FOOLIISHSHO 3
Maganu Baxanno Manna Baxi
“Hayyootu ledo haꞌrannohu hayyichcha ikkanno.” —LAWISHSHA 13:20.
1-3. (a) Qullaawu Maxaafi hiikkonne kaandannikki halaale kulanno? (b) Danchu garinni quxxannonke jaalla doodha dandiineemmohu hiittoonniiti?
MITO widoonni laꞌniro, mannu ispoonjete gedeeho; korkaatuno qooxeessinsara noore xuuxe giddonsara adhanno. Ninke mannu ooso banxeemmo manni lao, heeshshonsa marraidhanno biddishshanna akatansa ranke harunsineemmo; wole agurina hasiꞌnummokki nafa hatto assinammora dandiineemmo.
2 Qullaawu Maxaafi mitto kaandannikki halaale kulanni togo yaanno: “Hayyootu ledo haꞌrannohu hayyichcha ikkanno; balalootu ledo jaalooꞌmannohu kayinni qarru aana uwanno.” (Lawishsha 13:20) Tini xiqise coyidhanni noohu mittu manchi ledo saꞌne saꞌne xaandanni xaado diꞌꞌikkino. “Haꞌrannohu” yaanno qaali mittu manchi ledo quraanynyamme heeꞌra xawisannoho. Mittu Qullaawu Maxaafire xawisanno maxaafi tenne xiqisere coyiꞌranni togo yiino: “Mittu manchi ledo haꞌrate yaa, baxillenna quraanynyama xawissanno.” Roore yanna banxeemmo manni lawishsha harunsineemmo yiniro, tini gara dilabbannohe? Addaho, banxeemmo manni ledo hedotenni lowo geeshsha xaandeemmo daafira, insa danchu garinni woyi bushu garinni quxxankera dandiitanno.
3 Maganu baxillinni fullummokki heeꞌrate, danchu garinni quxxannonke jaalla hasiꞌra lowo geeshsha hasiissannonke. Tenne assa dandiineemmohu hiittoonniiti? Haranchunni togoo jaalla afiꞌra dandiineemmohu, Maganu baxanno manna baxatenninna isi jaalla jaallanke assiꞌratenniiti. Hanni konne coye hedi. Yihowa jaallasi afidhara hasiꞌranno akatta noonsa mannooti ninkerano duuchchunkunni woyyitino jaalla ikkitannonke. Konni daafira, hanni Maganu baxanno manni hiittoohoro laꞌno. Yihowa hedo seekkine buunxummoro, dancha jaalla doodha roore shota ikkitannonke.
MAGANU BAXANNO MANNA
4. Yihowa jaalla doodhanno wote afiha baala doodha hoogate qoosso noosi yineemmohu mayiraati? Isi Abirahaami “jaalaꞌya” yiinohu mayiraati?
4 Yihowa jaalla doodhanno wote, afiha baala sammi yee didoodhanno. Qoleno konni garinni doodha hoogate qoosso noosi. Korkaatuno isi kalqete alamera Aliidi Mootichchaati; hakkii saeno isi jaala ikka lowo ayirrinynyeeti. Ikkina isi jaallasi assiꞌrannohu hiittoo mannaati? Yihowa jaallasi assiꞌrannohu, iso addaxxitannoreetinna isi aana woꞌma ammana noonsareeti. Lawishshaho, bayira ammana noosiha Abirahaami laꞌno. Mitto mancho ilino beettosi kakkalo asse shiqishanno gede xaꞌmatenni roorannohu ammanate fatani horonta dino yaa dandiinanni.a Ikkeennano “Maganoho reyotenni kayisate” wolqa noosita Abirahaami seekke ammanino daafira, “Yisihaaqi kakkalo asse” shiqishino. (Ibiraawuyaani 11:17-19) Abirahaami togoo ammana leellishinohura, hattono hajajaminohura, Yihowa baxillunni “jaalaꞌya” yiinosi.—Isayyaasi 41:8; Yaaqoobi 2:21-23.
