Pipii Mau i le Faalapotopotoga a le Atua

E PEI ONA FAAMATALAINA E ROY A. RYAN

O Sandhill, i Missouri, sa talafeagai lona igoa lea, auā sa lapoa laitiiiti aʻe lava na i lo se faga oneone tele i mea taalaelae aʻega i autafa o le atunuu. O lenei nuu e felavasaʻi ai auala, sa taatia i le tolu maila [5 km] i sisifo o le aai o Rutledge, ma pe na o le valu pe iva fale, o se falesa o le lotu Metotisi, ma se fale tuʻi uamea laitiiti. O i inā na ou fanau ai ia Oketopa 25, 1900.

O LOʻU tamā sa o le tuʻi uamea a le nuu. E ui lava sa seāseā ona ō oʻu mātua i se lotu, ae sa amata e loʻu tinā ona auina atu aʻu i le aʻoga Aso Sa i le Lotu Metotisi. Sa ou lē fiafia i le igoa Metotisi, i le talitonu faapea e ao i se tagata ona taʻua o se Kerisiano; ae sa ou faatupuina ai se galala mo upu moni o le Tusi Paia ma se naunau mo le ola e faavavau.

Ina ua 16 tausaga loʻu matua, sa ou alu loa ou te faigaluega i le faiga o auala uamea mo nofoa afi i Santa Fe. O se tasi o Tagata Aʻoga Faavaomalo o le Tusi Paia (lea ua taʻua i aso nei o Molimau a Ieova) o lona igoa o Simi, na sau e galue i la matou au faigaluega i le faia o le auala uamea, ma sa masani pea ona ma galulue faatasi. Sa talanoa mai Simi, ma sa ou faalogologo i mea na ia fai mai ai e uiga i le Tusi Paia. Sa mālie i laʻu faalogo, o lea sa ou talosaga loa i ai pe mafai ona ou faaaogā mo sina taimi se tasi o ana tusi.

Sa tuuina mai e Simi ia te aʻu le uluai tusi o Studies in the Scriptures, na faasalalauina e C. T. Russell o le International Bible Students Association. Ina ua ou toe faafoi atu le tusi, na ou fai atu ia te ia ina ia toe aumai nisi tusi. E leʻi pine lava mulimuli ane, ae tuua loa e Simi le galuega fai auala uamea, ma o le isi taimi na ou toe vaai ai ia te ia, o le auala i Rutledge, o loo faia ni ota mo le tusi e faamatalaina i ata o le Scenario of the Photo-Drama of Creation. Mulimuli ane ona ia valaaulia ai lea o aʻu i sauniga a se vaega sa faia i lona fale. O Aso Sa uma lava, sa ou savali ai mo le tolu maila [5 km] i Rutledge mo le sauniga.

Ina ua faailoa mai le mekasini o le Golden Age (ua taʻua nei o le Awake!) i le 1919, sa ou manao loa e amata i le faiva i le fanua. O se tasi Tagata Aʻoga fou o le Tusi Paia ma aʻu na filifili e tufatufa atu lenei mekasini fou i lea fale ma lea fale. Ae sa fai si o ma fefefe e asiasi atu i tagata o lo ma nuu moni, o lea na ma ō atu ai i se nofoaafi i se aai e latalata ane. Ina ua ma taunuu atu i le taeao, ona alu ai lea o le tagata ia ma tuʻituʻi i faitotoa o fale seia oo i le afiafi, e ui lava sa leʻi toleniina i maʻua i lenei galuega. Sa ou faia ni ota mo tusiga e lua, o le tasi e mai se tamaloa sa ma faigaluega faatasi i le auala uamea.

Ia Oketopa 10, 1920, sa papatisoina ai aʻu i se vai laitiiti e latalata i Rutledge. Sa tetee oʻu mātua i loʻu aafia ai i Tagata Aʻoga Faavaomalo o le Tusi Paia. Na tupu lenei mea ona o teteega na faagaeeina e taʻitaʻi lotu na sa tofo i ai Tagata Aʻoga o le Tusi Paia i tausaga o le taua mai le 1914 i le 1918. Ae peitai, mulimuli ane, sa amata ona auai loʻu tamā i nisi o sauniga a Tagata Aʻoga o le Tusi Paia, ma sa ia faitau foi i le The Golden Age. O loʻu tinā, a o leʻi maliu o ia, sa oo foi ina matuā fiafia i lo tatou malamalamaga i le upu moni o le Tusi Paia. Ae e leʻi iai lava se tasi o loʻu aiga sa fai lenei upu moni ma a latou mea totino.

