Ala wara Messie ni lani awe!

“E wara Messie ni awe!”​—JEAN 1:41.

1. Nyen la apusu André ti tene: “E wara Messie ni awe”?

JEAN WABATIZENGO ZO na adisciple ti lo ayeke luti. Tongana Jésus aga nduru na ala, Jean atene: “Ala bâ, so Molenge ti ngasangbaga ti Nzapa la!” Hio tongaso, André na mbeni disciple amû peko ti Jésus na ala ngbâ na tere ti lo na yâ ti lango ni so kue. Na pekoni, André ague awara ita ti lo Simon Pierre nga na nzerengo tere lo tene na lo: “E wara Messie ni awe!” Na pekoni, lo gue na Pierre ti bâ Jésus.​—Jean 1:35-41.

2. Tongana nyen la aprophétie so asara tënë na ndo ti Messie ayeke mû maboko na e?

² Tongana ngoi ayeke hon, André, Pierre nga na ambeni disciple amanda Mbeti ti Nzapa nzoni nga na kite pëpe ala tene so Jésus ti Nazareth la ayeke Messie so a mû zendo ti lo. Fadeso e yeke bâ ambeni gbâ ti aprophétie ti Bible so afa zo so ayeke Messie ni. Ye so ayeke mû maboko na e ti kiri ti mä na bê ngangu na Bible nga na zo so Jéhovah asoro lo ti duti Messie ni.

“Bâ, Gbia ti mo ayeke ga”

3. Aprophétie wa aga tâ tënë na ngoi so Jésus alï na Jérusalem tongana mbeni gbia?

³ Messie ni ayeke lï na Jérusalem tongana mbeni gbia. Prophétie ti Zacharie atene: “Mo sara ngia mingi, O molenge-wali ti Sion! Mo dekongo, O molenge-wali ti Jérusalem! Bâ, Gbia ti mo ayeke ga na mo; Lo yeke mbilimbili, na Lo hon na ngangu; Lo yeke na tâ be-ti-molenge, na Lo tambela na ndo lele, même na ndo molenge ni, molenge ti lele ti koli.” (Zach. 9:9). Mbeni zo ti sungo psaume atene: “Iri tënë nzoni na ndo lo so aga na iri ti L’Éternel.” (Ps. 118:26). Gbâ ti azo adekongo na ngia na ngoi so Jésus alï na Jérusalem. A yeke pëpe Jésus la atene na ala ti sara tongaso. Me ala sara ye tâ gi tongana ti so prophétie ni atene. Na ngoi so mo yeke diko aversê so afa ye ni so, tara ti bâ so mo yeke lani dä na mo yeke mä go ti gbâ ti azo so ayeke dekongo na ngia.​—Diko Matthieu 21:4-9.

4. Tongana nyen la Psaume 118:22, 23 aga tâ tënë?

⁴ Nzapa abâ Jésus na nene ni mingi atâa so azo mingi ayeke bâ lo pëpe tongana Messie. Tongana ti so a fa kozoni awe, azo so ayeke na mabe pëpe ‘ake Jésus nga ala bi bê ti ala na lo pëpe’. (És. 53:3; Marc 9:12). Me, Bible atene: “Tênë so azo ti sara da ake awe, Tênë so aga li ti mbundu ti da. So ayeke kusala ti L’Éternel.” (Ps. 118:22, 23). Jésus asara tënë ti versê so na awato ti lo so ayeke akota zo ti nzapa ti aJuif. Pierre atene so prophétie so aga tâ tënë na ndo ti Christ (Marc 12:10, 11; Kus. 4:8-11). Jésus aga biani “tênë so ayeke kozo tênë ti gere ti da” so ayeke congrégation ti aChrétien. Atâa so azo so akpe Nzapa pëpe ake lo, lo la ‘Nzapa asoro lo na lo bâ lo tongana ye so ngere ni ayeke kota mingi’.​—1 Pi. 2:4-6.

