Lomiga mo le Polokalame mo le Sauniga o le Faiva ma le Olaga Faa-Kerisiano
IULAI 6-12
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | ESOTO 6-7
“O le a E Vaai i le Mea Ou te Faia iā Farao”
(Esoto 6:1) Ua fetalai mai Ieova iā Mose: “O le a e vaai i le mea ou te faia iā Farao, auā o le lima malosi o le a ia tuu mai ai i latou e ō, ma o le lima malosi foʻi o le a tuliesea ai i latou mai i lona atunuu.”
(Esoto 6:6, 7) “O lea, ia fai atu i le fanauga a Isaraelu, ʻO aʻu o Ieova, ou te faasaʻolotoina outou mai i galuega mamafa a tagata Aikupito, ma laveaʻi outou mai i le nofo pologa iā i latou, ma ou te laveaʻiina foʻi outou i le lima faaloaloa ma faasalaga mataʻutia. 7 E faia outou ma oʻu nuu, ma avea aʻu ma o outou Atua; e tou te iloa ai o aʻu lava o Ieova lo outou Atua, o lē ua faasaʻolotoina outou mai i avega mamafa a Aikupito.
it-2 436 ¶3
Mose
Na iai se suiga iloga i tane Isaraelu. Na latou talia muamua le tulaga o Mose, ae ina ua faatonuina e Farao e fai galuega mamafa, na latou faitio iā Mose ma na oo ina lotovaivai ai o ia ma ʻaiʻoi atu iā Ieova. (Eso 4:29-31; 5:19-23) Na faamalosia o ia e Lē Silisili Ese e ala i le faailoa atu o le a faaalia mai le uiga o lona suafa o Ieova, e pei ona iloa e Aperaamo, Isaako, ma Iakopo, e ala i le laveaʻia o Isaraelu ma avea i latou ma nuu tele i le nuu folafolaina. (Eso 6:1-8) E oo lava i tane Isaraelu e leʻi faalogo iā Mose. Ae ina ua uma le mala lona iva, na latou matuā lagolagoina ma galulue faatasi ma ia. Ina ua uma le mala lona sefulu, na ia faamaopoopo ma taʻitaʻi ese i latou mai i le nuu o Aikupito, “e pei o se ʻautau.”—Eso 13:18.
(Esoto 7:4, 5) Ae e lē faalogo mai Farao iā te oulua; ma ou te faaoo loʻu lima i Aikupito atoa ma faasalaga mataʻutia, ou te aveese foʻi loʻu nuu, o le fanauga lea a Isaraelu e pei o se ʻautau, mai i le laueleele o Aikupito. 5 E iloa foʻi e tagata Aikupito o aʻu o Ieova pe a ou faaloaloa loʻu lima e faasaga iā Aikupito, ma ou te aveese le fanauga a Isaraelu mai iā i latou.”
it-2 436 ¶1-2
Mose
I luma o Farao o Aikupito. Ua avea nei Mose ma Arona ma tagata autū i se ʻtaua o atua.’ E ala mai i ositaulaga o ē e faia faiga faaagaga, o alii sili ia na faaigoa iā Iani ma Iameri (2Ti 3:8), na talosagaina ai e Farao mana o atua uma o Aikupito e tau faasaga i le mana o Ieova. O le vavega muamua na faia e Arona i luma o Farao e ala i le taʻitaʻiga a Mose, na faamaonia ai e sili atu Ieova i lo o atua o Aikupito, e ui lava na atili ai ona lotomaaa Farao. (Eso 7:8-13) Mulimuli ane, ina ua tupu le mala lona tolu, e oo lava i ositaulaga na latou fai mai, “O le aao o le Atua!” Na matuā aafia i latou i le mala o maʻi sua ogaoga, ma lē mafai ai ona latou tutū i luma o Farao e tetee iā Mose.—Eso 8:16-19; 9:10-12.
O mala na talitonu ai nisi, ae na atili ai ona tetee nisi iā Ieova. Na faalauiloa atu e Mose ma Arona mala taʻitasi o Mala e Sefulu. Na oo mai mala e pei lava ona faalauiloa mai, ma faamaonia ai le avea o Mose ma sui o Ieova. Na faalauiloa le suafa o Ieova ma na talanoa ai tagata Aikupito, na avea o se mea na talitonu ai tagata Isaraelu ma nisi tagata Aikupito, ae na atili ona faamaaa ai le loto o Farao ma ana faufautua ma ē na lagolagoina o ia. (Eso 9:16; 11:10; 12:29-39) Nai lo le talitonu o tagata Aikupito ua latou faatigā i o latou atua, ae na latou iloa o Ieova lea na faasalaina o latou atua. E oo ane i le mala lona iva, “ua mamalu tele foʻi Mose i le atunuu o Aikupito, i le vaaiga a auauna a Farao ma le vaaiga a tagata.”—Eso 11:3.
Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga
(Esoto 6:3) Na iloa aʻu e Aperaamo, Isaako ma Iakopo, o le Atua o Lē e ona le malosi uma lava, ae ou te leʻi matuā faailoa atu aʻu iā te i latou e tusa ma loʻu igoa o Ieova.
it-1 78 ¶3-4
Lē e ona le malosi uma lava
Na faaaogā e Ieova le taʻu “Lē e ona le malosi uma lava” (ʼEl Shad·daiʹ) ina ua ia faia se folafolaga iā Aperaamo e faatatau i le fanau mai o Isaako, o se folafolaga na manaʻomia ai e Aperaamo le faatuatua i le mana o le Atua e faataunuu ai. Na toe faaaogā foʻi lenā taʻu ina ua fetalai le Atua o le a ia faamanuia atu iā Isaako ma Iakopo, o ni suli o le feagaiga ma Aperaamo.—Ke 17:1; 28:3; 35:11; 48:3.
