Fa Nihainao Va?
Manino briky nihita ta Babylona taloha any noho ty fomba nanamboara ani-briky reo ro mampiseho hoe marina ty Baiboly?
NAHITA briky maro biby ta Babylona taloha any ty mpikaroky ambany tany. Nampiasà hanamboara ani-tanà io briky reo. Nivola mpikaroky raiky mana anara Robert Koldewey zay hoe namboary tamy laforo “tambalikini-tanà io any” briky reo, satria “tany ro nisy tanimanga tena soa noho akata maro” hay aharo aminy.
Nihitani-mpikaroky reo hoe nampiasani-manam-pahefà ta Babylona any reo tamy fomba raty koa laforo reo. Nahay ty dikani-safà asyriana taloha tany noho ty tantaran-drozy profesera Paul-Alain Beaulieu, mpampianatsy amy Iniversitè a Toronto any. Nivola ie hoe: “Hita anatini-asa soratsy babylonianina reo ao fa nandidy ty mpanjaka hoe tokony hatoraky anaty laforo miroaroa any ze olo tsy nanoriky ty safàny na tsy nanaja ty ndranaharini-Babylonianina reo.” Zao, ohatsy, ty raha nisoratsy tamy asa soratsy raiky tamy androni-Nebokadnezara Mpanjaka: ‘Vonò rozy, orò, noho asalio anaty laforo ao, le engao hiakatsy ty setrokin-drozy. Atoraho anaty afo ao rozy hifatezan-drozy.’
Mampitiaro ty mpamaky Baiboly ani-tantara amy Daniela toko faha-3 ao iny raha zay. Hitantsika ao fa namboatsy sarivonga volamena bevata biby Nebokadnezara Mpanjaka, bakeo napetrakiny tamy sakasakani-Dora, ivelani-tanàni-Babylona any raha iny. Lafa tsy naneky hiankohoky tamy sary iny teo Hebreo telo lahy rey, zany hoe Sadraka, Mesaka, noho Abednego, le neloky biby Nebokadnezara ka nandidy hoe tokony “hafanà impito mandilatsy ty mahazatsy laforo iny”, le ‘hatoraky anatini-laforo misy afo miroaroa iny ao’ rozy telo lahy. Fe nisy anjely raiky mahery niaro an-drozy ka tsy nimaty rozy.—Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Briky baka anaty laforo, misy ty anarani-Nebokadnezara
Asehoni-briky nihita ta Babylona any reo koa fa marina ty Baiboly. Misy soratsy midera ani-Nebokadnezara mpanjaka ty ankamaroani-raha reo. Zao, ohatsy, ty resahini-raiky amy raha reo: “Nebokadnezara, Mpanjakani-Babylona ... Tanà namboariko mba hahazoako voninahitsy ... Enga anè ty taranako mba hanjaka eto avao mandrakizay.” Tena mitovy amy raha resahini-Daniela 4:30 iny raha io. Nirengirengy Nebokadnezara amy andinin-teny io ao ka nivola hoe: “Tsy toy moa Babylona Bevata, azy namboariko tamy hozatsini-heriko mba ho lasa lapa-mpanjakà noho hahazoako voninahitsy bevata iny?”