Mbeni disciple akä lo nga tanga ti adisciple ni azia lo akpe

5, 6. Aprophétie atene nyen na ndo ti kango Messie? Tongana nyen la a ga tâ tënë?

⁵ A fa kozoni awe so mbeni kamarade ti Messie ni ayeke kä lo. Na lege ti prophétie, David atene: “Tâ ndeko ti mbi, lo so mbi zia bê ti mbi na lo, lo so ate kobe ti mbi, tâ zo so ayä ndagere ti lo ti dö mbi.” (Ps. 41:10). Na ngoi ni kâ, zo so ate kobe na mbeni zo, a bâ lo tongana kamarade ti zo ni so (Gen. 31:54). Tongaso, prophétie ni afa so mbeni zo so ayeke kamarade ti Messie ni ayeke sara mbeni ye so ayeke sioni mingi. Lo yeke kä Messie ni! Jésus asara tënë ti zo ni na ngoi so lo tene na abazengele ti lo lo tene: “Mbi yeke sara tënë ti ala kue pëpe. Mbi hinga azo so mbi soro ala. Me a yeke ti tene tënë ti Mbeti ti Nzapa so aga tâ tënë: ‘Lo so ayeke te ka mapa ti mbi ayô ndagere ti lo na tere ti mbi.’” (Jean 13:18). Jésus ayeke sara lani tënë ti Judas Iscariote so ayeke disciple ti lo nga kamarade ti lo. Na ngoi so lo kä Jésus, prophétie ti David aga tâ tënë.

⁶ A yeke kä Messie ni teti alê ti nginza ti argent 30, nginza so ayeke ngere ti mbeni ngbâa. Matthieu agboto lê na ndo ti prophétie ti Zacharie 11:12, 13 na lo fa so a kä Jésus na mbeni ngere so akpa pëpe. Me ngbanga ti nyen Matthieu atene so a sara tënë ti ye so kozoni awe “na lege ti prophète Jérémie”? Na ngoi ti Matthieu, mbeti ti Jérémie ayeke na kozo molongo na yâ ti groupe ti ambeti so na yâ ni mbeti ti Zacharie ayeke dä. (Bâ Luc 24:44.) Judas avo ye pëpe na alê ti nginza 30 so. Lo tuku nginza ni na yâ ti temple na lo sigigi, lo gue lo fâ tere ti lo.​—Mat. 26:14-16; 27:3-10.

7. Tongana nyen la Zacharie 13:7 aga tâ tënë?

⁷ Même adisciple ti Messie ni ayeke zia lo ti kpe. Zacharie atene: “Mo pika Berger ni, na fade a kangbi angasangbaga kirikiri.” (Zach. 13:7). Na lango 14 ti Nisan ti ngu 33, Jésus atene na adisciple ti lo: “Na bï so, fade ala kue ayeke girisa lege ndali ti aye so ayeke si na mbi. Teti a sû na Mbeti ti Nzapa a tene: ‘Fade mbi yeke dë berger ni, na angasangbaga ti kundu ni ayeke kangbi kirikiri.’” A yeke tâ ye so asi la, teti so Matthieu atene “adisciple ni kue azia [Jésus], ala kpe.”​—Mat. 26:31, 56.

A bi tënë na li ti lo nga a pika lo

8. Tongana nyen la Ésaïe 53:8 aga tâ tënë?

⁸ Azo ayeke gue na Messie ni na gbele ngbanga nga a yeke dë ngbanga ti kuâ na li ti lo. (Diko Ésaïe 53:8.) Na ndapre ti lango 14 ti Nisan, amembre ti Sanhédrin kue abungbi, ala kanga Jésus na ala gue na lo na Ponce Pilate, Gouverneur ti Rome. Pilate ahunda tënë na Jésus na lo bâ so tënë ayeke na li ti lo oko pëpe. Ye oko, tongana Pilate aye ti zi Jésus, gbâ ti azo adekongo ala tene: “Kanga lo na ndo ti keke!” Nga ala hunda ti tene a zi Barabbas so ayeke zo ti sarango aye ti sioni. Teti so Pilate aye ti nzere na lê ti azo ni, lo zi Barabbas. Na pekoni lo mû yanga na azo ti lo ti pika Jésus na zaza nga ti kanga lo na ndo ti keke.​—Marc 15:1-15.

