“Zia yingo aduti tongana wâ na yâ ti tere ti ala”
“Ala sara kua ti ala na goigoi pëpe. Zia yingo aduti tongana wâ na yâ ti tere ti ala. Ala sara na Jéhovah tongana angbâa.”—AROM. 12:11.
1. Ngbanga ti nyen azo ti Israël amû asandaga ti anyama nga na ti ambeni ye?
JÉHOVAH abâ na nene ni ye so awakua ti lo asara na lo na bê ti ala kue ti fa ndoye ti ala teti lo na ti sara ye so bê ti lo aye. Giriri, lo yeda na asandaga nde nde ti anyama nga na ti ambeni ye. Amolenge ti Israël amû asandaga so alingbi na ye so Ndia ti Moïse ahunda ti wara pardon ti asiokpari na ti mû singila na Nzapa. Na yâ ti congrégation ti aChrétien, Jéhovah ahunda pëpe na e ti mû mara ti asandaga tongaso. Ye oko, na yâ ti chapitre 12 ti mbeti ti lo na aChrétien ti Rome, bazengele Paul afa so a ngbâ ti ku na mbage ti e ti mû asandaga. Zia e bâ ni.
Sandaga so ayeke na fini
2. E so e yeke aChrétien, a lingbi e duti na mara ti fini wa? Ye so ahunda ti sara nyen?
2 Diko aRomain 12:1, 2. Na yâ ti kozo mbage ti mbeti ti lo, Paul afa polele so aChrétien so a soro ala ti gue na yayu, atâa ayeke aJuif wala ayeke aGentil, a diko ala mbilimbili na gbele Nzapa na lege ti mabe, me na lege ti kusala pëpe (aRom. 1:16; 3:20-24). Na aRomainchapitre 12, Paul afa so a lingbi aChrétien afa singila ti bê ti ala na mungo tere ti ala wani na sandaga. Ni la, a lingbi e sara si bibe ti e akiri fini ni. Siokpari so a dü e na yâ ni asara si e yeke na gbe ti “ndia ti siokpari na ti kuâ.” (aRom. 8:2). Tongaso, a lingbi e changé, e “sara si [e] kiri gi fini ni na yâ ti ngangu so ayeke fa lege na bibe ti [e],” na gbiango abibe ti e kue (aÉph. 4:23). Gi Nzapa na yingo vulu ti lo si alingbi ti mû maboko na e ti changé kue tongaso. A hunda nga na e ti sara ngangu, na sarango kusala na “hingango ndo” ti e. So aye ti tene e sara ngangu “ti sara ye akpa ti aye ti ngoi so” pëpe, so asarango ye ni, angia ni nga na abibe ni ayeke sioni.—aÉph. 2:1-3.
3. E bi tere ti e na yâ ti akusala ti Chrétien ngbanga ti nyen?
3 Paul ahunda nga na e ti sara kua na “hingango ndo” ti e ti tene e wani e hinga na bê ti e ye so ayeke “nzoni-kue, so anzere na Nzapa”. Ngbanga ti nyen e yeke diko Bible lâ oko oko, e yeke gbu li ti e na ndo ti ye so e diko, e yeke sambela, e yeke gue na abungbi na e yeke fa nzoni tënë ti Royaume? A yeke ngbanga ti so a-ancien awa e ti sara ni? Biani, e kiri singila na a-ancien teti adango bê ti ala so amû maboko na e mingi. Me e bi tere ti e kue na yâ ti akusala ti Chrétien ngbanga ti so yingo ti Nzapa apusu e ti fa ndoye ti bê ti e na mbage ti Jéhovah. Na ndo ni, e wani e hinga na bê ti e kue so na sarango kusala so e yeke sara ye so bê ti Nzapa aye (Zach. 4:6; aÉph. 5:10). A mû na e ngia ti hinga so tongana e tambela tongana atâ Chrétien, e yeke nzere na Nzapa.
Amatabisi nde nde
4, 5. A lingbi a-ancien asara kusala na amatabisi ti ala tongana nyen?
