Ngbanga ti Nyen ti Mû Batême?

“I gue, i fa tënë na amara kue si ala ga adisciple, i batize ala.”​—Matthieu 28:19.

NA POPO ti angu 775 na 777 N.E., Charlemagne, Gbia ti aFranc, agbu na ngangu aSaxon, so lo hon ala na bira, ti wara batême. Wasungo mbaï John Lord asû na mbeti: “Lo gbu ala na ngangu ti yeda na mbeni lege ti vorongo ti aChrétien so ayeke gi ti yanga.” Vladimir I, mbeni mokonzi ti Russie, asala lani tongaso nga. Na peko ti mariage so lo sala na ngu 987 N.E. na molenge-wali ti mbeni mokonzi ti Grèce, so asala lani nzapa ti a-Orthodoxe, Vladimir I amû desizion ti tene a lingbi azo ti gbe ti lo aga “aChrétien.” Lo hunda ti tene a bungbi azo ti gbe ti lo kue, na a batize ala; a tene zo so ayeda pëpe, lo lingbi na kuâ.

² Amara ti batême tongaso ayeke na lege ni? A lingbi ti mû abatême so na nene ni? A lingbi a mû batême na azo kirikiri?

A Lingbi A Mû Batême na Zo Tongana Nyen?

³ Tongana Charlemagne na Vladimir I ayeke mû lani batême na azo na ngangu, ala yeke sala ye so ague nde na Tënë ti Nzapa. Biani, a yeke ga na ye ti nzoni oko pëpe tongana a mû batême na azo na kingo ngu na tele ti ala, na tukungo ngu na li ti ala, wala même na yorongo ala kue na yâ ngu tongana ala manda tâ tënë ti Mbeti ti Nzapa pëpe.

⁴ Bâ ye so asi lani na ngu 29 N.E., tongana Jésus ti Nazareth ague na mbage ti Jean Wabatizengo zo. Jean ayeke batize lani azo na yâ Ngu ti Jourdain. Azo so aga na lo na bê ti ala kue ti wara batême. Jean ahunda ala gi ti luti na yâ ngu ti Jourdain si lo tuku ngu kete na li ti ala? wala lo ki kete ngu na tele ti ala? Ye nyen asi tongana Jean abatize Jésus? Matthieu afa so na peko ti batême ti Jésus, “[Jésus a] sigigi fade na yâ ngu.” (Matthieu 3:16) A yôro lo lani kue na yâ Ngu ti Jourdain. Legeoko nga, a batize lani eunuque ti Éthiopie na yâ “mbeni ngu.” A hunda lani ando so ngu ayeke dä mingi, teti abatême ti Jésus na ti adisciple ti lo andu yorongo zo kue na yâ ngu.​—Kusala 8:36.

⁵ Atënë ti Grec so a sû pekoni na “batize,” “batême,” wala na mbeni tënë tongaso, andu tënë ti yorongo zo kue na yâ ngu. Mbeni bakari (Smith’s Bible Dictionary) atene: “Batême aye ti tene mbilimbili yorongo mbeni ye kue na yâ ngu.” Tongaso, ambeni Bible asala tënë ti “Jean, Zo ti yorongo zo na yâ ngu.” (Matthieu 3:1, Rotherham Diaglott; tënë so a sû na tele ti mbeti ni) Buku Mbaï ti Lege ti Vorongo ti aChrétien na ti Église ti Akozo Siècle Ota (Angl.) so Augustus Neander asû ni atene: “Giriri, a yeke mû batême na zo na yorongo lo kue na yâ ngu.” Mbeni kpengba buku so a sala na yanga ti Franzi (Larousse du XX^e Siècle Paris, 1928) atene: “Akozo Chrétien awara batême ti yorongo zo kue na yâ ngu na ndo kue so a wara ngu dä.” Nga mbeni kota bakari (New Catholic Encyclopedia) atene: “A yeke polele so batême so a sala giriri na yâ kozo Église ayeke na lege ti yorongo zo kue na yâ ngu.” (1967, Volume II, lembeti 56) Tongaso laso, batême so zo ayeke wara ti ga mbeni oko ti aTémoin ti Jéhovah ayeke mbeni kapa so zo ni ayeda ti sala ni na bê kue na so a hunda ti yôro lo kue na yâ ngu.

