Jéhovah tongana mandango Bible, gango na abungbi nga na fango tënë ayeke aye so ayeke kota mingi na yâ ti fini ti e (Mat. 6:33). Tongaso ape, amolenge ti mo apeut ti bâ so dutingo Témoin ti Jéhovah ayeke gï dutingo na yâ ti mbeni “bungbi ti vorongo Nzapa ti sewa ti ala.” Ye so asara si ala peut ti zia vorongo Nzapa na kozo ndo ape wala ala peut même ti zia ti voro lo.

19. Beku wa la ayeke dä ndali ti azo so azia ti sara na Jéhovah? (Bâ nga encadré “Mo peut ti kiri na Jéhovah!”)

¹⁹ Tongana mbeni zo azia ti sara na Jéhovah, eskê a ye ti fa so lo peut ti kiri ti ga kamarade ti Jéhovah lâ oko ape? Ên-ën, ngbanga ti so lo peut ti changé bê ti lo na lo kiri na Jéhovah. Ti sara ni, lo bezoin ti sara terê ti lo kete nga ti yeda ti tene a-ancien a-aidé lo (Jacq. 5:14). Me ti kiri ti duti kamarade ti Jéhovah ayeke nzoni mingi ahon a-effort kue so lo sara.

20. Tongana e mû tapande ti agbia so ayeke be-ta-zo, Jéhovah ayeke bâ e tongana nyen?

²⁰ Aye wa la e manda na lege ti agbia ti Israël? E peut ti sara ye tongana agbia so ayeke be-ta-zo tongana e ngbâ ti voro Jéhovah na bê ti e kue. Zia e manda ye na lege ti afaute ti e, e changé bê ti e nga e sara achangement so e doit ti sara. Zia e girisa ape so a yeke kota ye ti ngbâ ti voro oko tâ Nzapa na lege ni. Tongana mo ngbâ be-ta-zo na Jéhovah, lo yeke bâ mo tongana zo so asara ye na lege ni.