4 Diko aRomain 12:6-8, 11. Paul atene so “e yeke na amatabisi nde nde na lege ti kota nzobe ti Nzapa so a mû na e”. Ambeni matabisi so Paul asara tënë ni (wango zo na fango lege) abâ mbilimbili a-ancien so a hunda na ala ti fa lege na congrégation ‘na bê ti ala kue’.
5 Paul atene a lingbi mara sarango ye na bê kue so asigigi polele na lege so a-ancien ayeke sara kusala tongana awafango ye na ala sara “mbeni kusala”. Atënë so angoro tënë so aye ti fa so ge so, Paul aye ti sara tënë ti “mbeni kusala” so a sara na yâ ti congrégation so ayeke tongana “tere oko.” (aRom. 12:4, 5). Kusala so ayeke mara ti kusala so a sara tënë ni na mbeti ti Kusala 6:4, so na yâ ni abazengele atene: “E yeke mû tere ti e kue na sambela nga na kusala ti fango ye na ndo ti tënë ti Nzapa.” Ti sara mara ti kusala tongaso a lingbi a-ancien asara nyen? A-ancien ayeke sara kusala na amatabisi ti ala ti kpengba na amembre ti congrégation. A lingbi a-ancien afa lege na amembre ti congrégation na ala mû wango na ala na bê kue. Ala yeke sara kusala so nzoni na lege ti mandango ye, gingo nda ti ye, fango ye nga na batango kundu ni. Tongana ala sara ye so kue, a fa so ala wani ‘angbâ ti sara kusala so’. A lingbi a-ancien asara kusala nzoni na amatabisi ti ala na ala bata angasangbaga ni “na ngia na bê.”—aRom. 12:7, 8; 1 Pi. 5:1-3.
6. Tongana na nyen e lingbi ti sara ye alingbi na wango so ayeke na aRomain 12:11, so a gboto kota li ti tënë ti article so dä?
6 Na ndo ni Paul atene: “Ala sara kua ti ala na goigoi pëpe. Zia yingo aduti tongana wâ na yâ ti tere ti ala. Ala sara na Jéhovah tongana angbâa.” Tongana e bâ so nzara ti kua ti yingo agbu e pëpe, a lingbi e kiri e bâ akode ti mandango ye ti e, na e sambela ngangu nga fani mingi ti hunda yingo ti Jéhovah so alingbi ti mû maboko na e ti tiri na awokongo ti e na ti kiri ti yapu na yâ ti kusala ti yingo (Luc 11:9, 13; Apoc. 2:4; 3:14, 15, 19). Yingo vulu amû ngangu na akozo Chrétien ti sara tënë ti “apendere ye so Nzapa asara.” (Kus. 2:4, 11). Legeoko nga, yingo vulu alingbi ti pusu e ti yapu na yâ ti kusala ni, ti “zia [si] yingo aduti tongana wâ na yâ ti tere” ti e.
Sara ye na tâ be-ti-molenge na hinga akatikati ti mo
7. Ngbanga ti nyen a lingbi e sara kusala na tâ be-ti-molenge na e hinga akatikati ti e?
7 Diko aRomain 12:3, 16. Amatabisi so e wara alondo na lege ti “kota nzobe” ti Jéhovah. Na mbeni mbage Paul atene: “Nzapa la asara si e lingbi biani.” (2 aCor. 3:5). Tongaso, a lingbi e gonda tere ti e pëpe. A lingbi e hinga na tâ be-ti-molenge so ye ti nzoni kue so e yeke wara na yâ ti kusala ti e ayeke ndali ti tufa ti Nzapa, me a yeke ndali ti ngangu ti e wani pëpe (1 aCor. 3:6, 7). Ti gue oko na tënë so, Paul atene: “Mbi tene na zo oko oko kue na popo ti ala ti bâ tere ti lo wani ahon ti so a lingbi zo abâ tere ti lo na ni pëpe.” A yeke kota ye ti ne tere ti e na ti duti na ngia na yâ ti kusala ti Royaume. Ye oko, dutingo na tâ be-ti-molenge nga hingango akatikati ti e alingbi ti mû maboko na e ti ngbâ gi na ndo ti bango ndo ti e pëpe. Me, e ye ti ‘bâ tere ti e si e duti na li so ayeke nzoni’.
