Ia Taufaatupu i le Alofa ma Galuega Lelei—E Faapefea?

“Ia tatou manatunatu le tasi i le tasi, ina ia taufaatupu ai le alofa ma galuega lelei, . . . ia fefaalaeiauai, ma ia atili ai foi ona faapea ina ua outou iloa o le aso o loo tāulata mai.”—EPERU 10:24, 25, NW.

1, 2. (a) Aisea na tāua ai le mauaina e uluai Kerisiano o faamafanafanaga ma faalaeiauga i a latou faatasitasiga? (e) O le ā le fautuaga a Paulo lea na talanoaina ai le manaomia ona faapotopoto faatasi?

SA LATOU faatasitasi faalilolilo, sa faaputuputu uma i totonu o se fale na loka. I so o se mea lava i fafo, sa i ai lamatiaga. O lea faatoʻā uma lava ona faasalaina i le oti i luma o le lautele, lo latou Taʻitaʻi, o Iesu, ma na ia lapataia ona soo e faapea, o le a faapena foi le tulaga e faia ia i latou e pei ona sa faia ia te ia. (Ioane 15:20; 20:19) A e a o latou talatalanoa taumusumusu e uiga i le sa latou alolofa faapelepele i ai o Iesu, atonu sa oo ai ia i latou uma se lagona saogalemu i le faapotopoto faatasi.

² A o faagasolo tausaga, sa fesagai ai Kerisiano ma ituaiga uma o tofotofoga ma sauaga. I le pei o na uluai soo, sa latou maua ai ni faamafanafanaga ma faalaeiauga mai ia latou faatasitasiga. I lea, na tusi atu ai le aposetolo o Paulo i le Eperu 10:24, 25, NW: “Ia tatou manatunatu le tasi i le tasi, ina ia taufaatupu ai le alofa ma galuega lelei, aua le lafoaiina le faapotopotoina o i tatou, pei o le masani o isi, a ia fefaalaeiauai, ma ia atili ai foi ona faapea ina ua outou iloa o le aso o loo tāulata mai.”

3. Aisea o le a e fai mai ai o le Eperu 10:24, 25 e sili atu sona uiga na i lo na o se poloaiga mo Kerisiano ina ia faapotopoto faatasi?

³ O na upu ua sili atu ona tāua i le na o se poloaiga ina ia faaauau pea ona faatasitasi. Ua aumaia ai se faatulagaga faagaeeina mai le Atua mo sauniga uma a Kerisiano—ma o le mea moni, i so o se taimi lava e auaufaatasi ai Kerisiano. I aso nei, e sili atu na i lo o se isi lava taimi, a o tatou iloa ma le manino le lalata mai o le aso o Ieova, ua avea ai omiga ma lamatiaga o lenei faiga leaga o mea ma pogai ua matuā talafeagai ai ona avea a tatou sauniga o se maluāpapa, o se puna o faamalosiauga ma faalaeiauga mo tagata uma lava. O le ā e mafai ona tatou faamautinoa ai lenei mea? Seʻi o tatou iloiloina ma le faaeteete la upu a Paulo, ma fesiligia fesili autū e tolu: O le ā le uiga o le “manatunatu le tasi i le tasi”? O le ā le uiga o le ‘taufaatupu le tasi i le tasi i le alofa ma galuega lelei’? Ma le fesili mulimuli, e mafai faapefea ona tatou “fefaalaeiauai” i nei taimi faigata?

“Manatunatu le Tasi i le Tasi”

4. O le ā le uiga o le “manatunatu o le tasi i le tasi”?

⁴ Ina ua fautua atu Paulo i Kerisiano ina ia “manatunatu le tasi i le tasi,” sa ia faaaogā le veape faa-Eleni o le ka·ta·no·eʹo, o le faamamafaga o le taʻu taatele o le “ia malamalama.” Ua faapea mai le Theological Dictionary of the New Testament, o lona uiga, “ia tataʻi atu le mafaufau atoa o se tasi i se mea.” E tusa ai ma le faamatalaga a W. E. Vine, e mafai foi ona uiga i le “ia malamalama atoatoa, ia iloiloina ma le faaeteete.” Pe afai la e ‘manatunatu Kerisiano o le tasi i le isi,’ e lē gata ina latou iloa atu le foliga mai fafo, a e latou te faaaogaina uma foi o latou tomai faalemafaufau ma taumafai ai e matuā malamalama atoatoa i ai.—Faatusatusa i le Eperu 3:1.

5. O ā nisi o uiga o se tagata atonu o lena e lē o matuā iloga mai, ma aisea e tatau ai ona tatou manatunatu i nei uiga?

⁵ E manaomia ona tatou manatua, e tele atu nisi mea e uiga i le ituaiga moni o le tagata, na i lo le tau ina iloa atu ona foliga mai fafo, o ana galuega, po o ona uiga totino o loo faailoa mai. (1 Samuelu 16:7) E masani lava o se foliga matamuli mai fafo, e punitia atoa ai lagona loloto moni po o se uiga e agamālie. I le isi foi tulaga, e eseese talaaga o le tupuga mai. O nisi atonu na oo i ai ni tulaga sili ona matautia i o latou olaga; o nisi o loo onosaia ni tulaga i le taimi lava lenei, e faigata ona tatou tau faavasegaina. E masani lava ona tupu, o se mea sa tatou tiga ai i se uso po o se tuafafine e toe matafi ese atu pe a tatou iloa mulimuli ane le talaaga po o ni mea na tutupu i lena tagata.—Faataoto 19:11.