5. Yihowa ammanante hajajantannosire hiittoonni laꞌꞌanno?
5 Yihowa ammaname hajajama kaffi asse laꞌꞌanno. Wolu baalunkunni roorsite isira ammanantannore isi lowo geeshsha baxanno. (2 Saamueeli 22:26) Konni maxaafira Fooliishsho 1 laꞌnummonte gede, Yihowa isira baxillunni hajajama doodhitannore laꞌꞌanno wote lowo geeshsha tashshi yaannosi. Lawishsha 3:32 togo yitanno: “Isi lubbora jaalooꞌmannohu suwaddu ledooti.” Yihowa insawiinni hasiꞌrannore ammanante wonshitannore “dunkaanisi” giddo wosina ikkitanno gede shaqqillunni koyisannonsa, yaano magansidhannosi wote hagiidhanno hattono ayeewoteno huuccidhuro macciishshannonsa.—Faarso 15:1-5.
6. Yesuusa banxeemmota leellisha dandiineemmohu hiittoonniiti? Yihowa Beettosi baxxannore hiittoonni laꞌꞌanno?
6 Yihowa mitto Beettosi Yesuusa baxxannore baxanno. Yesuusi togo yiino: “Baxannoehu qaaleꞌya adhe loosu aana hosiisanno. Anniꞌyano iso baxanno, Anniꞌyanna ani isiwa marre isi ledo heeꞌneemmo.” (Yohaannisi 14:23) Yesuusa banxeemmota leellisha dandiineemmohu hiittoonniiti? Hajajosi agadhatenniiti; hajajosi giddo mitte, dancha duduwo dudumbeemmo gedenna manna rosaano assineemmo gede uyinonkete. (Maatewoosi 28:19, 20; Yohaannisi 14:15, 21) Hakkiinni saeno, guuta ikkinokki manni assanno deerrinni coyiꞌneemmo coyinninna assineemmo assootinni Yesuusi lawishsha harunsine ‘faalesi haꞌneemmoha’ ikkiro iso banxeemmota leellinshanni heeꞌnoommo yaate. (1 Pheexiroosi 2:21) Yihowa Beettosi baxxe lawishshasi harunsate sharro assitannore laꞌꞌanno wote wodanisi lowo geeshsha hagiidhanno.
7. Yihowa jaalla jaallanke assiꞌranke hayyo ikkitinohu mayiraati?
7 Yihowa jaalasi ikkanno mannira heedhansara hasiꞌranno akatta giddo gama, ammanate, ammanamate, hajajamate, hattono Yesuusanna hajajosi baxate. Mitti mittinke ninkeneeto togo yine xaꞌma hasiissannonke: ‘Jaaliꞌya togoo akatta afiꞌrinoho? Koye yini garinni heeꞌrannoho? Jaallaꞌya Yihowarano jaallate?’ Tenne xaꞌmo ninkeneeto xaꞌmanke hayyote. Magano hagiirsiissanno akatta lossiꞌrate sharro assitannorinna Maganu Mangisteha dancha duduwo diinaggaabbe dudubbannori, Magano hagiirsiisate wossaꞌninoommo wussaanenni kaajjine heeꞌneemmo gede kaaꞌlitannonke daafira dancha jaalla ikkitannonke.—Qoola 33 aana noota “Danchu Jaali Hiittooho?” yitanno saaxine lai.
MITTE QULLAAWU MAXAAFI XAGGENNI ROSO AFIꞌRA
8. (a) Naaoominna Ruuti (b) sasu Ibiraawuyaanete wedellooti (c) Phaawuloosinna Ximootewosi mereero noo jaalooma lainohunni atera xagge ikkannohehu maati?
8 Qullaawa Borro dancha jaalla doodhansanni lowo xiqime afidhino mannootiha batinynye lawishsha amaddino. Naaoominna beettise beetto Ruuti mereero, Baabiloonete gobbara lubbora jaaloonte heedhinori sasu Ibiraawuyaanete wedellooti mereero, hattono Phaawuloosinna Ximootewosi mereero noo jaaloomire kultanno xagge nabbawa dandaatto. (Ruuti 1:16; Daanieeli 3:17, 18; 1 Qorontoosi 4:17; Filiphphisiyusi 2:20-22) Xa kayinni hanni mitto baxxino lawishsha laꞌno; hakkuno Daawitinna Yoonaataani jaaloomaati.
