Mo Yeke na “Bibe ti Christ”?

“Zia si Nzapa so ayeke mu bê so azia pepe nga na dengo bê amu lege na i ti wara . . . oko bibe so Christ Jésus ayeke na ni giriri.”​—AROMAIN 15:5, NW.

1. A fa Jésus tongana nyen na yâ a-dessin mingi ti Chrétienté, na ngbanga ti nyen a yeke pepe tâ dessin ti lo?

“LÂ OKO ti tene a ba lo he ngia ayeke dä pepe.” A yeke tongaso si a fa Jésus na yâ mbeti so na lege ti wataka a tene mbeni kota zo ti Rome asû ni. A tene mbeti so, so a to nda ni ndulu na siècle 11 si a hinga ni tongana ti laso, asala ngangu na ndo azo ti salango dessin mingi.a Na yâ ti a-dessin mingi, a sala Jésus tongana mbeni zo so ayeke na vundu, so ahe ngia mingi pepe wala lâ oko pepe. Me a yeke ngangu ti tene ye so aduti biani tâ dessin ti Jésus, lo so aÉvangile afa lo tongana mbeni koli so ayeke na atene ti bê ti wâ na ti nzobe.

2. Tongana nyen e lingbi ti gi ti lë “oko bibe so Christ Jésus ayeke na ni giriri,” na ye so ayeke mu na e aye kue ti sala nyen?

² A yeke polele, ti hinga tâ Jésus, a lingbi e zia si bibe na bê ti e asi na tâ gbungo nda ti mara ti zo so Jésus ayeke biani na ngoi so lo yeke ge na sese. Tongaso, zia e ba ambeni tondo ti Évangile so afa na e “bibe ti Christ,” so ti tene, atene ti bê ti lo, bango ndo ti lo, abibe ti lo, na fango nda ti ye ti lo. (1 aCorinthien 2:16, NW) Na ngoi so e yeke ba ni, zia e ba nga tongana nyen e lingbi ti gi ti lë “oko bibe so Christ Jésus ayeke na ni giriri.” (aRomain 15:5, NW) Tongaso, e lingbi na ye kue na yâ fini ti e nga na yâ asalango ye ti e na azo ti mu tapande so lo zia teti e.​—Jean 13:15.

A Yeke Pepe Ngangu ti Ga Ndulu na Lo

3, 4. (a) Ye wa angoro tondo so afa pekoni na Marc 10:13-16? (b) Jésus asala ye tongana nyen na ngoi so adisciple ti lo atara ti kanga lege na akete molenge ti ga na lo?

³ Azo aba giriri so ye apusu ala ti ga ndulu na Jésus. Na yâ aye nde nde so asi, azo so ngu nga na ndo so ala londo dä ayeke nde nde aga ndulu na lo na mbito pepe. Ba ye so a fa pekoni na Marc 10:13-16. A si ndulu na hunzingo ti kusala ti lo, na ngoi so lo yeke gue na Jérusalem teti ndangba ni, ti wara mbeni kui ti pasi.​—Marc 10:32-34.

⁴ Tara ti ba ye ni na li. Azo ato nda ti ga na amolenge, na aforoto nga, ti tene Jésus ahiri tene nzoni na ndo ala.b Ye oko, adisciple atara ti kanga lege na amolenge ti ga na Jésus. Peut-être adisciple aba so Jésus aye pepe ti tene amolenge aga aso li ti lo na ngoi ti akpengba yenga so. Me bibe ti ala ayeke na lege ni pepe. Tongana Jésus aba ye so adisciple ti lo ayeke sala, a nzere na lo oko pepe. Jésus ahiri amolenge na tele ti lo, lo tene: “I zia akete molenge aga na Mbi, i gbanzi ala pepe.” (Marc 10:14) Na pekoni, lo sala mbeni ye so afa na gigi tâ kode ti salango ye yeke nga na ndoye. Tondo ni atene: “Lo kamata amolenge ni na tïtî Lo, Lo hiri tene nzoni na ndo ala.” (Marc 10:16) A yeke polele so tele ti amolenge anzere na ngoi so Jésus amu ala na yâ maboko ti lo ti ndoye.

