Ua Fesili Mai Talavou . . .

E Faapefea Ona Maua se Taimi e Fai ai Aʻu Meaaʻoga?

‘Ua ou iai i loʻu tausaga mulimuli i le aʻoga, ae ua matuā ova lava loʻu popole. . . . ua tele naʻuā aʻu meaaʻoga e ao ona fai, ua oo i se tulaga faigatā. Ua matuā leai lava ma se taimi e fai ai.’—O le tala lenā a se teine e 18 tausaga le matua.

PO O e lagonaina le ova o le mau meaaʻoga o loo e alu ma ave pe a tuua le aʻoga i aoauli taʻitasi? Pe afai o lenā le tulaga, e lē na o oe la o loo maua ai. Ua taʻua i se lipoti a se nusipepa i le Iunaite Setete e faapea: “I le atunuu atoa, ua faaee atu e aʻoga le tele o meaaʻoga i tamaiti e fai talu ai la latou taumafaiga ina ia siitia le tulaga o aʻoga, faapea ma le tulaga o togi o suʻega. I nisi nofoaga, ua taʻua ai e faapea, e tolu itula i le pō o loo faaaluina e tamaiti e faia ai a latou meaaʻoga. Ua taʻua e se tasi o saʻiliʻiliga mai le Iunivesite o Michigan e faapea, e faatoluina le tele o meaaʻoga ua tuuina atu i tamaiti i le taimi nei pe a faatusatusa atu i le 20 tausaga ua tuanaʻi.”

E lē na o le Iunaite Setete o loo iai lea tulaga o le tele naʻuā o meaaʻoga e tuuina atu i tamaiti. O se faataʻitaʻiga, i lenā atunuu, e tusa ma le 30 pasene o tamaiti taʻi 13 tausaga o loo lipotia mai le faaalu o le silia ma le lua itula e fai ai meaaʻoga i aso taʻitasi, ae i Taiwan ma Korea, e 40 pasene o loo faia faapea, ma i Falani, e 50 pasene o loo faapena. O se teine aʻoga i se iunivesite i Amerika e igoa iā Katie ua faapea mai ma le faanoanoa: “O nisi taimi ou te lagona lava loʻu popole tele pe a tele naʻuā meaaʻoga.” O faalogona foʻi na o loo iā Marilyn ma Belinda, o ē e aʻoʻoga i Marseilles, i Falani. Fai mai Marilyn: “E masani lava ona taʻi lua itula pe sili atu e faaalu i pō taʻitasi i meaaʻoga. Pe afai o loo iai ma nisi au avega tauave, e matuā faigatā lava ona maua se taimi e fai ai.”

O Fea e Maua ai le Taimi?

Maʻimau pe ana mafai ona faaopoopo nisi itula i le aso pe a e manaʻomia, ina ia mafai ai ona faauma au meaaʻoga ma faia uma isi mea o loo e manaʻo e fai, a ea? Ia, atonu e mafai ona e faia faapena pe afai e te aʻoaʻoina mai le mataupu silisili o le Tusi Paia lea o loo i le Efeso 5:15, 16: “Ia faaeteete outou ina ia outou savavali ma le faautauta, aua neʻi faapei o ē valelea, a ia faapei o ē popoto; [“i le faatauina mai o le taimi tatau mo outou lava,” NW ].” E ui e lē o manatu le tusitala o le Tusi Paia i meaaʻoga ina ua ia tusia na upu, ae e mafai ona faatatauina le mataupu silisili i le olaga i aso faisoo. Pe a e faatau mai se mea, e ao ona tuuina atu se mea ina ia maua mai ai. O le manatu o loo tau faamatala atu e faapea, ina ia maua se taimi e suʻesuʻe ai, e ao ona tuu le faia o se isi mea. Ae o lē fea mea e ao ona tuu?

Ua fautua mai se talavou e igoa iā Jillian: “Ia fai se lisi o mea o loo e manaʻomia ona fai muamua.” I se isi faaupuga, faamuamua mea e sili ona tāua. O sauniga faa-Kerisiano ma mataupu faaleagaga e ao ona muamua i lau lisi, ma ia aua neʻi galo ou tiute ma feʻau i le aiga, faapea ma au meaaʻoga.