E tusa ai ma lenei manatu, na fetalai mulimuli ane Ieova iā Mose: “Na iloa aʻu e Aperaamo, Isaako ma Iakopo, o le Atua o Lē e ona le malosi uma lava [beʼElʹ Shad·daiʹ], ae ou te leʻi matuā faailoa atu aʻu iā te i latou e tusa ma loʻu igoa o Ieova.” (Eso 6:3) E leʻi faapea e leʻi iloa e nei augātamā le suafa o Ieova, auā sa masani ona latou faaaogāina, faapea foʻi ma isi na muamua atu iā i latou. (Ke 4:1, 26; 14:22; 27:27; 28:16) I le tusi o Kenese lea o loo faamatala ai olaga o augātamā, e na o le 6 taimi o loo aliaʻe ai le taʻu “Lē e ona le malosi uma lava,” ae e 172 taimi o loo taʻua ai le suafa o Ieova i uluaʻi tusitusiga Eperu. E ui lava na latou talisapaia lana pule ma na alagatatau ona avatu le taʻu “Lē e ona le malosi uma lava” i le Atua, ae e latou te leʻi maua le avanoa e talisapaia ai le uiga atoa o lona suafa, o Ieova. Ona o lenā mea, ua taʻua ai i le The Illustrated Bible Dictionary (Tusi. 1, itu. 572) e faapea: “O faaaliga na faailoa atu i Augātamā e faatatau i folafolaga i le lumanaʻi, sa tatau ona latou mautinoa ai, o Ieova, o se Atua (ʼel) e mafai (le isi uiga o le upu sadday) ona ia faataunuuina na folafolaga. O le faaaliga i le laau tuitui na mū, na sili atu ma atili ai ona latou iloa lelei le mana o le Atua lea na faatasi pea ma i latou, ua taaofaʻi uma i le suafa lea ua latou masani ai, o Ieova.”—Toe Tusia e J. D. Douglas, 1980.
6:3—O le ā le auala na lē faailoaina atu ai le suafa o le Atua iā Aperaamo, Isaako, ma Iakopo? Sa faaaogā e nei augātamā le suafa tauatua ma mauaina ai le faataunuuga o folafolaga mai iā Ieova. Peitaʻi, latou te leʻi iloa pe malamalama, o Ieova na māfua ai ona faataunuu nei folafolaga.—Kenese 12:1, 2; 15:7, 13-16; 26:24; 28:10-15.
(Esoto 7:1) Ua fetalai mai Ieova iā Mose: “O le mea lea, ua ou tofia ai oe, e fai ma Atua iā Farao, ma o lou uso foʻi o Arona e fai ma perofeta e tautala mo oe.
it-2 435 ¶5
Mose
E leʻi faapea e leʻi agavaa Mose ona o le matamuli. Sa iā Mose le uiga matamuli, ma faapea atu e lē mafai ona tautala. Ua suia uiga o Mose i inei, e ese mai i le 40 tausaga muamua atu, ina ua ia ofo atu o ia lava e laveaʻia Isaraelu. Na faaauau ona ia finau atu pea iā Ieova, ma ʻaiʻoi atu iā Ieova ia aveese o ia mai i lenā tofiga. E ui lava na faatupu ai le toʻasā o le Atua, ae e na te leʻi teena ai Mose, ma sa ia saunia lona uso o Arona e avea ma fofoga taumomoli a Mose. I le avea ai o Mose ma sui o le Atua, na avea ai o ia ma “Atua” iā Arona o lē na tautala atu e fai ma ona sui. Ina ua feiloaʻi ma toeaina o Isaraelu ma feutagaʻi ma Farao, na foliga mai na avatu e le Atua iā Mose faatonuga, ma faaui atu e Mose na faatonuga iā Arona ina ia mafai ai e Arona ona tautala atu iā Farao (o sē na sosoo ane iā Farao lea na sola ese mai ai Mose i le 40 tausaga ua teʻa). (Eso 2:23; 4:10-17) Mulimuli ane na taʻua e Ieova Arona o le “perofeta” a Mose, o lona uiga, na avea Mose ma perofeta a le Atua, e taʻitaʻia foʻi o ia e le Atua, ae taʻitaʻia e Mose Arona. Na faatonuina foʻi Mose e avea o ia ma “Atua iā Farao,” o lona uiga o le a avatu iā te ia le mana o le Atua ma le pule, ina ia lē fefe ai i le tupu o Aikupito.—Eso 7:1, 2.
Faitau Tusi Paia
(Esoto 6:1-15) Ua fetalai mai Ieova iā Mose: “O le a e vaai i le mea ou te faia iā Farao, auā o le lima malosi o le a ia tuu mai ai i latou e ō, ma o le lima malosi foʻi o le a tuliesea ai i latou mai i lona atunuu.” 2 Ua fetalai atili mai le Atua iā Mose e faapea: “O aʻu o Ieova. 3 Na iloa aʻu e Aperaamo, Isaako ma Iakopo, o le Atua o Lē e ona le malosi uma lava, ae ou te leʻi matuā faailoa atu aʻu iā te i latou e tusa ma loʻu igoa o Ieova. 4 Na ou osia foʻi laʻu feagaiga ma i latou, ina ia avatu iā i latou le laueleele o Kanana, le atunuu lea na latou aumau ai o ni tagata ese. 5 O aʻu foʻi ua ou faalogo i le ōi o le fanauga a Isaraelu, o ē ua faapologaina e tagata Aikupito, ma ou manatua ai laʻu feagaiga. 6 “O lea, ia fai atu i le fanauga a Isaraelu, ʻO aʻu o Ieova, ou te faasaʻolotoina outou mai i galuega mamafa a tagata Aikupito, ma laveaʻi outou mai i le nofo pologa iā i latou, ma ou te laveaʻiina foʻi outou i le lima faaloaloa ma faasalaga mataʻutia. 7 E faia outou ma oʻu nuu, ma avea aʻu ma o outou Atua; e tou te iloa ai o aʻu lava o Ieova lo outou Atua, o lē ua faasaʻolotoina outou mai i avega mamafa a Aikupito. 8 Ou te avatu outou i le laueleele na sii ai loʻu lima ma ou tautō ai e avatu iā Aperaamo, Isaako ma Iakopo; ou te avatu iā te outou e fai ma o outou tofi. O aʻu o Ieova.’” 9 Ona tautala atu lea o Mose i le fanauga a Isaraelu e tusa ma ia mea, ae e leʻi faalogo i latou iā Mose ona o le lotovaivai ma le faigatā o le nofo pologa. 10 Ona fetalai mai lea o Ieova iā Mose e faapea: 11 “Ia e alu atu ma e fai atu iā Farao le tupu o Aikupito, e ao ona ia faataga le fanauga a Isaraelu e ō ese mai i lona atunuu.” 12 Ae peitaʻi, ua fai atu Mose iā Ieova e faapea: “Silasila foʻi! e leʻi faalogo le fanauga a Isaraelu iā te aʻu; e faapefea ona faalogo mai Farao iā te aʻu, e faigatā ona ou tautala?” 13 Ae ua fetalai mai pea Ieova iā Mose ma Arona, ina ia la faailoa atu ana poloaʻiga i le fanauga a Isaraelu ma Farao le tupu o Aikupito, ina ia aveese mai le fanauga a Isaraelu mai i le atunuu o Aikupito. 14 O ulu nei o aiga o o latou tamā: O atalii o Reupena le ulumatua a Isaraelu, o Hanoka, o Falu, o Esarona ma Karame. O i latou nei na tupuga mai iā Reupena. 15 O atalii o Simeona, o Iemuelu, o Iaminu, o Oata, o Iakinu, o Soaro ma Sekulo le tama a le fafine Kanana. O i latou nei na tupuga mai iā Simeona.
