Chapitre Bale Oko Na Ndo Ni Ota

Tongana Yâ ti Mariage Aye ti Buba

1, 2. Tongana mariage ayeke na kota kpale, hundango tene wa alingbi zo ahunda na tele ti lo?

NA NGU 1988 mbeni wali ti Italie so iri ti lo ayeke Lucia aduti na kota suingo bê.a Na peko ti ngu bale oko, mariage ti lo abuba. Fani mingi lo tara ti leke tene na koli ti lo, ye oko lo wara nzo ye na pekoni pepe. Tongaso lo kangbi na lo ngbanga ti so ala mä tele pepe, na tongaso a hunda na lo fadeso ti bata amolenge ti lo ti wali use gi lo oko. Tongana lo dabe lo na ngoi so, Lucia atene: “Na lë ti mbi, mbi ba giriri so ye oko alingbi ti sö mariage ti e pepe.”

² Tongana mo yeke na akpale na yâ mariage ti mo, mo lingbi ti hinga nzoni bibe ti Lucia. Ye alingbi ti si so mariage ti mo ayeke na yâ ti kota kpale na mo yeke hunda tele ti mo tongana mo lingbi ti sö ni mbeni. Tongana a yeke tongaso, a lingbi ti duti nzoni ti hunda tele ti mo na tene so: Mbi mu peko ti anzoni wango kue so Nzapa amu na yâ Bible teti gango nzoni ti mariage?​—Psaume 119:105.

3. Atä so surungo mbeti ti mariage awu mingi, ye nyen aba na ndo ti azo mingi so asala ni nga na sewa ti ala?

³ Tongana tene alondo ngangu mingi na popo ti koli na wali alingbi ti ba kaïngo mariage tongana nzoni lege ti sala ye. Ye oko, na ngoi so na yâ ti akodoro mingi wungo ti asewa so yâ ni abuba ayeke gue na li ni mingi, agingo nda ti ye so ade aninga pepe afa so bê ti akoli na awali mingi so asuru mbeti ti mariage aso ngbanga ti so ala kangbi. Mingi ti ala ayeke na akpale ti kobela, ti mitele nga na ti bibe, ahon ala so angbâ na yâ mariage. Gingo bê nga na vundu ti amolenge ti asewa so asuru mbeti ti mariage ayeke ngbâ teti angu mingi. Asewa na andeko ti sewa so yâ ni akangbi ayeke ba nga pasi teti ye so asi. Nzapa, Mveni ti mariage, aba ni tongana nyen?

4. Tongana nyen a lingbi ti leke akpale ti koli na wali?

⁴ Tongana ti so e ba na yâ achapitre so ahon awe, Nzapa aleke giriri ti tene mariage angbâ teti la ti fini ti zo kue. (Genèse 2:24) Tongaso, ngbanga ti nyen amariage mingi ayeke buba? Ye ni ayeke si gi tongaso pepe. Fani mingi, ambeni ye ayeke ga kozoni na ni. Ye ayeke si so akete kpale ti koli na wali ayeke ga kota yeke yeke ti ga mbeni ye so ala ba atene ala lingbi ti hon ndo ni pepe. Nde na so, tongana aleke giriri akpale so hio na lege ti Mbeti ti Nzapa, ka a lingbi ti kpe kangbingo tele mingi.

BA NDO NA LEGE NI

5. A lingbi zo ahinga ye wa na ndo mariage?

⁵ Ngoi na ngoi, kungo ye ahon ndo ni na mbage ti koli wala wali, wala na mbage ti ala use kue ayeke na gunda ti akpale. Abuku ti atene ti yengo tele, alimon ti televizion, na asinema alingbi ti dü beku na bango li so ayeke nde mingi na tâ ye so ayeke si. Tongana abango li so ayeke ga tâ tene pepe, zo alingbi ti ba so agbanzi lo na mbeni ye, bê ti lo ayeke na ngia kue pepe, wala lo duti na suingo bê. Tongana nyen, azo use so ayeke mbilimbili-kue pepe alingbi wara tâ ngia na yâ ti mariage? Ti wara nzoni songo tongaso a hunda ngangu kusala.