5. Tondo ti Marc 10:13-16 atene na e nyen na ndo mara ti zo so Jésus ayeke giriri?

⁵ Ndulu tondo so atene na e ye mingi na ndo mara ti zo so Jésus ayeke giriri. Ba so zo alingbi ti ga ndulu na lo. Atä so lo yeke na kota ndo giriri na yayu, lo zia mbito pepe na yâ bê wala lo kiri na peko pepe azo so ayeke mbilimbili-kue pepe. (Jean 17:5) A yeke nga kota ye pepe ti ba so même amolenge ayeke na ngia na tele ti lo? Biani ala lingbi pepe ti sala nzala ti mbeni zo so adë dengo, so ayeke na ngia pepe wala ahe ngia lâ oko pepe! Azo ti ngu nde nde aga ndulu na Jésus teti ala ba so lo yeke mbeni zo so abi bê na ndo azo na wâ, na ala hinga na bê kue so lo yeke tomba ala pepe.

6. A-ancien alingbi ti sala nyen si a yeke ngangu pepe na azo ti ga ndulu na ala?

⁶ Na gbungo li na ndo tondo so, e lingbi ti hunda tele ti e mveni, ‘Mbi yeke na bibe ti Christ? Azo alingbi ti ga ndulu na mbi?’ Na yâ ngoi ti kpale so, angasangbaga ti Nzapa ahunda ti wara aberger so zo alingbi ti ga ndulu na ala, akoli so ayeke tongana “mbeni ndo ti honde tele dä teti pupu.” (Isaïe 32:1, 2, NW; 2 Timothée 3:1) I a-ancien, tongana i gi ti lë mbeni tâ nzala so alondo na bê teti aita ti i na i yeke ndulu ti mu i mveni teti ala, fade ala yeke hinga bingo bê ti i. Fade ala yeke ba ni na lê ti i, ala mä ni na yâ totongo ti lego ti i, na ala ba ni na yâ salango ye ti i na nzobe. Mara ti tâ wâ na bingo bê tongaso alingbi ti ga na ziango bê so asala si a yeke ngangu pepe teti ambeni zo, nga na amolenge, ti ga ndulu na i. Mbeni wali Chrétien afa ngbanga ti nyen lo lingbi la ni ti zi bê ti lo na mbeni ancien: “Lo sala tene na mbi na mbeni lege so ayeke na ndoye na aba mawa ti zo. Tongana a yeke fade tongaso pepe, peut-être mbi zi yanga oko pepe. Lo sala si mbi zia bê na lo.”

Bango Ambeni Zo Nde na Nene Ni

7. (a) Tongana nyen Jésus afa so lo ba ambeni zo nde na nene ni? (b) Ngbanga ti nyen Jésus azi lê ti mbeni waziba yeke yeke?

⁷ Jésus aba giriri azo na nene ni. Atene ti bê ti azo agbu bê ti lo. Gi bango azo so ahu pono andu lo mingi si bê ti lo apusu lo ti zi pono ti ala. (Matthieu 14:14) Lo ba nga na nene ni akatikati na aye so atia ambeni zo. (Jean 16:12) Mbeni lâ, azo aga na lo mbeni koli waziba na ala hunda Jésus mingi ti sava lo. Jésus asala si lo kiri lo ba ndo, me lo sala ni yeke yeke. Kozoni, koli ni aba azo me mbilimbili pepe, “tongana keke so ayeke tambela.” Na pekoni, Jésus asala si lo ba ye kue nzoni. Ngbanga ti nyen lo sava koli so yeke yeke? Ye so ayeke peut-être ti mu lege na mbeni zo so aninga na yâ bingo ti lingbi yeke yeke na kota ti bango biaku aye nde nde mingi na yâ sungo ti lâ.​—Marc 8:22-26.

