Ababâ na mama​—I duti nzoni tapande teti amolenge ti i

MBENI mbeti-sango (Time) afa peko ti ye so ala diko na ndo tënë ti batango amolenge na yâ mbeni buku, atene: “Na yâ angu ngbangbo mingi so ahon, awagingo nda ti ye na ndo sarango ye ti zo agi tâ nzoni lege ti batango molenge si lo kono ti ga nzoni zo. Me ala lingbi ti zia ti sara ni, pëpe ngbanga ti so ala wara ni awe me ngbanga ti so a yeke dä pëpe.” Buku ni afa so mingi ni, amolenge ayeke gi ti sara ye tongana ti amba ti ala me pëpe tongana ti ababâ na mama ti ala.

A lingbi e yeda biani so ngangu so amba ti e ayeke sara na ndo ti e ayeke kete ye pëpe (aProverbe 13:20; 1 aCorinthien 15:33). Wagosinga William Brown atene: “Tongana mbeni kota ye ayeke dä so asara ngangu mingi na ndo fini ti amaseka, a yeke ti sara ye tongana ti amba ti ala. . . . Na lê ti ala, ti sara ye nde na ti amba ti ala ayeke sioni ahon kuâ.” Tongana ababâ na mama asara pëpe si da ti ala aga mbeni ndo so azo kue ayeke duti nzoni wala ala mû ngoi ti duti ndo oko na amolenge ti ala pëpe (akpale use so amû ndo laso ndali ti so azo ayeke na aye mingi ti sara), a yeke tongana ti so ala yeke tisa amba ti amolenge ni ti ga ti buba nzoni tambela ti amolenge ti ala.

Na ndo ni, na “lâ ti nda ni” so, dutingo ti sewa ayeke na gbe ti kpale ngbanga ti so, tongana ti so Bible afa kozoni awe, azo ayeke bi bê ti ala gi na nginza, sarango ngia nga na gingo ye teti ala mveni. A lingbi ti dö bê ti e pëpe ti bâ amolenge aga “azo so ake yanga ti mama na babâ ti ala, azo so amû merci pëpe, azo so ayeke nzoni pëpe, azo so andoye asongo ti ala pëpe”.​—2 Timothée 3:1-3.

Tënë ti ‘ndoye asongo’ tongana ti so Bible asara kusala na ni aye ti fa ndoye na popo ti azo ti sewa. Kamba ti songo so apusu ababâ na mama ti bata amolenge ti ala na apusu nga amolenge ni ti ngbâ nduru na ababâ na mama ti ala. Tongana bê ti ababâ na mama apusu ala ti fa mara ti ndoye so pëpe, amolenge ni ayeke gi ni na mbeni ndo nde, mingi ni na tere ti amba ti ala so ala yeke mû peko ti sarango ye nga na bango ndo ti ala. Ye oko, a lingbi ti kanga lege na ye so gi tongana ababâ na mama azia lege na akpengba-ndia ti Bible ti fa lege na sewa ti ala.​—aProverbe 3:5, 6.

Sewa: ye so Nzapa aleke

Na peko ti so Nzapa atingbi Adam na Eve tongana koli na wali so amû tere, lo mû yanga so na ala: “I dü amolenge mingi, i wu, i si singo na sese.” Na pekoni, sewa, so ti tene babâ, mama na amolenge abâ gigi (Genèse 1:28; 5:3, 4; aEphésien 3:14, 15). Ti mû maboko na azo ti bata amolenge ti ala, Jéhovah azia na yâ ti ala ambeni kozo bibe ti sara ye tongana babâ na mama. Nde na nyama, zo ayeke na bezoin ti mbeni mungo maboko so ayeke nde, tongaso, Jéhovah amû na lo ambeni ndia so a sû na mbeti ti fa lege na lo. Na yâ ti andia so, mo yeke wara afango lege na ndo tënë ti tambela ti zo, ti aye ti yingo nga na mungo wango na amolenge nzoni.​—aProverbe 4:1-4.