9, 10. Daawitinna Yoonaataani lubbora jaaloontanno gede xinta ikkinohu maati?
9 Qullaawu Maxaafi Daawiti Goliyaadi shiihu gedensaanni ikkinore kulanni togo yaanno: “Yoonaataani lubbo Daawiti lubbo ledo quraanynyantu; Yoonaataani iso umisi lubbo gede asse baxa jammari.” (1 Saamueeli 18:1) Mereeronsa noohu diru badooshshi lowoha ikkirono, kalaqidhinohu kuni jaaloomi Yoonaataani olu bayichcho reyi barri geeshsha kaajje keeshshino.b (2 Saamueeli 1:26) Lamunku togo lubbora jaaloontanno gede xinta ikkinohu maati?
10 Daawitinna Yoonaataani lubbote jaalla ikkitanno gede assinonsahu Maganoho noonsa baxilleetinna isira ammanantinore ikkite heeꞌrate noonsate lowo hasattooti. Lamenka xaadissinonsati Magano hagiirsiisate noonsa hasattooti. Lamunku kuꞌu koꞌonne baxanno gede assitanno akatta leellishshino. Yoonaataani, shiimu beetti waajjikkinni Yihowa suꞌmira olame leellishino bareendenna diinaggaawasi lae xagge assiꞌrikki digatino. Daawiti ilamatenni bayirannosi manchi Yihowa assino qixxaawo ammaname daggafasinninna umisi xiqimera assaawikki Daawiti hasatto balaxisiisasinni ayirrisisikki digatino. Lawishshaho, Daawiti lowo geeshsha hexxo mudhe noo yannara ikkinore laꞌno; hakkawote Daawiti, Yoonaataani anni bushu Nugusi Saaooli shaannosikki gede halallaho bayichchunni bayichcho taranni no. Yoonaataani, Daawiti isiwa daara agarikki isi ‘mare Maganu suꞌminni Daawiti jawaachchishe’ ammanaminoha ikkinota xaggeeffantanni garinni leellishino. (1 Saamueeli 23:16) Daawiti kuni lubbote jaalisi daye togo asse jawaachchishinosi daafira mayi macciishshaminosiro heda dandaatto!c
11. Jaalooma lainohunni Yoonaataaninna Daawiti xaggenni maa ronseemmo?
11 Yoonaataaninna Daawiti xaggenni maa ronseemmo? Insa xaggenni ronseemmohu qaru rosi konneeti: jaallate mereero mittu mittunkura heeꞌransara hasiisannohu qaru coyi ayyaanaamo coyeeti. Ninkete gedee ammananna amanynyootu seeri noonsari ledo, hattono ninkente gede Maganoho ammanantinore ikkite heeꞌra hasidhannori ledo jaaloommeemmoha ikkiro, mimmitoho hedonke, macciishshamannonkerenna egennonke beeha dandiineemmo; hatti qolte jawaachchishshannonke hattono irkissannonke. (Roomu Sokka 1:11, 12) Ayyaanaamo coye baxxannore togoo jaalla ammanate roduuwinke mereero afiꞌra dandiineemmo. Ikkina togo yaa, Mangistete Hara gambooshsheho daannohu baalu dancha jaala ikkanno yaateni? Hatto yaa diꞌꞌikkitino.
MULI JAALA DOODHA DANDIINEEMMO GARA
12, 13. (a) Jaalla Kiristaanu roduuwi giddonni doodhineemmo wote nafa qorophpha hasiissannonkehu mayiraati? (b) Umi sanira noo songo giddo mayi qarri kalaqamino? Tinino Phaawuloosi songote hiikkonne kaajjado qorowishsha aanno gede assitinosi?
