Ambeti ndali ti Mbeti ti bungbi: Kusala ti e nga na gigi ti e
Yenga ti 4-10 janvier
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | LÉVITIQUE 18-19
“Duti na sioni oko pëpe”
Lege ti bata terê ti e nzoni si mbeni kûkû ti Satan agbu e ape
Na ngoi so Jéhovah ayeke fa na azo ti Israël asioni sarango ye ti azo ti akodro so ayeke na terê ti ala, lo tene na ala, lo tene: “Ala sara ye pëpe tongana ti azo ti sese ti Canaan, so mbi yeke gue na ala dä; . . . sese ni aga sioni; mbi yeke fâ ngbanga na ndö ti azo ni nga a yeke tomba ala na ndö ti sese ni.” Na lê ti Nzapa ti Israël so ayeke nzoni-kue, fason so azo ti Canaan ayeke vivre na ni ayeke sioni mingi asara si sese ni aga sioni nga abuba.—Lév. 18:3, 25.
Jéhovah ayeke fa lege na azo ti lo
13 Agbia so ayeke be-ta-zo so ayeke lani nde mingi na azo so ayeke fa lege na azo ti ambeni mara, so kete ndara ti azo la afa lege na ala. Na gbe ti komandema ti azo ti Canaan, azo asara aye ti sioni mingi, aye tongana bungbingo koli na wali na popo ti azo ti sewa, bungbingo koli na koli wala wali na wali, bungbingo na anyama, mungo amolenge na sandaga, nga na vorongo yanda (Lév. 18:6, 21-25). Na ndö ni, agbia ti Babylone nga na ti Égypte ayeke lani pëpe na a-oko ndia so azo ti Nzapa ayeke lani na ni na ndö ti tënë ti dutingo na saleté pëpe (Nom. 19:13). Me, azo ti Nzapa abâ lani tongana nyen la akoli be-ta-zo so ayeke fa lege na ala awa ala ti ngbâ ti voro Nzapa na sioni oko pëpe, ti duti na sioni oko pëpe na lege ti mitele nga ti kpe lango-sioni. Biani, Jéhovah la ayeke fa lani lege na ala.
w14 1/7 I. 7 par. 2
Ye so Nzapa ayeke sara ande na asioni ye so asi so
Ka ti azo so, na mbana, ala ke ti changé asarango ye ti ala nga ala ngbâ gi ti sara aye ti sioni, ti ala ayeke duti ande tongana nyen? Bâ kpengba tënë so: “Azo ti mbilimbili, fade ala duti na sese so, na azo so alingbi kue, fade ala ngbâ dä. Me azo ti sioni, fade a lungula ala na sese so, na fade a gboto azo ti handa na yâ sese ni.” (aProverbe 2:21, 22). A yeke futi ande azo ti sioni na sioni ti ala na azo kue ayeke duti na yâ ti siriri. Na ngoi ni so ande, a yeke zi siokpari yeke yeke na tere ti azo so amä yanga.—aRomain 6:17, 18; 8:21.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
w06 15/6 I. 22 par. 11
“O, Mbi Ndoye Ndia Ti Mo Mingi!”
11 Mbeni use ye na yâ Ndia ti Moïse so afa tongana nyen Nzapa abi bê na nzoni duti ti azo ti lo ayeke ndia na ndo rongo le-kobe na yaka. Jéhovah amû yanga na azo ti Israël atene tongana mbeni wafango yaka afâ ale-kobe ti yaka ti lo, a yeke nzoni lo zia azo ti mawa ti ro tanga ti aye so azo ti fango le-kobe ni azia. A lingbi awafango yaka afâ ale-kobe ti yaka ti ala ni kue pëpe, nga ala fâ tanga ti alê ti vigne wala olive so angbâ pëpe. Akobe so ala girisa na yaka, a lingbi ala kiri ti mû ni pëpe. So ayeke lani mbeni ndia so a mû ni na ndoye teti nzoni ti azo ti mawa, awande, anyindu nga na awomua. Biani, rongo le-kobe ni ayeke mbeni ngangu kua teti azo so; ye oko, a kanga lege na ala ti iri ye.—Lévitique 19:9, 10; Deutéronome 24:19-22; Psaume 37:25.
Yenga ti 11-17 janvier
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | LÉVITIQUE 20-21
“Jéhovah azia azo ti lo nde”
w04 15/10 I. 11 par. 12
Beku ti mo ti Paradis aluti na ndo ye wa?
