Auauna Talavou i Taimi o le Tusi Paia
O LOO taʻu mai i le Tusi Paia le tele o tagata talavou lelei o ē na auauna ma le uigā i le Atua ma o ē na ʻoa i faamanuiaga ona o le faia faapea. Pe o tatou o ni talavou pe ua matutua ma ua sinasina lauao, ae ua mafai e nei faaaʻoaʻoga lelei faale-Tusi Paia ona saunia ai se faalaeiauga sili.
Sa na o le 17 tausaga le matua o Iosefa ina ua faatauina atu o ia e fai ma pologa i Aikupito. I inā, ua mamao ese mai lona aiga ma ua lē o iloa atu e i latou o ē sa masani ma ia, na faamaonia ai e Iosefa lona faamaoni. Ina ua taumafai le avā a Potifara e faasese Iosefa, na ia faapea atu i ai: “Pe faapefea ona ou faia lenei mea leaga tele ma ou agasala ai i le Atua?” E oo lava i luma o Farao malosi, le tupu na silisili lona malosi o ona aso, sa puea ai lava e Iosefa le avanoa e avatu ai le viiga i le Atua i le faamatalaina lea o miti a Farao. Na ʻoa ona faamanuiaga. Na faaaogā o ia e le Atua e faasaoina uma ai tagata Aikupito ma lona aiga mai le oti i le oge ma i le aumaia o lona tamā, o Iakopo, ma lona auaiga i Aikupito.—Kenese 37:2; 39:7-9; 41:15, 16, 32.
Sa Faamaoni Mose ma Isi a o Talavou
Na ave e le afafine o Farao Mose e fai ma ana tama, ae sa mafai ona aʻoaʻoina Mose e lona tinā ma lona tamā e uiga i le Atua moni. Ua faapea mai le Tusi Paia ina ua matua, na teena ai e Mose le “taʻua o ia o le tama a le afafine o Farao, ua filifili e ia ia agaleagaina o ia faatasi ma tagata o le Atua e lelei ai, a e aua le ia te ia le fiafia i le agasala e vave mavae.” Sa faaaogā e le Atua Mose e aumaia ona tagata mai Aikupito, ina ia maua le Tulafono i le mauga o Sinai, ma ina ia tusia se vaega tele o le Tusi Paia. Po o le ā lava lou matua, pe o ē atiina aʻe ea se filifiliga maumauai e auauna i le Atua e pei ona sa faia e Mose?—Eperu 11:23-29; Esoto 2:1-10.
Ua taʻu mai e le Tusi Paia ia i tatou e uiga i “tama iti” sa faalogo faatasi ma le nuu atoa i le faitauina o le Tulafono a le Atua ia Isaraelu. (Teuteronome 31:10-13) O “i latou uma o e atamamai i faalogo” sa tutū “e afua i le malama ae o le taeao ua oo i le aoauli” e faalogo atu i le Tulafono i aso o Neemia. (Neemia 8:1-8) E ui lava sa lē mafai ona malamalama tamaiti i mea uma, ae sa mafai ona latou talisapaia faapea e tatau ona latou alolofa, tapuai, ma usiusitai ia Ieova le Atua. Po o le ā lava lou matua i tausaga, ae pe sa e faalogologo i tauaofiaga ma fonotaga na sa talanoaina ai le Afioga a le Atua? Pe ua e aʻoaʻoina le tāua o le usiusitai ia te ia, e pei ona sa faia e na tamaiti talavou Isaraelu?
Tavita, Iosia, ma Ieremia
Na filifilia e le Atua Tavita, lē aupito itiiti o le au uso e toavalu, mo se auaunaga faapitoa ma fetalai atu e uiga ia te ia: “Ua ou maua Tavita le atalii o Iese, o le tagata e tusa ma loʻu nei loto, na te faia o mea uma lava ou te manao i ai.” Na filifilia o ia e le Atua e avea ma ‘leoleo mamoe’ o ona tagata, ma na faia e Tavita lena auaunaga, a o faamaonia lona alofa mo Ieova i le tele o tausaga. Na ia tusia e sili atu i le 70 salamo ma na avea o ia o le tupuaga o Iesu Keriso. Pe talavou pe matua, pe e te talisapaia ea auala a le Atua, ma pe e te faia mea e naunau i ai o ia, e pei ona sa faia e Tavita?—Galuega 13:22; Salamo 78:70, 71; 1 Samuelu 16:10, 11; Luka 3:23, 31.
Na avea Iosia ma tupu ae faatoʻā valu tausaga lona matua. Ina ua pe tusa ua 15 tausaga, “ina o taulealea pea o ia, ua amata ai [e] ia ona saili i le Atua o Tavita lona tamā.” A o leʻi oo i lona 20 o tausaga, ae ua amata ona faia e Iosia se tauiviga faasaga i tapuaiga sese. Mulimuli ane, sa ia toe faafouina le malumalu, ma ia toe faafoisia le tapuaiga mamā i le nuu. Ua tatou faitau ai: “Ua latou le o ese i ona aso uma i lo latou mulimuli ia Ieova le Atua o latou tamā.” E lē mafai ona avea uma i tatou ma tupu e pei o Iosia, ae mafai ona tatou auauna i le Atua ma tutū mausalī faasaga i tapuaiga sese, e tusa lava po o le ā lo tatou matua.—2 Nofoaiga a Tupu 34:3, 8, 33.