Ona sosoo ai lea ma le faia o sau faamaumauga e tusa o le auala o loo faaaogā moni i ai lou taimi mo se vaiaso. O le a faateʻia oe i le mea o le a e iloa mai i lea faamaumauga. O le ā le tele o le taimi o loo e matamata ai i le TV? le faaaogāina o le Initineti? matamata i tifaga? i le talanoa i le telefoni? le asiasi atu i au uō? O lea la, o faapefea le tulaga o lau faamaumauga lea pe a faatusatusa atu i lau lisi o mea e ao ona faamuamua? Atonu o le taimi lea e te matamata ai i le TV, po le taimi o loo e fetelefoniaʻi ai, po o le matamata i le Initineti, o le a maua mai ai nisi taimi se tele e mafai ona e faatau mai!

Faamuamua Mea Muamua

E lē faapea ai e tatau ona tiaʻi lau TV, pe lē toe fai se mea e faafiafia ai oe. Ae atonu e ao ona amata ona e ola e tusa ai ma le mataupu silisili, “Ia faamuamua mea muamua.” Ua faapea mai se mau i le Tusi Paia e aogā: “Ia outou faamautinoa i mea e sili ona tāua.” (Filipi 1:10, NW ) O se faataʻitaʻiga, talu ai e tāua lau aʻoga, e mafai ona e faia se tulafono mo oe lava o le aua lea le kiina le TV seʻi vaganā ua uma au feʻau ma māeʻa lau suʻesuʻega mo sauniga Kerisiano, ma ua uma foʻi au meaaʻoga. E moni, e iā te oe le lagona lē fiafia pe a misi le ata lea e te fiafia lava i ai, ae o le mea moni lava, pe e lē masani ea ona e manatu e matamata na o le ata lea e te fiafia i ai ae iʻu anē, ua alu le afiafi o e matamata i le TV e aunoa ma se isi lava mea o faia?

I le isi itu, e ao ona e faatāuaina le auai i sauniga Kerisiano. Pe afai e te iloa o loo iai sau suʻega po o se meaaʻoga tāua ua lata ona faatinoina, atonu e mafai ona vave ona e suʻesuʻe i ai a o leʻi taitai le taimi e faia ai, ina ia lē faalavelave ai i lou auai i sauniga. Atonu e mafai foʻi ona e talanoa i ou faiaʻoga e tusa ai ma lou tulaga, ma ia faailoa atu iā i latou lou talisapaia tele, o le vave ona taʻu atu iā te oe o ni meaaʻoga e ono paʻū tonu i le pō e faia ai sauniga. O nisi faiaʻoga o le a latou malilie e fesoasoani atu.

O se isi mataupu silisili, o loo aʻoaʻoina lea mai le faamatalaga a le Tusi Paia e faatatau i le uō a Iesu e igoa iā Mareta. O ia o se tagata e pisi tele ma toʻaga, ae e leʻi faamuamua mea e sili ona tāua. Sa iai se taimi na matuā pisi ai lava o ia i le sauniunia o se taumafataga tele mo Iesu, ae o loo faalogologo lona uso o Maria iā Iesu na i lo le fesoasoani atu iā te ia. Ina ua faitio Mareta e tusa ai o lea tulaga na fetalai atu Iesu iā te ia: “Mareta e, Mareta e, ua e popole, ma ua pupū lou loto i mea e tele; a o le mea lava e tasi e ao ina ia maua; ua filifilia foʻi e Maria lea mea lelei, e lē aveeseina iā te ia.”—Luka 10:41, 42.

O le ā se lesona mai i lenei tala? Ia faafaigofie le olaga. E faapefea ona faatatau lenei mataupu silisili i lou tulaga? Po o e “popole, ma ua pupū lou loto i mea e tele”—atonu o loo e taumafai e fai au meaaʻoga ma faigaluega foʻi faavaitaimi? Pe afai o iai sau galuega, pe faamata e manaʻomia moni e lou aiga le tupe? Pe ona pau lava o lou manaʻo ina ia uu sau tupe e faatau ai mea e te fiafia i ai, ae e te lē o manaʻomia?

O se faataʻitaʻiga, i nisi atunuu, ua faanaunau talavou ina ia faatauina sa latou lava taavale. Ua taʻua e Karen Turner, o se faufautua i aʻoga maualuluga e faapea: “E telē se omiga i talavou i aso nei ina ia maua ni a latou lava tupe ona e taugatā mea e alu i taavale.” Ae o le faaiʻuga a Turner e faapea: “Ua avea ma faalavelave le tele o mea e fai, e pei o isi meafai a le aʻoga, ma le faigaluega, ma le mau meaaʻoga e fai. Ona lagona ai loa lea e le tamaitiiti aʻoga le lofitūina.” Aiseā lava e soona amo ai fua lenā avega telē, ae e lē o manaʻomia ona fai? Pe afai ua tau leai se taimi mo au meaaʻoga, atonu e mafai ona faaitiitia itula e te faigaluega ai, po o le tuu foʻi o le galuega.