12 Ye oko, mbeni ye ayeke dä so e ye ti hulu ndo ni pëpe. Nzapa atene lani na azo ti Israël: “A lingbi i bata komandema kue so mbi komande i laso, si i lingbi wara ngangu ti gue ti kamata sese [ni].” (Deutéronome 11:8). A sala tënë ti oko sese ni so na Lévitique 20:22, 24: “A lingbi i bata na i sala kpengba-ndia ti Mbi kue, na kpengba-tene ti Mbi kue, si sese so fade Mbi ga na i na yâ ni si i duti dä, a dë i na gigi pëpe. Me Mbi tene na i giriri, Fade sese ti ala aga ye ti héritier ti i, Mbi mû sese ni na i ti ga ye ti i mveni, sese so dulait na ngu-lavu ayeke sua dä.” Biani, ti wara Sese ti Zendo ni, a hunda ti duti na nzoni songo na Jéhovah Nzapa. A yeke ndali ti so azo ti Israël ake ti mä yanga ti Nzapa la si lo zia lege na azo ti Babylone ti hon ala na ngangu na ti zi ala na kodoro ti ala.
it-1 l. 1106 par. 11-12; l. 1107 par. 1-5
Héritage
A ye ti sara tënë ti aye kue so mbeni héritier awara ni na peko ti kuâ ti wa ti ye ni; a peut ti duti nga azo so ayeke na droit ti wara ye ni; héritage aye nga ti sara tënë ti aye kue so mbeni zo awara na peko ti akotara ti lo wala na peko ti mbeni zo so aga kozo na lo. Tënë ti Hébreu so ayeke sara kua ka na ni ti sara tënë ti héritage ayeke nahal. A ye ti tene ti wara mbeni héritage wala ti mû héritage na mbeni zo (Nb 26:55; Éz 46:18). A yeke sara nga kua na tënë ti Hébreu yarash tongana a ye ti sara tënë ti mbeni zo so aga “héritier na peko” ti mbeni zo, me mingi ni a yeke sara kua na tënë ni so tongana a ye ti sara tënë ti mungo mbeni kodro wala mbeni ye ti tene aga ti mo wani (Ge 15:3; Lé 20:24). A ye nga ti tene ti mû kodro na tïtî ambeni zo wala ti tomba azo ni (De 2:12; 31:3).
it-2 l. 438 par. 5
Andeke
Na peko ti kota ngu so apika, Noé amû lani na sandaga ambeni “nyama so ayeke huru so a bâ ni tongana ye ti sioni pëpe” nga na ambeni nyama ni nde (Ge 8:18-20). A yeke na ndö ni la Nzapa ayeda na azo ti te andeke, me a lingbi ala te mênë ni pëpe (Ge 9:1-4; bâ nga Lé 7:26; 17:13.) So na ngoi ni kâ a bâ ambeni ndeke ‘tongana ye so ayeke sioni pëpe’, a ye ti fa so Nzapa adoit ti fa na azo lani so ala lingbi ti mû anyama ni so na sandaga senge; mbaï ti Bible afa so tongana andu tënë ti kobe, kozo na ndia ti Moïse a bâ pëpe ambeni ndeke tongana mbeni ye ti sioni (Lé 11:13-19, 46, 47; 20:25; De 14:11-20). Bible afa pëpe ambilimbili ye so amû lege lani ti bâ ambeni ndeke tongana mbeni ye ti sioni. Ndia ni so ahunzi lani na ngoi so a zia na sese fini mbele, tongana ti so Nzapa afa lani na Pierre na lege ti mbeni vision.—Kus 10:9-15.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 1180
Surungo terê na kä
Ndia ti Nzapa ake lani na azo ti Israël ti suru terê ti ala na kä ndali ti mbeni zo so akui (Lé 19:28; 21:5; De 14:1). Raison ni ayeke so azo ti Israël ayeke lani mbeni mara so ayeke nzoni-kue ndali ti Jéhovah, lo bâ ala tongana ye ti lo wani so lo zia ni nde (De 14:2). Tongaso, ala doit ti kpe vorongo ayanda kue. Na ndö ni, so azo ti Israël ahinga lani so azo so akui awe ahinga ye oko ape nga so a yeke zingo ande azo so akui, tongana ala sara vundu ahon ndö ni juska ti gue ti suru terê ti ala na kä ayeke na lege ni ape (Dan 12:13; aHb 11:19). Nga, so Jéhovah ake na ala ti suru terê ti ala na kä so, lo ye ti fa na ala so ala doit ti bâ terê ti e azo na nene ni mingi.
Yenga ti 18-24 janvier
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | LÉVITIQUE 22-23
“Amatanga ti Jéhovah na aye so e manda dä”
it-1 l. 884 par. 5-7; l. 885
Matanga ti mapa so a sara na levure pëpe
Kozo lango ti matanga ti mapa so a sara na levure pëpe ayeke lani mbeni kota matanga mingi nga lango ni so ayeke mbeni sabbat. Na use lango ni, so ti tene na lango 16 ti nze ti Nisan, azo ti Israël ayeke fâ akozo lê ti orge so abe awe, ala kanga gere ni na ala yeke ga na mbeni oko na prêtre. Kozo na lango ti matanga ni so, zo oko adoit ti te pëpe mapa wala lê ti kobe so a zö ni wala fini lê ti kobe. Prêtre ni ayeke mû akozo lê ti kobe ni na sandaga na Jéhovah na lege so lo yeke yengi gere ti lê ti kobe ni mbage na mbage; na oko ngoi ni a yeke mû kete koli-taba ti ngu oko, so sioni ye ayeke na terê ti lo pëpe, tongana sandaga so a zö ni agbi kue, nga na terê ni a yeke mû sandaga ti lê ti kobe so a mélangé ni na mafuta nga na sandaga ti sämba (Lé 23:6-14). A mû lani yanga pëpe ti tene a zö lê ti kobe ni so na ndö ti gbalaka, atâa même farine ni, tongana ti so ambeni ngoi na pekoni aprêtre akomanse ti sara ni. A yeke mû lani gï pëpe mbeni sandaga ti lê ti kobe oko ndali ti mara ni kue, me a lingbi nga sewa oko oko wala zo oko oko, so ayeke na mbeni ye so ayeke ti lo wani na Israël, amû sandaga ti kiringo singila na ngoi ti matanga ni so.—Ex 23:19; De 26:1, 2.