Se Taimi o le Tofotofoina

I na aso tauamata, sa na o le toatolu lava, e lē aofia ai aʻu o ē sa auai e lē aunoa i sauniga o suesuega faale-Tusi Paia i Rutledge. O le toatolu lenei, sa iʻu ina latou tuua mulimuli ane le faalapotopotoga. O le tasi, sa o se failauga sili ona lelei, o lē sa ono mafai ona ia avatua lauga lautele faale-Tusi Paia i le nuu. Ae peitai, sa oo ina mimita o ia i ona tomai ma oo ai ia te ia se lagona faapea, o se mea maulalo tele mo ia pe a auai i le galuega talaʻi i lea fale ma lea fale, e pei ona sa faia e uluai Kerisiano.—Galuega 5:42; 20:20.

Ina ua lē toe auaufaatasi atu le toatolu lenei i Tagata Aʻoga Faavaomalo o le Tusi Paia, ou te manatua ai le oo ia te aʻu o se lagona e pei ona sa iai i le aposetolo o Peteru i le taimi na fetalai atu ai Iesu i tagata e uiga i le ‘ʻaai i le tino o Iesu ma inu i lona toto.’ I le tausuai i lana aʻoaʻoga, na ō ese ai le toatele sa iai i lena sauniga mai ia te ia. I lena mea, na fesili atu ai Iesu i le au aposetolo: “Pe tou te fia o ese foi?” Ona tali atu lea o Peteru: “Le Alii e, a matou o ea ia te ai? o ia te oe upu o le ola e faavavau.”—Ioane 6:67, 68.

E ui lava sa leʻi malamalama atoatoa Peteru i le uiga o le fetalaiga a Iesu i le ‘ʻai i le tino o Iesu ma le inuina o lona toto,’ ae sa ia iloa sa ia Iesu upu o le ola. O le auala lena sa ou lagona ai e uiga i le faalapotopotoga. O loo iai le upu moni e ui lava sa ou lē malamalama atoatoa pea i mea uma sa ou faitau ai i lomiga. Ae, so o se mea lava sa fai mai ai ou te leʻi malamalama lelei i ai, e lē taitai lava ona ou finau atu i ai. Mulimuli ane, sa oo lava ina faamaninoina le mataupu, po o le suia foi o manatu sa iai i lena vaitaimi. Sa ou fiafia pea lava ona sa ou faatalitali ma le onosai mo le faamaninoina mai.—Faataoto 4:18.

Fesuiaiga e Fai ma Paeonia

Ia Iulai 1924, sa ou auai i se tauaofiaga faavaomalo i Columbus, Ohio. Sa faamatalaina e le The Golden Age lea tauaofiaga faapea “o le tauaofiaga aupito sili ona tele na faia e Tagata Aʻoga o le Tusi Paia talu mai le tele o tausaga.” O i inā na talia ai se iʻugafono sa faagaee ai faatatau i se “Moliaga” (Indictment). O le faamatalaga na maua mai ma le agaga na faaalia i lena tauaofiaga, na faalototeleina ai aʻu e avea o se faifeau sauatoa, po o le paeonia.

Ina ua foi mai i le tauaofiaga, sa ou tuua loa laʻu galuega o le fai auala uamea, ma sa ma amata ai ma se uso o se Tagata Aʻoga o le Tusi Paia ona ma auauna faatasi o ni paeonia. Ae peitai, ina ua mavae pe tusa ma se tausaga, sa oo ina lē lelei le soifua maloloina o oʻu mātua ua oo i se tulaga na la manaomia ai laʻu fesoasoani. O lea, na taofia ai laʻu paeonia ma maua ai laʻu galuega i se kamupani e faataatitiaina ogapaipa. Ae ona o tagata faigaluega i inā e lē o ni taaʻiga lelei, na ou tuua ai lena galuega ma faia ai saʻu pisinisi o le tausia o pi e maua ai le meli, ma faatauina atu ai le meli (honey).

