Valoaga a Tanielu O Miti E Aafia ai Oe
“E te iloa, ua ou toe tepa i tua ia outou perofeta anamua i le Feagaiga Tuai, ma faailoga na valoia mai ai Amaketo, ma ua ou tau manatu ai pe—pe lē o tatou le tupulaga o le a vaai i lona oo mai. Ou te lē iloa pe sa outou matauina muamua nisi o na valoaga, a e talitonu mai, o loo latou faamatalaina moni mai lava aso o loo tatou ola ai.”—Peresitene o le U.S. Ronald Reagan.
E LĒ na o Peresitene Reagan le tagata sa tau manatu pe o taimi o loo tatou ola ai o taimi ia na muaʻi taʻua mai e valoaga o le Tusi Paia. E faitau miliona foʻi isi ua taia i le auala o loo feagai ai tulaga o le lalolagi i aso nei ma valoaga, o loo taʻua ai e lē gata i le taimi o puapuaga sa leʻi faapea ona i ai muamua, a e o se faiga fou amiotonu o mea o le lē pine ona oo mai mulimuli ane ai.
O lenei mataupu ua na tatalaina se faasologa, e aumaia i lomiga faamanuiaina e fa o le Watchtower, ua fuafuaina e faamasani atu ai oe i se tasi o na perofeta anamua, o lona igoa o Tanielu. Atonu ua e iloa o ia. O ia o se Siu na fanau mai i se aiga tamālii. Na auina atu Tanielu i Papelonia a o talavou lava o ia, o inā na aʻoaʻoina ai o ia i le maota o Nepukanesa, le tupu lona lua o le Emepaea Fou o Papelonia. O lenei mea na tupu i le faaʻiuga o le fitu o senituri T.L.M., a o leʻi faaumatia Ierusalema. Sa nofo faatagataotaua ai pea Tanielu i inā seʻia oo i le paʻū o Papelonia i le 539 T.L.M., ma ina ua mavae lena, ona ia auauna foʻi lea i le maota o uluaʻi tupu o le malo o Metai-Peresia. I le taimi o lona nofo saisaitia sa ia faamatalaina ni miti ma iloa foʻi ni faailoga faagaeeina e aafia ai ō tatou aso. Ioe, o loo aafia ai oe, ma lou aiga i mea na valoia e Tanielu.
Miti Faavaloaga ma Faaaliga
O le mea moni, o miti ma faaaliga i le tusi a Tanielu, o ni valoaga e vave ona faataunuuina a o nisi foʻi e umi se taimi mo lo latou faataunuuga. O na mea o talafaasolopito o le lalolagi ua tusia mo le auiluma. Na latou muaʻi faaalia mai se tauiviga i le va o malosi faaletagata, pulega, ma emepaea faapolotiki i aso o Tanielu seʻia oo mai i le talafaasolopito i “ona po o le iuga.”—Tanielu 8:17,19.
O valoaga e vave ona faataunuuina e tatau ona faagaee ai lo tatou mautinoa e uiga i valoaga e umi lo latou faataunuuga e oo mai i o tatou aso. O ā nisi o nei valoaga na vave ona faataunuuina?
O se tasi sa faatatau i se laau tele na tuu i lalo ma fusia lona pogai e lē toe tupu seʻia mavae “tausaga e fitu” po o taimi, a o leʻi faatagaina e toe tupu. (Tanielu 4:10-17) I lona faataunuuga vave na faatatau ai lenei valoaga i le Tupu o Nepukanesa, o lē na faia le miti. Ina ua mavae le tausaga e tasi mulimui ane, na ‘tuu ai i lalo’ lenei tupu, e tino mai o se maʻi faalemafaufau. E fitu tausaga sa amio ai o ia e pei o se manu o le vao. “Ua uma ia aso” e pei ona valoia, ona toe atamai ai lea o Nepukanesa ma ua toe maua lona nofoalii. (Tanielu 4:28-37) E tusa ai ma le The Internationl Standard Bible Encyclopedia, na taʻua e ni mafuaaga anamua faapea sa maʻi tele Nepukanesa i le faaiʻuga o lana pulega. A e i ai foʻi sona faataunuuga umi o lenei miti, e pei ona o le a faaalia mai i mataupu mulimuli mai o lenei faasologa.
O le tasi o valoaga i le tusi a Tanielu na vave ona taunuu ua saunia i se tusilima ofoofogia i luga o le pa puipui o le potu e fai ai faafiafiaga, lea sa fai ai le faigaai a Pelesara le tama a le afafine o Nepukanesa ma ona alii. (Tanielu, mataupu e 5) Sa latou faaleaga i ipu paia na aumaia mai le malumalu o Ieova i Ierusalema. I lalo o faagaeega, na faamatala atu ai e Tanielu le feau o le faamasinoga tauatua. Ma i lona faataunuuga, “o le po lava lea” na paʻū ai Papelonia ma “na fasiotia ai Pelesara le tupu o Kaletaia,” e pei ona faailoa mai e le tusitala o tala faasolopito Eleni o Xepnophon. (Tanielu 5:30) Peitaʻi i aso nei o loo iai le tusilima i luga o le pa puipui mo lenei faiga leaga o mea. O le a talanoaina foʻi lenei mea, i se mataupu o lenei faasologa.
Tatalaina i “ona Po o le Iuga”
I le agaʻi atu i le faaiʻuga o lana tusi faavaloaga, na faamauina ai e Tanielu lenei feau na ia maua mai i se agelu: “A o oe Tanielu e, ia e pupuni o ia upu, ma faamaufaailogaina le tusi, seia oo i ona po o le iʻuga; e fetaufetuliai tagata e toatele, e tupu tele foʻi le malamalama.”—Tanielu 12:4.
I aso nei o le “malamalama” moni o le faataunuuga o valoaga i le Tusi Paia o le mea moni ua matuā faateleina. O le faateleina o lenei malamalama ua faamautinoa ai i le faitau miliona o tagata aʻoga maelega o le Tusi Paia faapea ua tatou ola moni lava i “ona po o le iʻuga” ma ua latalata mai lava le Malo amiotonu o le Atua. (Tanielu 2:44) I le faaalia ai o le mea moni o le tusi a Tanielu i lenei itu, ua taʻua mai e le Soncino Books of the Bible faapea: “O le manumalo aʻiaʻi o le amiotonu, faatasi ai ma lona iʻuga i le faavaeina o le Malo o le Atua, o loo faamatalaina uma mai lava i le Tanielu.”
O e faamoemoe ea mo “le manumalo aʻiaʻi o le amiotonu?” Afai o lea, o miti ma faaaliga faavaloaga la a Tanielu o ni mea tāua e te manatunatu loloto nei i ai. O le mataupu o loo mulimuli mai o le a faamasani ai oe i nisi o nei mea ma o le a tuuina mai ni faamaoniga e faamaonia ai faapea o le Tanielu o se tusi moni lava o valoaga.