6. (a) Nzoni bango ndo wa Mbeti ti Nzapa amu na ndo mariage? (b) Ambeni ye wa ayeke ga na tene na yâ mariage?

⁶ Mbeti ti Nzapa amu nzoni wango. Lo hinga so mariage ayeke ga na angia, me lo tene nga so ala so ayeke mu tele ayeke “wara ye ti ngangu na yâ mitele.” (1 aCorinthien 7:28) Tongana ti so e fa ni awe, koli nga na wali ayeke mbilimbili-kue pepe na ala yeke ndulu ti sala siokpari. Tene ti bê na ti bibe nga na lege so zo oko oko ti ala amanda ye ayeke nde nde. Ngoi na ngoi mango tele pepe ti koli na wali ayeke na ndo tene ti nginza, ti amolenge, na ti akogara. Dutingo na ngoi pepe teti akusala so ala lingbi ti sala legeoko nga na akpale ti dutingo koli na wali alingbi nga ti duti na gunda ti mbeni tene so alondo.b A hunda ngoi ti leke mara ti atene so, me i gbu ngangu! Mingi ti azo so asala mariage ahinga mara ti akpale so na awara lege ti mä tele.

SALA TENE TI AYE SO AKANGBI I

7, 8. Tongana bê ti koli wala ti wali aso ngbanga ti mbeni tene wala mango tele pepe alondo, Mbeti ti Nzapa afa lege wa ti leke ni?

⁷ A yeke ngangu na azo mingi ti kanga bê ti ala tongana ala yeke sala tene ti aye so aso bê ti ala, ti mbeni ye so ala mä tele dä pepe, wala ti mbeni wokongo. Ahon ti tene polele: “Mbi ba so mo mä mbi nzoni pepe,” mbeni oko ti ala alingbi ti sala ngonzo na lo sala si kpale ni aga kota tene. Azo mingi ayeke tene: “Mo bi bê ti mo gi na ndo ti mo oko,” wala: “Mo ye mbi pepe.” Teti so lo ye ti kpe papa, ye alingbi ti si so mba ti lo ake ti kiri na tene.

⁸ A yeke nzoni ahon ti mu peko ti wango ti Mbeti ti Nzapa so: “I duti na ngonzo, ye oko i sala siokpari pepe; zia la alinda pepe na ngonzo angbâ na yâ bê ti i.” (aÉphésien 4:26, NW) A hunda na mbeni koli na wali so ayeke na ngia na yâ sewa ti ala, na la ni so ala si na matanga ti fani 60 ti mungo tele ti ala, ti fa nda ni. Koli ni atene: “E manda ti lango pepe kozoni si e leke atene ti e, atä a yeke kete tongana nyen.”

9. (a) Na lege ti Mbeti ti Nzapa, mbage wa ti salango lisoro ayeke kota ye? (b) Fani mingi a lingbi koli na wali asala nyen, atä a hunda gbungo ngangu nga na tâ be-ti-molenge?

⁹ Tongana koli na wali amä tele pepe, a lingbi ala oko oko “aduti ndulu ti mä ndo, ti sala tene hio hio pepe, ti sala ngonzo hio hio pepe.” (Jacques 1:19, NW) Na pekoni so ala mä mba ti ala nzoni, ala use alingbi ti ba so a yeke nzoni ti hunda pardon na popo ti ala. (Jacques 5:16) A yeke hunda tâ be-ti-molenge na gbungo ngangu ti tene na bê kue, “Mbi gbu gere ti mo teti so mbi sala si bê ti mo aso.” Ye oko, lege ti lekengo akpale tongaso ayeke mu maboko mingi na ala so amu tele pepe gi ti leke akpale ti ala, me nga ti duti lakue na ndoye nga na pendere songo so ayeke sala si ala wara lakue ngia mingi ahon ti duti na tele ti mba ti ala.