IULAI 13-19
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | ESOTO 8-9
“Na Faataunuuina ma le lē Iloa e le Tupu Faamaualuga o Farao le Finagalo o le Atua”
(Esoto 8:15) Ua iloa e Farao ua maua e le atunuu le mapusaga, ona ia faamaaa lea i lona loto; ua ia lē faalogo iā i laʻua e pei lava ona fetalai mai ai Ieova.
it-2 1040-1041
Lotomaaa
I feutagaʻiga a Ieova le Atua ma tagata, na ia faatagaina ma le onosaʻi tagata taʻitoʻatasi ma nuu e iai pea, e ui lava ua tatau i ai le oti. (Ke 15:16; 2Pe 3:9) Na tali lelei mai nisi e ala i le gaoioi ina ia maua le alofa mutimutivale o le Atua (Ios 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), ae o nisi ua atili ai ona faamaaa o latou loto e tetee atu iā Ieova ma ona tagata. (Te 2:30-33; Ios 11:19, 20) Talu ai e lē taofia e Ieova tagata mai i le faaalia o le lotomaaa, na ia fetalai ai e na te ʻtuu ai pea i latou e faamaaa o latou loto.’ Pe a ia aumaia le tauimasui i ē e lotomaaa, o le a faaalia ai lona mana tele ma faalauiloa ai lona suafa.—Faatusatusa le Eso 4:21; Ioa 12:40; Ro 9:14-18.
(Esoto 8:18, 19) Ua taumafai ositaulaga e faia faiga faaagaga e faia faapea i a latou faiga lilo faaagaga, ina ia maua mai ai foʻi ni namu, ae ua latou lē mafaia lava. Ua oo atu namu i tagata atoa ma manu. 19 Ona fai mai lea o ositaulaga o ē e faia faiga faaagaga iā Farao: “O le aao o le Atua!” Ae ua maaa pea le loto o Farao, ma ua lē faalogo iā i laʻua e pei lava ona fetalai mai ai Ieova.
(Esoto 9:15-17) E mafai ona ou tuu atu loʻu lima e taia ai oe ma ou tagata i le faamaʻi, ma soloiesea oe mai i lenei lalolagi. 16 Ae o le mea lenei ua ou tuu ai pea oe ia e ola, ina ia ou faaali atu ai iā te oe loʻu mana, ma faailoa atu loʻu igoa i le lalolagi uma. 17 Po o ua e faasausili pea i loʻu nuu i le lē tuu mai o i latou e ō?
it-2 1181 ¶3-5
Amioga leaga
E faaaogā e Ieova le Atua mea e tutupu, i se auala e faataunuu ai e tagata amio leaga lana fuafuaga, e aunoa ma lo latou iloaina. E ui e latou te tetee i le Atua, ae e faaaogā i latou e le Atua i se auala talafeagai e faasaoina ai ana auauna i lo latou faamaoni, ma faapogaia gaoioiga a na tagata amioleaga e aumai lana amiotonu. (Ro 3:3-5, 23-26; 8:35-39; Sl 76:10) O loo faamatalaina lenei manatu i le Faataoto 16:4: “Ua saunia mea uma e Ieova mo lona finagalo, e faapea foʻi lē e amioleaga mo le aso leaga.”
O se faaaʻoaʻoga o lenei manatu o le tupu o Farao, lea na avatu ai e Ieova le faatonuga e auala atu iā Mose ma Arona, ina ia faasaʻoloto tagata Isaraelu na nofo pologa. E leʻi faapogaia e le Atua le leaga o lenei pule o Aikupito, ae na ia faatagaina o ia e faaauau ona ola ma taʻitaʻia atu i tulaga e faapogaia ai Farao e taʻutino, o ia lava o se tagata leaga ma ua tatau i ai le oti. O le fuafuaga a Ieova na ala ai ona faia lenei gaoioiga, o loo faailoa mai i le Esoto 9:16: “O le mea lenei ua ou tuu ai pea oe ia e ola, ina ia ou faaali atu ai iā te oe loʻu mana, ma faailoa atu loʻu igoa i le lalolagi uma.”
O Mala e Sefulu na oo i Aikupito, na taualuga i le faaumatiaina o Farao ma ana ʻautau i le Sami Ulaula, o se faailoaga mataʻina lenā o le mana o Ieova. (Eso 7:14–12:30; Sl 78:43-51; 136:15) Na talanoa ai atunuu i le tele o tausaga mulimuli ane ai, ma na faalauiloa ai le suafa o le Atua i le lalolagi uma. (Ios 2:10, 11; 1Sa 4:8) Pe ana faapea na fasiotia e Ieova Farao a o faagasolo Mala e Sefulu, o le a lē mafai ona iloa lona mana lea e viia ai o ia, ma lea na ia laveaʻia ai Ona tagata.
Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga
(Esoto 8:21) Ae pe afai e te lē tuu mai loʻu nuu e ō, o le a ou faaoo atu iā te oe, i au auauna, i ou tagata ma i totonu o ou fale o lago taufeū; ma o le a matuā tumu ai fale o tagata Aikupito i lago taufeū, atoa ma le laueleele ua nonofo ai i latou.
it-1 878
Lago Taufeū
E lē o mautinoa po o le ā tonu le ituaiga iniseti lea o loo faamatalaina i le upu Eperu o loo i le Tusi Paia e faasino atu i le mala lona fā i Aikupito, ae e leʻi afāina ai tagata Isaraelu na nonofo i Kosena. (Eso 8:21, 22, 24, 29, 31; Sl 78:45; 105:31) O le upu ʽA·rovʹ e mafai ona faaliliuina i le “lago taufeū” (JB, NW, Ro), “aviivii” (Yg), “lago” (AS, KJ, RS), “namu” (AT), ma le “lago mumu” (LXX).
O le upu “lago taufeū” e aofia ai le tele o ituaiga o lago mumu ma utufiti. O utufiti fafine e pipii i paʻu o manu ma tagata ma mimiti o latou toto. E amata mai le utufiti i ni manu ninii e ola i tino o manu ma tagata; e mafai ona aafia ai tagata e nonofo i atunuu vevela. Na matuā mafatia tagata Aikupito ma a latou lafumanu i le mala o lago taufeū, ma e oo ai lava ina feoti.