12 Jaallanke Yihowa ledo noonke jaalooma lossiꞌneemmo gede kaaꞌlitannonkere ikkitanno gede, songote giddonni nafa doodha hasiissannonke. Kuni xagge ikkannoreeti? Deeꞌni. Mitte haqqichcho aana noo gumma baala taalo leꞌannokkinte gede, songote giddo mitu Kiristaanira ayyaanaamittetenni gikki yaate lowo yanna adhansara dandaanno. Konni daafira, ayee songorano ayyaanaamittetenni addi addi lophphote deerrira noo Kiristaani heeꞌranno. (Ibiraawuyaani 5:12–6:3) Ikkeennano, haaruuddenna shaqqitinore ayyaanaamittetenni lophphitanno gede kaaꞌla hasiꞌneemmo daafira, cincineemmonsa, hattono baxille leellinsheemmonsa.—Roomu Sokka 14:1; 15:1.
13 Mito wote jaaloomanke lainohunni seekkine assaambeemmo gede assannonkeri songote giddo kalaqamara dandaanno. Songote giddo mitootu amanynyooti gariweelo ikkara dandaanno. Wolootu kayinni hifatantannore woyi gunguntannore ikkitara dandiitanno. Umi sanira M.D. noo songo giddono togoo qarri kalaqamino. Hakkawaro songote giddo rooru manni ammanaminoha ikkirono, mitootu garunni heedhannore diꞌꞌikkitino. Qorontoosi songo giddo mitootu, Kiristaanunniha mito roso adha gibbino daafira hawaariya Phaawuloosi songo togo yee qorowisiisino: “So[dh]inoonte, busha jaalimma dancha amale huntanno.” (1 Qorontoosi 15:12, 33) Phaawuloosi, Kiristaanu roduuwi giddo nafa garunni heedhannokkiri heedhara dandiitanno daafira Ximootewosi qorophphi yiinosi. Ximootewosi togoo manniwiinni xeertiꞌranno gedenna jaallasi assiꞌrannokki gede kulinosi.—2 Ximootewosi 2:20-22.
14. Phaawuloosi jaalooma lainohunni uyino qorowishshira nooha xintu seera loosu aana hosiisa dandiineemmohu hiittoonniiti?
14 Phaawuloosi uyino qorowishshira nooha xintu seera loosu aana hosiisa dandiineemmohu hiittoonniiti? Tenne assa dandiineemmohu, songote giddo ikko gobbaanni busha raga qolte marraꞌannonkeri ledo jaalooꞌma hoogatenniiti. (2 Teselonqe 3:6, 7, 14) Yihowa ledo noonke jaaloomi baꞌꞌannokki gede agadha hasiissannonke. Ispoonjete gede, jaallanke laonna heeshshonsa gara ninkewa adhineemmore ikkinoommota habbooti. Ispoonje booraawino wayi giddo tunge kaꞌne xalala waa haadhe fultanno yine hendeemmokkinte gede, busha raga qolte marraꞌannonkeri ledo jaaloomme, dancha doogowa qolte marraꞌannonke yine heda dihasiissannonke.—1 Qorontoosi 5:6.
Kiristaanu roduuwinke mereero dancha jaalla afiꞌra dandaatto
15. Yihowa ledo noonsa jaalooma agadhite heeꞌrate lowo sharro assitanno jaalla songote giddo afiꞌrate maa assa dandaatto?
15 Roore wote Kiristaanu roduuwinke mereerinni dancha jaalla afiꞌra dandiineemmo; tini hagiirsiissannote. (Faarso 133:1) Yihowa ledo noonsa jaalooma agadhite heeꞌrate lowo sharro assitanno jaalla songote giddo afiꞌra dandaattohu hiittoonniiti? Magano hagiirsiissanno akattanna amanynyoote lossiꞌrattoha ikkiro, atente gede Yihowa hagiirsiisate sharro assanno manni ate ledo jaalooꞌmara dandaannota mittore huluullantooti. Hakkiinni saeno, wolootu atewa daggara agarittokki ati umikki jaala kalaqiꞌrate jawaata hasiissannohe. (Qoola 34 aana noota “Dancha Jaalla Afiꞌnoommo Gara” yitanno saaxine lai.) Ati heedhahera halchatto akatta noonsa roduuwi hiikkuriitiro hixamanynyite lai. Kiristaanu roduuwi mereero sircho, gosa woyi bude laittokki jaala hasiꞌratenni, ‘Wodanaꞌne halashshitine fanne’ yitannota Qullaawu Maxaafi amaale harunsi. (2 Qorontoosi 6:13; 1 Pheexiroosi 2:17) Darawokkiwa calla aantooti. Yoonaataani Daawitira lowo geeshsha bayira ikkinota qaagi. Batinynyu jajjabbu manni egennonna hayyo noonsa daafira, insa ledo jaalooꞌmittoro jaaloomaꞌne biifissara dandiitanno.