Mbeni Fini Nda ti Tënë ti Wara Batême

⁶ Nda ti abatême so Jean asala lani ayeke nde na ti so adisciple ti Jésus asala. (Jean 4:1, 2) Batême so Jean amû lani na azo ayeke fä ti gbiango bê ti ala polele na gbele azo teti asiokpari so ala sala na mbage ti Ndia ti Moïse.a (Luc 3:3) Me mbeni fini ye andu batême so a mû na adisciple ti Jésus. Na Pentecôte ti ngu 33 N.E., bazengele Pierre awa ala so ayeke mä lo: “I gbian bê ti i, i azo oko oko kue, i kamata batême na iri ti Jésus Christ, tongaso Nzapa alingbi mû pardon na siokpari ti i.” (Kusala 2:37-41) Atâa so lo yeke sala tënë lani na aJuif nga na ala so amû peko ti lege ti vorongo ti aJuif, Pierre ayeke sala tënë lani pëpe ti batême so a wara tongana fä ti gbiango bê ti zo teti asiokpari so lo sala na mbage ti Ndia; nga lo ye lani pëpe ti tene so batême na iri ti Jésus ayeke fä ti sukulango asiokpari kue ti zo ni.​—Kusala 2:10.

⁷ Na ngoi ni so, Pierre asala kusala na kozo “kelele ti royaume.” Ti sala nyen? Ti mû lege na ala so ayeke mä lo ti hinga so lege azi na ala ti lï na yâ Royaume ti yayu. (Matthieu 16:19) Teti so aJuif ake ti yeda na Jésus tongana Messie, fini ye so a hunda fadeso na azo kue so aye ti gi pardon ti Nzapa na ti wara ni ayeke so: a lingbi ala gbian bê ti ala teti siokpari ti ala, na ala mä na bê na Jésus. Ala lingbi ti fa na gbele azo mara ti mabe tongaso na yengo dä si a yôro ala kue na yâ ngu na iri ti Jésus Christ. Na lege so, ala yeke fa ande so ala mû awe tele ti ala na Nzapa na lege ti Christ. A hunda laso na ala so kue aye si Nzapa ayeda na ala ti sala nyen? Ti fa mara ti mabe tongaso na gigi, ti mû tele ti ala na Jéhovah Nzapa, na ti wara batême ti Chrétien tongana fä ti mungo tele ti ala kue na Nzapa ti Nduzu Ahon Kue.

Tâ Hingango Ye Ayeke Kota Ye Mingi

⁸ A yeke azo kue pëpe si alingbi na batême so ayeke mû na aChrétien. Jésus amû yanga so na adisciple ti lo: “I gue, i fa tënë na amara kue si ala ga adisciple, i batize ala na iri ti Babâ, na ti Molenge, na ti Yingo Vulu; i fa na ala ti bata ye kue so Mbi komande i.” (Matthieu 28:19, 20) Kozo si a batize azo, a lingbi a ‘fa na ala ti bata ye kue so Jésus akomande adisciple ti lo.’ Ni la, ti mû batême na ngangu na ala so ade ti wara pëpe mabe so aluti na ndo tâ hingango ye ti Tënë ti Nzapa ayeke na ngele oko pëpe. Nga salango tongaso ague nde biani na tokua so Jésus amû na atâ disciple ti lo.​—aHébreu 11:6.

⁹ Ti wara batême “na iri ti Babâ” aye ti tene nyen? A ye ti tene zo so aye ti wara batême ayeda na kota ndo nga na komandema ti Babâ ti e ti yayu. Na lege so, lo yeda na Jéhovah Nzapa tongana Wasalango e, “Lo Ti Nduzu Ahon Kue na ndo sese kue,” na Gbia Ti Ndagigi Kue.​—Psaume 83:19; Esaïe 40:28; Kusala 4:24.

¹⁰ Ti wara batême ‘na iri ti Molenge’ aye ti tene ti yeda na kota ndo ti Jésus nga na komandema ti lo tongana Molenge ti Nzapa ngengele oko. (1 Jean 4:9) Ala so alingbi ti wara batême ayeda na Jésus tongana lo so Nzapa amû ‘kota ngele na lege ti lo teti azo mingi.’ (Matthieu 20:28; 1 Timothée 2:5, 6) A lingbi ala so aye ti wara batême ayeda nga so “Nzapa ayä iri ti [Molenge ti lo] mingi.”​—aPhilippien 2:8-11; Apocalypse 19:16.