Ndani. Tengo mapa so a sara na levure ape na ngoi ni so ague oko na andia so Jéhovah amû lani na Moïse, so a wara ni na Exode 12:14-20. Na versê 19 ni, a fa na ala mbeni ndia so ala doit lani ti sara ye alingbi na ni, a tene: “Na yâ ti lango mbasambala, a lingbi a wara mbeni mengo farine so akpi awe na yâ ti ada ti ala pëpe.” Na Deutéronome 16:3 a iri nga mapa so a sara na levure ape “mapa ti vundu,” na ngu oko oko ye ni so ayeke rappelé aJuif tongana nyen la ala quitté lani kodro ti Égypte na loro loro (Ex 12:34). Tongaso azo ti Israël ayeke dabe ti ala lani na ye ti vundu nga na kua ti ngbâa so a zi ala na yâ ni, ti gue oko na tënë so Jéhovah atene: “Mo dabe ti mo na lango so mo sigi lani na Égypte. Mo sara ni na yâ ti gigi ti mo kue.” Kozo matanga ti akota matanga ota so azo ti Israël ayeke sara lani ngu oko oko ayeke mû lege na ala na ngoi ni so ti bâ so ala yeke mbeni mara so ayeke na ngbâa encore ape nga ala hinga so Jéhovah ayeke zo ti zingo ala.—De 16:16.
it-2 l. 527 par. 1
Pentecôte
Fason so lani a yeke mû na sandaga ti akozo lê ti blé ayeke nde na ti orge. A yeke mû pendere farine ti blé so alingbi na dixième use ti épha (litre 4,4) nga na levure, a sara na mapa use. Ala yeke mû amapa ni “na yanga-da ala ga na ni,” so aye ti fa so amapa ni ayeke tongana ti so azo ayeke sara ni lâ oko oko ti te ni, me pëpe amapa so a sara ni gï ti voro na Nzapa (Lé 23:17). Na terê ti amapa ni, a yeke mû sandaga so a zö ni agbi kue, a yeke mû sandaga ndali ti siokpari nga akete koli-taba use na sandaga ti beoko. Prêtre ni ayeke mû amapa ni nga na akete koli-taba ni na lo zia na gbele Jéhovah na lege so lo yeke zia maboko ti lo na gbe ti amapa ni nga na amorceau ti kete koli-taba ni na lo yeke yengi ni mbage na mbage, ti fa so a zia ni na gbele Jéhovah. Na peko ti so a mû amapa ni nga na amorceau ti kete koli-taba ni na sandaga awe, a yeke ga ti prêtre ni na lo yeke te ni tongana sandaga ti beoko.—Lé 23:18-20.
Mo yeke gue na li ni legeoko na bungbi ti Jéhovah?
11 Bungbi ti Jéhovah awa e ti sara ye alingbi na wango ti Paul so atene: “Zia e bi lê na ndo ti mba ti pusu mba ti duti na ndoye na ti sara apendere kusala, e kpe bungbi ti e pëpe, tongana ti so ambeni zo ayeke sara ka, me e wa tere na popo ti e nga e ngbâ ti sara ni mingi ahon ti kozo, so ala bâ lango ni ayeke pusu nduru.” (aHéb. 10:24, 25). Amatanga so azo ti Israël asara ngu oko oko nga na ambeni bungbi so ala sara ti voro Jéhovah, a sara si ala kpengba na lege ti yingo. Na ndo ni, ambeni matanga, na tapande Matanga ti Akpangba so a sara ni na ngoi ti Néhémie ayeke lani mbeni ngoi ti ngia (Ex. 23:15, 16; Néh. 8:9-18). E yeke wara nga aye ti nzoni na lege ti abungbi ti e nga na akota bungbi ti e. A yeke nzoni e gue na abungbi so kue ndali ti so ayeke mû maboko na e ti ngbâ nduru na Jéhovah nga ti sara na lo na ngia.—Tite 2:2.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Ngbâ ti sara ye ti mo ti mbilimbili!
