Lomiga Faale-Tusi Paia I LE INITANETI
Lomiga Faale-Tusi Paia
I LE INITANETI
Faa-Samoa
ā
  • ā
  • ē
  • ī
  • ō
  • ū
  • ʻ
  • TUSI PAIA
  • LOMIGA
  • SAUNIGA
  • w97 8/15 itu. 23-25
  • Le Fafagaina o Ē Pei ni Mamoe i le Laufanua O Navajo

Leai se vitiō o maua i lenei vaega.

Faamalie atu na iai se faalētonu i le kopiina o le vitiō.

  • Le Fafagaina o Ē Pei ni Mamoe i le Laufanua O Navajo
  • Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1997
  • Tamaʻi Ulutala
  • Le Avatuina o le Tala Lelei i Laufanua o Navajo
  • Le Faatuina o se “Nofoaga e Fafaga ai Mamoe”
  • Le Tali Mai Mataina i le Feau o le Malo
Le Olomatamata Faasilasilaina le Malo o Ieova—1997
w97 8/15 itu. 23-25

Le Fafagaina o Ē Pei ni Mamoe i le Laufanua O Navajo

HÓZHÓNÍ, i le gagana a tagata Initia o Navajo e uiga faapea “matagofie,” ma o le upu lena e faamatala ai e tagata Navajo lo latou laueleele. Talu mai le 1868, na faamatuu atu ai e le malo o le Iunaite Setete mo tagata Navajo se laufanua pe tusa ma le 24,000 maila faatafafā [62,000 kilomita faatafafā] i le itu i mātū i sasaʻe o Arizona, e faataamilo i vaipanoa ua taʻua o tulimanu e fa, o iina o loo fetaiai ai setete e fa o Arizona, Colorado, New Mexico, ma Utah. O le vanu e taʻua o le Monument Valley, lea sa taʻutaʻua i ata tifaga faakaupoe, ua faasaoina nei e avea o se paka mo maimoaga ua taʻua o le Navajo Tribal Park ma e tosina atu i ai tagata turisi mai itu uma o le lalolagi. O loo mataina ai i le vanu ni papa tetele lanu mūmū e afe futu le maualuluga (300 mita), ma ua matilatila le tutū mamao ese mai e pei o ni ʻolo i luga o toafa laugatasi maualuluga. Ua saʻo ai la, o le igoa a Navajo mo le vanu, e uiga faapea “o le nofoaga i le va o papa.”

I se tulaga lautele, e lauiloa tagata Navajo i o latou uiga lotomaulalo, uiga talimalo, ma sootaga vavalalata i o latou aiga potopoto. O tagata e tusa ma le 170,000 o loo nonofo i le laueleele a le malo e tele ina nonofo i ni tulaga e faaesea ai i latou, e mulimuli lava i olaga e tusa o a latou tu masani. E iai nisi o loo fai pea ni a latou lafu mamoe ma nonofo i faleoo e fau i ogalaau tetele ma palapala e taʻua o hogans. O ata tusi ma mea taulima e faia e tagata Navajo ua salalau atu lo latou lauiloa. O a latou mea e sili ona taugata o ie fola fale ma palanikeke o loo iai ni mamanu felanulanuai po o ni ata faaleaganuu, e lalaga mai fulufulu o mamoe. Ua faapena foi le lauiloa o taulima ma tautaliga e faia i le maatāua siliva a Navajo, ma isi lava mea tāua e maua ai i le laueleele.

Le Avatuina o le Tala Lelei i Laufanua o Navajo

E silia i le 30 tausaga, na ō atu ai Molimau a Ieova i Navajo e lē tau ina matamata i le laufanua, ae ina ia avatu le tala lelei o le Malo o le Atua i tagata i lenei vaipanoa mamao ese. (Mataio 24:14) Sa taimua paeonia sauatoa ma paeonia faapito a Molimau a Ieova i le galuega talaʻi. E toatele i latou na ō mai ina ua latou talia ni faatalauula atu a ovasia femalagaai ma Molimau o lena lava vaipanoa ina ia fesoasoani i nofoaga o loo tele ai le manaomia. O nisi na ō mai i faapotopotoga latalata ane, a o isi, e aofia ai ni tagata mai ituaiga eseese o tagata Amerika maoʻi (Native American), na latou ō mai i vaega eseese o le Iunaite Setete.

