Lomiga mo le Polokalame mo le Sauniga o le Faiva ma le Olaga Faa-Kerisiano
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
SETEMA 1-7
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA FAATAOTO 29
Ia Teena Aganuu ma Talitonuga e Lē Faale-Tusi Paia
wp16.06 6, pusa
Vaaiga e Faatatau i Ē o Loo i le Lagi e lē Vaaia
E pei o pagota ua lokaina i filifili, ua faapena foʻi ona pulea olaga o le faitau miliona o tagata i faiga faataulāitu ma le fefefe i agaga leaga. E latou te faaaogā asoa ma isi mea, faapea vai faataulāitu e puipuia ai i latou. Ae e lē manaʻomia ona e faia na mea. Ua aumaia i le Tusi Paia nei upu faamāfanafanaloto: “E silasila solo fofoga o Ieova i le lalolagi uma, ina ia faaali atu lona malosi iā i latou e atoatoa o latou loto iā te ia.” (2 Nofoaiga a Tupu 16:9) O le a puipuia oe e Ieova le Atua moni, o lē e sili atu lona malosi nai lo o Satani, pe afai e te faatuatua iā te Ia.
Ina ia maua le puipuiga a Ieova, e manaʻomia ona e aʻoaʻoina mea e finagalo i ai o ia ona faatino lea. O se faaaʻoaʻoga, i le uluaʻi senituri na aoina ma susunu ai e Kerisiano i le aai o Efeso a latou tusi uma sa iai faiga faataulāitu. (Galuega 19:19, 20) I se tulaga talitutusa, ina ia e maua le puipuiga a le Atua e tatau ona e faatamaʻia asoa, tusi faataulāitu ma so o se mea e fesootaʻi i faiga faatemoni.
Ia Lagolagoina le Upu Moni e Faatatau i le Oti
13 Pe a e lē mautinoa e faatatau i se agaifanua po o se aganuu, ia tatalo iā Ieova ma talosaga i ai mo le atamai. (Faitau le Iakopo 1:5.) Ia faia foʻi ni au saʻiliʻiliga i a tatou lomiga. Pe a manaʻomia, ia talanoa atu foʻi i toeaina i lau faapotopotoga. E latou te lē taʻuina atu iā te oe le mea e fai, ae e latou te faasino atu taʻiala mai i le Tusi Paia, e pei ona tatou talanoaina. O le faia o nei vala, o le a toleniina ai lou “mafaufau” lea e fesoasoani iā te oe ina ia ʻiloa ai le mea saʻo ma le mea sesē.’—Epe. 5:14.
“Ou te Savali i Lau Upu Moni”
12 Tū ma aganuu e lē faale-Tusi Paia. E ono taumafai o tatou tauaiga, ē e faigaluega ma aʻoʻoga faatasi, ina ia uunaʻia i tatou e auai i aso faamanatu. E faapefea ona tatou teena le aafia i aganuu ma aso faamanatu e lē faamamaluina ai Ieova? E ala lea i lo tatou manatuaina pea o le silafaga a Ieova i na tū ma aganuu. Ia toe autalu manatu na taʻua i a tatou lomiga e faatatau i le amataga o na aso mālōlō. Pe a fai ma iloilo māfuaaga faale-Tusi Paia e tatou te lē auai ai i na aso faamanatu, o le a tatou mautinoa ai o loo tatou savavali i le ala “e fiafia i ai le Alii.” (Efe. 5:10) O le faatuatuaina o Ieova ma lana Afioga o le a puipuia ai i tatou mai i le “fefe i tagata.”—Faata. 29:25.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
it “Taufaasee” ¶1
Taufaasee
O le taufaasee, o le avatu lea o se faamālō e faafoliga pe e lē moni, po o le soona faasilisilia ma viiviia o se tasi. O lenā uiga e lē o se atamai mai i lugā ae o le atamai o le lalolagi. E atagia mai ai uiga manatu faapito, faatagāfai, ma le faailoga tagata. (Ia 3:17) E mafai ona faasesēina ai le tagata o loo fai atu i ai faamatalaga taufaasee, ma o le a manatu ai e tāua o ia ma faafefeteina ai i le faamaualuga. Ae i le isi itu, e faia e se tagata ni tala taufaasee ina ia fiafia mai ai isi iā te ia, maua ai ana meafaitino, ma viiviia ai o ia. E tai pei ua ia tuu ai le isi tagata i se mailei. (Fat 29:5). O le lē faamaoni, pepelo, soona faasilisilia ma viiviia o isi, ma le maileia o se tasi ina ia faaalia le faamaualuga, e lē fiafia i ai le finagalo o le Atua.—2Ko 1:12; Ka 1:10; Efe 4:25; Ko 3:9; Fal 21:8.
SETEMA 8-14
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA FAATAOTO 30
“Aua E te Tuu Mai iā te Aʻu le Mativa po o le Mauʻoa”
E Faapefea Ona Tatou Maua le Fiafia Moni?
10 O le mea moni, e tatou te manaʻomia tupe ma e tatou te maua ai sina puipuiga. (Fai. 7:12) Ae pe e mafai ona fiafia moni se tasi pe afai e maua na o tupe e tausia ai ona manaʻoga moni? Ioe, e mafai. (Faitau le Failauga 5:12.) Na tusi Akuru le atalii o Iake: “Ia aua neʻi oʻu matuā mativa po o ou te matuā tamaoaiga. Ia ou ʻai tau lava o meaʻai e tatau mo aʻu.” E faigofie ona tatou malamalama i le māfuaaga e leʻi manaʻo ai o ia e aafia i le matuā mativa. E pei ona ia taʻua atili, e leʻi manaʻo ina ia faaosoosoina o ia ina ia gaoi, ona e faalumaina ai le Atua. Ae aiseā na tatalo ai o ia ina ia aua neʻi matuā tamaoaiga? Na ia faapea mai: “Neʻi oʻu maʻona ma ou faafitia oe ma faapea ane: ʻO ai ea Ieova?’” (Faata. 30:8, 9) Atonu e mafai ona e mafaufau i nisi e tuu o latou faatuatuaga i a latou ʻoa nai lo o le Atua.
11 E lē mafai e i latou e mananaʻo tele i tupe ona faafiafiaina le finagalo o le Atua. Na fetalai Iesu: “E lē mafai ona pologa se tasi i ni matai se toʻalua, auā e ʻinoʻino o ia i le tasi ae alofa atu i le isi, pe e pipii atu i le tasi ae manatu faatauvaa i le isi. E lē mafai ona e pologa i le Atua atoa ma ʻOa.” Na ia faatomua lenā faamatalaga e ala i le faapea mai: “Aua tou te toe faaputuina mo outou ʻoa o le lalolagi, auā o loo iai mogamoga ma le ʻele e faaumatia ai, o loo iai foʻi tagata gāoi e osofaʻi atu ma gaoia. A ia outou faaputu ʻoa i le lagi e lē o iai ni mogamoga po o le ʻele e faaumatia ai, e leai foʻi ni tagata gāoi e osofaʻi atu ma gaoia.”—Mata. 6:19, 20, 24.