3 Tongana nyen la awakua ti Jéhovah ayeke fa so ala sara ye ti mbilimbili? Ala yeke fa ni na lege so ala ye Jéhovah na bê ti ala kue nga ala ye ti fâ yâ ti ndoye ni so ape, ye so asara si ala yeke sara lakue ye so anzere na lo. Zia e bâ ambeni ye so ayeke na yâ ti Bible na ndö ti lege so a sara kua na tënë “sarango ye ti mbilimbili”. Na yâ ti Bible tënë ti Hébreu so a kiri peko ni na “sarango ye ti mbilimbili” aye ti tene mbeni ye so sioni ye ayeke dä ape. Na tapande, azo ti Israël ayeke mû lani anyama na sandaga na Jéhovah, na Ndia ahunda ti tene sioni ye ayeke na terê ti anyama ni ape (Lév. 22:21, 22). A mû lani lege pëpe na awakua ti Nzapa ti mû na sandaga nyama so mbeni gere ti lo, mbeni mê ti lo wala mbeni lê ti lo ayeke dä ape; ala lingbi nga ti mû na sandaga pëpe mbeni nyama so ayeke na kobela. Na lê ti Jéhovah a yeke kota ye ti tene sioni ye ayeke na terê ti nyama ni ape (Mal. 1:6-9). Ye so amû lege na e ti hinga ndani so Jéhovah abâ na nene ni ye so sioni ye ayeke dä ape wala so alingbi kue. Tongana e ye ti vo mbeni ye, atâa a yeke mbeni lê ti keke, mbeni buku, wala mbeni gbakuru, e ye pëpe mbeni lê ti keke so afun, mbeni buku so alembeti ni amanke wala mbeni gbakuru so mbeni ye ti terê ni ayeke dä ape. E ye mbeni ye so sioni ye ayeke dä ape. Jéhovah aye nga ti tene e ndoye lo nga e duti be-ta-zo na lo tongaso. A lingbi mbeni sioni ye aduti na yâ ti ndoye so e ndoye na lo so ape nga e ndoye lo na bê ti e kue kue kue.
Yenga ti 25-31 janvier
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | LÉVITIQUE 24-25
“Ngu ti Jubilé nga ngoi ti liberté so ayeke ga”
it-2 l. 137 par. 6-8; l. 138 par. 1-3
Liberté
Nzapa ti liberté. Jéhovah ayeke Nzapa ti liberté. Lo zi lani mara ti Israël na gbe ti ngbâa na Égypte. Lo tene na ala so tongana ala bata acommandement ti lo ala yeke wara liberté tongana ti so ala ye (De 15:4, 5). Ye oko, ndia ni afa lani so tongana mbeni zo aga wayere lo peut ti kä terê ti lo na ngbâa, tongaso si amû lege na lo nga na asewa ti lo ti wara aye so ala yeke na bezoin ni. Me, ndia ni amû lani lege na Hébreu ni so ti wara liberté na ngu mbasambala ti kua ti lo ti ngbâa (Ex 21:2). Na ngu ti Jubilé (so a yeke sara ni lani lakue na peko ti ngu 50), a yeke to mbela ti fa na azo kue so a yeke ngoi ti liberté na yâ ti kodro ni. Hébreu oko oko so ayeke ngbâa ayeke wara liberté, na a yeke kiri na sese ti zo oko oko na lo.—Lé 25:10-19.
it-1 I. 1107 par. 7
Héritage
A lingbi a kä mbeni sese biani biani ape, ndali ti so sese ni ayeke lani ye ti azo ti sewa ni nga na ahale ti ala na yâ ti angoi nde nde. Tongaso, tongana a kä lani mbeni sese, ti tâ tënë ni a yeke loué ni louengo la. A yeke fa ngere ni alingbi na wungo ti angu so a yeke ko ande alê ti kobe dä juska ti si na ngu ti Jubilé ti peko. Na ngoi ti Jubilé, azo so akä sese ti ala, sese ti ala ayeke kiri na ala, tongana ade ala kiri avo sese ni ape kozo na ngu ti Jubilé (Lé 25:13, 15, 23, 24). Ndia ni so abâ nga tënë ti ada so ayeke na yâ ti akodro so gbagba ayeke dä ape, ndali ti so a yeke bâ ni tongana senge sese. Tongana mbeni da ayeke na yâ ti gbata so gbagba ayeke dä, zo so akä da ni alingbi ti kiri ti vo ni na yâ ti kozo ngu so lo kä na da ni; lo yeke na ngu oko ti kiri ti vo ni, tongaso ape da ni ayeke ga ti zo so avo ni. Me ti ada so ayeke na yâ ti agbata so a mû na azo ti mara ti Lévi, lakue lege ayeke dä ti tene azo ti mara ti Lévi ni akiri avo ada ni so ala kä ni, ndali ti so ala yeke lani na mbeni sese ti héritage ape.—Lé 25:29-34.