I le tau e afu ai mea i le 1933, na maliliu uma ai oʻu mātua, ua tuua ai aʻu ua leai ni tiute tauave. O lea, i le tau e totogo ai mea i le 1934, na ou tuuina atu ai loa aʻu pi i le tausiga a se tasi tagata, ae fau si tamai taavale toso ina ia ou mau ai, ma toe amata loa i le faiva sauatoa i le avea o se paeonia. Muamua sa ou galue faatasi ma se Molimau ua matua e faataamilomilo lava i Quincy, i Illinois. Mulimuli ane ona ou toe foi atu lea i Missouri, o i inā na ou aufaatasi atu ai i se vaega o paeonia.

I le 1935 sa iai se lāmala mataʻutia i Sisifo Tutotonu, ma talu ai sa matou galulue i ogaeleele sa matuā faasaina faapitoa lava mo le faia ai o faatoaga, sa o se galuega faigata tele. E leai se tasi sa iai se tupe, o lea sa masani ona aumai e tagata loto faafetai meaʻai po o isi lava mea pe a matou tuu ai ni lomiga ia i latou.

Galuega Paeonia i le Itu i Saute

I lena tau malulu na matou siitia atu ai i lalo i Arkansas ina ia sao ai mai le tau malulu. Sa mafai ona matou tufatufaina atu le tele o lomiga i lena laufanua ma maua ai meaʻai tuuapa uma lava sa mafai ona matou faaaogā. Sa masani foi ona matou talia isi mea na sa mafai ona matou toe faaliutupe, e aofia ai ma mea e faia i le alamini, o mea e faia i le kopa po o le apamemea, tane vai tuai ma maa o taavale. I lenei auala na mafai ai ona maua tupe mo le kesi po o le penisini, mo laʻu taavale Model A Ford, lea sa matou faaaogā i le faiva.

Sa matou auauna i Newton, Searcy, ma vaega laiti o Carroll i le Fanua Laugatasi maugā o Ozark. O mea na oo ia i matou a o matou talaʻi atu i tagata e nonofo i atumauga o Arkansas, e matuā anoanoaʻi, a tusia uma e mafai ona faia ai se tusi. Talu ai le pumoomoo po o le leai foi o ni auala i na aso, na e tele ai ina matou savavali ma fai a matou galuega. O nisi paeonia o la matou vaega, sa ō i solofanua ina ia mafai ai ona faafesootai atu tagata i nofoaga maualuluga i mauga.

Ina ua matou faalogo e uiga i se tagata fiafia e igoa ia Samu, o lē na iʻu lava ina matou maua e nofo i le tumutumu o se mauga. Na ia talia ma le matuā fiafia i matou ma sa fiafia o ia matou te momoe i lona fale mo le po. E ui lava sa lē fiafia le avā a Samu i la matou feau, ae sa fiafia lona atalii e 16 tausaga le matua, o Rex. Ina ua matou ō, sa toe valaaulia i matou e Samu ina ia toe foi mai. O lea, ina ua mavae le lua vaiaso, ona matou toe ō mai lea ma nonofo ma i latou.

Ina o le a matou toe ō mo le taimi lona lua, se valaaulia foi i matou e le avā a Samu ina ia matou toe foi mai. Na faapea mai o ia, o se taaʻiga lelei tele i matou ia Rex. “O ia o se tama leaga tele e tautala i upu masoā,” sa ia faamatala mai ai, “ae ou te manatu ua lē o toe palauvale tele o ia talu lava ona outou ō mai i inei.” I tausaga mulimuli ane, sa ou toe feiloai atu ai ia Rex ina ua auai o ia i le aʻoga faamisionare i Kiliata i South Lansing, i Niu Ioka. O mea tutupu e pei o lenei na aumaia ai ia te aʻu le matuā lotomalie i le faagasologa o tausaga.