Na sarango tënë na ababâ, Jéhovah atene: “A lingbi komandema so mbi mû na mo laso aduti na bê ti mo; na fade mo fa tënë ni na amolenge ti mo biani, na mo sara tënë ti komandema so, tongana mo duti na da ti mo, tongana mo tambela na lege, tongana mo gue ti lango, na tongana mo londo.” (Deutéronome 6:6, 7; aProverbe 1:8, 9). Bâ so a lingbi ababâ azia andia ti Nzapa na bê ti ala mveni kozoni. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye? Ngbanga ti so mara ti fango ye so ayeke pusu biani amba ti e ti sara ye aluti gi na ndo asenge tënë ti yanga ti e pëpe, me na ndo lege so bê ti e ayeke pusu e ti sara ye. Tongana ababâ na mama afa ye so alondo na gbe ti bê ti ala, ye ni ayeke ndu bê ti amolenge ti ala. Mara ti ababâ na mama tongaso ayeke duti ande mbeni nzoni tapande teti amolenge ti ala, so ayeke bâ hio mingi asarango ye ti ndendia.​—aRomain 2:21.

A hunda ti tene na ngoi so amolenge ni angbâ kete, ababâ na mama so ayeke Chrétien ‘abata ala, afa lege na ala na wango ti Seigneur.’ (aEphésien 6:4; 2 Timothée 3:15). A lingbi a to nda ti aye so gi na ngoi so ala ngbâ kete? Biani! Mbeni mama asû na mbeti: “Ngoi na ngoi, e ababâ na mama e yeke kiri na amolenge ti e na gbe ni mingi. E yeke bâ na nene ni pëpe aye so ala lingbi ti sara, atâa so ala lingbi ti sara ambeni ye mingi. A lingbi e ababâ na mama e sara kusala na aye so amolenge ti e ayeke na ngangu ti sara ni.” Tâ tënë, mandango ye anzere na amolenge mingi, na tongana ababâ na mama so ayeke fa ye na ala ayeke voro Nzapa na ndendia pëpe, amolenge ni nga ayeke manda ti duti na ndoye. Tongaso, amolenge ni ayeke bâ andia so ababâ na mama ti ala alu tongana mbeni ye so ayeke bata ala na ayeke sara si ala duti nzoni. Ni la, ababâ na mama so awara nzoni ayeke sara kue ti ga akamarade ti amolenge ti ala, ti sara lisoro na ala lakue, ti woko na ndo fango ye ti ala pëpe me ti fa ye na be-nze-pepe, nga ti mû na ala mbeni nzoni ndo so amolenge ti ala alingbi ti maï dä.a

Bata amolenge ti mo

Na yâ ti mbeni lettre so wayinda ti mbeni ekole na Zamani atokua na ababâ na mama, lo tene: “A yeke nzoni i ababâ na mama i bi tere ti i ti fa lege na amolenge ti i na ti zia pëpe si aye so ala bâ na télé wala ala mä na lege asara ye so ayeke kungba ti i ti sara: ti mû maboko na amolenge ti maï nzoni.”

Ti tene mbeni zo azia aye so molenge ti lo abâ na télé wala amä na lege afa ye na lo a yeke ti zi lege na yingo ti sese so ti sara ngangu na ndo lege so lo yeke bata na lo (aEphésien 2:1, 2). Yingo ti sese so, so ague nde na yingo ti Nzapa, ayeke tongana mbeni kota pupu so amû ale-kobe ahon na ni. A lingbi ti haka ale-kobe ni na aye “ti sese, ti mitele senge, na ti Zabolo.” A yeke mo bâ mo tene kota pupu amû aye so ahon na ni, atuku ni gbani gbani na yâ bê nga na yâ bibe ti ala so lê ti ala akpengba pëpe wala ti awabuba (Jacques 3:15). Aye so amaï na bê ti zo tongana sioni pere, na yeke yeke a buba bê ti lo. Jésus amû mbeni tapande ti fa ngangu so ye so ayeke na yâ ti bê ti zo ayeke sara na ndo lo: “Zo ti nzoni alungula nzoye ti nzo mosoro ti bê ti lo, lo zia na gigi, na zo ti sioni alungula sioye ti sio mosoro ti bê ti lo, lo zia na gigi; teti yanga ti zo asara tënë ti ye so asi bê ti lo.” (Luc 6:45). Ni la, Bible awa e: “Bata bê ti mo ahon mbeni ye ti mo kue so mo bata, teti lege ti fini kue alondo dä.”​—aProverbe 4:23.