it-2 l. 70 par. 2
Jubilé
Na temps so azo ti Israël asara ye lani alingbi na ndia ti Jubilé, ye ni so abata azo ti mara ni si ala tï pëpe na yâ ti kpale so e yeke bâ ni laso na yâ ti mingi ti akodro, so a yeke wara groupe ti azo use: ala so ayeke na mosoro mingi nga na ala so ayeke awayere mingi. Aye ti nzoni so zo oko oko awara ni grâce na ye so a leke so a-aidé mara ni mingi, ndali ti so asara si ye amanke mbeni zo ape nga zo atï na yâ ti yere ape, me zo kue apeut ti mû aye ti lo nga na akode ti lo ndali ti nzoni ti mara ni. So Jéhovah ayeke sara lani tufa na ndö ti sese ni nga lo yeke fa lege na mara ni, tongana azo ti Israël amä lani yanga, ala yeke duti nzoni na yâ ti kodro ti ala nga aye ti ala ayeke maï mingi; mbeni ye so gï komandema ti Nzapa la alingbi lani ti mû ni na ala.—És 33:22.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Tongana mbeni zo ason bê ti mo
Tongana mbeni zo ti Israël apika mba ti lo si lo kôro lê ti mba ti lo ni, Ndia ahunda ti tene a punir zo ni alingbi na ni. Me, a yeke na zo ni ape ti punir zo so asara ye ti sioni na lo wala ti punir mbeni fami ti lo. Ndia ni ahunda lani ti tene a gue na tënë ni na devant ti azo so a zia lani ala ti bâ lege ti atënë tongaso, so ti tene ajuge. So azo hinga lani so tongana ala sara ye ti sioni wala aye ti ngangu na mbeni zo a yeke sara mara ni na ala, a sara si ala sara mbeto ti sara mbeni ye ti sioni na mba ti ala.
Yenga ti 1-7 février
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | LÉVITIQUE 26-27
“Aye ti sara ti wara tufa ti Jéhovah”
Ke aye so ayeke ‘asenge senge ye’
8 Na lege wa “Mosoro” alingbi ti ga tongana nzapa ti mbeni zo? Na tapande, bâ so mbeni zo ti Israël ti giriri awara mbeni tênë na yâ ti yaka ti lo. Lo lingbi ti mû tênë so ti leke na da wala na gbagba. Na mbage, tongana lo yä tênë so tongana “pilier” wala lo ‘zia tênë ni’ na mbeni ndo ti tene azo abâ ni, ye so alingbi ti pusu azo ni ti voro ni (Lév. 26:1). Legeoko nga, nginza ayeke sioni ye pëpe. E yeke na bezoin ti nginza ti vo na aye so e yeke na bezoin ni nga e lingbi ti mû ni ti sara na kua ti Jéhovah (Zo-ti. 7:12; Luc 16:9). Me tongana e yeke mû ngoi ti e kue ti gi nginza na e yeke na ngoi mingi pëpe ndali ti kua ti Jéhovah, ge so nginza aga tongana nzapa ti e. (Diko 1 Timothée 6:9, 10.) Laso, mingi ti azo abâ gingo nginza tongana mbeni ye so ayeke kota mingi, ni la a lingbi e duti na nzoni bango ndo na ndo ti tënë ti gingo nginza.—1 Tim. 6:17-19.
it-2 l. 753 par. 2
Ti kpe mbeto ti mbeni ye
Fason so Jéhovah asara ye lani na mbage ti Moïse nga Lo sara kua na lo, a sara si Moïse asara kota ye ti dongo bê (Na Hébreu: môraʼ) na lê ti azo ti Israël kue (De 34:10, 12; Ex 19:9). Ala so ayeke lani na mabe akpe mbeto ti komandema ti Moïse. Ala hinga so Nzapa ayeke sara tënë na ala na lege ti lo. Azo ti Israël adoit nga lani ti kpe mbeto ti place ti Jéhovah so ayeke nzoni-kue (Lé 19:30; 26:2). Ye so aye ti tene so ala doit ti ne place ti Jéhovah so ayeke nzoni-kue, ti voro lo na fason so lo ye nga ti tene ala sara ye ague oko na acommandement ti lo kue.
w91 1/3 l. 17 par. 10
Zia si “siriri ti Nzapa” abata bê ti mo
10 Jéhovah atene lani na mara ni: “Tongana ala ngbâ ti mû peko ti andia ti mbi na ala bata acommandement ti mbi, nga ala sara ye alingbi na ni, mbi yeke sara si ngu-nzapa apika na tâ ngoi ni, sese ni alë nga akeke alë. Mbi yeke zia ande siriri na yâ ti kodro ni. Tongana ala yeke lango, mbeni zo ti sara si ala dö na mbeto ayeke duti dä pëpe; mbi yeke tomba ande asioni nyama ti ngonda na yâ ti kodro ni, nga mbeni zo ti ga na épée na terê ti ala ayeke dä pëpe. Mbi yeke tambela na popo ti ala na mbi yeke duti ande Nzapa ti ala, na ala yeke duti ande azo ti mbi.” (Lévitique 26:3, 4, 6, 12). Azo ti Israël alingbi ti duti na siriri ndali ti so awato ti ala alingbi ti sara sioni na ala ape, aye ti ala awu mingi nga ala yeke na nzoni songo na Jéhovah. Me, ala lingbi ti wara aye ti nzoni so tongana ala sara ye alingbi na ndia ti Jéhovah.—Psaume 119:165.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-2 l. 564 par. 4-7; l. 565 par. 1
Asioni kobela so amû ndo
Ye ti peko ti kengo ndia ti Nzapa. Nzapa atene lani na mara ti Israël so tongana ala ke ti bata mbele so lo te na ala lo yeke “tokua sioni kobela na popo ti ala”. (Lé 26:14-16, 23-25; De 28:15, 21, 22). Na yâ ti Bible, tënë ti seni na lege ti mitele wala na lege ti yingo ague oko na tufa ti Nzapa (De 7:12, 15; Ps 103:1-3; aPr 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Apc 21:1-4), na mbage, kobela ague oko na tënë ti siokpari nga na dutingo mbilimbili-kue ape (Ex 15:26; De 28:58-61; És 53:4, 5; Mt 9:2-6, 12; Jn 5:14). Atâa so, na yâ ti ambeni ye Jéhovah apika lani ambeni zo na kobela gï na lê ni lê ni, na tapande lo sara si buruma amû Miriam, Ozias nga na Guéhazi (Nb 12:10; 2Ch 26:16-21; 2aG 5:25-27), na bango ni mingi ni akobela nga na asioni kobela so amû ndo na loro si ayeke gbu azo ayeke aye ti peko ti siokpari so azo wala mara ni asara lani. So ye so azo ayeke lu, gï ni la ala yeke ko ni; ala yeke bâ pasi ndali ti asioni sarango ye ti ala (aGl 6:7, 8). Na ndö ti azo so ayeke sara lango-sioni sân kamene, bazengele Paul atene so Nzapa “azia ala ti duti na yâ ti sioni ye, si ala lingbi ti sara ye ti kamene na terê ti ala wani . . . na ala yeke wara na yâ ti terê ti ala wani futa kue ti peko ti aye so ala sara alingbi na girisango lege ti ala.”—aRm 1:24-27.