(Esoto 8:25-27) Mulimuli ane, ona aami lea e Farao o Mose ma Arona ma faapea atu: “Ia ō e fai taulaga i lo outou Atua i lenei atunuu.” 26 A ua fai mai Mose: “E lē mafai ona matou faia faapea, auā o le mea e matou te faia ai le taulaga iā Ieova lo matou Atua o le mea lea e ʻinoʻino i ai tagata Aikupito. Seʻi faapea e matou te faia le taulaga i luma o tagata Aikupito, i le mea e latou te ʻinoʻino i ai; pe e latou te lē fetogia ai iā i matou i maa? 27 E ao ona matou ō i se malaga e tolu aso i le toafa, ma fai ai taulaga iā Ieova lo matou Atua, e pei ona ia fetalai mai ai iā i matou.”
Manatu Tāua Mai le Tusi o Esoto
8:26, 27—Aiseā na faapea atu ai Mose o taulaga a Isaraelu e “inosia e Aikupito”? E tele ituaiga o meaola sa tapuaʻia i Aikupito. O le taʻua o taulaga na faamalosia ma uunaʻia ai Mose e tauanau atu faapea, ia faatagaina Isaraelu e ō atu e fai le taulaga iā Ieova.
Faitau Tusi Paia
(Esoto 8:1-19) Ona fetalai mai lea o Ieova iā Mose: “Ia e alu iā Farao ma e fai atu iā te ia e faapea, ʻO le mea lea ua fetalai mai ai Ieova: “Ia tuu mai loʻu nuu e ō ina ia latou auauna mai iā te aʻu. 2 Pe afai e faaauau ona e musu e faatagaina i latou e ō, o le a faamalaia lou laueleele i rane. 3 O le a anoanoaʻi rane i le Vaitafe o le Naila, e ō mai ma ulu atu i lou fale, i lou potumoe, i lou moega, i fale o au auauna, i luga o ou tagata, i totonu o au ogaumu ma tanoa e palu ai falaoamata. 4 E tuli oso atu rane i ou luga, i luga o ou tagata ma au auauna uma lava.”’” 5 Mulimuli ane, ua fetalai mai Ieova iā Mose: “Ia e fai atu iā Arona, ʻIa faaloaloa lou lima lea e uu ai le tootoo i luga o vaitafe, i alāvai o le Naila ma taufusi ina ia ō aʻe ai rane i le laueleele uma o Aikupito.’” 6 Ona faaloaloa lea e Arona o lona lima i luga o vai o Aikupito, ma ō aʻe ai rane ma ua lilo uma ai le laueleele o Aikupito. 7 Peitaʻi ua faapea foʻi ona faia e ositaulaga o ē e faia faiga faaagaga i a latou faiga lilo faaagaga ma ua ō aʻe ai rane i le laueleele o Aikupito. 8 Ua mavae lea, ona aami lea e Farao o Mose ma Arona ma faapea atu: “Ia oulua ʻaiʻoi atu iā Ieova ia aveese rane mai iā te aʻu ma oʻu tagata, auā ua ou malie e tuu atu le nuu ia latou ō e fai taulaga iā Ieova.” 9 Ona tali mai lea o Mose iā Farao: “I loʻu faaaloalo ou te fai atu ai, ia e taʻu mai po o afea ou te ʻaiʻoi atu ai mo oe, mo au auauna, ma lou atunuu ina ia tapē ai rane o loo iā te oe ma totonu o ou fale. E na o le Vaitafe o le Naila o le a totoe ai rane.” 10 Ua ia fai atu: “O a taeao.” Ua ia tali mai: “O le a faia e tusa ma lau saunoaga, ina ia e iloa ai e leai se isi e tusa ma Ieova lo matou Atua, 11 auā e mou atu rane mai iā te oe, mai i ou fale, mai i au auauna ma ou tagata. E na o le Vaitafe o le Naila o le a totoe ai rane.” 12 Ona ō ese lea o Mose ma Arona mai i luma o Farao, ua ʻaiʻoi atu Mose iā Ieova ona o rane na Ia faaoo iā Farao. 13 Ua faia e Ieova e tusa ma upu a Mose, ma ua amata ona mamate rane i so o se mea ua iai i fale, i lotoā ma fanua. 14 Ua latou faaputu rane, ua oo ina tele lava faaputuga, ma ua elo ai le atunuu. 15 Ua iloa e Farao ua maua e le atunuu le mapusaga, ona ia faamaaa lea i lona loto; ua ia lē faalogo iā i laʻua e pei lava ona fetalai mai ai Ieova. 16 Ona fetalai mai lea o Ieova iā Mose: “Ia fai atu iā Arona, ʻIa faaloaloa lou tootoo ma taia ai le efuefu o le laueleele, ona avea ai lea ma namu i le atunuu atoa o Aikupito.’” 17 Ona la faia lea faapea. Ua faaloaloa e Arona lona lima o loo uu ai le tootoo, ua ia taia ai le efuefu o le laueleele, ma ua oo atu namu i luga o tagata ma manu. Ua avea le efuefu uma o le laueleele ma namu i le atunuu atoa o Aikupito. 18 Ua taumafai ositaulaga e faia faiga faaagaga e faia faapea i a latou faiga lilo faaagaga, ina ia maua mai ai foʻi ni namu, ae ua latou lē mafaia lava. Ua oo atu namu i tagata atoa ma manu. 19 Ona fai mai lea o ositaulaga o ē e faia faiga faaagaga iā Farao: “O le aao o le Atua!” Ae ua maaa pea le loto o Farao, ma ua lē faalogo iā i laʻua e pei lava ona fetalai mai ai Ieova.
IULAI 20-26
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | ESOTO 10-11
“Na Faaalia e Mose ma Arona le Matuā Lototele”
(Esoto 10:3-6) Ona ō atu lea o Mose ma Arona iā Farao ma faapea atu iā te ia: “O le mea lenei ua fetalai mai ai Ieova o le Atua o tagata Eperu, ʻO le ā le umi e te musu ai e gauaʻi mai iā te aʻu? Ia e tuu mai loʻu nuu e ō ina ia latou auauna mai iā te aʻu. 4 Auā afai e te faaauau pea ona lē tuuina mai loʻu nuu e ō, o le a ou aumaia sē akerise i ou laufanua a taeao. 5 O le a ufitia ai le fogāeleele atoa, ma e lē taitai ona iloa atu le laueleele; e ʻaina e nei sē mea uma ua totoe, o mea ia ua iā te outou e leʻi faaleagaina e le uatoʻa, ma e ʻaina foʻi e nei sē o o outou laau uma o loo ola i le laufanua. 6 E tutumu ai foʻi ou fale, o fale o au auauna ma fale uma o Aikupito, i le tele e leʻi iloa muamua e ou tamā ma tamā o ou tamā, talu mai ona latou soifua i le lalolagi seʻia oo mai i le asō.’” Ona ia liliu lea ma alu ese mai iā Farao.