‘Faatau Mai le Taimi’ i le Aʻoga

E lē gata i le vaai totoʻa i ni taimi e faaopoopo e ese mai le aʻoga, ae ia manatunatu foʻi i le auala e faaaogā tatau ai lou taimi a o iai i le aʻoga. Ua fai mai Josue: “Ou te taumafai ia tele ni aʻu meaaʻoga e faia i piliota o suʻesuʻega i le aʻoga. E lelei lenā auā e mafai ona ou fesili atu i le faiaʻoga pe afai e iai se mea ou te leʻi malamalama ai i le vasega i lenā aso.”

O se isi mea e ao ona manatunatu i ai o le faaitiitia lea o mataupu faaopoopo o loo e aveina. E lē gata i lea, atonu foʻi e mafai ona tuu nisi o mea o loo e faia i le aʻoga e ese mai i mataupu o le aʻoga. O le a mafai ona e maua avanoa e fai ai meaaʻoga pe afai e te faia ni suiga i ia vala.

Faaaogāina Lelei o Lou Taimi

O lea la ua uma ona fai ni au faataulaga ma fesuiaʻiga ma ua maua nisi taimi faaopoopo mo au meaaʻoga. Ae o le a faapefea ona e faaaogā lelei lenā taimi? Pe afai e 50 pasene le faateleina o au meaaʻoga ua mafai ona faia i se taimi masani, pe e lē tutusa ea lenā ma le 50 pasene o le tele o le taimi ua mafai ona e faaopoopo i lou taimi? O ni nai fautuaga la nei mo le faaleleia o le faaaogāina o le taimi.

◼ Ia iai sau fuafuaga. A o leʻi amataina au meaaʻoga, ia mafaufau muamua i mea nei: O ā mataupu e ao ona faamuamua? O le ā le tele o le taimi e manaʻomia mo se meaaʻoga ua tuuina mai e fai? O ā mea, e pei o tusi, o pepa, o peni, ma le masini fuainumera (calculator), e manaʻomia ona faaaogāina ai?

◼ Saʻili se nofoaga e suʻesuʻe ai. Pe a talafeagai, ia aua neʻi iai se mea e faalavelave atu. Ua fai mai se talavou e igoa iā Elyse: ‘A iai sau laulau, ia faaaogā. E aogā lea ina ia alu lou mafaufau i au meaaʻoga, na i lo le taoto i le moega.’ Afai e lē na o oe lou potu, atonu o le a malilie ou tei e tuu na o oe ina ia filemu ma leai se pisa i le taimi e te suʻesuʻe ai. Pe atonu foʻi e mafai ona e alu atu i se paka po se faletusi. Ae afai e iai sou lava potu, aua le kiina le TV pe tātā se musika a o e suʻesuʻe ma avea ai ma faalavelave i au taumafaiga.

◼ Fai ma e mālōlō. Pe afai e iai se taimi ua faigatā ai ona alu lou mafaufau i au suʻesuʻega, o sina mālōlōga puupuu o le a fesoasoani lea iā te oe ina ia mafai ona e suʻesuʻe lelei.

◼ Aua le faimeatuu! Ua fai mai Katie lea na taʻua muamua: “Ua fai ma aʻu masani loʻu faimeatuu. E faafaigatā lava iā te aʻu ona faia se meaaʻoga seʻi vaganā lava ua oo i le taimi e tatau ai ona ave.” Ia ʻalofia le faimeatuu e ala i le faia o se faasologa i le taimi e faia ai au meaaʻoga ma ia pipii i ai.

E tāua meaaʻoga, ae e pei ona taʻu atu e Iesu iā Mareta, o mea e sili ona tāua, o “mea lelei,” o mea ia faaleagaga. Ia mautinoa e lē o fetineiaʻiina e meaaʻoga ia mea tāua e pei o le faitauina o le Tusi Paia, le auai i le talaʻiga, ma le auai i sauniga faa-Kerisiano. O mea ia o le a faaʻoaina ai lou olaga e faavavau!—Salamo 1:1, 2; Eperu 10:24, 25.

[Ata i le itulau 15]

O lou taumafai e faia ni mea se tele o le a faafaigatā ai iā te oe ona maua se taimi mo meaaʻoga

[Ata i le itulau 15]

O le lelei o le faavasegaina o mea, o le a fesoasoani lea iā te oe ia maua nisi taimi faaopoopo e faia ai au meaaʻoga