Yenga ti 8-14 février
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | NOMBRE 1-2
“Jéhovah aleke azo ti lo”
w94 1/12 l. 9 par. 4
Place wa la mo zia vorongo Jéhovah dä na yâ ti fini ti mo?
4 Tongana mo bâ lani azo ti Israël so asara camp ti ala na yâ ti désert, nyen la mo peut ti bâ? Mo yeke bâ gbâ ti atente so a leke ni na ordre, so peut-être azo kutu ota wala ahon ni la ayeke na yâ ni. A kangbi yâ ti ala na groupe ti amara ota na mbage ti nord, sud, est nga na ouest. Tongana mo pusu nduru na camp ni, mo lingbi ti bâ nga ambeni groupe ni so ayeke tâ na milieu ni. Azo ti mara ti Lévi alango ti ala na yâ ti groupe ti atente osio so ayeke kete mingi. Tâ na milieu ti camp ni a sara mbeni gbagba na bongo angoro terê ti “tente ti bungbi” ni wala tabernacle ni kue. Azo ti Israël so ayeke na kode la aleke lani tabernacle ni alingbi na plan so Jéhovah afa na ala.—Nombre 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Exode 35:10.
it-1 l. 385 par. 7
Camp
Camp so azo ti Israël asara lani ayeke kota mingi. Wungo ti akoli kue so a zia iri ti ala na mbeti so ayeke tiri bira ayeke 603 550, na ndö ni a doit ti zia wungo ti awali, amolenge, ambakoro nga na azo so mbage ti terê ti ala abuba, azo ti mara ti Lévi so wungo ti ala kue ayeke 22 000, nga na “gbâ ti azo nde nde” so ayeke azo ti Israël ape so ague na ala; tongana a bungbi wungo ti azo ni kue peut-être asi 3 000 000 wala ahon ni (Ex 12:38, 44; Nb 3:21-34, 39). E hinga pëpe mbilimbili konongo ti camp ti azo ti Israël ni. Na temps so azo ti Israël asara lani camp na kpangbala ndo ti désert ti Moab so abâ ndo lê na lê na Jéricho, camp ni akono alondo na “Beth-Jéshimoth juska na Abel-Sittim.”—Nb 33:49.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
it-1 l. 767 par. 2-3
Ziango iri na mbeti
A yeke zia ka lani iri ti azo na mbeti alingbi na iri ti akotara ti ala, mara ti ala nga na azo ti sewa ti ala. A yeke lani pëpe gï senge recensement wala dikongo wungo ti azo. Ziango iri ti azo ti kodro na mbeti so Bible asara tënë ni ayeke mû nga lani lege ti bâ tënë ti payengo impôt, sarango kua ti turugu, wala ti bâ tënë ti azo ti mara ti Lévi so ayeke sara kua lani na yâ ti ndo so ayeke nzoni-kue.
Yenga ti 15-21 février
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | NOMBRE 3-4
“Kua ti azo ti mara ti Lévi”
it-2 l. 655 par. 1
Prêtre
Na gbe ti mbele ti Ndia. Na ngoi so lani azo ti Israël ayeke ngbâa na Égypte, Jéhovah azia akozo molenge ti azo ti Israël kue nde ndali ti lo, na ngoi so lo fâ akozo molenge kue na yâ ti kodro ti Égypte na ye ti ngangu bale-oko ni (Ex 12:29; Nb 3:13). Tongaso akozo molenge ti Israël ni aga ti Jéhovah na ala yeke sara lani kua so ayeke nde ndali ti lo. Nzapa alingbi fade ti soro akozo molenge-koli kue ti Israël ti sara kua ti prêtre nga ti bâ lege ti ndo so ayeke nzoni-kue. Me, ti gue oko na ye so lo leke na bê ti lo ti sara, lo soro amolenge ti koli ti mara ti Lévi ti sara kua so. Ndani la lo yeda na mara ni ti mû azo ti mara ti Lévi na place ti akozo molenge-koli ti amara 12 ti azo ti Israël (a compté ahale ti Éphraïm na ti Manassé, so ayeke amolenge ti Joseph, tongana amara use). Mbeni recensement so a sara lani afa so wungo ti akozo molenge-koli so ayeke azo ti mara ti Lévi ape, so ngu ti ala alondo na nze oko ti gue na ni, ahon ndö ti wungo ti azo ti mara ti Lévi na azo 273; ni la Nzapa ahunda ti tene a payé sicle oku tongana ye so a futa na place ti azo 273 ni so, na a yeke mû nginza ni lani na Aaron na amolenge ti lo ti koli (Nb 3:11-16, 40-51). Kozo ti tene a sara ye so, Jéhovah azia lani nde awe akoli ti yâ ti sewa ti Aaron, so ayeke azo ti mara ti Lévi, ti sara kua ti prêtre na Israël.—Nb 1:1; 3:6-10.
