Mataupu 6

Aiseā e Faigatā ai Ona Matou Fealofani ma Loʻu Uso ma Loʻu Tuafafine?

O LE feteenaʻiga i vā ma fanau—ua leva ona iai talu mai Kaino ma Apelu. E lē faapea ua e ʻinoʻino i sou tei (le uso, po o le tuafafine/tuagane). Sa taʻutino mai e se tasi talavou: “I le taʻele o loʻu loto, e ui ua lē o iai ni oʻu faalogona alofa i le taimi nei, ae atonu ou te alofa i loʻu uso. Atonu lava ou te alofa i ai.”

Aiseā ua masani ai ona iai le uiga o le faatavā i faiā a tamaiti? Ua sii mai e le tusitala o Harriet Webster faamatalaga a Claudia Schweitzer, o se faufautua i mataupu faaleaiga, o loo faapea mai: “Ua iai i aiga taʻitasi ni alamanuia patino, e manuia ai le itu i faalogona ma e manuia ai le itu faaletino.” Ua faaopoopo mai Webster e faapea: “Pe a femisaʻi tamaiti, e masani ona māfua i lo latou tauvā i nei alamanuia, e aofia ai mea uma e amata mai lava i le alofa faamātua e oo atu i tupe ma lavalava.” O se faaaʻoaʻoga o Kamila ma ona tuagane ma uso e toʻalima, e latou te faaaogāina potumoe e tolu. Fai mai Kamila: “O nisi taimi ou te manaʻo ai e na o aʻu, ma ou te manaʻo e loka i latou i fafo, ae lē mafai.”

E mafai foʻi ona feʻainaʻi pe a vaevae tofiga faapitoa po o tiute tauave i le aiga. E mafai ona lē fiafia tamaiti matutua pe a faatalitalia i latou e faia le tele o feʻau. E mafai foʻi ona lē fiafia tamaiti laiti i le fiapule naʻuā o tamaiti matutua pe atonu foʻi e fuā i tofiga ia ua maua e tamaiti matutua. ‘O la e aʻo le avetaavale a loʻu uso a o aʻu e lē mafai,’ o le tala faanoanoa lea a se tasi o teineitiiti mai Egelani. ‘Ou te ita lava i ai ma ou te taumafai lava e faafiufiu ia te ia.’

O nisi taimi e māfua ona feeseeseaʻi tamaiti ona o le eseese o uiga totino. Ua faapea mai Tiana e uiga i ona uso ma tuagane: “Afai e vaai le tasi i le isi i aso taʻitasi, mai lea aso i lea aso . . . Ma afai e te fesagaʻi ma lea tagata i aso uma a o faia se mea e faasoesa mai ai ia te oe—e oo ina e matuā ita lava i ai.” Ua faaopoopo mai le talavou o Aneterea: “Afai e te iai i lou aiga . . . , e te faaalia ou uiga moni.” E faanoanoa lava, ona ‘o le faaalia o ou uiga moni’ e masani ona aliali mai ai lou lē faaaloalo, le leai o se agalelei, ma le lē magafagafa.

O le faitama faapito (‘E sili atu ona fiafia Mama ia te oe!’) o le isi lena fefinauaʻiga e taatele i le vā o tuagane, uso ma tuafāfine. Ua taʻutino mai e se tasi polofesa o le mafaufau o Lee Salk e faapea: “O le a lē mafai e se matua ona tutusa sona alofa i lana fanau uma auā o tagata uma e eseese ma e mautinoa lava e eseese foʻi auala e faaaafia ai o tatou [mātua] faalogona ia i latou.” Sa moni lenei mea i taimi o le Tusi Paia. O Iakopo (Isaraelu) le augātamā anamua “sa sili le alofa . . . ia Iosefa i ona atalii uma.” (Kenese 37:3) Sa oo ina matuā lotoleaga ai uso o Iosefa ia te ia.

Ia Tapē le Afi

“A leai se fafie, e mate ai le afi.” Ua fai mai ai le Faataoto 26:20. E masani lava ona taofia le sosolo o le afi i se vaomatua pe a tātuu se vaega tele o laau, ma faamamā ese. Afai e amata ona sasao aʻe le afi, e masani lava ona oo atu loa i lea vaega eleele ona toe mate ai lea. Ua faapena foʻi ona iai auala e taofia ai—pe faaitiitia ai—feeseeseaʻiga. O se tasi o auala o le fetalanoaaʻi ma taumafai e fetuutuunaʻi a o leʻi pasae aʻe se finauga.

O se faataʻitaʻiga, po o le faafitauli ea o le leai o se taimi e na o oe ai? Afai o lea, i se taimi a o leʻi vevela le mataupu, taumafai e talanoa faatasi ma faatulaga se faasologa lelei. (‘O aso/itula ia ou te faaaogāina ai le potu, ae o ou aso/itula ia.’) Ona amanaʻiaina lea o “la outou upu, Ioe, ioe; E leai, e leai,” e ala i le faatāuaina o le maliega. (Mataio 5:37) Afai e tulaʻi mai se tulaga e manaʻomia ai ona fetuutuunaʻi, ia muaʻi faailoa atu i le isi tagata, na i lo le na ona sui faatopetope e aunoa ma le faailoaina atu ia te ia.