8, 9. (a) Ye wa asi fade fade na peko ti so Jésus na adisciple ti lo alï na sese ti Décapole? (b) Fa tongana nyen si Jésus asava wambongi ni.

⁸ Ba nga mbeni ye so asi na peko ti Pâque ti ngu 32 N.E. Jésus na adisciple ti lo alï na yâ sese ti Décapole, na tö ti Kota Ngu-ingo ti Galilée. Kâ, azo mingi mingi awara ala fade fade na ala ga na Jésus gbâ ti azo ti kobela na ala so azin, na lo sava ala kue. (Matthieu 15:29, 30) Na mbeni lege so agboto lê, Jésus azia mbeni koli nde ti ba lo nzoni. Marc, wasungo Évangile, oko zo so afa peko ti ye so, asala tene ti ye so asi.​—Marc 7:31-35.

⁹ Koli ni ayeke wambongi na a yeke ngangu na lo ti sala tene. Jésus alingbi ti ba so koli so aduti nzoni pepe wala lo hinga ye so lo lingbi ti sala pepe. Tongaso Jésus asala mbeni ye so ayeke nde kete. Lo gue na koli so nde, yongoro na gbâ ti azo ni, na mbeni ndo so zo ayeke dä pepe. Na pekoni, Jésus asala tene na lege ti afä ti tene na koli ni ye so lo yeke ndulu ti sala. Lo “yôro li ti maboko ti lo na yâ ti mê ti zo ni nga, na pekoni so lo tuku ngu ti yanga ti lo, lo ndu menga ti lo.” (Marc 7:33, NW) Na pekoni, Jésus ayä lê ti lo na nduzu na lo bima na yâ sambela. Aye nde nde so lo sala ayeke tene na koli ni, ‘Ye so mbi yeke ndulu ti sala teti mo ayeke ndali ti ngangu so alondo na Nzapa.’ Na nda ni, Jésus atene: “Mo lungula.” (Marc 7:34) Na ngoi so, koli ni akiri amä ndo, na lo lingbi ti sala tene nzoni.

10, 11. Tongana nyen e lingbi ti ba na nene ni atene ti bê ti ambeni zo na yâ kongrégation? na yâ ti sewa?

¹⁰ So bango azo na nene ni si Jésus afa na gigi ge! Atene ti bê ti ala agbu bê ti lo, nga na mbage, bango ye na nzobe so apusu lo ti sala ye na lege so ayekia atene ti bê ti ala. Tongana aChrétien, e yeke sala nzoni ti gi ti lë na ti fa na gigi bibe ti Christ na lege so. Bible awa e: “I bi bê ti i na tene oko, i sala be-nzoni na popo ti i, i ndoye tele ti i tongana aita, i duti na be-ti-ndoye na be-kota pepe.” (1 Pierre 3:8) Ye so ahunda biani na e ti sala tene na ti sala ye na lege so aba na nene ni atene ti bê ti ambeni zo nde.

¹¹ Na yâ ti kongrégation, e lingbi ti ba na nene ni atene ti bê ti ambeni zo na yekiango ala, na salango ye na ala na lege so e ye a sala na e. (Matthieu 7:12) So andu salango hange na ye so e yeke tene nga na lege so e sala tene ni. (aColossien 4:6) Dabe mo so ‘tene senge akpo tongana épée.’ (aProverbe 12:18) Na yâ ti sewa ayeke tongana nyen? Mbeni koli na wali so andoye tele na popo ti ala biani ayeke bi bê na atene ti bê ti mba. (aEphésien 5:33) Ala kpe atene so asala sioni, ngangu kasango ndo lakue, nga na sioni hengo ndo, aye so kue alingbi ti sala sioni na atene ti bê ti mba so a yeke ngangu ti sava ni. Amolenge nga ayeke na atene ti bê, na ababâ na mama ti ndoye ayeke ba ni na nene ni. Tongana a hunda ti se ala, mara ti ababâ na mama tongaso ayeke sala ni na lege so ayekia nengo tele ti amolenge ti ala nga ala yeke kpe senge kpale.c (aColossien 3:21) Tongana e fa so e ba ambeni zo na nene ni na alege tongaso, e fa so e yeke na bibe ti Christ.