12 Ua iloa e le toʻatele ua faafaigofie o latou olaga, e lē gata ua sili atu lo latou fiafia ae ua tele foʻi le taimi e auauna ai iā Ieova. E nofo Jack i le Iunaite Setete, ma na ia faatau ese lona fale telē ma lana pisinisi talu ai sa ia iloa, o le a mafai ai ona ia paeonia faatasi ma lana avā. Na ia faapea mai: “E leʻi faigofie le tuua o lo ma fale matagofie ma lo ma fanua i le atunuu. Peitaʻi mo le tele o tausaga, ou te mānava mai lava ou te lagona le lē fiafia ona o faafitauli i le galuega. Ae e fiafia lava i taimi uma laʻu avā, o se paeonia sauatoa. E faapea mai o ia, ʻO le matuā lelei a o loʻu pule.’ O lea la ua ou paeonia foʻi, ma ua ma galulue uma mo Ieova.”
“Pe e Sili ea Lou Alofa iā te Aʻu Nai lo o Lou Naunau i Nei Mea?”
15 Ua matuā tausinio le toʻatele o tagata i aso nei ia maua āʻega fou, masini fou faaonapōnei, ma isi mea fou. O lea, e ao i Kerisiano taʻitoʻatasi ona iloilo o latou faanaunauga e ala i le fesili ifo: ʻPo o sili atu ona tāua meafaitino iā te aʻu, ma ua alu ai le tele o loʻu taimi e saʻili faamatalaga ma mafaufau e faatatau i taavale fou po o ofu fou, nai lo o le sauniuni mo sauniga a le faapotopotoga? Po ua alu uma loʻu taimi i mea masani o le olaga, a ua faaitiitia le taimi e tatalo ai pe faitau le Tusi Paia?’ Pe afai ua mātauina ua faasilisilia lo tatou naunau i meafaitino nai lo o le alolofa i le Keriso, e tatau la ona tatou manatunatu i fetalaiga nei a Iesu: ʻIa leoleo iā te outou i le manaʻo tele.’ (Luka 12:15) Aiseā na aumaia ai e Iesu lenei lapataʻiga tāua?
16 Na taʻua e Iesu “e lē mafai ona pologa se tasi i ni matai se toʻalua.” Na ia taʻua atili: “E lē mafai ona e pologa i le Atua atoa ma ʻOa.” E lē mafai ona tatou avatu le mea e sili mo Ieova, a o le taimi e tasi o loo tatou matuā naunau i meafaitino. Aiseā? Auā na fetalai Iesu o le a tatou ʻʻinoʻino i le tasi ae alofa atu i le isi,’ pe e “pipii atu i le tasi ae manatu faatauvaa i le isi.” (Mata. 6:24) O i tatou uma lava o tagata e lē lelei atoatoa, ma e manaʻomia ona tatou tauivi e teena “tuʻinanau o le tino,” e aofia ai le manaʻo tele i meafaitino.—Efe. 2:3.
17 O tagata e faaletino o latou mafaufauga, e faigatā ona latou atiaʻe se vaaiga paleni i meafaitino. Aiseā? Talu ai ua pogisa la latou vaaiga faaleagaga. (Faitau le 1 Korinito 2:14.) Pe a amata ona lē lelei lo latou tomai e mafaufau ai, o le a atili ai ona faigatā ona latou faaeseese le mea e saʻo mai i le mea e sesē. (Epe. 5:11-14) O le iʻuga, ua lē mafai e nisi ona pulea lo latou manaʻo i meafaitino, o se faanaunauga e lē mafai ona faamalieina. (Fai. 5:10) Peitaʻi, e tatou te lotofaafetai ona e iai se vaifofō o nei mafaufauga faaletino, o le faitauina lea e lē aunoa o le Afioga a le Atua. (1 Pete. 2:2) O le manatunatu loloto o Iesu i upu moni mai i le Atua, na fesoasoani e na te teena ai faaosoosoga. O lo tatou faatatauina foʻi o mataupu silisili o le Tusi Paia, e fesoasoani e tatou te teena ai le manaʻo tele i meafaitino. (Mata. 4:8-10) O le faia faapea, e tatou te faailoa atu ai iā Iesu e sili atu lo tatou alolofa iā te ia nai lo o le naunau i meafaitino.
Le Auala e Ola ai e Tusa ma Mea ua Maua
Faaputu tupe mo se faatau. E ui ina manatu i ai o se faiga tuai, ae o le sefe o tupe auā se mea o manaʻomia, o se auala e sili ona lelei e ʻalofia ai faafitauli tau tupe. O lenei auala ua taofia ai le toʻatele mai le faia o aitalafu ma ona iʻuga lē lelei, e pei o le alu i luga o pasene faaopoopo, ma iʻu ai ina sii le tau o oloa uma. O loo faamatalaina i le Tusi Paia le “atamai” o le loi, ona o le faaputu o ana “meaʻai i le taimi o le seleselega” e faaaogā i le lumanaʻi.—Faataoto 6:6-8; 30:24, 25.
Ia Avea ma Mālō a Ieova e Faavavau!
18 O se mea lelei le fai ma iloilo o tatou manatu e faatatau i tupe. Ia fesili ifo: ʻPe e tele ina ou mafaufau i tupe ma mea e mafai ona faatau ai? Pe afai ou te nonō mai se tupe, pe e faatuai ona ou toe totogi atu ona ou te manatu e tele tupe a lē na nonō mai ai? Pe afai e tele aʻu tupe, pe ou te vaai maulalo ai i isi ma faigatā ona ou faaalia ai le limafoaʻi? Pe afai e tele tupe a isi uso ma tuafāfine, pe ou te manatu ai iā i latou o ni ē e mananaʻo tele i meafaitino? Pe ou te fiafia e faifaimea faatasi ma ē e tele tupe ae faalēano i ē matitiva?’ Ua tatou maua se faaeaga tāua e avea ai ma mālō a Ieova. E mafai ona tatou taofimau i lenā faaeaga, e ala i le ʻalofia o le manaʻo tele i tupe. Pe afai e tatou te faia faapea, e lē tuua lava i tatou e Ieova.—Faitau le Eperu 13:5.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
Ua Vaaia le Poto o Ieova i Ana Foafoaga
11 O le isi meaola laʻitiiti e tatou te aʻoaʻo mai ai ni lesona tāua, o le sefanai. (Faitau le Faataoto 30:26.) E tai foliga i se lapiti telē, ae e pupuu ma lapotopoto ona taliga ma e pupuu ona vae. E nofo lenei manu laʻitiiti i vaipanoa papa. E malupuipuia le sefanai ona o le lelei o lana vaai, ma e faigatā ona osofaʻia o ia e ona fili talu ai e nofo latalata i vaipapa ma maa. Na faia le sefanai ia ola faatasitasi ma isi sefanai, ona e olaola lelei ai ma maua ai le puipuiga ma māfanafana ai i le taimi o le taumālūlū
12 O le ā e tatou te aʻoaʻo mai i le sefanai? Muamua, mātau foʻi, e mataala tele lenei manu ina neʻi teʻi ua osofaʻia o ia. Ona e masau lana vaai, e vaavaai pe iloa mamao atu ni ona fili, ma e nofo faalatalata i vaipapa ma maa ina ia malupuipuia ai. E faapena foʻi i tatou, e ao ona tatou mataala faaleagaga ina ia mafai ona iloa atu lamatiaga mai le lalolagi a Satani. Na timaʻi mai le aposetolo o Paulo i Kerisiano: “Ia faaauau ona outou mafaufau lelei ma ia mataala. O loo fealuaʻi lo outou fili, o le Tiapolo lea, e pei o se leona o loo tagi leotele, e saʻili se tasi e na te foloina.” (1 Pete. 5:8) A o iai Iesu i le lalolagi, na tumau pea ona ia mataala, i le leoleoina lea o ia mai tofotofoga uma a Satani e gausia Lona faamaoni. (Mata. 4:1-11) Sa faataatia e Iesu se faaaʻoaʻoga lelei mo ē o loo mulimuli iā te ia!