O nei tane ma fafine o ē na latou faia ni faataulaga, sa latou faatusatusa atu la latou faiva i se tofiga faamisionare. Aisea? Muamua lava, e matuā faigata le aʻoina o gagana a tagata moni o le atunuu ona o le lavelave o le faaleoina, o upu e faaaogā ma faamatalaga e faaaogā. Pe a tuu mai i tagata moni o le laueleele, o le toatele lava e pipii mau atu i o latou ala faaleaganuu i tulaga o lotu, i faatulagaga faaleaiga, ma le faalagolago malosi atu i le fanua mo le tausiga o le soifua. E lē gata i lea, e faigata le mauaina o ni fale ma ni galuega mo tagata e lē o ni Initia, ma faafaigata ai i tagata o loo gasolo atu i ai ona nonofo mau iina. Ma le mea mulimuli, talu ai le vaitaimi umi sa fai ai faiga lē alofa a tagata papaʻe i nei tagata, e talitonuina ai le tumau pea ia i latou o se lagona o lo latou lē faatuatuaina o ni tagata ese.a

Muamua lava, a o ō atu Molimau mai lea fale i lea fale o loo laei lelei ma fai ni o latou fusiua, sa faapea tagata o i latou o ni Mamona, ma e toatele latou te lē tatala maia i ai o latou faitotoa. Ina ua sui a latou teuga i le ofuina o ofu faasamasamanoa, sa talia lelei i latou i fale, ma e masani ona taʻi itula pe sili atu foi o iai. I aso nei ua mātau e tagata Molimau a Ieova, e ui lava o lea ua toe faaaogā lavalava lelei i le faiva.

O se matuā luʻi le tau ina oo atu i tagata o loo nonofo i laufanua o Navajo. Ua o se mea masani le ō atu i taavale i le tele o maila i auala e leai ni igoa o faailoga ai, atonu foi e gaoā, o ni auala oneone, ma palapalā. E masani lava, o lenei mea e atili leaga ai taavale, ma faavaivai ai tagata o le pasese. Atonu foi e alu alu vivili le taavale, ae masani lava ona loto malie se tagata e ui ane e fesoasoani e tulei le taavale. O le asiasi atu i ni tagata fiafia, le alu atu e fai se suesuega faale-Tusi Paia i se aiga, po o le avatu o se tasi i se sauniga faa-Kerisiano e alu ai se malaga umi mo ni itula se tele. Ae nofo sauni lava Molimau e faasoa atu le latou fesoasoani, ma ua faaalia mai ai lo latou alofa mo tagata o le atunuu.—Faatusatusa i le 1 Tesalonia 2:8.

E fiafia tele tagata Navajo i talanoaga faale-Tusi Paia. E masani lava ona latou potopoto o se aiga atoa—o fanau, mātua, ma mātua o mātua—ina ia faalogologo atu i le faamoemoe o se aiga parataiso mo le fanau a tagata i le lumanai. Ina ua fesiligia se tasi tamaloa Navajo po o le ā sona iloa po o le a faapeī le Parataiso, na ia tali mai, “O laufanua lanulauava, ma e tele ai mamoe,” e atagia mai ai lo latou fiafia i lo latou laueleele ma a latou lafu mamoe. Latou te talisapaia foi lomiga faale-Tusi Paia, e faaalia lea i nisi taimi latou te foaiina ai ni mea suʻi ula e faia i maatāua, se fasimoli, se apa susu, ma nisi lava mea faapena ina ia lagolagoina ai le faiva o le Malo. Na iai se tasi paeonia faapito na ia faia ni tusiga e 200 o mekasini o Le Olomatamata ma le Ala Mai! i le tausaga e tasi, e aofia ai ni tusiga se lua na fai a se tamaloa tietie solofanua.

Le Faatuina o se “Nofoaga e Fafaga ai Mamoe”

Pe a oo mai le tau mafanafana, o le taimi lea mo se leoleo mamoe Navajo e ave uma ai lana lafu i se nofoaga e fafaga ai. O lenei nofoaga mo mamoe i le tau mafanafana, ua filifilia i se mea e latalata i ni vao muʻa ma o loo lava lelei vai, e fesoasoani lea i le lafu mamoe ina ia ola lelei ai pea. I se uiga faafaatusa, e mafai ona faatusaina le Maota o le Malo i se nofoaga faapena—o se nofoaga mo le fafagaina faaleagaga ma o le puna o vai o le upu moni. O tagata e gasolo mai i ai e mafai ona fafagaina ai i latou faaleagaga ma latou ola maloloina ai ma malolosi faaleagaga.

Mo se vaitaimi, na faia ai sauniga i se potu aʻoga i Kayenta, i Arizona. Ae ia Aokuso i le 1992, i le fesoasoani a le faitau selau o Molimau na tauofo mai setete eseese, na fausia ai loa se Maota fou o le Malo i Kayenta. O lenei Maota o le Malo ma isi maota i lena vaipanoa ua faailoaina ai se tulaga o le faatumauina o le galuega talaʻi i mafaufau o tagata o le atunuu. O isi Maota o le Malo o loo iai i lenei oganuu telē e aofia ai maota i le aai o Tuba ma Chinle, o loo iai uma i laueleele na foai ane e le malo, ma le tasi i Keams Canyon i le laueleele o le ituaiga o Hopi, i totonu o le laufanua, ma isi lava Maota o le Malo i aai o loo tuaoi ma laueleele na foai ane e le malo. O le ā ua iu i ai?

