Dancha Tiia Afidhe Heeꞌra Dandaattohu Hiittoonniiti?

1, 2. Kompaase lowo geeshsha horoomanno uduunnichcho ikkitinohu mayinniiti? Kompaasenna tiiu mitto ikkinohu mayinniiti?

MARKAAWE naddaꞌꞌannohu mittu manchi dambalu batiꞌrino baari aana markaawesinni laaqiꞌranni no. Mittu gobba daaꞌꞌatanno manchi mannu nookki barahira lekkatenni haꞌranni no. Horophphilla buuwisannohu mittu manchi gordo woꞌmino gomichchira aleenni hige horophphillunni saꞌꞌanni no. Konne sasenka manna mitto assannonsahu maatiro afootto? Mittu mittunkura kompaase hooggunsaro, hakko iso wolu tekinoolojete massaari nookkiwa ikkiro lowo qarri iillansara dandaanno.

² Kompaase aliyye widira qole malaatisannohu maagineetete worbichchi nootenna horoonsiꞌrate qarrissannokki uduunnichchooti. Kompaase garunni horoonsiꞌnironna hakko iso gara ikkino kaarti ledo mitteenni horoonsiꞌniro, lubbo gatissara dandiitanno. Mito widoonni laꞌniro, kuni uduunnichchi Yihowa uyinonketa mitte dancha elto lawanno; hakkuno tiiankeeti. (Yaaqoobi 1:17) Tiiu hoogoommenkero, raga hambe baꞌneemmonka. Tiiu garunni horoonsiꞌnummoro, heeshshonke giddo subbino doogo bande anfeemmo gedenna hatte doogonni fullummokki heeꞌneemmo gede kaaꞌlannonke. Konni daafira, tiiu maatironna loosannohu hiittoonniitiro hanni laꞌno. Hakkiinni aanchine aante noo assaawe laꞌneemmo: (1) Tiianke qajeelsiꞌrate maa assa hasiissannonke? (2) Wolu manni tiiꞌꞌira qorophpha hasiissannonkehu mayiraati? (3) Dancha tiia afiꞌrankenni mayi atoote afiꞌneemmo?

TIIU MAATI? LOOSANNOHUNA HIITTOONNIITI?

3. “Tiia” yine tirroonnihu Girikete qaali noo gedee tirriro mayi tiro afiꞌrino? Kuni qaali mannu oosora uyinoonnita hiittee baxxitino dandoo xawisanno?

³ Qullaawu Maxaafi giddo, “tiia” yine tirroonnihu Girikete qaali noo gedee tirriro, “ledo noo egenno woyi meessi ledo noo egenno” yitanno tiro afiꞌrino. Ninkera uullate aana noorira wole baalante kalaqamara nookkiti, Maganu uyinonketi ninkeneeto afate dandoo noonke. Wole yaattonni, ninkeneeto heeshshi gotti assine laꞌne danchu amanynyooti noonketanna teꞌee afa dandiineemmo yaate. Tiiꞌꞌinke ninke giddo naqaashe, woyi daanynya ikke assineemmore, hendeemmorenna doodhineemmore marammara dandaanno. Dancha wussaane wossaꞌnineemmo gede marraꞌꞌankera, woyi busha wussaane wossaꞌnineemmokki gede qorowisiisankera dandaanno. Gedensaannino, dancha wussaane wossaꞌninummoro galatannonke; busha wossaꞌninummoro kayinni qorichchishannonke.

4, 5. (a) Addaamiranna Heewanira tiiu noonsata mayinni anfeemmo? Maganu hajajo diigansanni insara mayi iillinsa? (b) Kiristinnu yannara albaanni noohu ammanamino manni tiiansa horoonsiꞌrinota xawisanno lawishsha kuli.

⁴ Tini kalaqamu dandoo meyaatera ikko labbaahura hundanni uyinoonnite. Addaaminna Heewani tiiu noonsata leellishino. Lamunku cubbo loossu gedensaanni saalfatansa tenne leellishshanno. (Kalaqo 3:7, 8) Ma assinanni hige, tiiꞌꞌinsa cubbo loossu gedensaanni woqasasi mittore kaaꞌlitannonsari dino. Insa Maganu higge diigginohu affanni heedheeti. Tenne assansanni, affanni heedhenni finqilaasine woyi Yihowa diinna ikkitino. Hakkawote guuta ikkitino daafira, assitanni noore affino; qoleno hasidhoommero Maganoho badhe wodhitukki heeꞌra dandiitannonka.