9. Tongana nyen la Psaume 35:11 aga tâ tënë na ngoi ti Jésus?

⁹ Azo ayeke bi tënë ti mvene na li ti Messie ni. David so asû mbeni psaume atene: “Atémoin ti wataka alondo, ala klame mbi na ye so mbi hinga pëpe.” (Ps. 35:11). Tâ gi tongana ti so prophétie ni atene, “aprêtre-mokonzi nga na amembre ti Sanhédrin ni kue ayeke gi tënë ti wataka ti bi na li ti Jésus ti wara lege ti fâ lo.” (Mat. 26:59). “Biani, azo mingi abi atënë ti wataka na ndo ti lo, me atënë ti ala ni amä tere pëpe.” (Marc 14:56). Awato ti Jésus agi pëpe ti bâ wala tënë so azo ayeke bi na li ti Jésus ayeke tâ tënë. Ala ye gi kuâ ti lo.

10. Fa tongana nyen Ésaïe 53:7 aga tâ tënë.

¹⁰ Messie ni ayeke zi yanga pëpe na azo so abi tënë na li ti lo. Prophète Ésaïe atene: “Azo asara ngangu na Lo, me tongana ye ti vundu asara Lo, Lo lungula yanga ti Lo pëpe; legeoko tongana molenge ti ngasangbaga so azo ague na lo ti fâ lo, na legeoko tongana ngasangbaga ayeke buburu na gbele azo so afâ kuä ti lo, tongaso Lo lungula yanga ti Lo nga pëpe.” (És. 53:7). “Tongana aprêtre-mokonzi nga na a-ancien ni ayeke bi tënë na li ti [Jésus], lo zi yanga oko pëpe.” Pilate ahunda lo atene: “Mo yeke mä gbâ ti atënë so ala yeke bi na li ti mo so pëpe?” Me Jésus ‘akiri tënë pëpe. Tënë oko tongaso lo tene pëpe. Tongaso li ti gouverneur ni akpe kue.’ (Mat. 27:12-14). Jésus azonga pëpe azo so abi tënë na li ti lo.​—aRom. 12:17-21; 1 Pi. 2:23.

11. Tongana nyen la Ésaïe 50:6 nga na Michée 4:14 aga tâ tënë?

¹¹ Prophétie ti Ésaïe afa so azo ayeke pika Messie ni. Prophétie ni atene: “Mbi zia peko ti Mbi na azo ti pika, na Mbi zia ngbangba ti Mbi na azo ti gboto kuä ni; Mbi honde lê ti Mbi pëpe na ye ti kamene so asara Mbi wala na kungo soro ti azo na lê ti Mbi.” (És. 50:6). Michée afa kozoni awe so “fade ala pika [ngbangba] ti juge ti Israël na keke.” (Mi. 4:14). Marc atene so prophétie so aga tâ tënë, lo tene: “Na ambeni atuku ngu ti yanga na tere ti lo, ala kanga lê ti lo kue, ala kpo lo na gobo na ala tene na lo: ‘Tongana mo yeke mbeni prophète, fa na e zo so apika mo so!’ Na azo ti kua ti da-ngbanga ni apika lê ti lo na ahon na lo.” Lo tene nga so aturugu ‘ayeke pika li ti lo na mbeni keke ti sosongo, ala tuku ngu ti yanga na tere ti lo, ala kuku na likuni ti ala si ala yeke ba li ti ala na gbe ti lo.’ (Marc 14:65; 15:19). Biani, azo asara aye ti sioni so na Jésus gi senge senge, lo sara ye ti sioni oko pëpe.