MUNGO YE TI KOLI WALA WALI NA LO

10. Ye ti batango tele wa so Paul afa na aChrétien ti Corinthe alingbi nga ti mu maboko na mbeni Chrétien laso?

¹⁰ Tongana bazengele Paul asû mbeti na azo ti Corinthe, lo mu wango ti sala mariage ‘teti pitan ayeke mingi.’ (1 aCorinthien 7:2) Sese laso ayeke sioni mingi, legeoko wala même sioni ahon ngbele gbata ti Corinthe. Atene ti pitan so azo ayeke fa polele, sioni lege ti yungo bongo ti ala, na atene so andu dutingo koli na wali so ayeke fa na yâ ti ambeti na abuku, na televizion, nga na limon, ye so kue abungbi ti zingo asioni nzala ti dutingo koli na wali. Na azo ti Corinthe so aduti na yâ ti mbeni ye tongaso, bazengele Paul atene: “A yeke nzoni ahon zo asala mariage, si nzala ti tele agbi lo pepe.”​—1 aCorinthien 7:9.

11, 12. (a) A lingbi koli na wali amu nyen na popo ti ala, na a lingbi a mu ni na mara ti bibe wa? (b) A lingbi ti sala tongana nyen tongana a hunda ti kaï bungbingo tele koli na wali teti kete ngoi?

¹¹ Tongaso, Mbeti ti Nzapa amu ndia so na aChrétien so amu tele: “A lingbi koli amu ye ti wali ti lo na lo, na wali amu ye ti koli ti lo na lo nga.” (1 aCorinthien 7:3) Zia mo ba nzoni so agboto lë na ndo ti mungo ye​—na pepe hundango ye. Tâ songo na lege ti mitele na popo ti koli na wali ayeke biani ye ti mungo ngia gi tongana zo oko oko abi bê ti lo ti sala nzoni na mba ti lo. Na tapande, Mbeti ti Nzapa ahunda na akoli ti sala na awali ti ala “na lege ti ndara.” (1 Pierre 3:7) A yeke biani tongaso tongana a yeke ti mu na ti wara ye so ahunda na popo ti koli na wali. Tongana asala ye na wali na nzobe pepe, a lingbi peut-être ti duti ngangu na lo ti yekia mbage ti mariage so.

¹² Ngoi na ngoi, ye alingbi ti si so peut-être koli na wali agbanzi tele na popo ti ala. Ye so alingbi ti duti tâ tene teti wali na ambeni ngoi ti nze wala tongana ngangu ti tele awoko. (Ba Lévitique 18:19.) A lingbi nga ti duti koli tongana lo yeke na mbeni ngangu kpale ti leke na ndo ti kusala ti lo na lo nze na lege ti bibe. Agbanzingo tele so teti akete ngoi alingbi ti ne mingi pepe tongana koli na wali asala tene ni polele na popo ti ala na “ala use ayeda.” (1 aCorinthien 7:5, NW) So ayeke kanga ande lege ti tene mbeni oko ti ala abi bê ti lo pepe na lege ni. Nde na so, tongana wali agbanzi koli ti lo na mbana, wala tongana koli amu pepe na wali ti lo ye ti lo na ndoye, mba ti lo alingbi ti wara tara. Mara ti ye tongaso alingbi ti ga na akota kpale na mariage.