13 O se tasi o fesoasoani e tatou te mataala ai, o le faaaogā lelei lea o le puipuiga faaleagaga o loo tatou maua mai iā Ieova. E lē tatau ona tatou faatamala i le suʻesuʻeina o le Afioga a le Atua ma le auai i sauniga. (Luka 4:4; Epe. 10:24, 25) E lē gata i lea, e pei lava ona fiafia le sefanai e faatasitasi ma isi sefanai, e faapena foʻi i tatou, e ao ona tatou faatasitasi ma o tatou uso Kerisiano ina ia “fefaalaeiauaʻi” le tasi i le isi. (Roma 1:12) Pe a tatou faaaogā lelei le puipuiga o loo saunia mai e Ieova, ua tatou aufaatasi la ma le faisalamo o Tavita, o lē na tusi e faapea: “O Ieova o loʻu papa ia, ma loʻu ʻolo, ma loʻu faaola; o loʻu Atua, o loʻu papa, ou te faatuatua iā te ia.”—Sala. 18:2.
SETEMA 15-21
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA FAATAOTO 31
Lesona e Aʻoaʻoina Mai i Faatonuga a se Tinā Alofa
Ia Aʻoaʻo Lau Fanau i Amioga Lelei
Aʻoaʻo le mea moni e uiga i feusuaʻiga. E tāua lapataʻiga. (1 Korinito 6:18; Iakopo 1:14, 15) Peitaʻi, e muamua ona taʻua i le Tusi Paia feusuaʻiga o se meaalofa a le Atua, ae e lē o se mailei a Satani. (Faataoto 5:18, 19; Pese a Solomona 1:2) O le taʻu atu i lau fanau talavou na o mea leaga e uiga i feusuaʻiga, o le a sesē ai ma lē faale-Tusi Paia lo latou manatu i le mataupu. Ua taʻua e Korina, o se teine talavou mai i Falani: “E tele ina faamamafa mai e oʻu mātua feusuaʻiga lē mamā, ma na iʻu ai ina sesē loʻu manatu e uiga i feusuaʻiga.”
Ia faamautinoa ua iloa e lau fanau le mea moni e uiga i feusuaʻiga. Ua taʻua e Natia, o se tinā i Mekisikō: “O taimi uma ou te taʻu atu i laʻu fanau talavou, o feusuaʻiga o se mea e matagofie ma o se tulaga masani o le tagata, ma na tuu e Ieova le Atua i tagata ia maua ai le fiafia. Ae e na o se ulugalii ua faaipoipo e mafai ona faia. E mafai ona maua ai le fiafia po o le mafatia, e fua i le auala e tatou te faaaogā ai.”
Talanoa i le Fanau e Faatatau i le ʻAva Malosi
Ia tausolomua e talanoa e faatatau i le mataupu. Ua faapea mai se tamā mai i Peretania e igoa iā Mark: “O le toʻatele o talavou e lē malamalama atoatoa i lenei mataupu. Na ou fesili i loʻu atalii e valu tausaga po o le ā sona manatu e faatatau i le inuina o le ʻava malosi. Na ou talanoa faasamasamanoa i ai, ma na saʻoloto ai e faailoa mai ona manatu.”
O le tele e te talanoa ai i lau fanau e faatatau i le ʻava malosi, o le a latou iloa ai le tāua o lenā mataupu. Pe a talanoa i le fanau i mataupu tāua o le olaga e pei o le saogalemu i luga o le auala ma feusuaʻiga, ia faaaofia ai ma le ʻava malosi, e fua i lo latou matutua.
Ia faataatia se faaaʻoaʻoga lelei. E pei tamaiti o ni meapuʻeata, e latou te puʻeina uma mea e vāai i ai, ma ua faaalia i suʻesuʻega, e sili atu ona telē le taaʻiga a mātua i fanau. O lona uiga, pe a fai ma au masani le inu o le ʻava malosi ina ia faatoʻafilemu ma aveese ai popolega, o le a faia foʻi faapea e lou alo pe a feagai ma popolega o le olaga. O lea, ia avea oe ma faaaʻoaʻoga lelei o le faaaogā ma le faautauta o le ʻava malosi.
Aʻoaʻo Fanau Ina ia Lotomaulalo
Ia faalaeiau lou alo e foaʻi atu. Ia faamaonia atu i lou alo “e sili le fiafia e maua i le foaʻi atu i lo o le talia mai.” (Galuega 20:35) E faapefea? E mafai ona oulua saunia faatasi se lisi o tagata o loo manaʻomia se fesoasoani i le faiga o faatau, se auala mo femalagaaʻiga, po o le faia o se galuega ina ia toe faaleleia ai se mea. Pe a uma, ona oulua ō faatasi lea e fai na galuega. Ia mātau mai e lou alo o loo e fiafia ma faamalieina a o e fesoasoani atu i isi. O lenei auala o le a aʻoaʻoina ai e lou alo le lotomaulalo i se auala e sili ona aogā, e ala lea i le faataatia o se faaaʻoaʻoga.—Mataupu silisili o le Tusi Paia: Luka 6:38.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
Aʻoaʻoga i Taimi o le Tusi Paia
7 I Isaraelu, sa aʻoaʻoina uma e le tamā ma le tinā tamaiti a o laiti lava. (Teuteronome 11:18, 19; Faataoto 1:8; 31:26) I le Dictionnaire de la Bible faa-Falani, na tusia ai e se tagata poto i le Tusi Paia o E. Mangenot e faapea: “O le taimi lava e iloa ai e se tamaitiiti ona tautala, o le taimi lava lena na te aʻoaʻoina ai loa ni fuaiupu mai le Tulafono. E toe faitau atu e lona tinā le fuaiupu; pe a ia taulotoina, ona ia toe taʻu atu foi lea o se isi fuaiupu. Mulimuli ane, ona tuu atu loa lea i tamaiti o mau ua uma ona tusia o fuaiupu ua uma ona latou taulotoina. O le auala lena na mafai ai ona latou iloa faitau, ma ina ua latou matutua, sa mafai ona faaauauina a latou aʻoaʻoga faalelotu e ala i le faitauina ma mafaufau loloto i le tulafono a le Alii.”
8 Ua faaalia i lenei mea faapea o le auala autū sa faaaogāina, o le aʻoaʻoina lea o mea e ala i le taulotoina. O mea na aʻoaʻoina e faatatau i tulafono a Ieova ma ana feutagaʻiga ma ona tagata, sa tatau ona goto ifo i le loto. (Teuteronome 6:6, 7) Sa tatau ona latou mafaufau loloto i ai. (Salamo 77:11, 12) Ina ia fesoasoani i talavou ma tagata matutua e taulotoina mea, sa faaaogāina ai le tele o auala eseese e taulotoina ai. Sa aofia ai i nei mea le tusia o solo i le faasologa faaalafapeti, e amata fuaiupu taitasi i se mataitusi ese i se faiga faaalafapeti (e pei ona iai i le Faataoto 31:10-31); o solo (o upu e tutusa mataitusi e amata ai pe tutusa foi faaleoga); ma le faaaogāina o fuainumera e pei o na e faaaogā i le vaega mulimuli o le Faataoto mataupu e 30. E mālie lava, ona i le Kalena faa-Kasera, o se tasi lea o faaaʻoaʻoga ua sili ona leva o tusitusiga faa-Eperu anamua, ua manatu i ai nisi tagata āʻoga e faapea, o se tusi e aʻoaʻo ai le taulotoina o mea e se tamaitiiti aʻoga.