Dutingo Ndulu ti Zia Bê Kue na Ambeni Zo

12. Bango ndo wa so alingbi tâ na lege ni Jésus ayeke na ni na mbage ti adisciple ti lo?

¹² Jésus ayeke giriri na mbeni bango ndo na mbage ti adisciple ti lo so alingbi na ayeke tâ na lege ni. Lo hinga nzoni so ala yeke mbilimbili-kue pepe. Teti biani, lo lingbi ti diko ye so ayeke na bê ti zo. (Jean 2:24, 25) Atä so kue, lo ba ala pepe gi na lege ti adutingo ti ala ti mbilimbili-kue pepe me na lege ti anzoni lengo ti ala. Lo ba nga ngangu ti salango ye ande so ayeke na yâ akoli so Jéhovah agboto ala. (Jean 6:44) Nzoni bango ndo so Jésus ayeke na ni na mbage ti adisciple ti lo asigigi polele na lege so lo sala ye na ala. Na tapande, lo fa so lo yeke ndulu ti zia bê kue na ala.

13. Tongana nyen Jésus afa so lo zia bê kue na adisciple ti lo?

¹³ Jésus afa tongana nyen so lo zia bê kue na ala? Na ngoi so lo zia sese, lo mu nene kungba na adisciple ti lo so asa yingo na ndo ti ala. Lo zia na maboko ti ala kungba ti bata aye ti Royaume ti lo na ndo sese kue. (Matthieu 25:14, 15; Luc 12:42-44) Na ngoi ti kusala ti lo, lo fa même na ambeni lege so ayeke kete nga polele pepe so lo zia bê kue na ala. Tongana lo sala na lege ti kpene si kobe aga mingi teti azo mingi mingi, lo mu na adisciple ti lo kungba ti kangbi kobe ni.​—Matthieu 14:15-21; 15:32-37.

14. Na lege ti ndulu tene, tongana nyen mo yeke fa tondo so a sala tene ni na Marc 4:35-41?

¹⁴ Ba nga tondo so afa pekoni na Marc 4:35-41. Na ngoi ni so, Jésus na adisciple ti lo ama na yâ mbeni mangboko na ala gue na mbage ti tö ti Kota Ngu-ingo ti Galilée. Ngoi kete na peko ti so ala zia yanga ti sese, Jésus alango na peko ti mangboko ni na lo tï hio na kota lango. Ye oko, fade fade “kota pupu alondo.” Mara ti akota pupu tongaso ayeke si mingi na ndo Kota Ngu-ingo ti Galilée. Teti so lo yeke na gbe ni mingi (mètre 200 na gbe ti lê ti ngu-ingo), pupu ayeke wâ mingi kâ ahon ti so ayeke na ndo so angoro ni, na ye so asala si apupu ni ayeke gbian kirikiri. Nga, angangu pupu alondo na Hoto ti Hermon, so ayeke na banga, azu na popo-hoto ti Jourdain. Mbeni kete ngoi so ayeke kpö alingbi ti gbian fade fade ti ga na mbeni pupu so ayeke ngangu. Bi bê na ndo ye so: Jésus ahinga biani akota pupu so ayeke si mingi, teti lo kono na Galilée. Ye oko, lo lango na siriri, na ziango bê kue na akode ti adisciple ti lo, so ambeni ti ala ayeke giriri azo ti gingo susu.​—Matthieu 4:18, 19.

