E TE SILAFIA?
Sa faapefea ona fai tusi tāʻai i taimi o le Tusi Paia, ma na faapefea ona faaaogā?
Tusi tāʻai na maua mulimuli ane o le tusi o Eseta e fai i paʻu o manu, mai i le senituri lona 18 T.L.M.
O loo faamatala i le Evagelia a Luka ua tatala e Iesu le tusi tāʻai a Isaia ma faitau, ona toe tāʻai lea. O loo taʻua foʻi e le Evagelia a Ioane i le faaiʻuga o lana tusi se tusi tāʻai, ma faapea mai e leʻi mafai ona ia tusia i lana tusi tāʻai faailoga uma na faia e Iesu.—Luka 4:16-20; Ioane 20:30; 21:25.
Sa faapefea ona fai tusi tāʻai? Sa faapipii faatasi paʻu o manu e pei o paʻu o mamoe ma ʻoti, po o paʻu o laau, ina ia maua ai se taʻaiga umī. Pe a uma, e mafai ona tāʻai lenei taʻaiga i se laau ma e faapito i totonu le itu o loo tusitusi. Sa tusia i laina agaʻi i autafa e faasolo saʻo mai i le pito i luga agaʻi i lalo. Pe afai e umī le tusi tāʻai, e fai ni ona ʻau i pito uma e lua, lea e faaaogā e le tagata faitau e tatala ai le tusi tāʻai i le isi ona lima, ae faaaogā le isi ʻau ina ia tāʻai ai, seʻia oo ina maua le vaega tonu o le tusi tāʻai o loo suʻe.
Ua taʻua i le The Anchor Bible Dictionary, “O le itu e lelei ai, pe afai e umī se tusi tāʻai [e masani e pe ā ma le 33 futu (10 m)] e mafai ona ofi uma ai faamatalaga mai i se tusi atoa, ma e uma ane ua na o se tamaʻi tusi pe a tāʻai.” O se faaaʻoaʻoga, i se fua faatatau, e pe ā ma le 31 futu (9.5 m) le umī o le taʻaiga e manaʻomia ina ia tusia ai le Evagelia o Luka. O nisi taimi sa ʻoti faagatusa le pito i luga ma lalo o se tusi tāʻai, olo faalamolemole i se maa mai i le lava, ma vali.
O ai atonu sa avea ma “ʻaufaitaulaga sili” ia na taʻua i Tusitusiga Paia Eleni?
Ina ua amata le faiva faaositaulaga i Isaraelu, e na o le toʻatasi se tane na tofia faasolosolo e avea ma ositaulaga sili, o se tofiga e mo le olaga atoa. (Numera 35:25) O Arona na muamua mauaina lenei tofiga. Mulimuli ane na tuufaasolo atu lenei tofiga mai i tamā i atalii ulumatua. (Esoto 29:9) O le toʻatele o tane na tupuga mai iā Arona na avea ma ositaulaga, peitaʻi e toʻaitiiti lava na avea ma ositaulaga sili.
Ina ua pulea Isaraelu e nuu ese, sa tofia ma aveesea e nei pule ia ositaulaga sili Iutaia i so o se taimi na mananaʻo ai. Peitaʻi, e foliga mai o ē e fou na tofia e avea ma ositaulaga sili, sa toetoe o taimi uma o tagata mai i aiga na maua le faaeaga e filifili mai ai ositaulaga sili, aemaise lava mai i le gafa o Arona. E manino mai, o le faaupuga “ʻaufaitaulaga sili,” e faasino atu i sui autū i le faiva faaositaulaga. O na ʻaufaitaulaga sili atonu sa aofia ai taʻitaʻi o vaega e 24 o le faiva faaositaulaga, tagata aloaʻia o aiga o ositaulaga sili, ma i latou na avea muamua ma ositaulaga sili ae na aveesea, e pei o Ana.—1 Nofoaiga a Tupu 24:1-19; Mataio 2:4; Mareko 8:31; Galuega 4:6.