it-2 l. 132 par. 9-10; l. 133 par. 1-3
Azo ti mara ti Lévi
Akua so ala yeke sara. Na yâ ti mara ti Lévi, a yeke wara asewa ota so alondo na lege ti amolenge ti Lévi so ayeke Guershon, Kohath na Mérari (Ge 46:11; 1Ch 6:1, 16). Na yâ ti benyama lani, a mû ndo na asewa ni oko oko na terê ti tabernacle. Sewa ti Aaron so ayeke hale ti Kohath asara lani camp ti ala na devant ti tabernacle na mbage ti est. Atanga ti hale ti Kohath ni asara camp ti ala lani na mbage ti sud, ahale ti Guershon asara camp ti ala na mbage ti ouest nga ahale ti Mérari ayeke ti ala na mbage ti nord (Nb 3:23, 29, 35, 38). Kua ti azo ti mara ti Lévi ayeke lani ti leke tabernacle ni na nduzu, ti zi ni nga ti yô ni. Tongana ngoi ni asi awe ti tene mara ti Israël alondo ahon, Aaron na amolenge ti lo ayeke zi rideau so akangbi popo ti Ndo so ayeke nzoni-kue na Ndo so ayeke nzoni-kue kue kue ala bi ni na ndö ti sanduku ti Témoin ni, agbalaka ni, nga na atanga ti akungba ti tabernacle ni. Na pekoni, ahale ti Kohath ayeke yô aye ni so. Ahale ti Guershon ayeke yô ti ala lani abongo ti kangango na ndö ti tabernacle ni, abongo ti ziango na ndö ni, arideau ni, gbagba ti lacour ti tabernacle ni nga na akamba ni (âmanke akamba ti tabernacle ni). Amolenge ti Mérari ayeke mû ti ala acadre ti tabernacle ni, apilier ni, agere ti acadre ni, apiquet ti gbagba ni nga na akamba ni (akamba ti gbagba so angoro tabernacle ni).—Nb 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2 l. 132 par. 9-10; l. 133 par. 1-3
Azo ti mara ti Lévi
Na ngoi ti Moïse, tongana mbeni prêtre awara ngu 30 awe lo lingbi ti sara kua ti lo ti prêtre kue, na tapande kua ti yongo tabernacle nga na akungba ti tabernacle ni (Nb 4:46-49). Tongana lo yeke na ngu 25, ambeni kua ayeke dä so lo peut ti sara, me angangu kua ni ape, na tapande kua ti yongo tabernacle (Nb 8:24). Na ngoi ti Gbia David, a kiri na ngu ni na ngu 20. Raison so David afa lani ayeke so, a yeke ande na bezoin ti kiri ti yô tabernacle encore ape ti hon na ni ndali ti so a yeke gue ti leke temple na place ti tabernacle ni. Tongana zo ni awara ngu 50, lo yeke sara kua ni encore ape (Nb 8:25, 26; 1Ch 23:24-26). Azo ti mara ti Lévi adoit ti duti lani azo so ahinga Ndia nzoni, ndali ti so mingi ni ala la ayeke diko Ndia ni nga ala yeke fa ndani na azo.—1Ch 15:27; 2Ch 5:12; 17:7-9; Né 8:7-9.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Duti na ndara na kpe mbeto ti Nzapa!
13 Na bango lege so Jéhovah amû maboko na lo na yâ akpale, a sara si kpengo mbeto ti Nzapa akono na bê ti David na a kpengba ziango bê ti lo na Jéhovah (Psaume 31:23-25). Ye oko, fani ota, kpengo mbeto ti David teti Nzapa akiri na peko, na ye so aga na asioye mingi. Kozoni ayeke so lo hunda ti tene a ga na Arche ti Mbele ti Jéhovah na Jérusalem na ndo puse ahon ti tene aLévite ayô ni na ndogo ti ala, tongana ti so Ndia ti Nzapa afa. Tongana Uzza, so agboto puse ni, atara ti gbu Arche ni ti tene a tï pëpe, lo kui tâ gi na lê ni lê ni “teti mbana ti lo”. Tâ tënë, Uzza asara kota siokpari, me biani a yeke David so akpe Ndia ti Nzapa na lege ni pëpe si aga na kpale so. Kpengo mbeto ti Nzapa aye ti tene ti sara ye alingbi na ye so lo leke awe.—2 Samuel 6:2-9; Nombre 4:15; 7:9.