8. Tongana nyen e lingbi ti kpe ti bâ tere ti e wani tongana azo so ayeke sara ye na ndara?
8 A yeke ye ti buba ti tene e pika kate ti e na ndo ti aye so e sara. A yeke “Nzapa [la] asara si ye ni akono.” (1 aCor. 3:7). Paul atene so Nzapa amû na zo oko oko na yâ ti congrégation ‘konongo ti mabe so alingbi’. Ahon ti bâ tere ti e kota, a lingbi e hinga so aye so amba ti e ayeke sara alingbi na konongo ti mabe so ala yeke na ni. Paul akiri atene: “Zia ala bâ amba ti ala tongana ti so ala bâ na tere ti ala wani.” Na yâ ti mbeni mbeti so lo sû, bazengele Paul atene na e ti sara “mbeni ye na gingo yanga wala na fango tere pëpe, me na tâ be-ti-molenge [e] bâ amba ti [e] tongana azo so ayeke kota ahon [e].” (aPhil. 2:3). A hunda biani ti duti na tâ be-ti-molenge na ti sara ngangu ti hinga so aita ti e oko oko kue, wala ti koli wala ti wali, ayeke kota ahon e na yâ ti ambeni ye. Tâ be-ti-molenge ayeke mû lege na e ti “bâ tere ti [e] wani pëpe tongana azo so ayeke sara ye na ndara.” Atâa so e lingbi ti sara ambeni kusala na yâ ti congrégation so alingbi ti gboto lê ti azo na ndo ti e, e kue e lingbi ti wara ngia mingi na sarango “akete ye”, akete kusala so mingi ni azo ayeke bâ ni pëpe.—1 Pi. 5:5.
Dutingo beoko na yâ ti congrégation
9. Ngbanga ti nyen Paul ahaka aChrétien so a soro ala ti gue na yayu na amembre ti tere?
9 Diko aRomain 12:4, 5, 9, 10. Paul ahaka aChrétien so a soro ala ti gue na yayu na amembre ti tere so asara kusala oko na gbe ti Li ti ala so ayeke Christ (aCol. 1:18). Lo dabe ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu so tere ayeke na amembre mingi so kua ti ala ayeke nde nde, na lo tene na ala so, “atâa so e yeke mingi, e yeke gi tere oko so ayeke beoko na Christ”. Legeoko nga, Paul awa aChrétien ti Éphèse so a soro ala ti gue na yayu lo tene: “Zia e kono na lege ti ndoye na yâ ti ye kue na gbe ti lo so lo yeke li ni, so ti tene Christ. A yeke na lege ti lo si tere ni kue asara si tere ni amaï na akpengba tere ti lo wani na yâ ti ndoye. Ti sara tongaso, a bungbi amembre ti tere ni oko ti mä tere, na a mû lege na ala ti sara kua maboko na maboko na lege ti ando oko oko so abio atingbi dä si ayeke mû na amembre ni ye so amanke ala, a lingbi na lege so membre oko oko ayeke sara kua alingbi na ngangu ti lo.”—aÉph. 4:15, 16.
10. A lingbi ambeni ngasangbaga ayeda na komandema wa?
10 Atâa so “ambeni ngasangbaga” ayeke mbage ti tere ti Christ pëpe, ala lingbi ti manda ye mingi na lege ti tapande so (Jean 10:16). Paul atene so Jéhovah “[a]zia nga aye kue na gbe ti gere ti [Christ], na Lo sara si lo duti li ti aye kue ti congrégation”. (aÉph. 1:22). Laso, ambeni ngasangbaga ayeke mbage ti “aye kue” so Jéhovah azia Molenge ti lo na li ni. Ala yeke nga na popo ti “akungba” so Christ azia na “ngbâa be-ta-zo” ti lo “so ayeke sara ye na ndara”. (Mat. 24:45-47). A lingbi ala so ayeke na beku ti wara fini na ndo ti sese ahinga so Christ ayeke li ti ala, na a lingbi ala woko tere ti ala na gbe ti ngbâa be-ta-zo so ayeke sara ye na ndara nga na Bebungbi ti lo na akoli so a zia ala tongana a-ancien na yâ ti congrégation (aHéb. 13:7, 17). Ye so amû maboko na aChrétien ti duti beoko.
