Ita—O le ā Lea Mea?
“O TAOFIOFIA o lau taleni na tuuina mai e le Atua o le ita, e te faaumatia ai oe lava.” Ua lapataʻi mai ai se mataupu na siitia mai i le Newsweek. Mulimuli ane, mo le tele o tausaga, ua faalauiloa ai e le toatele o tagata suʻesuʻe tau i le mafaufau le manatu faapea, o le lē faaalia o le ita e mafai ona faapogaia ai le tele o faaletonu e pei o le toto maualuga, maʻi fatu, le loto mafatia, popole, ma le avea ai ma sē e inu tele i le ava malosi.
A e i le isi itu, ua faitau meleniuma tausaga o apoapoaʻi mai le Tusi Paia: “Ina soia e te ita, ma ia tuu lou tigā.” (Salamo 37:8) O le faaiʻuga a le Tusi e tuusaʻo “Aua le faataalise lou loto e ita: auā e tumau le ita i loto o e valelea.”—Failauga 7:9, Kinga James Version.
O ai e saʻo, o tagata tomai faaletino po o le Tusi Paia? O le ā moni lava le ita? Pe e lelei mo i tatou le faapasae aʻe o le ita.
Faapasae aʻe o le Ita
“Ita” o se faaupuga masani e faamatalaina ai se faalogona malosi po o le lē fiafia ma le inoino. E iai foi isi upu, e faaalia ai le tulaga o le ita po o le auala e faalia ai. O le faʻaliʻi e faaalia ai le malosi tele o le ita. O le ita tele e mafai ona faaumatia ai. O le ita ma le inoino e mafai ona faasino i le ita ona o se mafuaaga saʻo. Ma o le toasa ua masani lava ona faaalia ai le taui ma sui po o se faasalaga.
O le ita e masani lava ona patino: Tatou te ita ona o se mea. A e o le auala tatou te faaalia ai pe feagai ai foi e telē ai sona eseesega.
E fiafia lava, ona ui lava ua faapea mai nisi tagata popoto faapea o le faapasae aʻe o le ita e aogā, a e i suʻesuʻega talu ai nei a tagata popoto tau i le mafaufau ua faaalia ai faapea, o le toatele o tagata e faataga i latou e faasasao aʻe le ita, ua pagatia i le paʻū maualalo o le faaaloalo ia i latou lava, faanoanoaga, foliga maasiasi ona o se mea sese ua faia, faateleina o le ita, po o popolega. E lē gata i lea, o le “faateʻa ese mai totonu o le loto o se tasi,” po o le “faamasua atu,” pe atonu e ō mai faatasi ma ni faaupuga ita, feʻei, fetagisi, pe oo lava ina faaoolima ai, e masani lava ona tutupu tele mai ai faafitauli na i lo o le foia ai. O le tagata ita e oo lava ina matuā ita, ma tupu ai faalogona tiga i totonu o isi.—Faataoto 30:33; Kenese 49:7.
Pe a tatou feʻei ma taumanuō ona o le ita, e masani lava ona tatou lē maua ai le iʻuga na tatou faamoemoeina, ona o loo masani pea foʻi ona taumafai le isi tagata e tau faaʻonoʻono mai. Mo se faaaʻoaʻoga, seʻi faapea a o e ave lau taavale, a e ua fai e le isi ave taavale, se mea e faaita ai oe. I lau tali atu, ua e alaga atu ma faaeē lau pu. O lou sona eē atu atonu o le a faigofie ai e lē o loo e ita i ai ona toe taui mai. O nisi taimi e tutupu ai ni mala ona o tulaga faapenei. Mo se faaaʻoaʻoga, o se tamaloa i Brooklyn, Niu Ioka, na fasiotia ona o se finauga i le mea e paka ai taavale i se auala. Ua matuā faamatilatila mai e le Tusi Paia lenei mea i lona faapea mai: “O le tagata itagofie na te faatupuina le misa; ma le tagata lotoa na te faateleina soliga o le tulafono.” (Faataoto 29:22) Maeu se poto pe a mulimuli atu i le fautuaga: “Aua le taui atu le leaga i le leaga i se tasi . . . Afai e mafaia ia te outou, ia outou nofo lelei ma tagata uma lava.”—Roma 12:17, 18.