6. O ā nisi o auala e mafai ai ona tatou iloa lelei isi, ma o ā lelei e ono maua mai ai?

⁶ O le mea moni, e lē o le uiga o lenei mea e faapea e tatau ona tatou isuisu fua ma le faaletatau i mataupu e patino i isi. (1 Tesalonia 4:11) A e mafai moni lava ona tatou fefaaaliai le naunau totino. E tele atu isi mea e aofia ai i lenei tulaga na i lo le tau ina faamālō atu i ai i le Maota o le Malo. Aisea e te lē filifilia ai se tasi o le a e manao e iloa atili, ma lua talatalanoa mo ni nai minute ao leʻi amata po o le tuua foi o le sauniga? O le a atili ona lelei pe a faaalia le “alofa i tagata ese” po o le agaga talimalo, e ala i le valaaulia o ni uo e tasi pe lua i lou aiga mo sina ʻaiga māmā. (Roma 12:13) Ia faaali atu i ai le naunau. Ia faalogologo atu i ai. O le tau ina fesiligia le tagata i le auala na ia aʻoaʻoina ma alofa ai ia Ieova, e ono mafai ona faailoa mai ai ni mea se tele. E ui i lea, atonu e faateleina pea nisi mea e te iloa mai ai, pe a lua galulue faatasi i le faiva mai lea fale i lea fale. O le manatunatu i isi i nei auala o le a aogā ia i tatou ia atiina aʻe ai lagona moni o le alofa faaleuso, po o lagona faapelepele.—Filipi 2:4; 1 Peteru 3:8.

‘Ia Taufaatupu le Tasi i le Isi’

7. (a) Na faapefea i aʻoaʻoga a Iesu ona aafia ai tagata? (e) Aisea na avea ai ana aʻoaʻoga o ni mea e matuā uunaia ai?

⁷ Pe a tatou manatunatu le tasi i le tasi, ona lelei ai lea ona sauniunia i tatou ina ia taufaatupu atu, ia faamalosi atu le tasi i le isi i le faia o ni gaoioiga. A e maise lava, o toeaina latou te faia le vaega faapitoa i lenei tulaga. I se taimi ina ua mavae ona fetalai atu Iesu i le lautele, tatou te faitau ai e faapea: “Ona matuā taufaiofo ai lea o le motu o tagata i lana aʻoaʻoga.” (Mataio 7:28) I se isi taimi, na oo lava i ni fitafita o ē na aauina atu e puʻe ia Iesu, sa la toe ō ese ma faapea mai: “Ua leai lava se tagata e tautala pei o lena tagata.” (Ioane 7:46) O le ā na avea ai aʻoaʻoga a Iesu ma mea na matuā uunaia ai? Po o ni faaaliga ea o faalogona ootia? E leai; sa fetalai atu Iesu i se tulaga mamalu. Peitai sa masani lava ona ia tulimataʻi le pāʻiaina o loto o lana aufaalogologo. Ona o lona manatunatu i tagata, sa ia silafia lelei ai le auala tonu e uunaia ai o latou faalogona. Sa ia faaaogā faataʻitaʻiga e uigā ma faigofie, na sa faaatagia atu ai mea moni o le olaga i aso taitasi. (Mataio 13:34) I se tulaga tutusa, o i latou o loo faataunuuina ni tofiga ia tatou sauniga e ao ona latou faataʻitaʻi ia Iesu, e ala i le faia o ni faataʻitaʻiga e mafana ma aasa, e mafai ona uunaia ai le faia o ni gaoioiga. I le pei o Iesu, ia faia se taumafaiga e saili ni faataʻitaʻiga e talafeagai ma la tatou aofia ma pāʻia ai o latou loto.

8. Na faapefea ona taufaatupu atu Iesu e ala i faaaʻoaʻoga, ma e mafai faapefea ona tatou faataʻitaʻi ia te ia i lenei tulaga?

⁸ I le auauna atu i lo tatou Atua, e mafai ai e i tatou uma ona taufaatupu le tasi i le isi e ala i faaaʻoaʻoga. E mautinoa sa faatupuina lelei e Iesu lana ʻau faalogologo. Sa naunau tele o ia i le galuega o le faiva faa-Kerisiano ma sa ia faasilisilia le faiva. Na fetalai o ia sa pei o sana meaai. (Ioane 4:34; Roma 11:13) O na lagona aasa e mafai ona aafia ai isi. Pe e mafai ea ona e faaalia atu foi faapena i isi lou olioli i le faiva? Ia faamatala atu i isi i le faapotopotoga ni mea lelei na oo ia te oe, a e ia faaeteete ina neʻi fai atu i se uiga gugutu. Pe a e valaauliaina isi ina ia tou galulue faatasi, ia vaai pe mafai ona e fesoasoani ia i latou i le mauaina o se fiafiaga moni i le talanoa atu i isi e uiga i Lē Sili na Foafoaina i tatou, o Ieova lea.—Faataoto 25:25.