Faaaʻoaʻo iā Iesu—I le Talaʻi ma le Lototele
6 Seʻi manatu foʻi i le lototele o Mose ina ua tautala atu iā Farao, o se pule na vaai i ai e lē o se sui o atua, ae o ia o se atua; ma na manatu i ai o le atalii o Ra, le atua o le lā. I le pei foʻi o isi Farao, e foliga mai na tapuaʻi o ia i lona lava faatusa. O le mea lava na fai atu ai Farao, sa tatau ona faataunuu, ma o lenei tagata malosi toe faamaualuga, ma faaulumalō, e lē masani ona faatonuina o ia e se isi i le mea e ao ona fai. O ia lenei na feagai pea ma le leoleo mamoe agamalu o Mose, e ui e na te leʻi aamia Mose pe fiafia foʻi iā te ia. O le ā sa taʻu atu e Mose o le a tupu iā Farao? O le a oo mai mala mataʻutia. Ma o le ā lana talosaga na fai atu iā Farao? Ia faasaʻoloto mai le faitau miliona o tagata Isaraelu o loo pologa iā Farao, e tuua Aikupito! Pe sa manaʻomia e Mose le lototele? Ioe, sa manaʻomia!—Nu. 12:3; Epe. 11:27.
(Esoto 10:24-26) Ua mavae lea, ona aami lea e Farao o Mose ma fai mai: “Ia outou ō e auauna iā Ieova. E na o a outou mamoe ma povi o le a tuua pea i inei. E mafai ona outou ō ma a outou fanau.” 25 A ua fai atu Mose: “E leai se mea faapena, e ao ona e tuu mai i matou e ave a matou manu e fai ai taulaga ma taulaga mū, auā e ao ona matou faia taulaga iā Ieova lo matou Atua. 26 E matou te ave foʻi a matou lafumanu. E lē tuua se manu e tasi, auā e manaʻomia mai i ia manu ni manu e fai ai la matou tapuaʻiga iā Ieova lo matou Atua, ma e matou te lē iloa po o ā mea matou te fai taulaga ai i le tapuaʻiga iā Ieova seʻiloga ua matou taunuu i ō.”
(Esoto 10:28) Ona fai mai lea o Farao iā te ia: “Ia alu ese loa mai iā te aʻu! Ia e faaeteete! Aua e te toe taumafai e vaai mai iā te aʻu, auā o le aso e te vaai ai iā te aʻu o le a e oti ai.”
(Esoto 11:4-8) Ua faapea atu Mose: “O le mea lenei ua fetalai mai ai Ieova, ʻE tusa o le vaeluapō, ou te alu atu ai i Aikupito, 5 ma o le a feoti ulumatua uma i le atunuu o Aikupito, e amata mai i le ulumatua a Farao, o lē o loo nofo i lona nofoālii, seʻia oo i le ulumatua a le auauna teine, o lē o loo galue i le mea e olo ai saito, ma ulumatua uma a manu. 6 O le a iai le tagiauē i le atunuu atoa o Aikupito, e leʻi faapea lava ona tupu ai muamua, ma o le a lē toe tupu foʻi i le lumanaʻi. 7 Peitaʻi, e lē taitai ona ōu se taʻifau i so o se tagata Isaraelu, e mai i tagata e oo foʻi i manu; ina ia outou iloa ai e mafai e Ieova ona faaeseese tagata Aikupito ma tagata Isaraelu.’ 8 E ō ifo foʻi au auauna uma lava iā te aʻu ma tootutuli ma ifo i le eleele i oʻu luma, ma faapea mai, ʻIa e alu, o oe atoa ma tagata uma lava e usiusitaʻi iā te oe.’ A mavae nei mea, ona ou alu ai lea.” Ona alu ese lea o ia ma le ita tele mai i luma o Farao.
it-2 436 ¶4
Mose
Na manaʻomia le lototele ma le faatuatua e feagai ai ma Farao. E na o le malosi mai iā Ieova ma le auala na gaoioi ai lona agaga paia, na mafai ai e Mose ma Arona ona faataunuu le tofiga na avatu iā i laʻua. Seʻi faaāta le maota o Farao, o le tupu e pito sili ona malosi i le lalolagi i lenā taimi. O loo iai le tupu faamaualuga o Farao, o lē na sili ona malosi ma na ia manatu iā te ia lava o se atua, o loo siʻomia e ana ʻaufaufautua, taʻitaʻiʻau, leoleo, ma ana auauna. Na iai foʻi taʻitaʻi lotu, ositaulaga e faia faiga faaagaga, ma alii sili e tetee atu iā Mose. O tamāloloa uma nei e sili ona malolosi i Aikupito, ma ua latou iai uma i inā e aufaatasi ma Farao e lagolagoina atua o Aikupito. E lē o le taimi muamua lea ua ō atu ai Mose ma Arona i luma o Farao, ae ua atili ai ona faamaaa le loto o Farao, ona na maumauaʻi pea o ia e na te pulea nei pologa Eperu. Ina ua uma ona faailoa atu le mala lona valu, na tuliesea Mose ma Arona mai i luma o Farao. Ae ina ua uma le mala lona iva, na faatonuina i laʻua e aua neʻi toe taumafai e ō atu iā Farao, ina neʻi feoti.—Eso 10:11, 28.
Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga
(Esoto 10:1, 2) Ua fetalai mai Ieova iā Mose: “Ia e alu iā Farao, auā o aʻu, ua ou tuu pea lona loto, ma loto o ana auauna e faamaaaina, ina ia ou tuuina atu aʻu nei faailoga i ona luma, 2 ina ia e folafola atu ma faalogo i ai lou atalii, ma le atalii o lou atalii, i loʻu faapuapuagatiaina o Aikupito ma aʻu faailoga na ou faia iā i latou; ma e tou te iloa ai lava o aʻu o Ieova.”
Molimau Faasaga i Atua Sese
11 A o iai pea Isaraelu i Aikupito, na auina atu ai e Ieova Mose ia Farao ma faapea atu: “Ina ulufale atu ia ia Farao, auā ua ou faamaaa i lona loto ma loto o ana auauna, ina ia ou tuuina atu aʻu nei faailoga i ona luma; ina ia e taʻu atu i taliga o lau fanau atoa ma le fanau a lau fanau, o mea na ou faia i Aikupito, ma aʻu faailoga na ou tuuina atu ai ia te i latou, ina ia outou iloa ai, o aʻu lava o Ieova.” (Esoto 10:1, 2) O le a faamatala atu e tagata Isaraelu na usiusitai i a latou fanau ia galuega matautia a Ieova. Ma o le a faapea foi ona faamatala atu na mea e a latou fanau i ē e fananau mai ia i latou, ma faasolosolo ai lava faapena, mai i lea tupulaga i lea auga tupulaga. Ma o le a faapea ona manatua ai lava pea galuega matautia a Ieova. I aso nei foi, ua iai i mātua le tiute tauave o le molimau atu i a latou fanau.—Teuteronome 6:4-7; Faataoto 22:6.