Pe tou te fefinauaʻi ea i le pulea o meatotino? Sa faitio mai se tasi o talavou e faapea: “E masani lava ona faaaogā e loʻu usofai aʻu mea e aunoa ma le faanoi mai. E na te faaaogā foʻi e oo lava i aʻu valimata, ona oo lea i nisi taimi e lē fefe lava e taʻu mai ia te aʻu ou te leʻi faatau maia le ituaiga lelei!” E ono mafai ona e tāpā ou mātua e aumaia se faaiʻuga. Peitaʻi e sili atu ona lelei le talanoa i lou tuagane po o lou uso i se taimi e toʻafilemu ai. Na i lo le feʻainaʻi i “aiā tatau” a le tagata lava ia, ia “nofo sauni e fetufaʻi.” (1 Timoteo 6:18, NW) Ia taumafai e ioe faatasi i nisi o tulafono e faatatau i le faaaogāina o mea, o se tasi o na tulafono o le faamasani lea i le faanoi muamua a o leʻi faaaogā se mea. Ia taumafai e fetuutuunaʻi pe afai e manaʻomia. O le faia faapena e mafai ai ona e vaaia le ‘mate atu o le afi’ a o leʻi sasao!

Ae ā pe afai o se uiga totino o sou tuagane, sou uso po o sou tuafafine e te ilitata ai? O le mea moni, e itiiti se mea e mafai ona e faia i lena tulaga. O lea la, ‘ia faapalepale le tasi i le tasi i le alofa.’ (Efeso 4:2) Na i lo le faalialia o sesē ma pona o se tasi o ou tuagane, sou uso po o se tuafafine, ia faatatauina le alofa faa-Kerisiano lea e “ufiufi ai agasala e tele.” (1 Peteru 4:8) Na i lo le faaitaita po o le lē alofa, ia tuuese “le ita, o le lotoa, . . . le upu matagā” ma “ia le aunoa a outou upu ma le alofa.”—Kolose 3:8; 4:6.

‘E Lē Fetaui!’

“E maua e loʻu uso mea uma lava e manaʻo i ai,” o le tala faanoanoa lea a se tasi o talavou. “Ae o aʻu, e matuā leai lava se mea ou te mauaina.” Po o se tulaga ea lea e masani ai? Ae mātau nei faaupuga, “mea uma” ma le “matuā leai lava.” Po o le tulaga moni ea lena? Ailoga. E tusa lava po o le tulaga lena, po o se mea moni ea le faatalitalia o se tausiga tutusa mo tagata eseese e toʻalua? O le mea moni e leai! Atonu o loo tali atu ou mātua i lou lava manaʻoga ma uiga.

Ae po o se mea lē saʻo ea i mātua ona faapitoa se tamaitiiti e fiafia i ai? E leai. Manatua le auala na faasili ai le alofa o Iakopo i lona atalii o Iosefa. O le ā le māfuaaga? O Iosefa o le atalii o Iakopo i lana avā faapelepele o Rasela, o lē ua maliu. Pe leʻi matuā manino lelei ea le naunau o Iakopo ma lona tosina vavalalata i lona atalii lea? Peitaʻi o le alofa o Iakopo ia Iosefa, sa leʻi aveesea ai lona alofa i isi ona atalii, e pei ona sa faaalia lona manatu mamafa mo lo latou saogalemu. (Kenese 37:13, 14) Sa leai se faavae o lo latou fuā ia Iosefa!

E mafai foʻi ona tosina atu faapena ou mātua i sou tuagane, sou uso po o sou tuafafine, atonu e māfua i le tutusa o mea e fiafia i ai, le tutusa o uiga totino po o isi lava vala. Ua lē faapea ai la e lē o alolofa ia te oe. Afai ua e lagonaina le ita po o le fuā, ia manatua o lou loto lē lelei atoatoa e faigofie lava ona manumalo ia te oe. Ia galue e foʻia na ituaiga o faalogona. Afai o lena e tausia lelei ou manaʻoga, aiseā la e te popole ai pe afai e foliga mai o loo mauaina e ou tei se tausiga e sili atu?

O Uso, Tuagane ma Tuafāfine—O se Faamanuiaga

Atonu e foliga mai e iai taimi e faigatā ai ona talitonuina lenei tulaga—aemaise lava pe afai latou te faasoesa ia te oe. Ae ua faamanatu mai ia i tatou e le talavou lea o Tiana e iai ona tei e toʻafitu, e faapea: “E ese le mālie pe a iai ni tuagane po o ni ou uso. E maua ai se isi e te talanoa i ai ma lua faifaimea faatasi.”