¹¹ Ti wara batême ‘na iri ti yingo ti nzoni-kue’ aye ti tene nyen? A ye ti fa so ala so ayeke gue ti wara batême ayeda awe so yingo ti nzoni-kue ayeke ngangu ti Jéhovah so asala kusala. Nga so Jéhovah ayeke sala kusala na ni na alege nde nde alingbi na ye so lo leke ti sala. (Genèse 1:2; 2 Samuel 23:1, 2; 2 Pierre 1:21) Ala so alingbi kue ti wara batême ayeda so yingo ti nzoni-kue ayeke mû maboko na ala ti gbu nda ti “akpengba ye ti Nzapa,” ti sala kusala ti fango tënë ti Royaume, nga ti fa na gigi alengo ti yingo so ayeke “ndoye, tâ ngia, siriri, be-nze-pepe, nzobe, bê ti sala nzoye, be-biani, tâ be-ti-molenge, na ngangu ti kanga nzala ti tele.”​—1 aCorinthien 2:10; aGalate 5:22, 23; Joël 2:28, 29.

Nene Ni ti Gbian Bê nga na Lege ti E

¹² Tongana a zia nde batême ti Jésus teti lo yeke mbilimbili-kue, abatême kue so Nzapa ayeda na ni ayeke afä so ague oko na gbiango bê. Tongana e gbian bê ti e, a ye ti fa so e yeke na kota vundu na bê teti mbeni ye so e sala kozo wala mbeni ye so e manke ti sala. A hunda na aJuif ti kozo siècle so aye lani ti nzere na lê ti Nzapa ti gbian bê ti ala na asiokpari so ala sala na mbage ti Christ. (Kusala 3:11-19) Ambeni Gentil ti Corinthe so aga awamabe agbian bê ti ala ndali ti pitan, vorongo yanda, nzi, na ambeni kota siokpari nde so ala sala kozoni. Teti so ala gbian bê ti ala, a ‘sukula ala’ na mênë ti Jésus; a ‘bata ala nde,’ wala a zia ala nde, teti kusala ti Nzapa; na a ‘diko ala azo ti mbilimbili’ na iri ti Christ nga na lege ti yingo ti Nzapa. (1 aCorinthien 6:9-11) Tongana mbeni zo aye ti wara mbeni nzoni yingo-ti-hinga na lo ye si Nzapa adë bê ti lo teti asiokpari so lo sala giriri, a lingbi lo gbian bê ti lo.​—1 Pierre 3:21.

¹³ Kozoni ti tene a batize e tongana aTémoin ti Jéhovah, a lingbi e gbian lege ti e. Gbiango lege ayeke mbeni ye so zo alondo ti sala tongana lo mû desizion na bê ti lo kue ti ga na peko ti Christ Jésus. Ala ke ngbele tambela ti ala so ayeke sioni, na ala leke na bê ti ala ti sala ye so ayeke mbilimbili na lê ti Nzapa. Na yâ Mbeti ti Nzapa, atënë ti yanga ti Hébreu na ti Grec so andu gbiango lege aye ti tene ti kiri ti mû mbeni lege nde. Salango tongaso ahunda ti tene zo ni azia sioni lege ti lo ti kozo, na lo gue na mbage ti Nzapa. (1 aGbia 8:33, 34) Gbiango lege ahunda “kusala so alingbi na azo so agbian bê ti ala.” (Kusala 26:20) A hunda e ti zia lege ti vorongo ti wataka, ti sala ye alingbi na akomandema ti Nzapa, na ti voro gi Jéhovah oko. (Deutéronome 30:2, 8-10; 1 Samuel 7:3) Tongana e gbian lege ti e, a yeke sala si e gbian ambeni ye na yâ bibe ti e, ye so e zia na gbele e ti sala, nga na asalango ye ti e. (Ezéchiel 18:31) E yeke “changé lege” ti e na ngoi so e yeke lungula asalango ye so Nzapa ake, na e zia na place ni zo ti fini.​—Kusala 3:19; aEphésien 4:20-24; aColossien 3:5-14.