Lo ngbâ be-ta-zo juska na kuâ

12. Tongana nyen la Psaume 22:17 nga na Ésaïe 53:12 aga tâ tënë na ndo ti Jésus?

¹² A fa kozoni awe so Messie ni ayeke kui na ndo ti keke. David so asû mbeni psaume atene: “Azo ti sioni ayeke mingi so abungbi na tere ti mbi; ala kpo maboko ti mbi na gere ti mbi.” (Ps. 22:17). Na yâ ti Évangile ti Marc, lo sara tënë na ndo ti mbeni ye so asi so azo so ayeke diko Bible ahinga ni nzoni. Lo tene: “A yeke nduru na ngbonga ota [gumbaya ti ndapre] si ala kanga lo na ndo ti keke.” (Marc 15:25). Ésaïe afa nga kozoni awe so a yeke diko Messie ni na popo ti awasiokpari. Ésaïe atene: “Lo mû Lo mveni ti kui, na ala diko Lo na popo ti awakengo-ndia.” (És. 53:12). Ye so asi lani ayeke so “a kanga nga na ndo ti keke na tere ti lo azo use so ayeke azo ti gbungo aye ti azo na ngangu, oko na mbage ti maboko ti lo ti koli na oko na mbage ti maboko ti lo ti wali.”​—Mat. 27:38.

13. Tongana nyen la Psaume 22:8, 9 aga tâ tënë na ndo ti Jésus?

¹³ David afa kozoni awe so azo ayeke zonga Messie ni. (Diko Psaume 22:8, 9.) Azo azonga Jésus na ngoi so lo yeke bâ pasi na ndo ti keke. Matthieu afa pekoni lo tene: “Azo so ayeke hon na lege ato nda ti sara sioni tënë na ndo ti lo, na ala yeke yengi li ti ala, ala yeke tene: ‘Mo so mo tene mo yeke kungbi temple na mo yeke leke ni na lango ota, mo sö fini ti mo wani e bâ! Tongana mo yeke mbeni molenge ti Nzapa, mo londo na ndo ti keke ti pasi so, mo zu na sese ma!’” Legeoko nga, aprêtre-mokonzi nga na ascribe na a-ancien ni ato nda ti he lo, ala tene: “Lo sö lani fini ti ambeni zo, me lo lingbi ti sö fini ti lo wani pëpe! Lo yeke Gbia ti Israël, ka lo londo fadeso na ndo ti keke ti pasi so lo zu na sese ma, na fade e yeke mä na bê na lo. Lo zia bê ti lo kue na Nzapa, tongana Nzapa aye lo, ka Nzapa ni aga asö lo e bâ ma, teti lo tene: ‘Mbi yeke Molenge ti Nzapa.’” (Mat. 27:39-43). Jésus abâ pasi, me lo kanga bê na lo tene sioni tënë oko pëpe. Lo yeke mbeni nzoni tapande teti e.

14, 15. Ambeni prophétie asara tënë na ndo ti bongo ti Messie nga atene so a yeke mû na lo vinaigre ti nyon. Tongana nyen la aprophétie so aga tâ tënë?

¹⁴ Azo ayeke bi mbeni ye tongana dé ti kangbi yâ ti bongo ti Messie ni. Mbeni zo ti sungo psaume atene: “Ala kangbi bongo ti mbi ti ndo ni na popo ti ala, na ala sara ye ti mû iri teti bongo ti mbi.” (Ps. 22:19). A yeke tâ ye so asi lani, ndali ti so “na peko ti so [aturugu ti Rome a]kanga [Jésus] na ndo ti keke awe, ala kangbi yâ ti abongo ti lo ti ndo ni na popo ti ala na lege so ala bi mbeni ye tongana dé”.​—Mat. 27:35; diko Jean 19:23, 24.