15. Tongana nyen e lingbi ti mu peko ti dutingo ti Jésus ndulu ti zia bê kue na adisciple ti lo?

¹⁵ E lingbi ti mu peko ti dutingo ti Jésus ndulu ti zia bê kue na adisciple ti lo? Ambeni zo aba a yeke ngangu na ala ti mu akungba na ambeni zo nde. A lingbi ala bi lê na ndo aye kue. Ala lingbi ti bi bê ti ala, ‘Tongana mbi ye ti tene a sala mbeni ye nzoni, a lingbi mbi mveni mbi sala!’ Me tongana a lingbi e sala aye kue e mveni, e lingbi ti sala si e nze na peut-être e yeke buba ngoi senge senge yongoro na sewa ti e. Nga, tongana e mu pepe akusala na akungba so alingbi na ambeni zo nde, peut-être e yeke kanga lege na ala ti wara fango lege nga na hingango ye so a hunda. A yeke duti lege ti ndara ti manda ti zia bê na ambeni zo na mungo aye na ala. E yeke sala nzoni ti hunda mbilimbili na tele ti e, ‘Mbi yeke na bibe ti Christ na ndo tene so? Mbi yeke ndulu ti mu ambeni kusala na ambeni zo nde, na ziango bê na ala ti sala ni na ngangu ti ala kue?’

Lo Yeke na Beku na ndo Adisciple ti Lo

16, 17. Na ndangba bï ti fini ti lo na sese, dengo bê wa Jésus amu na abazengele ti lo, atä so lo hinga ala yeke zia lo ande?

¹⁶ Jésus afa na gigi mbeni nzoni bango ndo na mbage ti adisciple ti lo na mbeni lege so ayeke nga kota ye mingi. Lo fa na ala so lo yeke na beku na ndo ala. Ye so asigigi polele na yâ atene ti dengo bê so lo tene na abazengele ti lo na ndangba bï ti fini ti lo na ndo sese. Ba ye so asi.

¹⁷ A yeke la ni mbeni lakui so asi na aye mingi teti Jésus. Lo mu na abazengele ti lo ye ti manda na ndo dutingo na tâ be-ti-molenge na sukulango gere ti ala. Na pekoni, lo zia na sese kobe ti lakui so ayeke duti mbeni dango bê na kui ti lo. Nga, abazengele akiri atï na yâ mbeni kota papa na ndo zo wa na popo ti ala a ba lo tongana kota ahon atanga ni kue. Lakue na dutingo na be-nze-pepe, Jésus asuku na ala pepe me lo fa nda ti ye na ala. Lo tene na ala ye so ayeke ku ala: “Na bï so, fade i kue i zia Mbi, teti Mbeti ti Nzapa atene, Fade Mbi pika Berger, na fade angasangbaga ti kundu ni akangbi kirikiri.” (Matthieu 26:31; Zacharie 13:7) Lo hinga so afon lo so ayeke ndulu na lo mingi ayeke zia lo na ngoi so lo hunda maboko. Ye oko, lo fâ ngbanga na ndo ala pepe. Nde na so, lo tene na ala: “Me tongana A yä Mbi na nduzu awe, fade Mbi gue na Galilée kozoni na i.” (Matthieu 26:32) Biani, lo dë bê ti ala so atä ala yeke zia lo ande, lo yeke zia ala pepe. Tongana sioni tara so ahon awe, lo yeke kiri ti tingbi na ala.