Biani, amolenge ayeke amolenge, na ambeni aye ti sara ye nde na ti so a fa na ala, même ti sara kpengba-li (Genèse 8:21). Ye nyen ababâ na mama alingbi ti sara? Bible atene: “Ye ti buba ayeke na bê ti molenge, me keke ti se lo atomba ye ti buba so yongoro.” (aProverbe 22:15). Ambeni zo abâ ti ala so ti se molenge ayeke mbeni ye so ngoi ni ahon awe. Ti tâ tënë ni, Bible ake amara ti sarango ngangu kue, atâa na lege ti yanga wala na lege ti mitele. Atâa so “keke” so alingbi ti duti tâ keke, a yeke nga fä ti ngangu ti komande ti ababâ na mama so, na sarango kusala na ni, awoko pëpe me ala sara ni na ndoye nga na lege ni ti fa so tënë ti fini ti lakue lakue ti amolenge ni agbu bê ti ala.​—aHébreu 12:7-11.

Mû ngoi ti sara ngia na amolenge ti mo

Azo kue ahinga so, ti tene amolenge amaï nzoni, a lingbi ala sara ngia. Tongana lege ayeke dä, ababâ na mama so ayeke na ndara ayeke gbu ngoi kue so azi na ala ti kpengba songo ti ala na amolenge na lege ti sarango ngia na ala. Ala lingbi ti mû maboko na amolenge ti soro popo ti angia nzoni nga ti fa na amolenge ni so ala ye mingi ti duti nduru na tere ti ala.

Mbeni babâ so ayeke Témoin atene so lo yeke pika ka ndembo na molenge ti lo na ngoi so lo londo na kua lo kiri. Mbeni mama adabe ti lo so lo na amolenge ti lo aye mingi ti sara angia tongana ludo. Mbeni wali adabe ti lo so na ngoi so lo de lani kete, sewa ti ala aye mingi ti kpe na vélo. Amolenge so kue akono fadeso awe, me ndoye so ala yeke na ni na mbage ti ababâ na mama ti ala nga na mbage ti Jéhovah angbâ lakue ti kpengba, même ahon ti kozo.

Biani, ababâ na mama so afa na lege ti sarango tënë nga na sarango ye ti ala so ala ye amolenge ti ala mingi na ala ye ti duti nduru na tere ti ala, ayeke sara na ndo ti amolenge ni mbeni ye so ala lingbi ti girisa ni lâ oko pëpe. Na tapande, mingi ti amissionnaire so asigigi na mbeni klase ti Ekole ti Galaad afa so, ye so apusu ala ti mû kusala ti ngoi kue ayeke tapande na wango ti ababâ na mama ti ala. So tâ pendere ye si amolenge ni awara nga mbeni deba nzoni teti ababâ na mama ni! Tâ tënë, a yeke pëpe amolenge kue si ayeke wara ande lege ti mû kusala ti ngoi kue na ngoi so ala kono. Me amolenge kue alingbi ti wara aye ti nzoni nga ti yekia ababâ na mama ti ala so akpe mbeto ti Nzapa, so a yeke tongana atâ kamarade nga na tapande so ala lingbi ti mû pekoni.​—aProverbe 22:6; aEphésien 6:2, 3.

Ala so abata amolenge ti ala gi ala oko alingbi ti bâ nzoni

Laso, amolenge mingi akono na yâ ti asewa so gi babâ ni wala mama ni oko si ayeke bata ala. Ala lingbi ti bâ nzoni atâa so a yeke ngangu ti bata molenge gi ala oko. Tapande ti Eunice, mbeni wali Chrétien ti ngoi ti akozo Chrétien so ayeke na yâ ti Bible, alingbi ti dë bê ti ala. Teti so koli ti Eunice ayeke Chrétien pëpe, lo wara peut-être lani mungo maboko na lege ti yingo na mbage ti lo pëpe. Atâa so kue, lo yeke nzoni tapande na yâ fango ye na Timothée. Nzoni ngangu so lo to nda ti sara na ndo Timothée na ngoi so lo de molenge, legeoko na ti Loïs, âta ti Timothée ti wali, ayeke lani ngangu mingi ahon atanga ti ngangu kue so amba ti Timothée alingbi lani ti sara na ndo ti lo.​—Kusala 16:1, 2; 2 Timothée 1:5; 3:15.

Amaseka mingi so laso akono na yâ ti asewa so babâ wala mama ni ayeke Chrétien pëpe wala so gi babâ wala mama ti ala oko si abata ala ayeke fa nga mara ti oko pendere sarango ye so Timothée ayeke lani na ni. Na tapande, a yeke gi mama ti Ryan so ayeke fadeso na ngu 22 nga mbeni wakua ti ngoi kue, si abata lo na ayaya ti lo ti koli na ti wali. Babâ ti Ryan so ayeke mbeni ngbâa ti sämba adö sewa ni azia na ngoi so Ryan ayeke na ngu osio. Ryan adabe ti lo na ni, na lo tene: “Mama aleke na bê ti lo ti tene e ngbâ lakue ti sara na Jéhovah na lo sara ye na bê ti lo kue alingbi na tënë so.”