Mungo Tele Kue na Nzapa Ayeke Kpengba Ye Mingi

¹⁴ Kozoni si adisciple ti Jésus awara batême, a hunda nga ti tene ala mû tele ti ala na bê kue na Nzapa. Mungo tele kue na Nzapa aye ti tene so zo ni abata tele ti lo nde teti mbeni kusala ti nzoni-kue. Kapa so ayeke kpengba ye mingi. Ndani la, a hunda na e ti fa na Jéhovah na yâ sambela desizion ti e ti sala gi na lo oko teti lakue lakue. (Deutéronome 5:9) Biani, e mû tele ti e pëpe na mbeni kusala wala na mbeni zo, me na Nzapa mveni.

¹⁵ Tongana e mû tele ti e na Nzapa na lege ti Christ, e fa na gigi so e ye ti mû fini ti e kue ti sala gi ye so bê ti Nzapa aye, tongana ti so a fa ni na yâ Mbeti ti Nzapa. Ti fa so ala so ayeke gue ti wara batême amû tele ti ala kue awe na Nzapa, a yeke yôro ala kue na yâ ngu, legeoko tongana ti so a yôro lani Jésus kue na yâ Ngu ti Jourdain ti fa so lo ga na gbele Nzapa ti sala ye so bê ti Lo aye. (Matthieu 3:13) A lingbi e bâ mbilimbili so na tâ kpengba ngoi so, Jésus ayeke sambela.​—Luc 3:21, 22.

¹⁶ Batême ti Jésus ayeke lani mbeni ngoi ti gbungo li; a yeke nga ngoi ti ngia. Batême ti aChrétien laso ayeke nga tongaso. Tongana e bâ azo na fango na gigi so ala mû tele ti ala kue na Nzapa, e lingbi ti fa ngia ti e na pikango maboko na nengo tele, nga na gondango zo na wâ. Ye oko, teti so batême ayeke mbeni fä ti mabe so ayeke nzoni-kue, a yeke na lege ni pëpe ti dekongo, ti huru yanga, na ti sala mbeni ye nde tongaso. E yeke fa ngia ti e na lege ti nengo tele.

¹⁷ Nde na ala so ayeke ki ngu na tele ti aforoto, wala ayeke mû batême na ngangu na azo so ahinga ye na ndo ti Bible pëpe, aTémoin ti Jéhovah ayeke gbu zo na ngangu lâ oko pëpe ti wara batême. Ti tene ni polele, tongana zo alingbi pëpe na ye so Bible ahunda, a yeke batize lo pëpe. Même ti mû lege na mbeni zo ti fa nzo tënë kozoni na batême ti lo, a-ancien ayeke gi ti hinga nzoni wala lo gbu nda ti akozo fango ye ti Bible, lo yeke sala ye alingbi na ni, wala lo yeda biani na ahundango tënë tongana ti so: “Mo ye biani ti ga mbeni oko ti aTémoin ti Jéhovah?”

¹⁸ Mingi ni, tongana azo amû mbage ti ala biani na fango tënë ti Royaume, na ala fa nzala ti bê ti ala ti wara batême, a-ancien ayeke gi ti wara ambeni lisoro na ala. Nda ti lisoro ni ayeke ti hinga mbilimbili so ala yeke awamabe so amû tele ti ala na Jéhovah na so asala ye alingbi na aye so Nzapa ahunda teti batême. (Kusala 4:4; 18:8) A yeke hunda na ala ahundango tënë ahon 100 na ndo Bible. Akiringo tënë ti ala ayeke mû maboko na a-ancien ti bâ wala ala lingbi na aye so Mbeti ti Nzapa ahunda na zo ti wara batême. Ambeni alingbi pëpe na aye so a hunda, na tongaso a yeke yeda pëpe na ala ti mû batême.

Mbeni Ye Ayeke Kanga Lege na Mo?

¹⁹ Peut-être mingi ti azo so a gbu ala na ngangu ti wara batême amä so na peko ti kuâ ti ala, fade ala yeke gue na yayu. Ye oko, Jésus atene na ndo ala so ayeke ga ande adisciple ti lo: “Zo oko alingbi ga na mbi pëpe, gi tongana Babâ so ato mbi ahiri lo.” (Jean 6:44) Jéhovah agboto na mbage ti Christ azo 144 000 so ayeke ga ande ahéritier ti Royaume ti yayu legeoko na lo; me batême so a mû na azo na ngangu abata lâ oko pëpe azo nde teti mbeni ndo ti gloire na yâ ye so Nzapa aleke ti sala.​—aRomain 8:14-17; 2 aThessalonicien 2:13; Apocalypse 14:1.