18. Na Galilée, Jésus amu kota kusala wa na adisciple ti lo, na tongana nyen abazengele asala ni?

¹⁸ Jésus asala ye alingbi na tene ti yanga ti lo. Na pekoni, na Galilée, Jésus so alondo na popo ti awakinda asi na abazengele be-ta-zo 11, so abungbi legeoko na ambeni zo mingi. (Matthieu 28:16, 17; 1 aCorinthien 15:6) Kâ, Jésus amu na ala mbeni kota kusala: “Tongaso i gue, i sala si azo na popo ti amara kue aga adisciple, i bâtise ala na iri ti Babâ na ti Molenge na ti yingo ti nzoni-kue, i fa na ala ti bata ye kue so mbi komande na i.” (Matthieu 28:19, 20, NW) Buku ti Kusala afa na e polele so abazengele asala kusala so kue. Na dutingo be-ta-zo, ala mu li ni na yâ kusala ti fango nzo tene na kozo siècle.​—Kusala 2:41, 42; 4:33; 5:27-32.

19. Akusala ti Jésus na peko ti londongo ti lo na popo ti awakinda afa na e ye wa na ndo bibe ti Christ?

¹⁹ Ye wa kpengba tondo so afa na e na ndo bibe ti Christ? Jésus aba abazengele ti lo na yâ sioni ti ala ti kota ahon, me lo “ndoye ala juska na nda ni.” (Jean 13:1) Atä awokongo ti ala, lo fa na ala so lo zia bê na ndo ala. Ba so bê kue so Jésus azia ayeke na lege ni. Ziango bê kue na mabe so lo fa na gigi na yâ ala akpengba biani ala ti leke na bê ti sala kusala so lo komande ala ti sala.

20, 21. Tongana nyen e lingbi ti fa nzoni bango ndo na mbage ti afon e wamabe?

²⁰ Tongana nyen e lingbi ti fa na gigi bibe ti Christ na ndo ye so? Ba afon mo wamabe na sioni bibe pepe. Tongana mo yeke na bibe ti sioni ahon, fade atene na akusala ti mo ayeke fa ni na gigi. (Luc 6:45) Ye oko, Bible atene na e so ndoye “a mä na bê na ye kue.” (1 aCorinthien 13:7, NW) Ndoye aba ye na nzoni lê, pepe na sioni lê. A kpengba zo ahon ti kiri lo na peko. Azo ayeke ndulu mingi ti yeda na ndoye nga na wango so amu wâ na zo ahon ziango mbito na bê. E lingbi ti kpengba ambeni zo na ti mu wâ na ala na fango na gigi so e zia bê kue na ala. (1 aThessalonicien 5:11) Tongana, legeoko na Christ, e yeke na nzoni bango ndo na mbage ti aita ti e, fade e yeke sala ye na ala na mbeni lege so akpengba ala na a sala si ye ti nzoni ahon asigigi na yâ ala.

²¹ Gingo ti lë bibe ti Christ na ti fa ni na gigi ague alï mingi ahon gi mungo peko ti ambeni ye so Jésus asala giriri. Tongana ti so a fa ni na yâ article so ahon, tongana e ye ti sala ye biani tongana Jésus, kozoni kue a lingbi e manda ti ba aye tongana ti so lo ba. A-Évangile amu lege na e ti ba mbeni mbage ti salango ye ti lo, abibe ti lo nga atene ti bê ti lo na ndo kusala so a mu na lo, tongana ti so article ti peko ayeke fa ni.

[Akete Tene na Gbe Ni]

Mo Lingbi ti Fa Nda Ni?

• Jésus asala ye tongana nyen na ngoi so adisciple ti lo atara ti kanga lege na amolenge ti ga na lo?

• Na lege nde nde wa Jésus afa so lo ba azo na nene ni?

• Tongana nyen e lingbi ti mu peko ti dutingo ti Jésus ndulu ti zia bê kue na adisciple ti lo?

• Tongana nyen e lingbi ti mu peko ti ziango bê kue so Jésus afa na gigi na mbage ti abazengele ti lo?

[Foto na lembeti 10]

Amolenge ayeke na ngia na tele ti Jésus

[Foto na lembeti 11]

Jésus asala ye na ambeni zo na be-nzoni

[Foto na lembeti 12]

A-ancien so azo alingbi ti ga ndulu na ala ayeke mbeni deba nzoni