SETEMA 22-28
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA FAILAUGA 1-2
Ia Faaauau Ona Toleni le Isi Tupulaga
“Ia E Tuuina Atu na Mea i Tane Faamaoni”
3 O le toʻatele o i tatou e fiafia i o tatou tofiga faaleagaga, ma e mananaʻo ia faaauau ona faia na tofiga. Ae talu mai aso o Atamu, ua faasolo ina matutua tupulaga ma suia i isi tupulaga. (Fai. 1:4) O lea, ua tulaʻi mai ai ni luʻi patino i Kerisiano moni i aso nei. Ua faatuputupulaʻia galuega a tagata o Ieova. A o tatou faatinoina nisi o galuega fou, e tele ina tatou faaaogāina auala fou ma faiga televavave faatekinolosi. O nisi o ē matutua e faigatā ona faamasani i nei auala fou. (Luka 5:39) E tusa lava foʻi pe e lē o le tulaga lenā, ae atonu e sili atu le malolosi o ē e talavou ifo nai lo o ē ua matutua. (Faata. 20:29) O lea, o se gaoioiga alofa ma atamai mo ē ua matutua le toleni o ē e talavou ifo ina ia tauaveina le tele o tiute tauave.—Faitau le Salamo 71:18.
4 E ono lē faigofie i ē o loo i tulaga taʻimua ona faasafua atu ni tiute tauave i ē e talavou ifo. O nisi e popole ona o le a lē toe maua ai o latou faaeaga na tāua iā i latou. E ono popole isi afai e latou lē faatonutonuina mea, o le a lē lelei le auala e faia ai e ē e talavou ifo. E ono manatu nisi e leai so latou taimi e toleni ai isi. Ae i le isi itu, e tatau foʻi i ē e talavou ifo ona onosaʻi pe a lē tele ni tiute tauave e tuuina atu iā i latou.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
it “Failauga” ¶1
Failauga
O le upu Eperu Qo·heʹleth lea e uiga atu i “lē e faapotopotoina tagata,” o loo faamatala mai ai le matafaioi a se tupu i Isaraelu. (Fai 1:1, 12) O le matafaioi a se tupu, o le autasia o tagata tuuina atu o le Atua ina ia tausia pea lo latou faamaoni i le Atua. (1Tu 8:1-5, 41-43, 66) E iloa le lelei o se tupu, pe a ia taʻitaʻia le nuu i le tapuaʻiga iā Ieova. (2Tu 16:1-4; 18:1-6) Na faapotopoto e Solomona i le malumalu tagata Isaraelu, o ē na latou faatasi, ma ē na aumau i Isaraelu. I lenei tusi, na ia taumafai e vavaeese mai tagata o le Atua mai i galuega lē aogā a lenei lalolagi, ae taʻitaʻia atu e auauana i le Atua, o lē ua latou tuuina atu i ai o se nuu. O le upu o loo faaaogā i Tusi Paia faa-Peretania, e mai i le faaliliuga o le upu Qo·heʹleth i le faaliliuga Eleni e taʻua o le Septuagint, o le Ek·kle·si·a·stesʹ. O lona uiga, o “se sui o se faapotopotoga.”
SETEMA 29–OKETOPA 5
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA FAILAUGA 3-4
Ia Faamalosia le Maea Sautuatolu
Ia Faaaogā Tatau Masini Faaonapōnei
● O le faaaogāina tatau o masini faaonapōnei e aogā i le faaipoipoga. O se faataʻitaʻiga, e faaaogāina e nisi tane ma avā masini faaonapōnei e fesootaʻi ai i le aso a o valavala.
“E telē se aogā o le lafoina atu o sina feʻau tusitusia ma faapea atu, ʻOu te alofa tele iā te oe’ pe ʻE lē faagaloina oe i loʻu mafaufau.’”—Jonathan.
● O le lē faaaogāina tatau o masini faaonapōnei, e mafai ona faaleagaina ai le faaipoipoga. O se faataʻitaʻiga, o nisi tagata ua latou faaaogāina i taimi uma a latou masini faaonapōnei ma ua leai ai se taimi e uaʻi atu ai i a latou paaga.
“E mautinoa e iai taimi e fia talanoa mai ai laʻu tane iā te aʻu, pe ana faapea ou te lē faaaogāina soo laʻu telefoni.”—Julissa.
● Ua faapea mai nisi e mafai lava ona latou talanoa lelei ma a latou paaga, ma faaaogā a latou masini feaveaʻi i le taimi e tasi. Ae na faapea mai Sherry Turkle o se tasi e suʻesuʻeina le va fealoaʻi o tagata, “e lē mafai ona fai ni mea se tele i le taimi e tasi.” E manino mai, e lē saʻo le manatu e mafai ona fai le tele o mea i le taimi e tasi. Ae o le mea moni na faapea atili mai o ia, “o le tele o mea e tatou te taumafai e fai i le taimi e tasi, o le leaga foʻi lenā e oo i ai.
“O se faamanuiaga le talatalanoa ma laʻu tane, ae e lē mafai ona tupu lenā mea pe a tele ana mea e fai i le taimi e tasi. O le tele o ana mea e fai i le taimi e tasi, e taʻu mai ai iā te aʻu e sili atu iā te ia le faaaogāina o lana masini feaveaʻi.”—Sarah.
Le manatu tāua: O le auala e te faaaogāina ai faiga faatekinolosi, e mafai ona fesoasoani i lau faaipoipoga pe faaleagaina ai foʻi.
Ia Faaolaola Pea “le Afi Mū Saesae a Ioa”
12 E faapefea ona faaaʻoaʻo ulugalii iā Akula ma Pisila? Seʻi mafaufau i le tele o mea e mafai ona oulua faia faatasi ma lau paaga. Pe e mafai ona oulua faia faatasi o se ulugalii nisi o nei mea, nai lo o le faia e le tagata lava ia? O se faataʻitaʻiga, na talaʻi faatasi Akula ma Pisila. Pe e masani ona oulua faia ni fuafuaga e galulue faatasi i le talaʻiga? Na galulue faatasi foʻi Akula ma Pisila i le faia o feʻau i le fale. Atonu e lē tutusa galuega totogi e lua te galulue ai, ae pe e mafai ona oulua galulue faatasi i le faia o feʻau i le fale? (Fai. 4:9) Pe a oulua pulupululima faatasi i le faia o se galuega, o le a pei ai oulua o se ʻau e galulue faatasi ma maua ai le avanoa e fetalanoaaʻi ai. Ua silia i le 50 tausaga talu ona faaipoipo Robert ma Linda. Ua faapea mai Robert: “O le mea moni, e lē tele se taimi e ma te tafafao faatasi ai. Ae pe a ou fufuluina ipu ae solo e laʻu avā, pe ou te vele vao ae alu atu ma fesoasoani iā te aʻu, ou te lagona ai le fiafia. O le ma galulue faatasi, e atili ai ona ma māfana ma faamalosia atili ai le alofa o le tasi i le isi.”