Ua faaopoopo mai Ana Maria ma lona tuagane o Aneterea e faapea: “E ui lava e mafai ona outou tafafao solo ma au uō, ae o loo iai lava ou tuagane, ou uso ma ou tuafāfine. So o se taimi lava e te fia taalo ai i se taaloga pe ō foʻi i le paka e te lē tau suʻea se isi lua te ō.” Ua iloa e Ioana se isi itu e lelei ai i le faapea mai: “Ua iai se isi e fai faatasi lua feʻau.” O nisi ua latou faamatalaina so latou tuagane, se uso po o se tuafafine e faapea “o se faufautua faapitoa, ma o sē e faalogologo,” ma o sē e “malamalama.”

I se taimi mulimuli ane o le olaga, o le a oo mai ai ia te oe faafitauli nei mai isi e pei ona iai nei ia te oe ma lou tuagane, lou uso po o le tuafafine. O le fuā, le pulea o ni meatotino, le lē tutusa o le tausiga, o le leai o se taimi e na o oe ai, le manatu faapito, le eseese o uiga totino—o na faafitauli o se vaega o le olaga. O le aʻoaʻoina o le auala e felagolagomaʻi ai ma ou tuagane, uso ma tuafāfine o se toleniga lelei lena i le feagai ai ma faiā faaletagata.

Ua toe taʻua e Aneterea e sefulufitu tausaga le matua, upu o loo i le 1 Ioane 4:20 i lona faapea mai: “Afai a lē mafai ona outou felagolagomaʻi ma tagata o loo e vaai atu i ai, e mafai la faapefea ona outou felagolagomaʻi ma Ieova, o lē e te lē o vaai i ai?” O feeseeseaʻiga ma ou tuagane, uso ma tuafāfine o le a iai pea mai lea taimi i lea taimi. Ae mafai ona e aʻoaʻoina le fetufaʻi, fetalanoaaʻi, ma le fetuutuunaʻi. O le ā e iʻu i ai sea taumafaiga? E mafai ona e manatu e faapea o le iai o se tuagane/uso po o se tuafafine e lē o se mea leaga.

Fesili mo Talanoaga

◻ Aiseā e masani ai ona feeseeseaʻi fanau tāma ma fanau teine?

◻ E mafai faapefea ona e taofia le femisaʻi ona o le leai o se taimi mo oe lava, ma le pulea o meatotino?

◻ I nisi taimi, aiseā e sili atu ai le fiafia o mātua i se tasi o le la fanau? Pe te manatu ea e lē saʻo lena mea?

◻ Pe iai ea ni vala e lē lelei ai le toʻatasi o se tamaitiiti?

◻ O ā nisi o vala e lelei ai le iai o ni tuagane, ni uso po o ni tuafāfine?

[Faamatalaga faaopoopo i le itulau 52]

“O le a lē mafai e se matua ona tutusa sona alofa i lana fanau uma auā o tagata uma e eseese.”—Polofesa o le mafaufau o Lee Salk

[Pusa i le itulau 54]

‘E na o Aʻu Lava le Tamaitiiti’

Afai o lou tulaga lea, ua iai la ia te oe itu e lelei ai. O se tasi o mea, a o feagai nisi o talavou ma taumafaiga ina ia māfana atu i o latou tei, e mafai e oe ona filifili ni au lava aumea mamae (ia mautinoa ua faatagaina mai e ou mātua). E mafai ona sili atu le tele o ou taimi e te suʻesuʻe ai, mafaufau loloto ai po o le atiina aʻe ai o ni tomai po o ni taleni patino.—Tagaʻi i le Mataupu 14 e uiga i le tuua toʻatasi.

O le talavou o Tomasi ua ia faasinoina mai se isi itu lelei i lona faapea mai: “Ona e na o aʻu lava le tamaitiiti sa matuā uaʻi totoʻa mai ai oʻu mātua ia te aʻu.” E moni, o le uaʻi tele atu o mātua i se isi e mafai ona oo ai le manatu faapito i se talavou. Ae afai e faaalia e mātua le paleni e avatu ai, e mafai ai e le uaʻi atu a mātua ona fesoasoani ia te oe ia vave taʻumatuaina ma e lagonaina ai faalogona lelei a o faatasitasi ma tagata matutua.

Talu ai e leai ni ou uso ma ni ou tuafāfine tou te fetufaʻi, o lea e lamatia ai pea oe e le manatu faapito. Ua fautua mai Iesu e faapea: “Ia outou foai atu.” (Luka 6:38) Ia taumafai e fetufaʻi ni mea ma au uō ma ou tauaiga. Ia ati aʻe le naunau i manaʻoga o isi, ma ofoina atu lau fesoasoani pe a mafai. O le a tali atu tagata i sea ituaiga o agalelei. Ona e iloa ai lea e faapea e ui lava e toʻatasi oe, ae lē taitai lava ona e lagonaina le tuua toʻatasi.

[Ata i le itulau 53]

E masani ona ou misia le lē iai o soʻu uso; peitaʻi e iai itu e lelei ai