11. Beoko ti e aluti na ndo ti nyen? Mbeni wango so Paul amû ayeke so wa?
11 Mara ti beoko so aluti na ndo ti ndoye, so ayeke “kamba ti bungbingo ye mbilimbili.” (aCol. 3:14). Na aRomain chapitre 12, Paul aluti mingi na ndo ti tënë so, lo tene so a lingbi ndoye ti e “aduti ndoye ti handango lê ti zo pëpe” nga “na yâ ti yengo tere ti aita,” a lingbi e duti na “tâ yengo tere na popo ti [e].” Ye so asara si e yeke ne amba ti e. Bazengele ni atene: “Na ndo ti tënë ti nengo mba na popo ti ala, zia ala duti azo so amû li ni kozo ti sara ni.” Biani, a lingbi e sara kangbi na popo ti ndoye na tënë ti bê. A lingbi e sara ye kue so e lingbi ti sara ti bata si congrégation aduti nzoni. Tongana lo yeke mû wango na ndo ti ndoye, Paul atene: “Ala ke na beoko ye so ayeke sioni, ala hule na tere ti ye so ayeke nzoni.”
Lege ti yambango agene
12. Na ndo ti tënë ti yambango agene, ye wa e lingbi ti manda na mbage ti aChrétien ti Macédoine?
12 Diko aRomain 12:13. Ndoye ti e teti aita ti e ayeke pusu e ti “kangbi ye na azo so ayeke nzoni-kue a lingbi na ye so amanke azo so”, na e sara ni alingbi na ngangu ti e. Atâa so e yeke na aye ti dunia so mingi pëpe, e lingbi ti kangbi ye so e yeke na ni. Na ndo ti aChrétien so ayeke na Macédoine, Paul atene: “Na ngoi ti mbeni kota tara, na yâ ti pasi, ala fa so ala yeke na ngia mingi na ala mû ye mingi na zo, atâa so ala yeke na yâ ti kota yere. Teti ye so ala sara alingbi na ngangu ti ala, na mbi lingbi ti tene so ala sara ni ahon ndo ti ngangu ti ala biani, nga ala wani ahunda e mingi ti tene e zia lege na ala ti mû ye na nzobe nga ti mû mbage na yâ ti kusala so a yeke sara ni ndali ti ala so ayeke nzoni-kue [na Judée].” (2 aCor. 8:2-4). Atâa so ala yeke awayere, aChrétien ti Macédoine amû ye mingi. Ala bâ so a yeke mbeni pasa ti kangbi ye so ala yeke na ni na aita ti ala ti Judée so ayeke na ye pëpe.
13. Ti “mû lege ti yambango agene” aye ti tene nyen?
13 Tënë ti yanga ti Grec so a kiri pekoni na “mû lege ti yambango agene” aye ti tene ti mû li ni. Fini Mbuki, 1988 akiri peko ti tënë so na ‘i dö tere ti i ti mû agene na da ti i.’ Ngoi na ngoi, yambango agene andu nga tisango mbeni zo ti te ye na ndo ti e, na a yeke ye ti gonda tongana e sara ni na ndoye. Me tongana e mû li ni, e yeke hinga ambeni lege mingi ti yambango agene. Na tapande, tongana e yeke na nginza pëpe ti tö kobe ti tisa zo dä, e lingbi ti sara café wala dutëe wala mbeni ye nde ti nyongo ni; so ayeke nga lege ti fa so e yeke yamba agene.
14. (a) Mbupa ti Grec so a kiri pekoni na “yambango agene” alondo na ambupa wa? (b) Na yâ ti fango tënë, tongana nyen e yeke fa so e bi bê na awande?