Auaunaga i Peteli

Ina ua ou talosaga e fia avea ma paeonia, sa ou talosaga ai foi ina ia ou auauna i le ofisa ulu o Molimau a Ieova i Niu Ioka, na taʻua o Peteli. I le tau e totogo ai mea i le 1935, sa faailoa mai ai ia te aʻu faapea ua talia laʻu talosaga ma e tatau ona ou lipoti atu i le Kingdom Farm a le Sosaiete o le Olomatamata i South Lansing, i Niu Ioka, ina ia amata ai laʻu auaunaga i Peteli. Sa vave loa ona ou faia ni faatulagaga mo se uso Molimau ina ia ona tauaveina laʻu taavale toso.

Sa ou tietie atu i laʻu Model A Ford ma ave i Niu Ioka, ma i le pe tusa o le ʻafa o le sefulu i le taeao o Me 3, 1935, na ou taunuu ai. I le pe tusa o le tasi i lena aoauli, sa faafaigaluega ai loa aʻu i le taʻi vaeluaina o laau. I le aso na sosoo ai, na taʻu mai ai ia te aʻu ina ia ou lipoti atu i le lotoā e tatau ai le susu ina ia ou fesoasoani i le tatauina o susu o povi. Sa ou galue ai i le fale taususu mo ni nai tausaga, o nisi taimi ou te tatau ai le susu i le taeao ma le afiafi, ae galulue ma le vaega fai togalaau ma laau ʻaina i le ao. Sa ou tausia foi pi ma maua mai ai le meli mo le aiga Peteli. I le 1953 na toe siitia atu ai aʻu i le matagaluega sa fai ai le sisi.

O se tasi o i latou i inā na pāʻia pe na taaʻina ai loʻu olaga ona o lana faaaʻoaʻoga silisili ona lelei o le loto maulalo, faamaoni, ma le usiusitai ia Ieova, o Walter John “Papa [o se igoa sa valaau ai o “Papa”]” Thorn. O ia o se tasi o Tagata Aʻoga o le Tusi Paia e 21 na tofia i le 1894 e avea ma uluai tagata faimalaga—o tane o ē sa faia le galuega e tutusa ma lea e faia e ovasia matagaluega i aso nei—e asiasi atu i ni faapotopotoga e faamalosiau ia i latou. Ina ua mavae le tele o tausaga i le galuega faimalaga, ona sau ai lea o le Uso o Thorn i le Kingdom Farm ma galue i le falemoa. I le tele lava o taimi, sa ou faalogo ai ia te ia o faapea, “So o se taimi lava ou te manatu mamafa ai ia te aʻu lava, ou te nofo ai i lalo, ma faapea ifo: ‘O oe na ua na o sina pefu itiiti. O le ā se mea o ia te oe e te mimita ai?’”

O se tasi tagata loto maulalo sa faia se vaega na fai ma faataʻitaʻiga ia te aʻu, o John Booth, lea ua avea nei o se sui o le Vaega Pule o Molimau a Ieova. Sa tele lava ni tausaga o taʻua pea o ia i le faapea mai: “E lē afaina tele po o fea e te auauna ai, ae o lē o loo e auauna i ai o le mea lena e tāua.” O se faamatalaga faigofie, ae maeu le moni! O le auauna ia Ieova o le aupito silisili lea o faaeaga uma lava!

O se tasi o mea matilatila i laʻu auaunaga i Peteli, o le tatalaina o le aʻoga faamisionare o Kiliata i Kingdom Farm i le 1943. I le auaufaatasi ma paeonia mai le tele o vaega o le lalolagi, sa o se mea moni lava na faafiafiaina ai. I na aso sa iai pe tusa ma le selau tagata aʻoga i vasega taitasi, o lea, i masina taʻiono uma lava, sa ō mai ai le toʻa selau o tagata fou i le Kingdom Farm. O le faauuga sa tosina mai ai le faitauafe o tagata i lenei tulaga faaleaʻoaʻoga i laufanua o faatoaga i nofoaga maotua i le itu i matu o Niu Ioka.