Yenga ti 22-28 février
ANZONI YE SO AYEKE NA YÂ TI BIBLE | NOMBRE 5-6
“Tongana nyen la mo lingbi ti mû tapande ti aNaziréen?”
it-2 l. 381 par. 6-8; l. 382 par. 1-3
Naziréen
Azo so amû zendo ti duti Naziréen adoit lani ti sara ye alingbi na aye ota so: (1) A lingbi ala nyon vin wala sämba ape; a lingbi ala te lê ti vigne ape, atâa fini ni wala hulengo ni, nga ala doit ti nyon mbeni ye so a sara na vigne pëpe atâa jus ti vigne ni, sämba ni wala vinaigre ti vin ni. (2) Ala doit ti fâ kuä ti li ti ala ape. (3) Ala doit ti ndu kuâ ti mbeni zo ape, atâa a yeke kuâ ti babâ ti ala, mama ti ala, ita ti ala ti koli wala ti wali—Nb 6:1-7.
Azendo so ayeke nde mingi. Zo so amû zendo ni so na Jéhovah adoit ti “duti Naziréen [so ti tene mbeni zo so a zia lo nde wala a mû lo na Nzapa awe]” na a yeke pëpe mbeni zendo so zo amû ni ti tene azo agonda lo mingi na peko ni ngbanga ti so lo yeke na mbeni vie so ayeke simple mingi. Me ndia afa so “na ngoi kue so lo yeke Naziréen, a lingbi lo bata terê ti lo nde ndali ti Jéhovah.”—Nb 6:2, 8; bâ nga Ge 49:26, kete tënë na gbe ni.
Tongaso, andia so a hunda lani na aNaziréen ti sara ye alingbi na ni so ayeke lani kota ye mingi nga ndani ayeke dä na yâ ti vorongo so a yeke mû lani na Jéhovah. Legeoko tongana kua ti kota prêtre so ayeke nzoni-kue, zo so ayeke Naziréen adoit pëpe ti ndu kuâ ti mbeni zo, même ti mbeni propre sewa ti lo. So kua ti kota prêtre nga na aprêtre ayeke lani kota kua mingi, a hunda na ala ti nyon vin wala sämba ape na ngoi so ala sara lani akua ti ala na gbele Jéhovah.—Lé 10:8-11; 21:10, 11.
Zo so ayeke lani Naziréen adoit ti zia “kuä ti li ti lo ayo ti fa so lo bata terê ti lo nde,” na sarango tongaso a yeke mû lege na azo ti hinga hio so lo mû zendo ti duti Naziréen (Nb 6:5). A yeke sara kua nga lani na oko tënë ti Hébreu nazir so ti sara tënë ti avigne so a “fâ terê ti keke ni ape” na ngoi ti angu ti Sabbat nga na angu ti Jubilé, so ayeke lani angoi so ayeke nzoni-kue (Lé 25:5, 11). Na yâ ti congrégation ti aChrétien, bazengele Paul atene so a mû yongoro kuä ti li na wali tongana ye ti pendere na li ti lo. Ye so aye ti fa so position ti lo ayeke nde na ti koli; lo doit ti girisa ape so na yâ ti ye so Nzapa aleke a zia mbeni zo na li ti lo so lo doit ti woko terê ti lo na gbe ti lo. Tongaso, andia so a hunda lani na aNaziréen ti sara ye alingbi na ni so, a yeke ti fa na ala so ala doit ti ke ambeni ye nga ala doit ti yeda na bê ti ala kue ti sara ye so Jéhovah ahunda.—1aC 11:2-16.
Gi anzoni ye so ayeke na yâ ti Bible
Atënë so azo ahunda
Ye oko, Samson ayeke lani mbeni Naziréen na mbeni lege so ayeke nde. Kozo ti tene a dü Samson, ange ti Jéhovah atene na mama ti lo: “Bâ, fade mo më ngo na mo dü molenge-koli; a lingbi rasoir andu li ti lo pëpe, teti molenge so ayeke Nazir teti Nzapa, même na yâ ti mama ti lo. Fade lo komanse ti zi azo ti Israël na tïtî aPhilistin.” (aJuge 13:5). Samson amû lani pëpe zendo ti duti Naziréen, teti a yeke Nzapa si azia lo tongana mbeni Naziréen na lo yeke ngbâ Naziréen teti lâ ti fini ti lo kue. Gbanzingo lege na ndungo mbeni ye so akui alingbi ti bâ lo pëpe. Tongana a bâ lo na a si so lo ndu mbeni ye so akui me na mbana pëpe, tongana nyen si lo lingbi ti kiri ti sala tongana Naziréen teti lâ ti fini ti lo kue so ato nda ni na ngoi so a dü na lo? Na bango ye ni na ngoi ni kâ, aye so a hunda na azo so ayeke aNaziréen teti lâ ti fini ti ala kue ayeke nde kete na aye so a hunda na ala so na bê ti ala mveni ala ga Naziréen teti mbeni ngoi.