(Esoto 11:7) Peitaʻi, e lē taitai ona ōu se taʻifau i so o se tagata Isaraelu, e mai i tagata e oo foʻi i manu; ina ia outou iloa ai e mafai e Ieova ona faaeseese tagata Aikupito ma tagata Isaraelu.’
it-1 783 ¶5
Faasaʻolotoina o Isaraelu mai i Aikupito
E ala i se faaaliga mataʻina o le mana o Ieova, na ia faamamaluina ai lona suafa ma laveaʻia Isaraelu. Na taʻitaʻia atu ma le saogalemu e Mose le fanauga a Isaraelu i le Sami Ulaula ma pepese, a o ave e lona tuafafine o Miriama le perofeta fafine le topa i lona lima, faatasi ma isi fafine uma ma a latou topa, ua sisiva ma ua fetaliaʻi ma tamāloloa. (Eso 15:1, 20, 21) Ua vavaeese atoatoa Isaraelu mai i o latou fili. Ina ua latou ō ese mai i Aikupito, e latou te leʻi lamatia i ni mala mai i tagata po o manu; e leʻi ōu foʻi se taʻifau i se tagata Isaraelu pe taumafai e ʻaina i latou. (Eso 11:7) E ui e lē o taʻua i le tala o loo i le Esoto pe na ō atu Farao ma lana ʻautau i le Sami Ulaula ma faaumatia ai, ae ua taʻua i le Salamo 136:15 ʻna lafoina e Ieova Farao ma lana ʻautau i totonu o le Sami Ulaula.’
Faitau Tusi Paia
(Esoto 10:1-15) Ua fetalai mai Ieova iā Mose: “Ia e alu iā Farao, auā o aʻu, ua ou tuu pea lona loto, ma loto o ana auauna e faamaaaina, ina ia ou tuuina atu aʻu nei faailoga i ona luma, 2 ina ia e folafola atu ma faalogo i ai lou atalii, ma le atalii o lou atalii, i loʻu faapuapuagatiaina o Aikupito ma aʻu faailoga na ou faia iā i latou; ma e tou te iloa ai lava o aʻu o Ieova.” 3 Ona ō atu lea o Mose ma Arona iā Farao ma faapea atu iā te ia: “O le mea lenei ua fetalai mai ai Ieova o le Atua o tagata Eperu, ʻO le ā le umi e te musu ai e gauaʻi mai iā te aʻu? Ia e tuu mai loʻu nuu e ō ina ia latou auauna mai iā te aʻu. 4 Auā afai e te faaauau pea ona lē tuuina mai loʻu nuu e ō, o le a ou aumaia sē akerise i ou laufanua a taeao. 5 O le a ufitia ai le fogāeleele atoa, ma e lē taitai ona iloa atu le laueleele; e ʻaina e nei sē mea uma ua totoe, o mea ia ua iā te outou e leʻi faaleagaina e le uatoʻa, ma e ʻaina foʻi e nei sē o o outou laau uma o loo ola i le laufanua. 6 E tutumu ai foʻi ou fale, o fale o au auauna ma fale uma o Aikupito, i le tele e leʻi iloa muamua e ou tamā ma tamā o ou tamā, talu mai ona latou soifua i le lalolagi seʻia oo mai i le asō.’” Ona ia liliu lea ma alu ese mai iā Farao. 7 Ua mavae lea, ona fai mai lea o auauna a Farao iā te ia: “O le ā le umi e avea ai lenei tagata ma mailei iā i tatou? Ia tuu atu tagata e ō ina ia latou auauna iā Ieova lo latou Atua. Pe e te leʻi silafia ea ua faatamaʻia Aikupito?” 8 Ona toe aami lea e Farao o Mose ma Arona ma ua ia faapea mai iā i laʻua: “Ia outou ō ma auauna iā Ieova lo outou Atua. O ai tonu lava e ō?” 9 Ua tali atu Mose: “E matou te ō ma o matou tagata talavou ma tagata matutua. E matou te ō foʻi ma o matou atalii ma afafine, o a matou mamoe ma povi, auā matou te faia se tausamiga iā Ieova.” 10 Ua ia fai mai iā i laʻua: “Ia faapea ona iai Ieova iā te outou, pe afai ou te tuuina atu outou e ō ma a outou fanau! E leai, e manino mai o loo outou fuafuaina se mea leaga. 11 E leai lava! Ia ō outou o tane matutua ma auauna iā Ieova, auā o le mea lenā ua outou mananaʻo e faataunuu.” Ona tuliese lea o i laʻua mai i luma o Farao. 12 Ona fetalai mai lea o Ieova iā Mose: “Ia faaloaloa lou lima i luga o le laueleele o Aikupito, ina ia ō mai ai i luga sē akerise i le laueleele o Aikupito, ma ʻai laau uma o le fanua, o mea uma ua totoe mai i le uatoʻa.” 13 Ona faaloaloa loa lea e Mose o lona tootoo i luga o le laueleele o Aikupito, ma ua faapogaia e Ieova se matagi mai i sasaʻe e agi mai i luga o le laueleele i lea aso atoa ma le pō atoa. Ua oo i le taeao ona aumaia lea e le matagi mai i sasaʻe o sē akerise. 14 Ua lolofi mai sē akerise i le laueleele atoa o Aikupito, ma nonofo i le atunuu atoa o Aikupito. Ua fai ma faafitauli tugā nei sē akerise. E leʻi iai lava muamua ni sē akerise e tusa ma ia sē akerise, ma o le a lē toe oo mai faapea i se taimi i le lumanaʻi. 15 Ua ufitia uma ai le fogāeleele atoa, ma ua pogisa ai le atunuu; ua ʻai e nei sē akerise laau uma o le fanua ma fua uma o laau ia na totoe mai i le uatoʻa; ua lē toe iai ni mea lanu meamata i laau po o vao o le fanua i le atunuu atoa o Aikupito.
IULAI 27–AOKUSO 2
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA | ESOTO 12
“Le Tāua o le Paseka mo Kerisiano”
(Esoto 12:5-7) E tatau ona matuā lelei la outou manu poʻa, e tasi le tausaga le matua. Ia outou filifilia mai se tamaʻi mamoe poʻa po o se tamaʻi ʻoti. 6 Ia tausia ai pea seʻia oo i le aso lona sefulu fā o lenei masina, ona fasia lea o ia manu e le faapotopotoga atoa o Isaraelu i le afiafipō. 7 Ia latou ave le toto ma sausau i pou e lua o le faitotoʻa, ma pou faalava i luga o le mea e ulufale atu ai, i fale ia latou te aai ai i le manu.