⁵ Guuta ikkinokkihu batinynyu manni, Addaaminna Heewani gede ikkikkinni, tiiꞌꞌinsara hajajamino. Lawishshaho, ammanamino manchi Iyyoobi togo yiino: “Taashshoꞌya seekke cuꞌmiroommo, xaano diagureemmo; heeshshoꞌya giddo wodaniꞌya mitturirano diwoqasannoe.”a (Iyyoobi 27:6) Iyyoobi tiiꞌꞌisi kulannosire seekke harunsanno manchooti; qoleno wossaꞌnannorenna assannore tiiꞌꞌisi kulannosi garinni assanno. Konni daafira tiiꞌꞌisi saalunni woyi gaabbotenni gane egenninosikkita lowo geeshsha hagiidhe coyiꞌrino. Hanni Daawitinna Iyyoobi tiiansa horoonsidhino gari baxxanno gara lai. Daawiti Yihowa shoomino nugusira Saaoolira ayirrinynyu xeinore assi wote, “Daawiti wodani iso gana agura giwi.” (1 Saamueeli 24:5) Daawiti tiiꞌꞌisi konni garinni seekke woqasinosi daafira xiqime afiꞌrino; yaano layinkita hattoore ayirrinynyu xeinore assannokki gede rosiisinosi.

6. Tiiu mannu ooso baalate uyinoonniho yineemmohu mayiraati?

⁶ Tiia afidhinori Yihowa soqqamaasine callateni? Hawaariya Phaawuloosi ayyaanu marraeennasi yiinore lai: “Muse Seeri noonsakkiri Isiraeeli gaꞌre ikkitinokkiri kalaqaminsanni Seeru hajajannore wonshitanno woyite, . . . Muse Seeri hooginsaro nafa, uminsara insa seerahona. Tini ikkitonsa Muse Seeri yaannore duuchcha wodaninsara borreessinoonni gede leellishshanno. Ledeno wodaninsa [“tiiꞌꞌinsa,” NW] naqqasannonsa, hakkuno mite mite yannara . . . giwannonsa, wole woyite kayinni sumuu yaannonsa.” (Roomu Sokka 2:14, 15) Yihowa higge horonta afinokki manni nafa tiiꞌꞌinsa mito wote Maganu seeri ledo sumuu yaannore assitanno gede assannonsa.

7. Mito wote tiiu soꞌrara dandaannohu mayiraati?

⁷ Ikkollana mito wote, tiiu gara ikkitinokki doogo widira marraꞌꞌankera dandaanno. Mayira? Kompaase siwiilu mule worriro, aliyye widira agurte wole raga qolte kultara dandiitanno. Qoleno gara ikkino kaarti ledo mitteenni horoonsiꞌra hoongiro, kompaase mittoreno dikaaꞌlitanno. Hatteente gede, tiiꞌꞌinke wodaninke giddo nootenni meessaneeto baxate yortonni marraꞌꞌamannoha ikkiro, gara ikkinokki raga marraꞌꞌannonke. Qoleno gara ikkinohu Maganu Qaali biddishshi nookkiha horoonsiꞌnummoro, hasiissanno wussaane wossaꞌnineemmo wote bushanna dancha bande afa didandiineemmo. Addaho, tiiꞌꞌinke garunni loosanno gede assate Yihowahu qullaawu ayyaani aanno biddishshi hasiisannonke. Phaawuloosi togo yiino: “Tiiꞌꞌiꞌya qullaawu ayyaaninni farciꞌrannoe.” (Roomu Sokka 9:1, NW) Ikkina tiiꞌꞌinke Yihowa ayyaani ledo sumuu yiino garinni loosanno gede assiꞌra dandiineemmohu hiittoonniiti? Tenne assa dandiineemmohu tiianke qajeelsiꞌratenniiti.