²⁰ Ti londo mbilimbili na ngu 1935, azo mingi mingi alï na popo ti “ambeni ngasangbaga” ti Jésus. Beku ti ala ayeke ti sö fini na ngoi ti “kota ye ti vundu” na ti ngbâ na fini teti lakue lakue na sese. (Apocalypse 7:9, 14; Jean 10:16) Ala lingbi ti wara batême teti so ala sala si fini ti ala alingbi na Tënë ti Nzapa, na ala ndoye lo ‘na bê ti ala kue, na âme ti ala kue, na ngangu ti ala kue, na bibe ti ala kue.’ (Luc 10:25-28) Ambeni zo ahinga so aTémoin ti Jéhovah ‘ayeke voro Nzapa na yingo na tâ tënë.’ Ye oko, ala de ti mû peko ti tapande ti Jésus pëpe. Ala de nga ti fa na gigi pëpe tâ ndoye ti ala teti Jéhovah na mungo tele ti ala kue na lo na lege ti batême. (Jean 4:23, 24; Deutéronome 4:24; Marc 1:9-11) Tongana a mû mbeni kpengba sambela so alondo na bê na ndo kota kapa so, a lingbi peut-être ti pusu ala ti gbu ngangu na ti sala ye kue alingbi na Tënë ti Nzapa, ti mû fini ti ala kue na Jéhovah Nzapa, na ti wara batême.

²¹ Ambeni zo ayeke kpe ti mû tele ti ala na Nzapa ti wara batême ngbanga ti so akusala ti sese agboto ala mingi wala gingo mosoro amû ngoi ti ala kue, a sala si ala yeke na ngoi mingi pëpe teti aye ti yingo. (Matthieu 13:22; 1 Jean 2:15-17) Ye oko, ala yeke duti fade na kota ngia mingi tongana ala gbian bango ndo ti ala nga na aye so ala zia na gbele ala ti sala! Tongana ala ga ndulu na Jéhovah, a yeke kpengba ala mingi na lege ti yingo. A yeke mû lege na ala ti hon ndo ti agingo bê ti ala, nga a yeke ga na ala siriri ti bibe na tâ ngia so zo ayeke wara tongana lo sala na Nzapa.​—Psaume 16:11; 40:9; aProverbe 10:22; aPhilippien 4:6, 7.

²² Ambeni zo nde atene so ala ndoye Jéhovah me ala mû pëpe tele ti ala na lo na lege ti batême ngbanga ti so ala ye pëpe ti duti na tënë ti kiri na Nzapa. Me a yeke ti e oko oko kue ti kiri tënë na lo. Na ngoi so e yeke mä tënë ti Jéhovah, e yeke wara kungba na li ti e. (Ezéchiel 33:7-9; aRomain 14:12) A hiri azo ti Israël ti giriri ‘ti ga azo ti Nzapa.’ Tongaso, a dü ala na yâ mbeni mara so amû tele ti lo kue awe na Jéhovah, na ala yeke lani na kungba ti sala na lo na be-biani alingbi na akpengba-ndia ti lo. (Deutéronome 7:6, 11) Laso, zo oko pëpe alingbi ti tene so lo mû tele ti lo na Nzapa awe na ngoi so a dü lo. Me tongana e wara tâ hingango ye ti Mbeti ti Nzapa awe, a lingbi e fa ni na gigi na lege ti mabe.

²³ Ambeni aye pëpe ti wara batême ngbanga ti so ala bi bê so ala de ti wara pëpe hingango ye so alingbi na ni. Ye oko, e kue e yeke na aye mingi ti manda teti “zo alingbi hinga pëpe nda ti kusala so tâ Nzapa asala, a to nda ni na lâ ti kozoni juska na lâ ti nda ni.” (Zo-ti-fa-tene 3:11) Bâ tapande ti eunuque ti Éthiopie. Teti so lo mû lani peko ti lege ti vorongo ti aJuif, lo yeke na mbeni hingango ye ti Mbeti ti Nzapa. Atâa so kue, lo lingbi lani pëpe ti kiri tënë na ahundango tënë kue so andu aye so Nzapa aleke ti sala. Ye oko, tongana lo manda ye na ndo salut so Jéhovah aye ti mû na lege ti sadaka ti Jésus, fade fade lo wara batême na yâ ngu.​—Kusala 8:26-38.