O lea, o le faapasae atu o lo tatou ita, e lē fesoasoani ai ia i tatou i le olaga. A e pe e lelei mo lo tatou tulaga faaletino? Ua faaiʻuina e nisi fomaʻi o le tino faapea e leai. Ua faaalia i suʻesuʻega faapea, o tagata e mafuli atu i le faasasao mai o ō latou ita, ua sili atu ona maua i le toto maualuga. Na lipotia mai foi e nisi faapea, o le ita ua aumaia ai tulaga faaletonu o le fatu ma ulutiga, pāpātoto o le isu, niniva, po o le lē lava ai o se malosi e tautala ai. I le isi itu, ua faapea mai lo tatou Foaʻi ola: “O le loto lelei, o le ola lea o le tino.” (Faataoto 14:30) Na fetalai Iesu: “Amuia ē faatupuina le filemu; auā e taʻua i latou o atalii o le Atua.”—Mataio 5:9.
Mafuaaga o le Ita
O nisi mafuaaga o le ita, o ni osofaigʻa i lo tatou lava lelei, o lo tatou vaavaai masei, faalumaluma, faiga lē saʻo, ma le faia o ni faaiʻuga lē saʻo. Pe a feita tagata, ua latou faailoa atu se feau malosi: “Ua e faamataʻu loʻu fiafia ma le saogalemu! Ua e faamanuʻa loʻu loto! Ua e faoa loʻu mamalu! Ua e faaaogā aʻu!”
I nisi taimi e faaaogā ai e tagata le ita e fai ma ufiufi mo se isi mea. Mo se faaaʻoaʻoga, sa matuā ita lava se tama e 14 tausaga i le Aai o Niu Ioka, ma e masani lava ona aafia ai ni fusuaga. A e ona o le fesoasoani a se fomaʻi, na faapea mai ai mulimuli le tama: “Ou te lē fai atu ua lelei, o lea ou te manaomia se fesoasoani, ou te manaomia se tagata ou te talanoa atu i ai . . . .E te fefe faapea o le a lē mananaʻo ai tagata ia te oe.” O lea, o le mea sa ia manaʻo moni iai o le uaʻi atu ma le alofa.
O se tasi ulugalii faaipoipo i Kalefonia na auai i ni feupuaiga malolosi i taimi uma lava e asiasi atu ai le avā i lana uo teine. O uiga ita o le tane na tupu ai foi ni uiga faapena i le avā. I le tami na avatu ai se fautuaga, mulimuli ane na taʻu atu ai loa e le tane i le avā se mea na te leʻi taʻuina muamua i se isi. Pe a alu ese lana avā e aunoa ma ia, e tusa lava pe mo na o sina taimi puupuu, a e i totonu o lona loto, sa fefe ina neʻi teʻi ua alu lana avā a e tuua ai o ia ona sa lafoaʻi o ia e lona tamā a o itiiti lava. Ina ua malamalama le avā i le mafuaaga autū o le ita o lana tane—o le fefe i le tuulafoaʻiina—sa fesoasoani loa lenei mea ia te ia e aveesea ai lona ita i lana tane ma toe faamautinoa atu ia te ia e uiga i lona alofa mo ia.
O lea, i le ita atonu o se faailoga. I mea faapea, o le faaalia o lona mafuaaga lilo, o le a mafai ai ona tatou iloa ona feagai ai ma lea i le auala saʻo.
[Ata i le itulau 4]
Ua faaiʻuina e ni fomaʻi o le tino faapea o le faapasae aʻe o le ita e lē lelei ai le soifua maloloina