QARRU KALAQAMANNO WOTE
16, 17. Mittu rodiinke xissiisinkero woyi koffi assinkero, songotewiinni xeertiꞌra hasiissannonkekkihu mayiraati?
16 Songote giddo addi addi akatinna heeshshote gari noonsa roduuwi noo daafira, mito wote qarru kalaqamara dandaanno. Mittu rodiinke xissiisannonkere coyiꞌrara woyi assara dandaanno. (Lawishsha 12:18) Mito wote akatu babbaxxanni, mitto coye garunni buuxa hoogatenni woyi assaawete badooshshinni qarru kalaqamara dandaanno. Togoo coyinni gufiꞌne songotewiinni xeertiꞌneemmo? Yihowaranna isi baxannorira addu baxilli heeꞌrinkero dixeertiꞌneemmo.
17 Yihowa Kalaqaanchonkenna lubbote worinonkeha ikkino daafira, banxammosiranna ninkeneeto gudinse uyinammosira hasiisanno. (Ajuuja 4:11) Hakkiinni saeno, isi hagiirrunni horoonsiꞌranno songo ammanamme irkisa hasiissannonke. (Ibiraawuyaani 13:17) Konni daafira, mittu rodii xissiisinkero woyi koffi assinkero, xissiisiꞌnoommota leellishate songotewiinni xooqa dihasiissannonke. Wonana hatto assa hasiissannonkeni? Koffi assinonkehu Yihowa diꞌꞌikkino. Yihowara noonke baxilli isiranna mannisira badhe wodhineemmo gede horonta diassannonke!—Faarso 119:165.
18. (a) Songote giddo keeru woꞌmanno gede ma assa hasiissannonke? (b) Gatona yineemmo gede assannonkehu baqete korkaati heeꞌriro gatona yaanke mayi atoote abbitannonke?
18 Roduuwinkera noonke baxilli songote giddo keeru woꞌmanno gede assate kakkayisannonke. Yihowa baxanno manna guuta ikkitinikki yee diqarrisanno; ninkeno hatto assa dihasiissannonke. Baxillu ninke uminke guunte xeꞌinonkerenna soꞌneemmore ikkinoommota huwante shiimmaadda soꞌro lawashshi assine saꞌneemmo gede assannonke. (Lawishsha 17:9; 1 Pheexiroosi 4:8) Baxillu ninke ninkeneewa ‘gatona yaa’ agurreemmokki gede kaaꞌlannonke. (Qolasiyaasi 3:13) Tenne amaale loosu aana hosiisa ayeewoteno diqarrissanno yaa diꞌꞌikkitino. Busha hedo qeeltankera sammi yineemmoha ikkiro, koffi assinonke mancho qorichchinshanni heeꞌnoommoha lawannanke koffi yine keeshshinammora dandiineemmo. Noore coyiꞌniro, koffi yee keeshsha ninkella gawajjitannonke. Gatona yineemmo gede assannonkehu baqete korkaati heeꞌriro gatona yaanke, lowo atoote abbitannonke. (Luqaasi 17:3, 4) Hatto assanke, surretenna giddiidi keere abbitannonke, songote giddo noo keeri baꞌꞌannokki gede agartanno, konni baalunkunni roore Yihowa ledo noonke fiixooma agartannonke.—Maatewoosi 6:14, 15; Roomu Sokka 14:19.