13. Tongana nyen aChrétien ayeke sala ngangu ti bata si abibe ti ala aduti na sioni pepe?

¹³ Tongana aChrétien kue, a lingbi awakua ti Nzapa so asala mariage akpe ambeti so ayeke fa tele ti koli na wali senge, so alingbi ti zingo asioni nzala so ayeke na lege ni pepe. (aColossien 3:5) A lingbi ala bata nga bibe ti ala na salango ye ti ala tongana ala yeke na tele ti azo kue so ayeke koli wala wali ti ala pepe. Jésus amu gbotongo mê so: “Zo kue so angbâ ti ba mbeni wali si kota nzala ti wali ni asala lo, lo sala lango sioni na lo awe na yâ bê ti lo.” (Matthieu 5:28, NW) Na salango ye alingbi na awango ti Mbeti ti Nzapa na ndo ti dutingo koli na wali, akoli na wali alingbi ti bata si ala tï pepe na yâ handa na asala lango sioni. Ala lingbi ti ngbâ ande lakue ti wara ngia na lege ti mariage so aba dutingo koli na wali tongana mbeni nzoni matabisi so alondo na Mveni ti mariage, Jéhovah.​—aProverbe 5:15-19.

AYE SO MBETI TI NZAPA ATENE AMU LEGE NA NI TI SURU MBETI TI MARIAGE

14. Ngoi na ngoi aba ye ti vundu wa? Ngbanga ti nyen?

¹⁴ Ye ti nzoni ayeke so, na yâ ti mingi ti amariage ti aChrétien, a lingbi ti leke akpale so alondo. Me a yeke lakue tongaso pepe. Teti so azo ayeke mbilimbili-kue pepe, na ala yeke na yâ ti mbeni sese ti siokpari so ayeke na gbe ti ngangu ti Satan, yâ ti ambeni mariage aye ti buba. (1 Jean 5:19) A lingbi aChrétien asala nyen na yâ aye ti ngangu so?

15. (a) Oko lege so Mbeti ti Nzapa amu ti suru mbeti ti mariage na ti kiri ti sala mbeni fini mariage ayeke so wa? (b) Ngbanga ti nyen ambeni ake ti suru mbeti ti mariage na mba ti ala so asala lango sioni?

¹⁵ Tongana ti so e ba awe na Chapitre 2 ti buku so, ye ti pitan ayeke oko lege so Mbeti ti Nzapa amu ti kangbi tele na ti kiri ti sala mbeni fini mariage.c (Matthieu 19:9) Tongana mo yeke na aye so afa biani so koli wala wali ti mo asala lango sioni, mo yeke na ngangu desizion ti mu. Fade mo yeke ngbâ na lo wala mo yeke suru mbeti ti mariage ni? Ndia ayeke dä pepe. Ambeni Chrétien amu pardon biani na koli wala wali ti ala so ake sioni ti lo tâ na bê ti lo kue, na mariage so ala bata ni tongaso aga nzoni. Ambeni ake ti kangbi tele ngbanga ti amolenge.

16. (a) Ambeni ye so apusu mbeni zo ti kangbi na koli wala wali ti lo so asala mbeni ye ti sioni ayeke so wa? (b) Tongana lo so tene ayeke na li ti lo pepe ayeda wala ake ti suru mbeti ti mariage na zo ni, ngbanga ti nyen a lingbi zo oko akasa pepe desizion ti lo?

¹⁶ Nde na so, siokpari ni alingbi ti ga na ngo wala mbeni kobela ti koli na wali. Ye alingbi nga ti si so a hunda ti bata amolenge nde na mbeni babâ wala mama so asala ngangu na ala na lege ti dutingo koli na wali. Tâ tene, aye ayeke mingi so a lingbi aba ni nzoni kozoni ti mu mbeni desizion. Ye oko, tongana mo kiri mo bungbi na koli wala wali ti mo na pekoni so mo mä so lo sala lango sioni, mo fa na gigi so mo mu pardon na lo awe na mo ye ti ngbâ na yâ mariage ni. Lege so Mbeti ti Nzapa amu ti kangbi tele na ti kiri ti sala mariage ayeke dä mbeni pepe. A lingbi mbeni zo oko abi tele ti lo pepe na yâ ti tene ti mo, na atara ti pusu mo ti mu mbeni desizion, wala ti kasa ndo tongana mo mu desizion ni. A yeke mo si a yeke yö ande kungba ti lege so mo soro. “Teti fade zo oko oko ayö kungba ti lo mveni.”​—aGalate 6:5, NW.