Le Tali Mai Mataina i le Feau o le Malo

I Kayenta, ua silia ma le toasefululua tagata o le nuu ua papatisoina talu mai ona fausia le Maota o le Malo, e faaalia ai le faamanuia a Ieova i lenei nofoaga o le tapuaiga moni. Ua avatu e le maota se faamaoniga e faapea, o loo iai Molimau a Ieova iina ina ia nonofo ma ati ae lagona mautinoa i le tala lelei o le Malo o loo latou talaʻia. Talu ai nei sa faia ai le uluai lauga lautele faale-Tusi Paia i le gagana Navajo. Sa fiafia le toʻa 40 o tagata o le faapotopotoga e latou te faafeiloaia le toʻa 245 o ē na auai i le lauga sa talanoaina ai tiute tauave i le avea ma mātua. Ona o ni loto talisapaia, sa iai se tasi aiga e toavalu ona tagata na faimalaga mai mo le tolu itula ma le isi tolu itula e toe foi ai, ina ia faalogologo i lenei lauga—o se taimi muamua lea ua latou asiasi ai i se Maota o le Malo.

O le isi meafaigaluega aogā ua saunia e Ieova o le polosiua Olioli i Le Ola i Le Lalolagi e Faavavau! i le gagana Navajo. O le faaliliuina o le polosiua i le gagana Navajo, se gagana e sili ona lavelave, sa avea o se luʻi tele. Sa galulue faatasi le au faaliliu mo le silia i le 1,000 itula ina ia faamautinoa ua saʻo ona faaoo atu e le polosiua le feau o le Malo. Talu mai lona tatalaina i le taufaaiuiuga o le 1995, ua tufaina ai e Molimau o le atunuu le faitau afe o kopi o le polosiua, ma iu ai i le tele o suesuega faale-Tusi Paia sa faia ma tagata o ē naunau i le upu moni.

Ua faateleina le faaaogaina o le gagana Navajo i le faiva a o aʻoaʻoina e tagata talaʻi o le Malo. Ua amata e faapotopotoga i lena vaipanoa ona faaaogā le gagana Navajo i le Aʻoga o le Faiva Faatiokarate, ma ua faia ni vasega e aʻoaʻo ai le gagana Navajo ina ia toleniina ai le au talaʻi. E lē gata i lea, ua faaliliuina foi i le gagana Navajo le polokalame o a latou fonotaga. O nei taumafaiga uma e mautinoa o le a taitaia atu ai i se tali mai e sili atu ona tele i lea nofoaga.

E lē gata i fua o le Malo ua fuaina i lenei laufanua ua faasaoina mo Initia, ae lē faagaloina foi uiga faaleagaga mataina ua faaalia e o tatou uso Navajo. Mo le fitu tausaga, na aumai ai e Jimmy ma Sandra le la fanau e toalima mo le umi o le auala e 75 maila [120 kilomita] ina ia auai i sauniga faalevaiaso. E fiafia tele le aiga e toe manatua le peseina o pese o le Malo ma le suesueina faatasi o le Tusi Paia i le taimi o a latou faigamalaga uumi nei. O le alofa ma le maelega o mātua mo le upu moni na uunaia ai le fanau ina ia mulimuli atu i le la faaaoaoga ina ia avea ai o ni ē ua tuuina atu e vivii ia Ieova. O le toafā o i latou ua auauna nei o ni paeonia sauatoa, ma ua avea Jimmy o se toeaina. O le isi olioli ua maua e lenei aiga, ona o Elsie, le tuafafine matua o Jimmy, e lei leva talu ai nei ona avea o ia o le uluai tagata lea e na o le gagana Navajo e tautala ai, ua papatisoina.

O leoleo mamoe a le atunuu ma a latou lafu mamoe ua faaopoopo atu ai se vaaiga matagofie o leoleoga mamoe, i papa tetele na o loo faamanaia ai le laufanua o Navajo. Ua leva ona valoia mai e le perofeta o Isaia e faatatau ia Ieova e faapea: “Na te leoleoina lona lafu e pei o le leoleo mamoe; na te sapaia tamai mamoe i ona lima, ma tauave i latou i lona fatafata; na te taʻitaʻi filemu i mamoe ua fananau.” (Isaia 40:11) E ala mai i lana Leoleo mamoe Lelei, o Iesu Keriso, ua faapotopotoina ai e Ieova i totonu o lana fagaga faaleagaga i latou uma o loo i laufanua o Navajo, o ē o loo faanaunau ina ia faalogo atu i le tala lelei o le Malo ma ia maua le avanoa e maua ai ana faamanuiaga e faavavau.

[Faaopoopoga i lalo]

a Tagai i lomiga o le Awake! Me 8, 1948; Fepuari 22, 1952; Iuni 22, 1954; ma Setema 8, 1996.

[Ata i le itulau 24]

Ua faalogo le fafine leoleo mamoe Navajo i le tala lelei

    Lomiga Faa-Samoa (1971-2026)
    Log Out
    Log In
    • Faa-Samoa
    • Lafo Faamatalaga
    • Faapolokalame
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Aiāiga Faapitoa
    • Aiā Faaletulafono
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Lafo Faamatalaga