Ryan akiri atene: “Na tapande, mama asara kue si e sara kamarade gi na amolenge so sarango ye ti ala ayeke nzoni. Lo ye pëpe ti bâ e na ala so Bible asara tënë ti ala tongana asioni kamarade, atâa na yâ ti kongregation wala na gigi ni. Lo ye nga si e duti na nzoni bango ndo na ndo mandango mbeti.” Atâa so fani mingi mama ti Ryan ayeke na kua mingi na lo yeke woko kue na pekoni, ye so akanga lege na lo pëpe ti fa tâ ndoye na mbage ti amolenge ti lo. Ryan atene: “Lo ye lakue ti mû ngoi ti duti na e na ti sara lisoro na e. Lo yeke fa ye lani na be-nze-pepe na lo woko pëpe na ndo fango ye ti lo, lo yeke sara kue ti tene e manda ye na sewa lakue lakue. Lo ye kete pëpe si a sara ngia na akpengba-ndia ti Nzapa.”

Tongana Ryan ayeke dabe ti lo na ngoi so lo de kete, lo bâ so tâ zo so asara ngangu lani na ndo ti lo na ayaya ti lo ahon atanga ni kue ayeke mama ti ala so andoye biani Nzapa nga andoye ala. Tongaso, ala ababâ na mama so ayeke Chrétien, koli wala wali ti mo akui awe, wala ala yeke na koli wala wali so ayeke Chrétien pëpe, zia ala nze pëpe wala ala zia mbeni ye akanga lege na ala pëpe ti fa ye na amolenge ti ala. Ngoi na ngoi, na tapande ti molenge so agirisa, ambeni molenge alingbi ti dö lege ti tâ tënë azia. Me tongana ala bâ so mbeni ye ti nzoni ayeke na yâ ti sese so oko pëpe na ndoye atia azo ni, ala lingbi ti kiri. Biani, “zo ti mbilimbili so atambela na be-biani ti lo mveni, fade ngia ayeke na amolenge ti lo na peko ti lo.”​—aProverbe 20:7; 23: 24, 25; Luc 15:11-24.

[Kete tënë na gbe ni]

[Encadré/Foto na lembeti 11]

Babâ na mama so Nzapa asoro ti bata Jésus

Tongana Jéhovah atokua lani molenge ti lo ti tene a dü lo tongana zo, lo soro babâ na mama ti Jésus nzoni. Ye so adö bê ayeke so lo soro azo so ayeke na akungba ti mitele mingi pëpe, so abi bê na aye ti yingo, so avoro lo vorongo pëpe, me so afa na lo Tënë ti Nzapa, nene ti sarango kua ngangu nga tongana nyen ti yô kungba (aProverbe 29:21; Toto ti Jérémie 3:27). Joseph afa na Jésus tongana nyen ti sara kusala ti kpakango keke, na kite ayeke dä pëpe so Marie na Joseph kue ahunda na Jésus so ayeke kozo molenge ti mû maboko na ala na batango atanga ti amolenge ni, so wungo ti ala ayeke peut-être omene.​—Marc 6:3.

Nduru na ngoi ti Pâque, mo lingbi ti bâ Joseph na sewa ti lo kue na sarango kusala maboko na maboko ti leke guengo ti ala na Jérusalem, mbeni yongoro voyage ti kilomètre 200 sân kutukutu. Ti bâ si ye kue atambela nzoni, sewa ni so azo ti yâ ni kue ayeke gumbaya wala ahon so ayeke leke yongoro voyage so nzoni (Luc 2:39, 41). Atâa akpale so kue, kite ayeke dä pëpe so Joseph na Marie abâ na nene ni ngoi so ala mû ti gue na Jérusalem, peut-être na mungo ni ti fa na amolenge ti ala ambaï ti Bible.

Na ngoi so Jésus angbâ lani na gbe ti ala, “Lo mä yanga” ti babâ na mama ti lo, na angoi kue Jésus “amaï na ndara, Lo ga kota, na Lo ga nzoni na lê ti Nzapa na azo.” (Luc 2:51, 52). Joseph na Marie afa so ala lingbi na ziango bê so Jéhovah azia na ala. So tâ mbeni nzoni tapande si ala zia na ababâ na mama ti laso!​—Psaume 127:3.