²⁴ Ambeni zo ayeke na gingo bê ti mû tele ti ala na Nzapa ngbanga ti so ala yeke na mbito ti sala ye pëpe alingbi na mungo tele so. Monique so ayeke na ngu 17 atene: “Mbi yeke kpe ti mû batême ngbanga ti so mbi yeke na mbito ti sala pëpe ye alingbi na mungo tele ti mbi na Nzapa.” Ye oko, tongana e zia bê ti e kue na Jéhovah, ‘lo yeke sala ande si alege ti e aga mbilimbili.’ Lo yeke mû ande maboko na e ti ‘ngbâ lakue ti tambela na yâ tâ tënë’ tongana awakua be-ta-zo so amû tele ti ala kue na lo.​—aProverbe 3:5, 6; 3 Jean 4.

²⁵ Ngu oko oko, azo saki mingi ayeda ti mû tele ti ala na Nzapa na ti wara batême ngbanga ti so ala zia bê ti ala kue na Jéhovah na ala ndoye lo biani. Nga, kite ayeke dä pëpe so awakua kue so amû tele ti ala na Nzapa aye ti ngbâ be-ta-zo na lo. Ye oko, e yeke na yâ mbeni ngoi ti ngangu, na e yeke tingbi na atara ti mabe nde nde. (2 Timothée 3:1-5) Ti sala ye alingbi na mungo tele ti e na Jéhovah, ye nyen e lingbi ti sala? Fade e yeke bâ tënë so na yâ article ti peko.

[Kete Tene na Gbe Ni]

Mo Dabe Mo na Ni?

• A yeke mû batême na aChrétien tongana nyen?

• Tongana mbeni zo aye ti wara batême, a lingbi lo hinga nyen?

• Akapa wa aga kozoni na warango batême tongana tâ Chrétien?

• Ngbanga ti nyen ambeni zo ayeke kpe ti mû batême? Tongana nyen a lingbi ti mû maboko na ala?

[Ahundango Tene ti Manda na Ye]

1, 2. (a) Tongana nyen a mû lani batême na ambeni zo? (b) Ahundango tënë wa abâ gigi na ndo tënë ti batême?

3, 4. Ngbanga ti nyen ti ki ngu na tele ti zo wala ti tuku ngu na li ti lo ayeke pëpe tâ lege ti salango batême ti aChrétien?

5. Tongana nyen akozo Chrétien ayeke batize azo?

6, 7. (a) Nda ti abatême so Jean asala lani ayeke nyen? (b) Fini ye wa andu batême so a mû na adisciple ti Jésus?

8. Ngbanga ti nyen a yeke azo kue pëpe si a lingbi na batême ti aChrétien?

9. Ti wara batême “na iri ti Babâ” aye ti tene nyen?

10. Ti wara batême ‘na iri ti Molenge’ aye ti tene nyen?

11. Ti wara batême ‘na iri ti yingo ti nzoni-kue’ aye ti tene nyen?

12. Na lege wa batême ti Chrétien ague oko na gbiango bê?

13. Na ndo tënë ti batême, gbiango lege ahunda ti sala nyen?

14. Nda ti mungo tele kue ti adisciple ti Jésus na Nzapa ayeke nyen?

15. Ala so aye ti wara batême, ngbanga ti nyen a yôro ala kue na yâ ngu?

16. Tongana nyen e lingbi ti fa ngia ti e tâ na lege ni tongana e bâ azo na warango batême?

17, 18. Ye nyen ayeke mû maboko ti hinga wala mbeni zo alingbi awe ti wara batême?

19. Na dikongo Jean 6:44, azo wa ayeke ga ande ahéritier legeoko na Jésus?

20. Ye nyen alingbi ti mû maboko na ambeni zo so ade ti mû batême pëpe?

21, 22. Ngbanga ti nyen ambeni zo ayeke kpe ti mû tele ti ala na Nzapa na ti wara batême?

23, 24. A lingbi agingo bê wa akanga lege pëpe na zo ti wara batême?

25. A yeke nzoni ti bi bê fadeso na hundango tënë wa?

[Afoto na lembeti 14]

Ti bê ti mo, ti wara batême ‘na iri ti Babâ, na ti Molenge, na ti yingo ti nzoni-kue’ aye ti tene nyen?