Na taʻu atu e le Atua e Ona le Malosi Uma ia Ieremia: “Na aʻu iloa oe a o lei faia oe e aʻu i le manava; na aʻu faapaiaina oe a o lei fanau mai oe, na aʻu tofia oe e fai ma perofeta i nuu.” Sa tetee Ieremia faapea e laitiiti tele o ia e avea ai o se perofeta: “Aue, le Alii e Ieova, faauta, ou te le iloa ona tautala, auā o aʻu o le tama itiiti.” Na tali Ieova: “Aua e te faapea, O aʻu o le tama itiiti; auā o i latou uma ou te auina atu i ai oe, e te alu lava i ai, o mea uma foi ou te fai atu ai ia te oe, e te fai atu ai lava.” Mo le sili atu i le 40 tausaga, sa faia ai e Ieremia le mea tonu lava lena, ma e ui lava sa ia manao e taofi, ae sa ia lē mafai. O le afioga a le Atua “sa peiseai o se afi mumū sa i ai, ua punitia i [ona] ivi.” Sa tatau lava ona ia tautala atu! Po o le ā lava lou matua, pe o ē atiina aʻe se ituaiga o le faatuatua e pei o lena sa ia Ieremia, i le agaʻi i luma i le auaunaga a le Atua i le auala sa ia faia ai?—Ieremia 1:4-8; 20:9.
Tanielu, Iesu, ma Timoteo
Pe e te leʻi faalogo ea e uiga ia Tanielu? Atonu o le taimi tonu lava lea sa i lalo ifo o le 20 ona tausaga ina ua aveina atu o ia faatasi ma isi “tama” e faatagataotauaina i le maota o Nepukanesa malosi, le tupu o Papelonia. E ui lava o Tanielu o se talavou, ae sa ia maumauai e usiusitai i le Atua. Sa teena e Tanielu ma ana uo le faaoonaina o i latou i meaʻai na atonu sa ono solia ai le Tulafono a le Atua pe faaleagaina ai foi e ala i faiga faapaupau. Mo le sili atu i le 80 tausaga, sa leʻi faavaivai ai lava Tanielu, i le tausisia o lona faamaoni na oo atu lava i le tulaga na ia musu ai e taofia lona tatalo atu i le Atua, e ui lava o lenei mea o le a iʻu ai i le lafoina o ia i leona. Pe e te manatu o faapena ona uigā lau auaunaga ma au tatalo i le Atua? E ao ona e faapena.—Tanielu 1:3, 4, 8; 6:10, 16, 22.
I le 12 o tausaga o Iesu, na maua atu ai o ia o nofo i le lotolotoi o aʻoaʻo faalotu i le malumalu i Ierusalema, “o loo faalogologo ia te i latou ma, taufesili ia te i latou. Ua matuā ofo uma lava e na faalogo ia [Iesu talavou] i lona poto ma ana upu e tali.” Pe o le a oso sou naunau pe a talanoaina e toeaina le Tusi Paia i le malumalu e pei ona sa faia e Iesu? Pe o le a maofa nisi i lou malamalama ma au tali? I aso nei, o le toatele o Molimau talavou o ē suesue, faalogologo ma le faaeteete, ma auai i sauniga faa-Kerisiano, ua iai so latou malamalamaga faale-Tusi Paia e maofa ai tagata matutua.—Luka 2:42, 46, 47.
Pe o pei oe o Timoteo, o lē a o tamaitiiti lava sa aʻoaʻoina i le “Tusi Paia”? Ina o tama talavou Timoteo, sa “taʻuleleia o ia e le au uso” a itiiti mai i faapotopotoga e lua. Sa filifili le aposetolo o Paulo e ave Timoteo i lana malaga, e lē ina ia avea e na o se ave ato, ae ina ia fesoasoani ia Paulo i le aʻoaʻoina o isi. Pe o le a filifilia oe mo na faaeaga? Pe o “taʻuleleia” au galuega, e lē mai na o lau faapotopotoga ae faapea foi mai isi?—2 Timoteo 3:15; Galuega 16:1-4.
O le ā le Ituaiga o Lumanai E te Manao i Ai?
Pe o mafai e tagata talavou i aso nei ona faamaoni e pei ona sa faia e Iosefa, Mose, Tavita, ma isi? Ioe, e faapea lava. E moni, e toatele talavou o loo naunau i na o faafiafiaga. Ae o isi o loo faaaogāina ma le poto lo latou talavou, e oo ai ina iloa le Atua ma lona finagalo mo i latou. O nei mea ua faataunuuina ai valoaga o le Tusi Paia: “E fai taulaga ma le loto ou tagata i le aso o lou malosi. . . . e ia te oe le sau o lou taulealea.”—Salamo 110:3.
O na tagata talavou lelei ua faaalia le atamai e sili atu i o latou tausaga, talu ai ua mafai e le Atua ona fesoasoani ia i latou ina ia manuia o latou olaga i le taimi nei faapea foi ma le tuuina atu ia i latou o se lumanai mamalu i le lalolagi fou o loo sau. (1 Timoteo 4:8) O lea, e mafai faapefea e se talavou i aso nei ona atiina aʻe le faatuatua e pei o na talavou o loo taʻua i le Tusi Paia? Afai e te manao e iloa, ua matou valaaulia oe ina ia faitau le mataupu “Talavou Fiafia i le Auaunaga a Ieova,” e amata mai i le itulau e 10 o lenei mekasini.
[Ata i le itulau 5]
Sa leʻi faaseseina Mose talavou i le ʻoa o Aikupito
O Tavita talavou sa fiafia i ai le finagalo o Ieova
[Ata i le itulau 6]
E ui lava sa lagona e Ieremia o ia “o le tama itiiti,” sa ia talaʻi atu ma le lototele se feau e lē tausaafia
I le 12 o tausaga o Iesu, na ia faaofo ai toeaina i lona malamalama i le Afioga a le Atua
[Ata i le itulau 7]
I Isaraelu e oo lava i tamaiti sa faalogologo i le faitauina o le Tulafono a le Atua. E faapena oe?