13 Peitaʻi ia manatua, e lē faapea a nonofo faatasi ona otometi ai lea ona māfana le tasi i le isi. Ua faapea mai se avā mai i Pasili: “I aso nei, ua tele mea e tosina ese ai, ma e ono faigofie ai ona manatu o loo faifaimea faatasi i le tele o taimi ona o loo nonofo faatasi. Na ou iloa ai e iai isi mea e manaʻomia ona fai, nai lo o le tau ina nonofo faatasi. E manaʻomia foʻi ona ou uaʻi atu i manaʻoga o laʻu paaga.” Mātau mea na faia e Bruno ma lana avā o Tays, ina ia uaʻi atu ai le tasi i le isi. Ua faapea mai Bruno: “Pe a ma faatasitasi i taimi e ma te avanoa ai, e tuu ese ma telefoni ae ma talatalanoa fiafia.”
14 Ae e faapefea pe afai e lua te lē fiafia e faifaimea faatasi? Atonu e eseese mea e lua te fiafia i ai, pe atonu foʻi e faia e le tasi le mea e ita ai le isi. O le ā e mafai ona oulua faia? Seʻi toe mafaufau i le faataʻitaʻiga i le afi lea na taʻua i le amataga. E lē faapea e tutu loa vave ona mumū. E faasolosolo ona tuu i ai fafie seʻia oo ina malosi le mumū o le afi. I se tulaga talitutusa, aiseā e lē faataʻitaʻi ai ona faaalu sina taimi i aso taʻitasi e faifaimea faatasi ai? Ia faamautinoa e fai le mea e lua te fiafia uma ai, nai lo o se mea e vevesi ai. (Iako. 3:18) O le faia faapea, atonu o le a toe faamalosia ai le alofa o le tasi i le isi.
Ia Faaolaola Pea “le Afi Mū Saesae a Ioa”
3 Ina ia faaolaola pea “le afi mū saesae a Ioa,” e tatau i le tane ma le avā ona galulue e faamalosia la outou faiā ma Ieova. E faapefea i lenā faiā ona fesoasoani i la laʻua faaipoipoga? Pe a faatāua e se ulugalii la latou faiā ma lo la Tamā i le lagi, e vave ona la gaoioi e faatatau ana fautuaga, lea e mafai ona la ʻalofia ma foʻia ai faafitauli e ono māfua ai ona maalili le alofa o le tasi i le isi. (Faitau le Failauga 4:12.) E taumafai malosi foʻi tagata faaleagaga e faaaʻoaʻo iā Ieova ma atiaʻe ona uiga e pei o le agalelei, onosaʻi, ma le lotofaamagalo. (Efe. 4:32–5:1) Pe a faaalia e se ulugalii na uiga, o le a faigofie ai ona faamalosia le alofa i lo laʻua vā. Ua faapea mai se tuafafine e igoa iā Lena, ua silia i le 25 tausaga talu ona faaipoipo: “E faigofie ona e alofa ma faaaloalo i se tagata faaleagaga.”
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
it “Alofa” ¶39
Alofa
“O le Taimi e Alofa Ai.” E tatau ona faaalia le alofa i tagata uma. Peitaʻi e lē tatau ona faaalia atu le alofa iā i latou ua avea ma fili o le Atua, lē alolofa iā te ia, ma ua filifili e mulimuli i se ala sesē. E fiafia Ieova le Atua ma Iesu Keriso i le amiotonu, ae e ʻinoʻino i le amioleaga. (Sl 45:7; Epe 1:9) E lē tatau ona faaalia le alofa iā i latou e matuā ʻinoʻino i le Atua, auā po o le ā lava le tele e faaalia i ai le alofa, e latou te lē tali atu lava i le alofa o le Atua. (Sl 139:21, 22; Isa 26:10) Ua talafeagai ai ona ʻinosia i latou e le Atua, ma e iai le taimi o le a ia gaoioi ai e faaumatia i latou.—Sl 21:8, 9; Fai 3:1, 8.
OKETOPA 6-12
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA FAILAUGA 5-6
Auala e Faaalia ai le Faaaloalo Loloto i lo Tatou Atua Sili
Ia Āva iā Ieova i le Tuuina Atu o le Mamalu
17 E ao ona tatou uaʻi faapitoa i le auala e faaalia ai le mamalu pe a tapuaʻi atu iā Ieova. O loo faapea mai le Failauga 5:1, “Ia e faaeteete i ou vae pe a e alu i le fale o le Atua.” Sa faatonuina Mose ma Iosua e aveesea o la seevae pe a iai i se nofoaga paia. (Eso. 3:5; Iosua 5:15) E ao ona la faia lenei mea e faaalia ai lo la faaaloalo. Sa tatau ona ofuina e ositaulaga Isaraelu ia ofuvae e fai i ie vavae “e ufiufi ai o latou tino.” (Eso. 28:42, 43) Sa avea ma puipuiga ma ʻalofia ai le iloa atu o latou totoga sā a o auauna i le fata faitaulaga. E ao i tagata taʻitoʻatasi o le aiga o le ositaulaga ona tausisia tapulaa a le Atua i tulaga mamalu.
18 O le faamamaluina o le tapuaʻiga, e aofia ai le āva ma le faaaloalo. Ina ia maua le mamalu ma le faaaloalo, e tatau ona tatou gaoioi i se auala faaaloalo. O le mamalu e tatou te faaalia, e tatau ona sili atu nai lo le na ona faafoliga atu po le tau ina fai. E tatau ona sau mai o tatou loto, lea o loo silasila i ai le Atua. (1 Samu. 16:7; Faata. 21:2) E tatau ona avea le mamalu ma vaega o i tatou ma aafia ai o tatou amio, uiga, faiā ma isi, e oo foʻi i le auala tatou te mafaufau ai lava iā i tatou lava. O lea la, e tatau ona atagia atu lo tatou mamalu i taimi uma, iā tatou tala ma gaoioiga. Pe a oo mai i ā tatou amio, va fealoaʻi ma isi, ma le auala e fai ai o tatou laʻei ma teuga, tatou te teulotoina upu a le aposetolo o Paulo: “Ua matou lē faia se mea e tausuai ai, ina ia aua neʻi taʻuleagaina la matou galuega; ae i mea uma ua matou faailoa atu ai i matou o ni auauna a le Atua.” (2 Kori. 6:3, 4) E tatou te “faamamaluina i mea uma lava aʻoaʻoga a le Atua lo tatou Faaola.”—Tito 2:10
Faaleleia Au Tatalo e Ala i le Suʻesuʻeina o le Tusi Paia
21 Sa tatalo ma le migao Iesu ma le faatuatua atoatoa. O se faataʻitaʻiga, a o ia leʻi faatūina Lasalo, “Ua tepa aʻe Iesu i le lagi, ma faapea atu: ʻLoʻu Tamā e, ou te faafetai atu iā te oe ona ua e faafofoga mai iā te aʻu. E moni ua ou iloa, e te faafofoga mai pea iā te aʻu.’” (Ioa. 11:41, 42) Po o manino atu i au tatalo lou migao ma le faatuatua? Ia suʻesuʻe le tatalo faaaʻoaʻo a Iesu na faia ma le migao, ona e iloa ai lea, o vala autū o lenā tatalo, o le faapaiaina o le suafa o Ieova, le oo mai o lona Malo, ma le faataunuuina o lona finagalo. (Mata. 6:9, 10) Mafaufau i au lava tatalo. Po o atagia atu ai lou matuā naunau i le Malo o Ieova, le faia o lona finagalo, ma le faapaiaina o lona suafa paia? O le tulaga lenā e tatau ona iai.