TIIANKE QAJEELSIꞌRA DANDIINEEMMOHU HIITTOONNIITI

8. (a) Wodanu tiia soꞌrisiisara dandaannohu hiittoonniiti? Wussaane wossaꞌnineemmo wote kaffi assine laꞌꞌa hasiissannonkehu maati? (b) Mittu Kiristaanchira tiiꞌꞌisi woqasa hooga calla baqe ikkitannokkihu mayiraati? (Lekkaalliidi qaagiishsha lai.)

⁸ Tiiakki horoonsidhe wussaane wossaꞌna dandaattohu hiittoonniiti? Mitu mannooti giddonsata calla macciishshite mitto coye assate wossaꞌnitanno. Gedensaannino, “Tiiꞌꞌiꞌya diwoqasinoe” yitara dandiitanno. Wodanu yorto lowo geeshsha kabbaade ikkitinohura tiia soꞌrisiissara dandiitanno. Qullaawu Maxaafi togo yaanno: “Wodanu ayee coyinni roore xagaraamoho, qoleno bushaho. Afasira dandaannohu ayeeti?” (Ermiyaasi 17:9) Konni daafira kaffi assine laꞌꞌa hasiissannonkehu wodaninke yorto ikka dihasiissannosi. Hatteentenni kaffi assine laꞌꞌa hasiissannonkehu Yihowa hagiirsiisannoreeti.b

9. Magano waajjate yaa mayyaate? Magano waajjanke tiiꞌꞌinkera mayi kaaꞌlo uyitanno?

⁹ Mitto coye wossaꞌnineemmo wote, qajeelino tiianke horoonsiꞌneemmoha ikkiro wussaanenke uminke hasatto harunsineemmore ikkinumokki Magano waajjineemmore ikkinoommota leellishshanno. Konnira hanni mitto lawishsha laꞌno. Ammanamino gashshaanchi Nehimiya, Yerusaalamete noo manniwiinni giwirenna mito baatooshshe xaꞌmirate qoosso noosi. Isi kayinni togoore dixaꞌmirino. Mayira? Maganu manna coqqone Yihowa dadillisa horonta dihasiꞌrino. Isi togo yiino: “Magano waajjoommo daafira hatto diassoommo.” (Nehimiya 5:15) Magano lubbora waajja, yaano iimi Annanke dadillinseemmokki gede lowo geeshsha qorophpha hasiissannonke. Magano konni garinni waajjanke, wussaane wossaꞌnineemmo wote Maganu Qaali aanno biddishsha harunsineemmo gede assitannonke.

10, 11. Alkoolete agatto aga lainohunni loosu aana hosiinsannihu Qullaawu Maxaafihu xintu seeri hiikkonneeti? Konne seera loosu aana hosiinseemmo wote Maganu marraꞌꞌannonke gede ma assa hasiissannonke?

¹⁰ Alkoolete agatto aga lawishsha assine adhino. Mannu gamba yiinowa, ‘Agonso aguro?’ yineemmo gede assannonkeri tuncu yaankera dandaanno. Wossaꞌnankera albaanni, tenne hajo lainohunni egenno afiꞌra hasiissannonke. Tenne hajo lainohunni loosu aana hosiisa hasiissannonkehu Qullaawu Maxaafihu xintu seeri hiikkonneeti? Qullaawu Maxaafi ago bikkunni aga dihoolanno. Isinni Yihowa woyine kalaqino daafira galatannosi. (Faarso 104:14, 15) Ikkollana Qullaawu Maxaafi, danna sae aganna age xelleqqisa effire giwanno. (Luqaasi 21:34; Roomu Sokka 13:13) Hakkiinni saeno, dimba wolu kabbaade ikkino cubbi ledo yaano foorretenna soorrote gedeeri ledo mitteenni xaqqansoonni.c—1 Qorontoosi 6:9, 10.