¹⁵ Azo ayeke mû vinaigre nga na sengo ye na Messie ni. Mbeni zo ti sungo psaume atene: “Ala mû na mbi suingo ye ti ga kobe ti mbi, na ala mû na mbi vinaigre ti nyon ngbanga ti nzara ti ngu so asara mbi.” (Ps. 69:22). Matthieu atene: “Ala mû na [Jésus] vin so ala zia sengo ye dä ti tene lo nyon. Me, tongana lo tara ni, lo ke ti nyon ni.” Na pekoni, “mbeni oko ti ala akpe amû mbeni ndokoro, lo yôro ni na yâ ti kpingo vin, lo zia ni na li ti mbeni keke ti sosongo na lo mû ni na lo ti tene lo nyon.”​—Mat. 27:34, 48.

16. Fa tongana nyen prophétie so ayeke na Psaume 22:2 aga tâ tënë.

¹⁶ Mo bâ Messie ni mo bâ mo tene Nzapa ake lo awe. (Diko Psaume 22:2.) Ti gue oko na prophétie so, “a si nduru na ngbonga gumbaya [ngbonga ota ti lakui], Jésus adekongo, lo tene: ‘Eli, Eli, lama sabachthani?’, so nda ni aye ti tene: ‘Nzapa ti mbi, Nzapa ti mbi, mo zia mbi ngbanga ti nyen?’” (Marc 15:34). Tongana Jésus atene so Nzapa azia ni, lo tene ni pëpe ndali ti so mabe ti lo na mbage ti Babâ ti lo awoko. Lo hinga so na ngoi ti kuâ ti lo Nzapa ayeke zi lo pëpe na maboko ti awato ti lo. A yeke mbeni lege la azi na Jésus ti fa so lo yeke ngbâ lakue be-ta-zo na Nzapa. Na ngoi so Jésus adekongo ngangu lo tene: “Nzapa ti mbi, Nzapa ti mbi, mo zia mbi ngbanga ti nyen?” prophétie ti Psaume 22:2 aga tâ tënë.

17. Tongana nyen la Zacharie 12:10 na Psaume 34:21 aga tâ tënë?

¹⁷ A yeke kpo Messie ni, me mbeni bio ti lo ayeke fâ pëpe. Azo ti Jérusalem ayeke “yä lê ti ala” ti bâ “Zo so ala kpo Lo”. (Zach. 12:10). Nga, Psaume 34:21 atene: “[Nzapa a]bata bio ti lo kue, si bio oko afâ pëpe.” Bazengele Jean afa so atënë so aga tâ tënë, lo tene: “Mbeni turugu ni akpo tere ti kate ti Jésus na likongo na fade fade mênë na ngu asigigi. Na lo [Jean] so lo bâ ye ni na lê asara tënë ni, na tënë ti lo ayeke tâ tënë . . . Aye so asi ti tene tënë ti Mbeti ti Nzapa so aga tâ tënë: ‘Fade a yeke kungbi mbeni bio ti lo oko pëpe.’ Nga, mbeni tënë nde ti Mbeti ti Nzapa ni so atene: ‘Fade ala yeke bâ ndo na mbage ti Lo so ala kpo lo.’”​—Jean 19:33-37.

18. Prophétie so atene a yeke lu Jésus na popo ti azo ti mosoro aga tâ tënë tongana nyen?

¹⁸ A yeke lu Messie ni na popo ti azo ti mosoro. (Diko Ésaïe 53:5, 8, 9.) Na peko ti midi ti lango 14 ti Nisan, ‘mbeni koli so ayeke na mosoro mingi, so iri ti lo ayeke Joseph, zo ti kodoro ti Arimathée’ ahunda Pilate ti mû kuâ ti Jésus. Pilate amû lege na lo ti mû kuâ ni. Matthieu atene: “Joseph amû kuâ ni, lo kanga ni na yâ ti bongo ti lin so avuru nga ayeke pendere mingi. Lo zia kuâ ni na yâ ti mbeni fini sende ti kuâ so a zi ni na yâ ti mbeni kota tênë. Tongana a pusu mbeni kota tênë a kanga na yanga ti sende ti kuâ ni awe, lo hon.” (Mat. 27:57-60).