“O le Mea ua E Tautō ai, ia E Avatu”
12 Peitaʻi, o le papatisoga ua na o se amataga lenā. E tatou te mananaʻo ia faaauau ona ola e tusa ai ma lo tatou tuuina atu, i le auauna ma le faamaoni i le Atua. O lea, e tatou te ono fesili ifo: ʻPo o faaauau ona ou agaʻigaʻi i luma faaleagaga talu mai loʻu papatisoga? Po o faaauau ona ou auauna ma le lotoatoa iā Ieova? (Kolo. 3:23) Po o oʻu tatalo, faitau le Afioga a le Atua, auai i sauniga a le faapotopotoga, ma faia se sao i le faiva i le tele e mafai ai? Po ua faaitiitia nisi o nei gaoioiga faaleagaga?’ Na taʻua e le aposetolo o Peteru e mafai ona ʻalofia le paiē i la tatou auaunaga, pe afai e faaauau ona faaopoopo i lo tatou faatuatua le poto, tumau, ma le faamaoni i le Atua.—Faitau le 2 Peteru 1:5-8.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
Fesili Mai le ʻAufaitau
O loo faasino atu le Failauga 5:8 i se taʻitaʻi e sauā i ē e itiiti a latou mea ma e na te lē faia se faamasinogatonu mo i latou. E ao ona manatua e le taʻitaʻi, atonu o loo mātauina o ia e se tasi e sili atu lona tulaga po o lana pule i le malo nai lo o ia. O le mea moni, atonu e iai foʻi isi e maualuluga atu o latou tulaga nai lo o ia. O le mea e faanoanoa ai, atonu e fai mea piʻopiʻo na pule uma i faigāmalo faaletagata ma e mafatia tagatānuu ona o a latou pulega lē tonu.
E ui lava e foliga mai e leai se faamoemoe o tagata, ae e mafai ona faamāfanafanaina i tatou i le iloa o loo “vaai mai” Ieova, ʻi ē e maualuluga’ o latou tulaga i faigāmalo faaletagata. E mafai ona tatou talosaga atu i le Atua mo se fesoasoani, ma tuuina atu iā te ia o tatou popolega uma. (Sala. 55:22; Fili. 4:6, 7) Ua tatou iloa “e silasila solo fofoga o Ieova i le lalolagi uma, ina ia faaali atu lona malosi iā i latou e atoatoa o latou loto iā te ia.”—2 No. 16:9.
O lea la, o le mea moni lenei ua faailoa mai e le Failauga 5:8 e faatatau i malo faaletagata: E iai lava le tagata e sili atu lana pule i isi. O le mea e sili ona tāua, ua fesoasoani mai lenei mau e iloa ai o Ieova e sili ona maualuga lana pule, o ia o le Pule Aoao. O loo pule Ieova i le taimi lenei e ala mai i lona Alo o Iesu Keriso, le Tupu o le Malo. O loo mātauina mea uma e Lē e Silisili Ese, ma e atoatoa lana amiotonu ma lana faamasinogatonu, ma e faapena foʻi lona Alo.
OKETOPA 13-19
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA FAILAUGA 7-8
“Alu i le Fale o Iai le Faavauvau”
it “Faavauvau” ¶9
Faavauvau
Taimi e Faavauvau ai. O loo taʻua i le Failauga 3:1, 4 e iai le “taimi e tagi ai ma le taimi e ʻataʻata ai; o le taimi e tagituʻi ai ma le taimi e siva ai.” Pe a maliu sē e pele, o se gaoioiga atamai le alu i le “fale o iai le faavauvau,” nai lo o le alu i le fale o fai ai se fiafia. (Fai 7:2, 4; faatusatusa i le Fat 14:13.) O lea, e faaaogā e le tagata atamai lenā avanoa e faailoa atu ai le tigā alofa ma avatu faamafanafanaga, nai lo o le saʻilia o mea e faafiafia ai ia lava. O le a fesoasoani lea iā te ia e manatua ai e iai foʻi le taimi e na te fesagaʻia ai se tulaga faapena, ma faaauau ai pea ona ia tausia se faiā lelei ma Lē na foafoaina mea.
Fesoasoani i Isi e Faafetaiaʻia Popolega
15 Na maliu le avā a William i nai tausaga ua mavae. Ua faapea mai o ia: “Ou te matuā fiafia pe a toe faamatala e se tasi ni tala e manatua ai laʻu avā, ou te iloa ai sa alofagia ma faaaloalogia o ia. E telē le aogā o lenei mea iā te aʻu. E matuā faamāfanafanaina ai aʻu, auā e pele laʻu avā iā te aʻu ma sa tāua tele o ia i loʻu olaga.” Ua faapea mai foʻi Bianca lea ua maliu lana tane: “Ou te lagona le māfanafana pe a matou tatalo faatasi ma isi ma faitau ni mau se tasi pe lua. E fesoasoani lo latou talanoa mai e faatatau i laʻu tane, ma pe a latou faalogo mai foʻi a o oʻu talanoa e faatatau iā te ia.”
“Ia Fetagisi Faatasi ma Ē o Loo Fetagisi”
16 Aua neʻi e manatu māmā i le tāua o lou tatalo faatasi ma se Kerisiano o loo faavauvau, pe tatalo foʻi mo ia. E ui lava atonu e lē faigofie ona e tatalo i se taimi mafatia faapena, ae o lau tatalo mai i le loto e mafai ona matuā faamāfanafanaina ai o ia, e tusa lava pe e te tagi ma tau lē manino lau tautala. Ua faapea mai Dalene: “O nisi taimi pe a ō mai tuafāfine ina ia faamāfanafana mai iā te aʻu, ou te talosaga i ai pe e mafai ona latou faia sa matou tatalo. E amata ona latou tatalo e tau lē manino a latou faamatalaga, ae o taimi uma lava e uma ane ua malosi o latou leo ma e latou te faia tatalo e sili ona faamāfanafanaloto. O le malosi o lo latou faatuatua, alofa, ma le manatu mamafa mai iā te aʻu, ua matuā faamalosia ai loʻu faatuatua.”
“Ia Fetagisi Faatasi ma Ē o Loo Fetagisi”
17 E lē mafai ona iloa tonu le umi o le a faavauvau ai tagata taʻitoʻatasi. O lea, ia nofosauni e fesoasoani atu i ē faavauvau e lē gata i uluaʻi aso a o faatasitasi ma le toʻatele o uō ma tauaiga, ae faapea foʻi i masina mulimuli ane pe a toe foʻi tagata i a latou faasologa masani. “O le uō moni e alofa i taimi uma, ma o ia o se uso ua fanau mo taimi o puapuaga.” (Faata.17:17) Po o le ā lava le umi e faavauvau ai se tasi, e mafai ona avea isi Kerisiano ma puna o faamāfanafanaga mo ia.—Faitau le 1 Tesalonia 3:7.