¹¹ Kiristaanu tiiꞌꞌi togoohu xintu seerinni qajeelinohonna togoo seerira rahe hajajamannoho. Konni daafira mannu gamba yiinowa aga lainohunni wossaꞌnineemmo wote, togo yinanni ninkeneeto xaꞌma hasiissannonke: ‘Qixxeessinoonni jili hiittooho? Wolqate aleenni ikke quwa sae itatenna agate widira soorrama ikka? Ane hasattona hiittoote? Agoho wojji assannoe? Woyi agu nookkiha milli yaate qarrameemmo? Macciishshantannoeta busha hedo hooꞌle wole akata leellishate ageemmo? Quwa sae ageemmokki gede aneneeto qeeꞌla dandeemmo?’ Qullaawu Maxaafiha xintu seeranna togoo xaꞌmo seekkine assaambeemmo wote, Yihowa marraꞌꞌannonke gede huucciꞌra hasiissannonke. (Faarso 139:23, 24) Hatto assineemmoha ikkiro, Yihowa qullaawu ayyaanisinni marraꞌꞌankera maahoyye yinoommo yaate. Qoleno tiiꞌꞌinke Maganunnihu xintu seeri ledo sumuu yaanno gede qajeelsiꞌnanni heeꞌnoommo yaate. Ikkollana wussaane wossaꞌnineemmo wote seekke assaawa hasiissannonkeri wolurino no.

WOLU MANNI TIIꞌꞌIRA QOROPHPHA HASIISSANNONKEHU MAYIRAATI?

12, 13. Kiristaanu tiiꞌꞌi babbaxxanno gede assannohu mitu mitu korkaati hiikkonneeti? Togoo badooshshi ledo hiittoonni heeꞌra hasiissannonke?

¹² Mito wote Kiristaanu tiiꞌꞌi mageeshshi geeshsha babbaxxannoro wodanchite xagge assiꞌroottoha ikkara dandaanno. Mittu manchi mitto assoote woyi mitto bude giwara dandaanno; wolu kayinni hakko coye baxanno, hattono giwisannore diꞌꞌikkino yaanno. Lawishshaho, mannu gamba yiinowa ago aga lainohunni, mittu manchi boode jaallasi ledo hashsha boohaaranni mitte birciqqo aga hagiirsiissannosi; wolu kayinni togo assa shagaggire giwara dandaanno. Togoo badooshshi heeꞌrinohu mayiraati? Badooshshu heeꞌrasi wussaane wossaꞌnineemmo wote ma assineemmo gede assankera hasiisanno?

¹³ Mannu babbaxxanno gede assannohu batinynyu korkaati no. Ilamme lophphinoommo gari lowo geeshsha babbaxxinoho. Lawishshaho, mitootu konni albaanni ubbanni kaꞌanni sharrantinohu mittu qarri qulli yaanni qarrisansara dandaanno. (1 Negesti 8:38, 39) Togoo mannira tiiꞌꞌinsa ago aga lainohunni qorophphitanno gede kulansara dandaanno. Togoo manchi minikkira koyisame dayeenna mitte birciqqo agara uyittosiro, tiiꞌꞌisi aga giwanno gede assasira dandaanno. Hakkawote koffi yaatto? Qoleno ‘agittokki’ yite qarrisatto? Deeꞌni hatto assitooti. Giwino korkaata afittorono hoogittorono, rodiikkira noohe baxilli hatto assattota hoolannohe; miteekke giwino korkaata hakkawote kula giwara dandaanno.

14, 15. Umi sanira noo songo giddo noo roduuwi tiiꞌꞌi babbaxxinohu hiitte hajo lainohunniiti? Phaawuloosi tennera mayyee amaali?

¹⁴ Hawaariya Phaawuloosi umi sanira heeꞌranno Kiristaani tiiꞌꞌi lowo geeshsha babbaxxinoha ikkinota wodanchino. Hakkawaro mitu Kiristaani kaphphu magannara kakkalloonni sagale effire giwanno. (1 Qorontoosi 10:25) Phaawuloosi tiiꞌꞌi kayinni, kakkalli gedensaanni hirrara dikko fushshinannita hattoo sagale itannota dihoolinosi. Isira kaphphu maganna mittoreno dilabbannosi; kaphphu maganna shiqqinonsa sagalera annimma diafidhino, qoleno sagale ayeewoteno Yihowate. Ikkeennano Phaawuloosi wolootu isi lao ledo sumuu yitannokkita afino. Mitootu Kiristaana ikkansara albaanni, kaphphu maganna ledo quraanynyantinore ikkitara dandiitanno. Togoo mannira kaphphu maganna ledo xaado afiꞌrinohu shiimu coyi nafa shagaggi assansara dandaanno. Ma assa woyyitannoyya?