Le Suia o se Galuega

Ina ua siitia atu le Aʻoga o Kiliata i Brooklyn ma sa faatauina atu ai le fale sa nonofo ai ma le fale sa fai ai le potu aʻoga i South Lansing, sa siitia atu ai foi ma le fale taususu i le Watchtower Farms i Wallkill, Niu Ioka. O lea, i le tau e afu ai mea i le 1969, sa siitia atu ai aʻu i le faatoaga i Wallkill ma faaauau ai i le faia o le sisi seia oo i le 1983. Ona suia ai foi lea o laʻu galuega, ma sa amata ai ona ou galue i le faamatagofieina o le laufanua i togalaau.

A o faatalanoaina aʻu i se taimi ua mavae atu, sa fesiligia ai aʻu po o le ā soʻu manatu e uiga i le suia o se galuega ina ua mavae le 30 tausaga i le faia o sisi. Sa ou taʻu saʻo atu lava, “Sa lē afaina ia te aʻu lena mea, auā sa ou lē manao foi e fai ni sisi.” O le uiga o loʻu manatu na faaali atu e faapea, e mafai lava ona tatou fiafia i le auaunaga ia Ieova i so o se tofiga pe afai tatou te tausia se vaaiga saʻo ma gauai atu ma le loto maulalo i taʻitaʻiga faatiokarate. O lea, e ui lava sa ou lē manao moni lava i le faia o sisi, ae sa ou olioli i loʻu tofiga auā sa fesoasoani atu ai i le aiga Peteli. Afai tatou te auauna ma le faamaoni i lo tatou Atua silisili o Ieova ma le lē faitio, e mafai lava ona tatou fiafia e lē afaina po o le ā lo tatou tofiga.

I oʻu tausaga mulimuli, ou te lē o manatu lava e iai lava se isi tulaga e sili atu ona lelei, na i lo le auauna i Peteli. O loo lelei ona tausia aʻu ma ua mafai ai ona faaauau pea i le faia o oʻu tofiga i le galuega e ui lava ua 90 oʻu tausaga. Mo le tele o tausaga e oo mai i le taimi nei, ua ou maua ai se faaeaga o loʻu avanoa e taʻitaʻia ai le polokalama o le tapuaiga i le taeao a le aiga Peteli i le Watchtower Farms. A o iai loʻu avanoa, ou te faalaeiauina i latou o ē fou i Peteli ina ia faaaogā faaeaga uma o le auaunaga ua tuuina atu ia i latou, ma ia aʻoaʻo ina ia lotomalie ma ia fiafia i na faaeaga.

I le faagasologa o tausaga, sa mafai ai i nisi taimi ona ou asiasi atu i ni nofoaga ese e pei o—Initia, Nepal, i Sasae Mamao, ma Europa. Atonu o le a fesoasoani le fautuaga lea o loo mulimuli mai ia i latou o loo iai i a latou faapotopotoga o tagata o Ieova i le lalolagi atoa: Ia fiafia ma ia lotomalie i ou tulaga o iai nei ma ia fua tele i se auala faaleagaga i le ogaeleele o loo e totoina.

Sa ou filifili e tumau pea ona ou nofofua, talu ai ona ua mafai ai i lea ona faaauau ma le lē faalavelavea i laʻu auaunaga i le Atua. I le avea o se taui mo lea auaunaga, ua tuuina mai ai e lo tatou Atua silisili le faamoemoe o le ola e faavavau. Mo le toatele, o le uiga o lena mea, o le ola e lē uma i se aiga parataiso i inei i luga o le lalolagi. O isi o i tatou o loo vaavaai atu agaʻi i luma i le ola e lē uma i le lagi, i le tausia o so o se tofiga ua tuuina mai ia i tatou.

Atonu o le a manatu nisi faapea o le 90 o oʻu tausaga, ua avea o se taimi umi, tamaoaiga sili ona uigā i loʻu olaga. Sa tamaoaiga loʻu olaga ae leʻi lava le umi. E ala i le tumau ona vavalalata ma le faalapotopotoga a le Atua ma lana upu moni, ua mafai ai ona tatou faalauteleina atu o tatou olaga e oo i le faavavau.a

[Faaopoopoga i lalo]

[Ata i le itulau 26]

Le Uso o Ryan i ona tausaga tauamata i tafatafa o le Model T Ford