E gonda Messie, Gbia ti e!

19. Tongana nyen la prophétie so ayeke na Psaume 16:10 aga tâ tënë?

¹⁹ Jéhovah ayeke zingo Messie ni na kuâ. David atene: “Fade Mo zia âme ti mbi ti ngbâ na ndo-ti-awakinda pëpe.” (Ps. 16:10). Tara ti bâ tongana nyen li ti awali so ague na sende ti kuâ so a lu Jésus dä akpe! Ala wara mbeni ange so amû tere ti zo na lo tene na ala: “Zia li ti ala akpe pëpe. Ala yeke gi Jésus, zo ti Nazareth, lo so a kanga lo na ndo ti keke! Lo yeke na ndo so pëpe, a zingo lo na kuâ awe. Ala bâ ndo so a zia lo fade dä.” (Marc 16:6). Bazengele Pierre atene na gbâ ti azo so abungbi na Jérusalem na lango ti Pentecôte ti ngu 33, lo tene: “[David a]bâ kozoni awe zingongo ti Christ na kuâ na lo sara tënë na ndo ni, lo tene so a yeke zia lo pëpe ti ngbâ na yâ ti Hadès nga mitele ti lo ayeke buba pëpe.” (Kus. 2:29-31). Nzapa azia pëpe si kuâ ti Molenge ti lo so lo ye lo mingi afun. Nga na lege ti miracle, Jéhovah akiri na Jésus na fini na yâ ti yingo.​—1 Pi. 3:18.

20. Tënë wa aprophétie atene na ndo ti komandema ti Messie ni?

²⁰ Tongana ti so a fa kozoni awe, Nzapa atene so Jésus ayeke Molenge ti lo. (Diko Psaume 2:7; Matthieu 3:17.) Nga na ngoi so Jésus alï na Jérusalem, gbâ ti azo asepela lo nga na Royaume ti lo. Laso, e nga kue e yeke sepela Jésus. E yeke na ngia ti sara tënë ti lo nga na Royaume ti lo na azo (Marc 11:7-10). Na yâ ti kete ngoi, Christ ayeke futi awato ti lo na ngoi so lo yeke sigigi ti hon na ngangu “si tene-biani na tâ be-ti-molenge na kusala ti mbilimbili aga nzoni.” (Ps. 2:8, 9; 45:2-7). Komandema ti lo ayeke ga na siriri nga na nzoni duti na ndo ti sese kue (Ps. 72:1, 3, 12, 16; És. 9:5, 6). Jésus Christ so ayeke Molenge ti Nzapa so lo ye lo mingi ato nda ti komande awe tongana Gbia na yayu. E yeke na kota pasa ti duti aTémoin ti Jéhovah nga ti fa na azo atâ tënë so.

Mo yeke kiri tënë tongana nyen?

• Aprophétie afa so a yeke kä Jésus nga adisciple ti lo ayeke zia lo ti kpe. Ye so aga tâ tënë tongana nyen?

• Tongana nyen la aprophétie so andu pikango Jésus na ndo ti keke aga tâ tënë?

• Ngbanga ti nyen mo yeda na bê ti mo kue so Jésus la ayeke Messie so a mû zendo ti lo?

[Foto na lembeti 15]

So Jésus alï na Jérusalem tongana mbeni gbia asara si aprophétie wa aga tâ tënë?

[Afoto na lembeti 17]

Jésus akui ndali ti asiokpari ti e, me ti fadeso lo yeke komande tongana Gbia