AYE SO AMU LEGE TI KANGBI TELE

17. Tongana tene ti pitan ayeke dä pepe, akatikati wa Mbeti ti Nzapa afa na ndo kangbingo tele wala surungo mbeti ti mariage?

¹⁷ Ambeni ye alingbi ti mu lege ti kangbi tele wala ti suru mbeti ti mariage atä lo sala lango sioni pepe? Biani, ye oko, na yâ ti ye tongaso Chrétien ayeke na lege pepe ti gi mbeni zo nde ti kiri ti sala mariage na lo. (Matthieu 5:32) Atä so lo mu lege na mara ti kangbingo tele so, Mbeti ti Nzapa afa so mbeni zo so azia koli wala wali ti lo a lingbi ‘lo kamata mbeni zo pepe, wala lo leke tene ti kiri na koli [wala wali] ti lo.’ (1 aCorinthien 7:11) Aye ti ngangu wa alingbi ti sala si kangbingo tele ayeke ye so ayeke nzoni?

18, 19. Ambeni ye wa so ahon ndo ni alingbi ngoi na ngoi ti pusu mbeni koli wala wali ti gbu li ti ba wala a yeke nzoni ti kangbi tele na lege ti ndia wala ti suru mbeti ti mariage, atä na pekoni lo yeke na lege pepe ti kiri ti sala mbeni mariage?

¹⁸ Ye alingbi ti si so sewa ni ayeke na ye oko pepe ngbanga ti kota goigoi wala asioni salango ye ti koli ni.d Wala lo yeke buba mosoro ti sewa na yâ ti angia ti nginza, wala ti nyon lakue mbangi wala samba. Mbeti ti Nzapa atene: “Tongana mbeni zo abata . . . pepe . . . azo ti da ti lo, lo bele mabe awe na lo yeke sioni ahon mbeni zo so ayeke na mabe pepe.” (1 Timothée 5:8, NW) Tongana koli tongaso ake ti gbian lege ti lo, peut-être lo mu même nginza so wali ti lo asala kua ti wara ti sala na sioni kusala ti lo, wali ni alingbi ti yeda ti kangbi na lo na lege ti ndia teti bata tele ti lo nga na ti amolenge ti lo.

¹⁹ A lingbi nga ti kangbi tele tongaso tongana mbeni oko ti koli na wali ayeke sala ngangu mingi na mba ti lo, wala lo pika lo fani mingi, na a sala si seni ti lo wala fini ti lo ayeke na yâ ti kota kpale. Na mbage, tongana lakue lakue mbeni oko atara ti pusu na ngangu mba ti lo ti doro andia ti Nzapa, lo so ayeke sala ngangu na lo alingbi ti gi ti kangbi tele, mbilimbili tongana ye ni asala si fini ti lo na lege ti yingo ayeke na kota kpale. Fade lo so asala ngangu na lo alingbi ti tene so, oko lege ti “mä yanga ti Nzapa tongana mokonzi ahon ti mä azo” ayeke ti kangbi na lege ti ndia.​—Kusala 5:29, NW.

20. (a) Tongana yâ ti mariage abuba, akamarade so ayeke biazo na a-ancien alingbi ti sala nyen, na a lingbi ala sala nyen pepe? (b) Azo so amu tele alingbi pepe ti honde tele na peko ti ye so Mbeti ti Nzapa atene na ndo ti kangbingo tele wala surungo mbeti ti mariage ti sala nyen?