18 Ia manatua, e ono faafuaseʻi ona lofitūina se tasi i le faavauvau ona o le aso e faamanatu ai lana faaipoipoga, o ni musika patino, ata, ni mea e fai, faapea foʻi se manogi patino, leo, po o le tau o le tausaga. E matuā lē faigofie le tele o mea e faia e se paaga faavauvau na o ia i le uluaʻi taimi, e pei o le auai i se fonotaga po o se Faamanatuga. Ua faapea mai se uso: “Sa ou faatalitalia o le a matuā faanoanoa le faamanatuina o le ma faaipoipoga i le uluaʻi tausaga talu ona maliu laʻu avā, ma e leʻi faigofie. Peitaʻi, na faatulaga e ni nai uso ma tuafāfine se faatasiga ma aʻu uō vavalalata, ina ia matou faamanatu faatasi ai la ma faaipoipoga.”
19 Ae ia manatua, e lē na o taimi o ni mea faapitoa e manaʻomia ai e i latou o loo faavauvau ni faalaeiauga. Ua faapea mai Junia: “E masani lava e matuā aogā le fesoasoani ma faauōga i taimi e lē o faamanatuina ai se mea faapitoa. E matuā tāua na taimi ma e matuā faamāfanafanaina ai.” E moni e lē mafai ona tatou aveesea atoatoa le faavauvau po o lagona tuua toʻatasi pe a maliu sē e pele. Peitaʻi, e mafai ona tatou faamāfanafana i ē faavauvau e ala i le faia o ni gaoioiga aogā ina ia fesoasoani ai iā i latou. (1 Ioa. 3:18) Ua faapea mai Gaby: “Ou te matuā lotofaafetai iā Ieova ona o toeaina alolofa o ē na fesoasoani mai iā te aʻu i taimi faigatā uma. O la latou fesoasoani ua ou lagona ai le alofa faapelepele o Ieova iā te aʻu.”
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
“O le Mea Lea e Iloa ai e Tagata Uma o Oʻu Soo Outou”
18 E ono iai taimi e tatou te manatu ai e manaʻomia ona talanoa i se uso na faatigā mai. Peitaʻi, e manaʻomia ona tatou fesili ifo: ʻPo ua ou iloa faamatalaga moni uma?’ (Faata. 18:13) ʻPe na faia ma le loto i ai le faamatalaga?’ (Fai. 7:20) ʻPe na ou faia foʻi se mea sesē faapena?’ (Fai. 7:21, 22) ʻPo o le a faateteleina ai le faafitauli pe a ou talanoa i lē na faatigā mai?’ (Faitau le Faataoto 26:20.) Pe a faaalu se taimi e iloilo ai na fesili, atonu e tatou te iloa ai o le alofa e uunaʻia ai i tatou e faamagalo i lē na faatigā mai.
OKETOPA 20-26
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA FAILAUGA 9-10
Ia Faatumau se Vaaiga Saʻo i Tofotofoga
Aua Neʻi ʻIta Lou Loto iā Ieova’
20 Ia manatua le pogai moni o o tatou faafitauli. Ia manatua, o nisi taimi o i tatou lava e māfua ai o tatou faafitauli. (Kala. 6:7) E lē tatau ona tuuaʻia Ieova i o tatou faafitauli. Aiseā? Seʻi mafaufau i le faaaʻoaʻoga lenei: E mafai ona alu saoasaoa le taavale. Ae seʻi faapea o loo matuā saoasaoa le taavale ae taumafai le avetaavale e mimilo i le piʻoga ma lavea ai. Pe e tatau ona tuuaʻia le kamupani na gaosia le taavale? E mautinoa e leai. Na foafoaina foʻi i tatou e Ieova ma tuuina mai le saʻolotoga e faia ai a tatou lava filifiliga. Peitaʻi na ia tuuina mai foʻi taʻiala i le auala e faia ai a tatou filifiliga. Aiseā la tatou te tuuaʻia ai le Atua pe a tatou faia se mea sesē?
21 Peitaʻi, e lē o taimi uma e māfua ai faafitauli ona o a tatou mea sesē. O nisi taimi ʻe tutupu faafuaseʻi ai mea i le taimi e leʻi faatalitalia.’ (Fai. 9:11) Ae ia aua neʻi galo iā i tatou, o Satani le Tiapolo le pogai autū o mea leaga uma. (1 Ioa. 5:19; Faaa. 12:9) O Satani lo tatou fili ae lē o Ieova.—1 Pete. 5:8.
E Tāua iā Ieova Ana Auauna Lotomaulalo
10 O le lotomaulalo foʻi e faafaigofie ai o tatou olaga. O le mea moni lava, e tatou te ono mātauina ni faiga lē tonu o le olaga. Na faapea mai le tupu o Solomona: “Ua ou vaai i auauna o loo tiʻetiʻe i solofanua a ua savavali perenise i le laueleele e pei o ni auauna.” (Fai. 10:7) O i latou e tele le tomai e seāseā viiviia pe mātauina e isi. A o i latou e itiiti o latou tomai, o nisi taimi ua sili atu ona viiviia i latou nai lo o le mea e tatau ona i ai. E ui i lea, na taʻutino mai Solomona, e atamai pe a tatou talia le tulaga moni o mea, nai lo o le alu uma o le taimi e mafaufau ai i tulaga lē lelei ua tutupu iā i tatou. (Fai. 6:9) Pe a tatou lotomaulalo, o le a faigofie ona talia le tulaga moni o mea e tutupu i le olaga, ae e lē o mea e tatou te mafaufau e tatau ona i ai.
Po o Aogā Au Faafiafiaga?
E TATOU te maua i le Tusi Paia faamatalaga e faaalia mai ai, e finagalo Ieova e lē gata ia tatou maua le ola, ae ia olioli foʻi i le olaga. O se faaaʻoaʻoga, ua taʻua i le Salamo 104:14,15, o loo faatupu aʻe e Ieova “meaʻai mai i le laueleele, ma le uaina e faafiafia ai le loto o le tagata, ma le suāuu e faamomosi ai foliga, ma le meaʻai e faamalosi ai le tino o le tagata.” E moni e faatupu e Ieova mea totō ina ia maua mai ai le saito, gaʻo ma le uaina ina ia fafagaina ai i tatou. Ae o le uaina foʻi e mafai ona “faafiafia ai le loto.” O le uaina e lē o se mea e matuā manaʻomia ina ia faatumauina ai le ola, ae ua saunia ina ia maua ai le olioli. (Fai. 9:7; 10:19) Ioe, e finagalo Ieova ia tatou fiafia, ma ia faatumulia o tatou loto i le “olioli.”—Galu. 14:16, 17.
2 O lea la, e lē afāina pe afai e tatou te faatulaga se taimi, e “vaavaai lelei [ai] i manufelelei o le lagi” ma “lili o le vao,” pe olioli i nisi o mea e faafouina ma faafiafiaina ai o tatou olaga. (Mata. 6:26, 28; Sala. 8:3, 4) O se olaga lelei, o se “meaalofa lea mai i le Atua.” (Fai. 3:12, 13) Pe a manatu i taimi mo faafiafiaga o se vaega o lenā meaalofa, o le a uunaʻia ai i tatou e faaaogā lenā meaalofa i se auala e faafiafiaina ai Lē na foaʻiina mai lenā meaalofa.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
it “Faitala, Tala Taufaaleaga” ¶4, 8
Faitala, Tala Taufaaleaga
O le faitala e iʻu atu ai i tala taufaaleaga, ma e iai aafiaga lē lelei i lē o loo faia tala taufaaleaga. Ua faamaonia le atamai o upu o loo i le Failauga 10:12-14: “O laugutu o le tagata valea e fano ai o ia. O upu muamua mai i lona gutu e valea ia, ma o upu mulimuli mai i lona gutu e valea ma iʻu ai i le malaia. Ae ua faaauau pea ona tautala le tagata valea.”