14 Yambango agene andu bango ndo ti e. Mbupa ti Grec so a kiri pekoni na “yambango agene” alondo na ambupa use so nda ni ayeke “ndoye” na “wande”. Bibe ti e na mbage ti awande ayeke tongana nyen? A-Chrétien so asara ngangu ti manda mbeni yanga ti kodoro nde ti mû lege na ala ti fa tënë na awande so aga na yâ ti territoire ti ala ayeke biani nga na popo ti azo so amû lege ti yambango agene. Biani, mingi ti e awara lege pëpe ti manda mbeni yanga ti kodoro wande. Ye oko, e kue e lingbi ti mû maboko na awande na sarango kusala nzoni na brochure Une bonne nouvelle pour des gens de toutes nations, so tënë ti Bible ayeke dä na ayanga ti kodoro mingi. Mo wara aye ti nzoni na sarango kusala na brochure so na fango tënë?
Zia tere ti mo na place ti mba ti mo
15. Tongana nyen Jésus aduti tapande ti wango so a mû na aRomain 12:15?
15 Diko aRomain 12:15. Na nduru tënë, e lingbi ti tene wango ti Paul na yâ ti versê so aye ti tene: ti zia tere ti e na place ti mba ti e. A lingbi e manda ti hinga ye so ayeke na bê ti zo na même ti kangbi vundu wala ngia so lo wara. Tongana e zia si yingo aduti tongana wâ na yâ ti tere ti e, e yeke fa ni na gigi na lege so e yeke kangbi ngia wala vundu so asi na amba ti e. Tongana adisciple 70 ti Christ akiri na ngia na peko ti mbeni kapa ti fango tënë na ala fa peko ti aye ti nzoni so ala wara na yâ ti kusala ti ala, Jésus lo wani “asi na ngia nga na yingo vulu”. (Luc 10:17-21). Lo kangbi ngia ti ala. Na mbeni mbage, Jésus ‘atoto legeoko na azo so ayeke toto’ na ngoi so kamarade ti lo Lazare akui.—Jean 11:32-35.
16. Tongana nyen e yeke fa so e zia tere ti e na place ti amba ti e? Tënë so abâ azo wa kozoni?
16 E ye ti mû peko ti tapande ti Jésus na ziango tere ti e na place ti amba ti e. Tongana mbeni ita ti e Chrétien ayeke na ngia, e yeke fa so e kue e yeke na ngia. Legeoko nga, a lingbi e zia tere ti e na place ti aita ti e ti koli wala ti wali so ayeke na vundu. Mingi ni, tongana e mû ngoi ti mä na ti zia tere ti e na place ti aita so ayeke na yâ ti vundu, e lingbi ti dë bê ti ala. Na oko ngoi ni, e lingbi ti bâ so ye ni andu bê ti e, na so e zia tâ tere ti e na place ti zo ni asara si e toto (1 Pi. 1:22). A lingbi a-ancien aduti akozo zo ti sarango ye alingbi na wango so Paul amû na ndo ti ziango tere na place ti mba ti e.
17. Ye wa e manda juska ge na yâ ti chapitre 12 ti aRomain? E yeke bâ ande nyen na article ti peko?
17 Aversê so e bâ ti si na ni ge na chapitre 12 ti aRomain amû na e wango na ndo ti aye so a lingbi e sara na yâ ti fini ti e tongana aChrétien nga na songo ti e na aita ti e. Na yâ ti article ti peko, e yeke bâ tanga ti aversê ti chapitre so, so afa tongana nyen e lingbi ti sara ye na mbage ti azo so ayeke na yâ ti congrégation pëpe. E yeke bâ nga tënë na ndo ti ye so e lingbi ti sara na mbage ti azo so ayeke kanga lege na e nga na azo so ayeke sara ngangu na e.
Mo dabe ti mo na ni?
• E yeke fa tongana nyen so “yingo aduti tongana wâ na yâ ti tere” ti e?
• Ngbanga ti nyen a lingbi e sara na Nzapa na tâ be-ti-molenge nga e hinga akatikati ti e?
• Na alege wa e lingbi ti fa so e zia tere ti e na place ti aita ti e na e bâ mawa ti ala?
[Foto na lembeti 12]
E bi tere ti e na yâ ti akusala ti Chrétien so ngbanga ti nyen?
[Foto na lembeti 14]
Tongana nyen zo oko oko na popo ti e alingbi ti mû maboko na awande ti manda ye na ndo ti Royaume?