²⁰ Na yâ atene kue ti salango ngangu ahon ndo ni na yâ ti sewa, a lingbi mbeni zo oko apusu pepe lo so asala ngangu na lo ti kangbi tele wala ti ngbâ na mba ti lo. Biani, akamarade so aga biazo nga na a-ancien alingbi ti mu maboko na awango so aluti na ndo Mbeti ti Nzapa, ye oko ala lingbi ti hinga pepe ye kue so asi na popo ti mbeni koli na wali ti lo. Gi Jéhovah oko si ayeke ba ni. Biani, mbeni wali so ayeke Chrétien na asala mariage ayeke yekia ande ni pepe tongana ti so Nzapa aleke ni tongana lo fa ambeni tene senge ti kaï na dutingo ti lo na koli ti lo. Ye oko, tongana mbeni ye so ayeke sioni mingi angbâ ti gue na li ni, zo oko alingbi pepe ti kasa lo tongana lo soro ti kangbi na koli ti lo. A lingbi ti tene biani tongaso na ndo ti mbeni koli Chrétien so amu wali na so agi ti kangbi na lo. “Fade e kue aluti na gbele ngende ti ngbanga ti Nzapa.”​—aRomain 14:10.

TONGANA NYEN ASÖ MBENI MARIAGE SO ABUBA

21. Ye wa so asi afa so awango ti Mbeti ti Nzapa na ndo mariage ayeke nzoni?

²¹ Nze ota na pekoni so lo kangbi na koli ti lo, Lucia, so asala fade tene ti lo, atingbi na aTémoin ti Jéhovah na lo to nda ti manda Mbeti ti Nzapa na ala. Lo tene: “Tâ ye so mbi ku pepe, Mbeti ti Nzapa amu atâ kiringo tene na akpale ti mbi. Gi na peko ti kozo yenga ti mandango ye ti mbi, mbi ye fade fade ti kiri na koli ti mbi. Laso, mbi lingbi ti tene so Jéhovah ahinga lege ti sö amariage so ayeke na kpale teti so afango ye ti lo afa na koli na wali ti yekia tele na popo ti ala. Ambeni zo atene, aTémoin ti Jéhovah akangbi yâ ti asewa me a yeke tâ tene pepe. Na yâ ye so asi na mbi, a yeke ye nde si asi.” Lucia amanda ti sala ye alingbi na akpengba-ndia ti Mbeti ti Nzapa na yâ fini ti lo.

22. A lingbi akoli na awali kue so amu tele azia bê ti ala na nyen?

²² Lucia ayeke gi oko tapande pepe. Mariage alingbi ti duti mbeni deba nzoni, pepe mbeni nengo kungba. Tongaso, Jéhovah amu na koli na wali nzoni lingu mingi ahon ti awango​—Tene ti lo ti ngele ngangu. Mbeti ti Nzapa alingbi ti “mu ndara na lo so ahinga ye pepe.” (Psaume 19:8-12 [19:7-11, NW]) Lo sö amariage mingi so ayeke ndulu ti buba na lo leke ambeni so awara kozoni akota kpale. Zia akoli na awali kue so amu tele azia bê ti ala kue na awango so Jéhovah Nzapa amu na ndo ti mariage. Ala yeke sala nzoni biani!

[Akete tene ti gbe ni]

TONGANA NYEN AKPENGBA-NDIA TI MBETI TI NZAPA SO AYEKE MU MABOKO . . . TI KPE BUBANGO YÂ TI MARIAGE?

Mariage ayeke lingu ti ngia me nga ti akpale.​—aProverbe 5:18, 19; 1 aCorinthien 7:28.

A lingbi aleke atene fade fade.​—aÉphésien 4:26.

Na ngoi ti mbeni lisoro, mango zo ayeke kota ye legeoko tongana salango tene.​—Jacques 1:19.

A lingbi amu ye ti koli wala ti wali na yâ ti mariage na bê kue nga na ndoye.​—1 aCorinthien 7:3-5.

[Foto na lembeti 154]

I leke akpale fade fade. Zia la alinda pepe na ngonzo angbâ na yâ bê ti i