Se Malaga i le Vai o Kalilaia
O LOO faamauina i le Mareko 4:35-41, le folauga a Iesu ma ona soo i se vaa e sopoʻia le vai o Kalilaia. Ua faapea mai: “Ona to mai lea o le afā, o le matagi tele lava; ona fati mai ai lea o peau i totonu o le vaa, ua tumu ai. A o [Iesu] sa i le taumuli, ua tofā i le aluga.”
E na o le pau lea o le vaega o le Tusi Paia o loo aliaʻi mai ai le upu Eleni mo le “aluga.” E lē o iloa e tagata atamamai le uiga tonu o le upu e pei ona faaaogā ai i inei. O loo faaliliuina i le tele o Tusi Paia i le “aluga.” Ae o le ā tonu lava le ituaiga aluga? O le faaaogāina e Mareko o le soānauna faasino o le aluga, ua taʻu mai ai, o se vaega o se mea i totonu o le vaa. Na maua se malamalamaga i le uiga o lenei upu Eleni na taʻua e Mareko, mai se vaa na maua e lata ane i le vai o Kalilaia i le 1986.
Ua faaalia e ni suʻesuʻega e faapea, na mafai ona alu le vaa e 26-futu (8 mita) le umī, ona o lona la ma ona foe. Sa faaaogā mo faiva, ma e i ai lona taumuli lea na taofia ai se upega mamafa ma le telē. E talitonu nisi na faaaogā lenei vaa i le va o le 100 T.L.M. ma le 70 T.A., ma e ono faataʻitaʻia mai ai le vaa lea sa faaaogā e Iesu ma ona soo. Na tusia e Shelley Wachsmann lea na fesoasoani i le mauaina o le vaa le tusi, The Sea of Galilee Boat—An Extraordinary 2000 Year Old Discovery. O lona manatu, o le “aluga” lea na tofā ai Iesu, o se taga oneone na faaaogā e faapaleni ai le vaa. Na faapea mai se tautai poto mai Jaffa e masani i le faifaiva i upega: “A o oʻu talavou, e masani ona ave e vaa ia sa ou fagota ai i ogāsami o Metitirani, se taga oneone a lē tasi pe lua. . . . O le fuafuaga ina ia faapaleni ai le vaa. Ae a lē faaaogāina, ona teu lea i lalo o le taumuli. Afai e iai se tasi ua lē lavā, e na ona tolotolo atu lava i lalo o le taumuli, aluga i le taga oneone ma moe loa.”
E talitonu le toʻatele o tagata atamamai e faapea o le uiga o le faamatalaga a Mareko, sa tofā Iesu i se taga oneone sa i le taumuli, le vaega pito sili ona malupuipuia o le vaa pe a agi se matagi. Ae po o le a lava le ituaiga aluga, e sili ona tāua le mea na tupu mulimuli ane. Na faatoʻafilemu e Iesu le matagi e ala i le mana o le Atua. E oo foʻi i le ʻausoo na fesili: “Po o ai lava lenei, ina ua usiusitai lava le matagi ma le vai iā te ia?”