¹⁵ Phaawuloosi togo yiino: ‘Ninke ammanatenni jawaantoommori shaqqaddu daafuro duqqa hasiisannonke ikkinnina umonke calla hagiirsiinseemmore ikka dihasiissannonke. Hakkuno Kiristoosi umosi dihagiirsiisino.’ (Roomu Sokka 15:1, 3) Phaawuloosi Kiristoosi assinonte gede, ninkeno roduuwinke hasatto ninke hasattonni balaxisiisa hasiissannonketa xawisino. Aleenni kaꞌino hajo lainohunni Phaawuloosi, ‘Kiristoosi reyinosiha muxxe ikkino geꞌrechcho gufisiisammonte maala horonta ita hoogummoro woyyannoe’ yiino.—1 Qorontoosi 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Mitto coye assitannota hoolanno tiiꞌꞌi noonsari, insahunni baxxino tiiꞌꞌi noonsare misha hasiissannonsakkihu mayiraati?

¹⁶ Wole widoonni kayinni, tiiꞌꞌinsa mitto coye assitannokki gede hoolannonsari, woloota misha dihasiissannonsa; qoleno baalunku tiiꞌꞌi insahu gede ikka hasiissannosihu gede assite heda dihasiissannonsa. (Roomu Sokka 14:10) Tiianke horoonsiꞌra hasiissannonkehu uminkera daanynya assineeti ikkinnina woloota faradate diꞌꞌikkino. Yesuusi yiinore qaagi: “Maganu kiꞌne aana . . . yoo yaannoꞌnekki gede, kiꞌneno wolu mannira . . . yoo yitinoonte.” (Maatewoosi 7:1) Songote giddo noori baalunku, tiiꞌꞌinke gilletenni wossananno hajo lainohunni heewisama dihasiissannonsa. Hatteentenni, mereeronke baxillunna mittimma heedhanno gede, mimmitonke jawaachchishate faro hasiꞌra hasiissannonke ikkinnina wolootaho gufichcho ikka dihasiissannonke.—Roomu Sokka 14:19.

DANCHA TIIA AFIꞌRANKENNI MAYI ATOOTE AFIꞌNEEMMO?

17. Xaa yannara batinynyu manni tiiꞌꞌi ma ikkino?

¹⁷ Hawaariya Pheexiroosi, “Danchu tiiꞌꞌi heeꞌroꞌne” yee borreessino. (1 Pheexiroosi 3:16, NW) Maganu Yihowa albaanni keeraancho ikkino tiiꞌꞌi lowo atoote abbanno. Togoo tiiꞌꞌi xaa yannara batinynyu mannira noo tiiꞌꞌinni baxxinoho. Phaawuloosi konni manni tiiꞌꞌi ‘giirame dillaawinohu’ gede ikkinota [“ruqaꞌnino siwiilinni giirroonnihu gede ikke jingilli yiinota,” NW] xawisino. (1 Ximootewosi 4:2) Ruqaꞌnino siwiilinni biso giirriro, hakko bayichcho bassu kalaqamanno, hattono hakko bayichchi jingilli yaanno. Batinynyu mannira tiiꞌꞌinsa reyinohu gede ikkino; bassu gede jingilli yiino daafira mittore diqorowisiisanno, deeꞌni diyaanno, qoleno bunshe assituro disaalfachchishannonsa woyi digaabbisannonsa. Xaa yannara batinynyu manni macciishshantannonsa gaabbo lashshi assite agurtanno.

18, 19. (a) Gaabba woyi saalfata mayi xiqime uyitankera dandiitanno? (b) Maaro eꞌneenna gatona yinoonninke cubbira tiiꞌꞌinke woqasa woyi gaabbisa agura giwinkero maa assa hasiissannonke?