“E te Olioli ai Lava”
4 Na maliu Iesu iā Nisani 14, 33 T.A. I tuā i Isaraelu, sa avea Nisani 14 ma aso fiafia tele e faamanatu ai le Paseka. O le aso lenā i tausaga taʻitasi, e aai faatasi ai aiga i se taumafataga lea e aofia ai ma se tamaʻi mamoe e sao ona lelei. O inā sa latou toe manatua ai le toto o se tamaʻi mamoe lea sa faaaogā mo le laveaʻiina o ulumatua uma a Isaraelu, a o fasiotia e le agelu ulumatua uma a Aikupito i le pō o Nisani 14, 1513 T.L.M. (Esoto 12:1-14) O le tamaʻi mamoe o le Paseka sa faaata mai ai Iesu, o lē na taʻua e Paulo e faapea: “O Keriso la tatou paseka ua fasia mo i tatou.” (1 Korinito 5:7) I le faapei o le toto o le tamaʻi mamoe o le Paseka, ua faapena foʻi i le toto maligi o Iesu ona saunia ai le faaolataga mo tagata e toʻatele.—Ioane 3:16, 36.
(Esoto 12:12, 13) Ou te ui ane i le atunuu o Aikupito i lenā pō ma taia ulumatua uma o le atunuu o Aikupito, e mai i tagata e oo lava i manu; ma ou te faaoo atu faasalaga i atua uma o Aikupito. O aʻu o Ieova. 13 E fai le toto ma faailoga iā te outou i fale o loo outou iai; e ao ona ou vaai i le toto ma sopoloa iā te outou, ma e lē oo le mala e fano ai iā te outou, pe a ou taia le atunuu o Aikupito.
it-2 583 ¶6
Paseka
O nisi vala o le faamanatuina o le Paseka na faataunuuina iā Iesu. O se tasi o faataunuuga, o le toto na sausauina ai fale o tagata Isaraelu i Aikupito, lea na faasaoina ai a latou ulumatua uma mai i le faaumatiaina e le agelu. Na taʻua e Paulo Kerisiano faauuina o le faapotopotoga o ulumatua (Epe 12:23), ma o Keriso o lē e laveaʻia i latou e ala i lona toto. (1Te 1:10; Epe 1:7) E lē tatau ona gauia se ivi o le mamoe mo le Paseka. Na valoia e lē gauia se ivi o Iesu, ma na faataunuuina i lona maliu. (Sl 34:20; Ioa 19:36) O lea, o le Paseka lea na tausia e tagata Iutaia mo le tele o senituri, o se tasi o mea na iai i le Tulafono lea na saunia le ata o mea i le lumanaʻi, sa faasino atu iā Iesu Keriso, “o le Tamaʻi Mamoe a le Atua.”—Epe 10:1; Ioa 1:29.
(Esoto 12:24-27) “Ia outou tausia lenei poloaʻiga, o oe ma ou atalii mo se taimi umi lava. 25 Pe a outou oo i le laueleele o le a foaʻiina mai e Ieova iā te outou, e pei ona ia fetalai mai ai, ia outou tausi i lenei vala o le tapuaʻiga. 26 Pe a fesili mai o outou atalii iā te outou, ʻO le ā le uiga o lenei vala o le tapuaʻiga iā te outou?’ 27 ona outou tali atu lea, ʻO le taulaga o le paseka iā Ieova, o lē na sopoloa i fale o tagata Isaraelu i Aikupito ina ua ia faaoo le malaia i tagata Aikupito, ae faasaoina o tatou aiga.’” Ona punonou lea o le nuu ma faapaʻuʻū faō.
ʻIa Fai Lenei ma Faamanatuga iā te Outou’
13 Sa aʻoaʻo e mātua Isaraelu a latou fanau mai lea tupulaga i lea tupulaga, i lesona tāua e faatatau i le Paseka. O se tasi o na lesona, e mafai e Ieova ona puipuia ona tagata tapuaʻi. Na aʻoaʻoina ai e fanau, o Ieova o le Atua soifua e manatu mamafa i ona tagata, ma puipuia i latou. Na faamaonia lenā vala i lona faasaoina o ulumatua o Isaraelu, “ina ua ia faaoo le malaia i tagata Aikupito.”
14 E lē o toe faatonuina mātua Kerisiano i aso nei e aʻoaʻo fanau e faatatau i le uiga o le Paseka. Ae po o e aʻoaʻoina lau fanau i le lesona lenei mai i le Paseka, e mafai e Ieova ona puipuia ona tagata? Po o iloa mai e lau fanau lou talitonu maumauaʻi, o loo puipuia pea e Ieova ona tagata i aso nei? (Sala. 27:11; Isa. 12:2) Ia aʻoaʻo atu lenā lesona i fanau e ala i se talanoaga māfana, ae aua le faia e pei o se lauga. O lenā lesona, o le a atili maufaatuatuaina ai e lou aiga Ieova.
Saʻiliʻiliga Loloto mo ʻOa Faaleagaga
(Esoto 12:12) Ou te ui ane i le atunuu o Aikupito i lenā pō ma taia ulumatua uma o le atunuu o Aikupito, e mai i tagata e oo lava i manu; ma ou te faaoo atu faasalaga i atua uma o Aikupito. O aʻu o Ieova.
it-2 582 ¶2
Paseka
O Mala e Sefulu na oo iā Aikupito e faamaonia ai le faasalaga faasaga i atua o Aikupito, aemaise le mala lona sefulu lea na fasiotia ai ulumatua uma. (Eso 12:12) Talu ai o le mamoe poʻa o se mea paia i le atua o Ra, na avea ai le sausauina o faitotoʻa o o latou fale i le toto o le mamoe o le Paseka, o se gaoioiga lē faaaloalo i le vaai a tagata Aikupito. Sa avea foʻi le povi poʻa o se mea paia, ma na avea le fasia o povi poʻa ulumatua o se gaoioiga faatigā i le atua o Osiris. Sa faaaloalogia Farao o se atalii o le atua o Ra. O le fasiotia o le ulumatua a Farao, na faaalia ai le leai o se malosi o le atua o Ra ma Farao.