E ui o nisi taimi e lē matuiā le faitala, ae e iʻu atu lava i tala taufaaleaga, ma e faaleagaina ai le talaaga o se tasi ma tutupu ai fevaevaeaʻiga. O nei tala e māfua ona o se uunaʻiga leaga po o se tala e leʻi mafaufauina. Po o le ā lava le māfuaaga, ae e mafai ona aafia ai le faiā a le tagata fai tala taufaaleaga ma le Atua, auā e matuā inosia e Ia lē e “faatupuina fevaevaeaʻiga i le vā o uso.” (Fat 6:16-19) O le upu Eleni mo le tagata “fai tala taufaaleaga” po o “lē e molia isi” o le di·aʹbo·los. O loo faaaogā foʻi e le Tusi Paia lenā upu e faasino atu iā Satani “le Tiapolo” o lē sili ona taufaaleaga. (Ioa 8:44; Fal 12:9, 10; Ke 3:2-5) Ua faailoa mai i lenei manatu lē e puna mai ai na ituaiga faamatalaga.
OKETOPA 27–NOVEMA 2
ʻOA TAUTELE MAI I LE AFIOGA A LE ATUA FAILAUGA 11-12
Ia Olioli i se Olaga Fiafia ma Soifua Mālōlōina
Ia Faaaogā Mea o le Foafoaga e Aʻoaʻo ai Lau Fanau
E mafai foʻi e aiga ona maua le toʻafilemu, fiafia, ma faamalosia a latou faiā o se aiga mai i mea o le foafoaga. Ua taʻua i le Tusi Paia, e iai “le taimi e ʻataʻata ai” ma “le taimi e osooso ai.” (Fai. 3:1, 4, fpl.) Na foafoaina e Ieova nofoaga matagofie i le lalolagi lea e mafai ona tatou faia ai mea e tatou te fiafia i ai. O le tele o aiga e fiafia e faatasitasi i nofoaga faasao, i nuu maotua, po o le matafaga. O nisi tamaiti e fiafia e tamomoʻe ma taaalo i se paka, matamata i manu, tāʻeele i se vaitafe, vaituloto po o le sami. Maʻeu ni avanoa matagofie ua tatou maua e tafafao ai ma mātau mea o le foafoaga a Ieova!
Ia Faatāua le Meaalofa a le Atua o le Ola
6 E ui lava o le Tusi Paia e lē o se tusi faafomaʻi po o se tusi e aumai ai fautuaga i meaʻai paleni, ae o loo faailoa mai ai le finagalo o Ieova e tusa ai o nei mataupu. O se faaaʻoaʻoga, ua lapataʻia i tatou e Ieova ina ia “puipuia [o tatou] tino mai i mea e leaga ai.” (Fai. 11:10) O le ʻai tele ma le inu tele i le uaina e lē gata e lamatia ai o tatou ola ae e taʻusalaina foʻi e le Tusi Paia. (Faata. 23:20) O lea, e faatalitalia i tatou e Ieova e pulea le tele o mea e tatou te aai ma inu ai.—1 Kori. 6:12; 9:25.
7 E mafai ona tatou faia filifiliga e faaalia ai lo tatou matuā talisapaia o le meaalofa a le Atua o le ola, e ala i le faaaogā lelei o le tomai e mafaufau ai. (Sala. 119:99, 100; faitau le Faataoto 2:11.) O se faaaʻoaʻoga, e faaalia lo tatou mafaufau lelei i mea e tatou te filifili e aai ai. Pe a tatou fiafia i se meaʻai e tatou te iloa e tatou te mamaʻi ai, o le mafaufau lelei e uunaʻia ai i tatou e ʻalofia le ʻai i na meaʻai. E faaalia foʻi lo tatou mafaufau lelei pe a lava lelei la tatou mālōlō, faamalositino e lē aunoa, ia faatumauina le mamā o o tatou tino, ma o tatou fale.
“Ia Avea Outou ma Ē e Usiusitaʻi i le Upu”
2 O tagata tapuaʻi o Ieova o ni tagata fiafia. Aiseā? E tele māfuaaga, ae o se tasi o māfuaaga tāua, ona e tatou te faitauina e lē aunoa le Afioga a le Atua ma taumafai e faatatauina mea ua tatou aʻoaʻoina.—Faitau le Iakopo 1:22-25.
3 E tele aogā e tatou te maua i le avea ai ma ē e “usiusitaʻi i le upu.” O se faaaʻoaʻoga, o se tasi lea o auala tāua e tatou te faafiafiaina ai le finagalo o Ieova, ma e mautinoa e tatou te maua ai le fiafia. (Fai. 12:13) A o faatatauina mea ua tatou faitauina i le Afioga paia a le Atua, e mafai ona faaleleia ai faiā i totonu o aiga, ma faamalosia ai faauōga ma uso ma tuafāfine. Atonu ua tupu lenā mea iā te oe. E lē gata i lea, e tatou te ʻalofia ai le tele o faafitauli e feagai ma i latou e lē mulimuli i taʻiala a Ieova. O le mea moni, e tatou te ioe i upu a le tupu o Tavita. Ina ua uma ona ia taʻua tulafono, faatonuga, ma faamasinoga a Ieova, na ia faapea atu: “E tele foʻi le taui pe a tausi i ai.”—Sala. 19:7-11.
Saʻiliʻiliga mo ʻOa Faaleagaga
it “Faagaeeina” ¶10
Faagaeeina
E faamaonia ai, o tane na faaaogā e le Atua e tusia le Tusi Paia e leʻi faapolokalameina e pei o ni masini e faamaumauina faamatalaga. O loo taʻua i le Tusi Paia o faaaliga na ʻtuuina atu e le Atua’ i le aposetolo o Ioane, na faailoa atu e se agelu e ala “i faailoga,” ma na ʻmolimauina ai e Ioane afioga na tuuina mai e le Atua atoa ma le molimau a Iesu Keriso, o mea uma na ia vaai i ai.’ (Fal 1:1, 2) Na faagaeeina foʻi e le agaga Ioane ma “oo ai i le aso o le Alii” ma faatonuina o ia e faapea: “Ia e tusi i se tusi tāʻai mea ua e vaai i ai.” (Fal 1:10, 11) E foliga mai na faataga e le Atua i latou na tusia le Tusi Paia e filifili upu ma faamatalaga e faamatala ai faaaliga na latou vaaia, ae na ia taʻitaʻia pea i latou ina ia faamautinoa e saʻo ma moni faamatalaga na latou tusia, ma ogatusa ma lona finagalo. (Sap 2:2; Fat 30:5, 6) Ua faamaonia i le Failauga 12:9, 10, na latou faia saʻiliiliga, manatunatu, ma fetuutuunaʻi manatu ina ia “maua upu e logoleleia ma tusiaina upu saʻo o le upu moni.”—Faatusatusa i le Lu 1:1-4.