JAALOOMA AGURA HASIISSANNO YANNA
19. Mittu manchi ledo noonke jaalooma agurreemmo gede assannonkeri mayi kalaqamara dandaanno?
19 Mito wote, mittu songote miila ikkino manchi ledo jaalooꞌma agurreemmo gede kullankera dandiinanni. Togoori ikkannohu, mittu manchi Maganu higge diige maaro ea giwe songotenni bohamiro, woyi ammanasi agure kaphphu roso rosiisa jammariro woyi songotewiinni isonooto badirooti. Maganu Qaali togoo manni ledo ‘sumuu yineemmokki’ gede xawise kulannonke.d (1 Qorontoosi 5:11-13; 2 Yohaannisi 9-11) Jaalinke ledo, maatenke miili woyi fiixinke ledo noonke jaalooma agura lowo geeshsha kabbaade ikkitankera dandiitanno. Togoo yannara duuchchunkunni roore Yihowaranna xalala higgesira ammanammoommore ikkine kaajjine uurrineemmo? Yihowa, ammanamanna hajajama kaffi asse laꞌꞌannota habbooti.
20, 21. (a) Cubbo loossinore boha baxillu qixxaawooti yineemmohu mayiraati? (b) Jaallanke hayyotenni doodha hasiissannonkehu mayiraati?
20 Boha Yihowa baxillunni assino qixxaawooti. Ma garinni? Maaro eannokki mancho songotenni boha, Yihowahu qullaawu suꞌmira, seerisiranna Yihowa umisira baxillu noonketa leellishshanno. (1 Pheexiroosi 1:15, 16) Togoo mancho boha songote keeri baꞌꞌannokki gede agartanno. Qolteno tini qixxaawo ammanantinore songote miilla, affanni heedhenni cubbo loossannori busha raga marraꞌannonsakki gede agartannonsa; hattono songo tenne busha alamenni maaxammanni golo ikkitinota huwatte Magano magansidhanni heedhanno gede kaaꞌlitannonsa. (1 Qorontoosi 5:7; Ibiraawuyaani 12:15, 16) Cubbo loosinoha songotenni boha isirano baxillu noonketa leellishshanno. Togo assa bohamino manchi barage haꞌrinshosi biddi assiꞌra hasiissannosita wodanchanno gedenna Yihowawa higate qaafo adhanno gede assitasira dandiitanno.—Ibiraawuyaani 12:11.
21 Jaallanke danchu woyi bushu garinni quxxankera dandiitannoti dikaandannite. Konni daafira, jaallanke ikkitannore hayyotenni doodhanke lowo geeshsha hasiissannote. Yihowa jaalla jaallanke assiꞌnummoro, hattono Maganu baxanno manna banxummoro batinynye jaallanni dukkisammammora dandiineemmo. Togoo jaallawiinni ronseemmori, Yihowa hagiirsiinsanni heeꞌrate wossaꞌninoommo wussaanenni kaajjineemmo gede kaaꞌlannonke.
a Yihowa, Abirahaami beettosi kakkalanno gede xaꞌmatenni, isi umisi mitto Beettosi kakkalo assannota xawisino. (Yohaannisi 3:16) Abirahaami kakkalara kaita, Yihowa Yisaaqi bayichcho kakkalanno gede geꞌrechchu goco shiqishinosi.—Kalaqo 22:1, 2, 9-13.
b Daawiti Goliyaadi shii yannara ‘qaaqqoholla’; Yoonaataani reyi wote kayinni isira 30 diro meddi yaannosi. (1 Saamueeli 17:33; 31:2; 2 Saamueeli 5:4) Yoonaataani reyi wote 60 diro meddi yaannosi; konnira isi Daawiti 30 diri geeshsha bayirannota taje leellishshanno.
c Umi Saamueeli 23:17 aana laꞌneemmonte gede, Yoonaataani Daawiti jawaachchishate ontere coyiꞌrino: (1) Daawiti waajjitooti yiinosi. (2) Saaooli iso gawajjate assanno sharro qiniitannokkita kulinosi. (3) Maganu qaale eino garinni Daawiti nugusa ikkasi gattannokkita qaagiissinosi. (4) Isi Daawitira ammanaminoha ikke heeꞌrannota buuxisinosi. (5) Isi Daawitira ammanaminoha ikkinota Saaooli nafa afinota kulinosi.
d Songotenni bohaminohanna isonooto songotewiinni badino mancho hiittoonni laꞌꞌa hasiissannonkero ledde xawishsha afiꞌrate, qoola 237-239 noo Guwuursha lai.