(Esoto 12:14-16) “ʻIa fai lea aso ma faamanatuga iā te outou, ia outou tausia o se tausamiga iā Ieova i o outou tupulaga o loo mulimuli mai. E ao ona outou tausia pea, auā o se tulafono lea mo outou. 15 E fitu aso tou te aai ai i falaoa e lē faafefeteina. O le aso muamua tou te aveese ai le paluga ua fefete mai i o outou fale, auā o le a fasiotia so o se tasi i Isaraelu e ʻai i se mea ua faafefete, e mai i le aso muamua seʻia oo i le aso lona fitu. 16 I le aso muamua e tou te faia ai se tauaofiaga paia, ia faia foʻi i le aso lona fitu se tauaofiaga paia. E lē faia ai ni galuega i ia aso. E pau le mea e tou te faia, o le saunia o meaʻai ia lava mo tagata taʻitoʻatasi.
it-1 504 ¶1
Tauaofiaga
O se vala na tutasi ai nei “tauaofiaga paia,” ona sa leʻi faatagaina tagata e faia se galuega mamafa. O se faaaʻoaʻoga, i le aso muamua ma le aso lona fitu o le Tausamiga o Falaoa e lē Faafefeteina, na faia ai “tauaofiaga paia” lea na fetalai ai Ieova: “E lē faia ai ni galuega i ia aso. E pau le mea e tou te faia, o le saunia o meaʻai ia lava mo tagata taʻitoʻatasi.” (Eso 12:15, 16) Peitaʻi a o faagasolo nei “tauaofiaga paia” na galulue ositaulaga e ofo atu taulaga iā Ieova (Le 23:37, 38), ae e leʻi solia ai le faatonuga na avatu e faatatau i le faia o galuega masani i aso taʻitasi. O nei faatasiga e lē o ni taimi e ō mai tagata e nofonofo ai, ae o ni taimi e maua ai aogā faaleagaga. I le aso Sapati, na feiloaʻi ai tagata mo le tapuaʻiga ma maua ai faatonuga. E latou te maua ai aogā mai i le faitau i le lautele ma le faamatalaina o le Afioga a le Atua, e pei ona faitauina i sunako. (Ga 15:21) E lē faia e tagata ni galuega mamafa i le aso Sapati po o isi “tauaofiaga paia,” ae e latou te uaʻi atoatoa i le faia o tatalo ma manatunatu loloto i Lē na foafoaina mea ma lona finagalo.
Faitau Tusi Paia
(Esoto 12:1-20) Ua fetalai mai Ieova iā Mose ma Arona i le atunuu o Aikupito: 2 “E avea lenei masina iā te outou ma uluaʻi masina. O le masina muamua lava lea o le tausaga iā te outou. 3 Ia fai atu i le faapotopotoga uma o Isaraelu, ʻI le aso lona sefulu o lenei masina, ia taʻitasi aiga mai i le ʻauaiga ona aumai se tamaʻi mamoe, o le aiga ma le tamaʻi mamoe. 4 Ae afai e toʻaitiiti le aiga e lē uma sa latou tamaʻi mamoe, ona ia faasoa atu lea i lona tuaoi e lata ane ua sau i lona fale e tusa ma le faitau aofaʻi o tagata; ia vaevae le tamaʻi mamoe e tusa ma le aofaʻiga o tagata e aai ai. 5 E tatau ona matuā lelei la outou manu poʻa, e tasi le tausaga le matua. Ia outou filifilia mai se tamaʻi mamoe poʻa po o se tamaʻi ʻoti. 6 Ia tausia ai pea seʻia oo i le aso lona sefulu fā o lenei masina, ona fasia lea o ia manu e le faapotopotoga atoa o Isaraelu i le afiafipō. 7 Ia latou ave le toto ma sausau i pou e lua o le faitotoʻa, ma pou faalava i luga o le mea e ulufale atu ai, i fale ia latou te aai ai i le manu. 8 “ʻE ao ona latou aai i le aano o manu i lea pō. E tatau foʻi ona tunu i le afi, faatasi ma falaoa e lē faafefeteina ma fualaau ʻaina oona. 9 Aua neʻi ʻaina mata pe faapuna, pe saka i le vai, ae ia tunu i le afi, o lona ulu, o ona vae atoa ma ona totoga. 10 E lē tatau ona outou faatotoe se mea seʻia oo i le taeao, afai o le a iai se mea e totoe i le taeao, ia outou susunu i le afi. 11 Ia faapea ona outou aai ai, ia fusia o outou puimanava, ia see o outou seevae, ia uu o outou tootoo i o outou lima; ma ia faavave ona outou aai. O le paseka lea iā Ieova. 12 Ou te ui ane i le atunuu o Aikupito i lenā pō ma taia ulumatua uma o le atunuu o Aikupito, e mai i tagata e oo lava i manu; ma ou te faaoo atu faasalaga i atua uma o Aikupito. O aʻu o Ieova. 13 E fai le toto ma faailoga iā te outou i fale o loo outou iai; e ao ona ou vaai i le toto ma sopoloa iā te outou, ma e lē oo le mala e fano ai iā te outou, pe a ou taia le atunuu o Aikupito. 14 “ʻIa fai lea aso ma faamanatuga iā te outou, ia outou tausia o se tausamiga iā Ieova i o outou tupulaga o loo mulimuli mai. E ao ona outou tausia pea, auā o se tulafono lea mo outou. 15 E fitu aso tou te aai ai i falaoa e lē faafefeteina. O le aso muamua tou te aveese ai le paluga ua fefete mai i o outou fale, auā o le a fasiotia so o se tasi i Isaraelu e ʻai i se mea ua faafefete, e mai i le aso muamua seʻia oo i le aso lona fitu. 16 I le aso muamua e tou te faia ai se tauaofiaga paia, ia faia foʻi i le aso lona fitu se tauaofiaga paia. E lē faia ai ni galuega i ia aso. E pau le mea e tou te faia, o le saunia o meaʻai ia lava mo tagata taʻitoʻatasi. 17 “ʻIa outou tausi i le tausamiga o falaoa e lē faafefeteina, auā o lea aso ou te aumai ai a outou ʻautau mai i le atunuu o Aikupito. Ia outou tausia lenei aso e fai ma tulafono mo se taimi umi, i o outou tupulaga o loo mulimuli mai. 18 O le masina muamua, i le afiafipō o le aso sefulu fā o le masina, e tou te aai ai i le falaoa e lē faafefeteina seʻia oo i le afiafipō o le aso lona lua sefulu tasi o lea masina. 19 O aso e fitu, aua neʻi maua i o outou fale se paluga ua fefete, auā o so o se tasi e tofo i se mea faafefete, e tusa lava po o ia o se tagata aumau po o se tagatānuu, e ao ona fasiotia ma aveese mai i le faapotopotoga o Isaraelu. 20 E sā ona outou aai i se mea ua faafefeteina. E na o falaoa e lē faafefeteina e tou te aai ai i mea uma tou te nonofo ai.’”