¹⁸ Isinni, gaabbo macciishshantunkero hakkawote tiiꞌꞌinke soꞌro loonsoommota kulanni noonkeha ikkara dandaanno. Togoo gaabbo cubbo loosinohu maaro eanno gede assitusiro, lowo geeshsha kabbaade ikkino cubbo nafa maarrasira dandiinanni. Lawishshaho, Nugusu Daawiti loosinohura kabbaadete cubbira gaabbino; ikkeennano maaro afiꞌranno gede assinosihu qaru coyi giddosinni maaro easiiti. Daawiti busha assootesi effire giwasinna hakkiinni jammare Yihowa higgera hajajamate murciꞌre kaꞌꞌasi, Yihowa “danchanna gatona yaate qixxaawinoha” ikkinota umisi heeshshonni buuxanno gede assitinosi. (Faarso 51:1-19; 86:5) Ikkina cubbinkera maaro eꞌneenna gatona yininkehu gedensaanni nafa gaabbonna saalu fula giwinkeronaa?

¹⁹ Mito wote cubbo loosino manchi maaro eꞌꞌe keeshshihu gedensaanni nafa tiiꞌꞌisi danna sae woqasasira woyi faradanni qarrisasira dandaanno. Togoori tuncu yaannonke wote, Yihowa mannu ooso hedo baalantenni roorinoha ikkinota woqasannonke wodanira kula hasiissannonke. Wolu manni assara kulleemmonte gede, ninkeno Yihowa baxannonketanna maarannonketa ammana hasiissannonke. (1 Yohaannisi 3:19, 20) Wole widoonni laꞌniro keeraanchu tiiꞌꞌi, tenne alamera hakkeeshshi geeshsha nookkiha giddiidi keere, harshammonna lowo hagiirre abbannonke. Konni albaanni kabbaade cubbo loossinori batinynyu mannooti xaa yannara Magano Yihowa magansiꞌransanni togoota giddiidi harshammonna dancha tiia afiꞌra dandiitino.—1 Qorontoosi 6:11.

20, 21. (a) Kuni maxaafi ma assatto gede kaaꞌlahera qixxeessinoonniho? (b) Ninke Kiristaanaho mayi wolaphpho noonke? Horoonsiꞌra hasiissannonkehuna hiittoonniiti?

²⁰ Konne maxaafa qixxeessinoonnihu, konni qarru woꞌminohu Sheexaanu alamehu goofimarchu barri giddo dancha tiia afidhe hagiidhitanni heeꞌratto gede ate kaaꞌlateeti. Ikkollana kuni maxaafi barru barrunkunni tuncu yaannohe coye tirate kaaꞌlannoheha Qullaawu Maxaafiha baalanka seeranna xintu seera tittire amadino yaa diꞌꞌikkitino. Hakkii saeno tiiaho agurroonni coyira xaaddote assinna assitooti yinanni higge uyinahera agadhitooti. Konni maxaafi alaami Maganu Qaali amaale heeshshokki giddo loosu aana hosiisse tiiakki rosiisattonna qajeelsiꞌratto gede kaaꞌlate. “K[i]ristoosi hajajo, [“higge,” NW]” Muse Higge gede ikkikkinni, harunsanno manni borreessantino higgenni ikkikkinni tiiunninna xintu seerinni heeꞌranno gede jawaachchishshannote. (Galatiya 6:2) Konni daafira Yihowa Kiristaanaho taalleenynyu nookki wolaphpho uyinonsa. Ikkollana Qaalisi tenne wolaphpho “bunshete diwaasincho” assine horonta horoonsiꞌneemmokki gede amaalannonke. (1 Pheexiroosi 2:16) Isinni tini uyinoonninke wolaphpho Yihowara baxillu noonketa leellishate faro fantannonke.

²¹ Qullaawu Maxaafihu xintu seerinni heeshshokki woyyino garinni marraꞌꞌatto gara huuccattotenni seekkite assaawatenninna hakko garinni wussaane wossaꞌnatenni, umo Yihowa afitto waro jammaroottota hasiissanno qaafo, yaano “danchanna busha badate” dandookki qajeelsiꞌra agurittokki albaagge haꞌra dandaatto. (Ibiraawuyaani 5:14) Qullaawu Maxaafinni qajeelino tiiꞌꞌi barru tuqi millimmokkira lowo geeshsha kaaꞌlannohe. Kompaase mitto doogaasincho marraꞌannonte gede, tiiꞌꞌikkino iimi Annakki hagiirsiissanno wussaane wossaꞌnatto gede marraꞌꞌannohe. Konni garinni heeꞌrattoha ikkiro Maganu baxillinni fulittokki heeꞌrattoti dihuluullissannote.