9. (a) O ā nisi o auala o le taufaatupu atu i isi tatou te mananao e alofia, ma aisea? (e) O le ā e tatau ona uunaia ai i tatou ina ia faaaogā o tatou ola i le auaunaga ia Ieova?

⁹ Peitai ane, ia faaeteete, ia aua neʻi e taufaatupu i isi i se auala sese. Mo se faataʻitaʻiga, atonu tatou te faia ma le lē iloa se mea, latou te lagona ai le pei ua agasala i le lē tele o nisi mea latou te faia. Atonu tatou te leʻi fuafuaina, a e ua tatou faamāina i latou e ala i le faatusatusa o i latou i se uiga lē lelei, ma nisi o ē o loo iloga lo latou maelega i galuega faa-Kerisiano, pe oo foi ina tatou faataatitia ni tapulaa maumauai ma taʻuleagaina ai i latou o ē e lē mafai ona latou ausia na tapulaa. O nei auala uma e mafai ona taufaatupu ai le faia o ni gaoioiga a nisi mo se taimi umi, peitai sa leʻi tusi mai Paulo, ‘Ia taufaatupu i lagona o le taʻuleaogaina ma galuega lelei,’ e leai, e tatau ona tatou taufaatupu i le alofa, ona puna mai ai lea o galuega o le a faia mai ni uunaiga lelei o le loto. E leai se tasi e tatau ona uunaia e faia se mea ona o le mafaufau fua i ni manatu o le faapotopotoga o le a manatu ai ia te ia pe a ia lē ausia tonu ni mea sa faatalitalia.—Faatusatusa i le 2 Korinito 9:6, 7.

10. Aisea e tatau ai ona tatou manatua e lē o i tatou o ni pule i le faatuatua o isi?

¹⁰ O le taufaatupu o le tasi i le isi e lē faauiga i le pulea e le tasi o le isi. E ui sa tele le pule na tuuina atu e le Atua i le aposetolo o Paulo, a e na faamanatu atu ma le loto maulalo e le aposetolo i le faapotopotoga i Korinito e faapea: ‘E lē o matou o ni pule i lo outou faatuatua.’ (2 Korinito 1:24) Pe afai tatou te pei o ia, ona tatou ioeina lea ma le loto maulalo e lē o sa tatou galuega le filifili po o le ā le tele e tatau ona faia e isi i le auaunaga ia Ieova, pe pulea o latou loto fuatia ifo i le faia e isi a latou filifiliga totino mo i latou, o le a tatou alofia ai le fia “amiotonu naua,” le leai o se olioli, le loto maaa, le manatunatu sese, po o le pulea e tulafono. (Failauga 7:16) O uiga na e lē faatupuina ai se lelei; e omia ai.

11. O le ā le agaga sa uunaia ai foai i aso o le fausiaina o le fale fetafai i Isaraelu, ma e ono faatatau moni foi faapefea lena mea i o tatou aso?

¹¹ Tatou te manaomia le tasi o le agaga e fai ai taumafaiga uma i le auaunaga ia Ieova, e pei ona sa i ai ia Isaraelu anamua ina ua tāpā i ai ni foai faameaalofa mo le fausiaina o le fale fetafai. E faitauina faapea le Esoto 35:21: “Ona latou o mai lea, o i latou uma o e ua uai i ai o latou loto, ma i latou uma o e ua manatu i ai o latou loto, ua latou aumaia le taulaga ia Ieova mo le galuega.” Sa lei uunaia i latou e nisi, a e o le uunaiga mai i o latou lava loto. O le mea moni, i le gagana Eperu ua faitauina ai i lona faauigaga faaletino e faapea, “o ē uma na faagaeeina e o latou loto” sa latou faia na meaalofa. (O upu faasisipa o ā matou.) O lea la, sei o tatou taumafai ina ia faagaeetia atu loto o le tasi i le isi i so o se taimi tatou te faatasitasi ai. E mafai e le agaga o Ieova ona faia isi mea uma o totoe.

‘Ia Fefaalaeiauai’

12. (a) O ā nisi o uiga o le upu Eleni lea ua faaliliuina i le “faalaeiau”? (e) Na faapefea ona lē taulau uo a Iopu ia latou faalaeiauga ia te ia? (i) Aisea e ao ai ona tatou ʻalo ese mai le faamasinosino o le tasi i le isi?

¹² Ina ua tusi atu Paulo e faapea e ao ona tatou ‘fefaalaeiauai,’ sa ia faaaogā le upu Eleni o le pa·ra·ka·leʹo, lea e mafai foi ona uiga i le ‘ia faamalosi atu, ia faamafanafana atu.’ I le Tusi Paia Eleni o le Septuagint, na faaaogā ai foi le upu lava lenei i le Iopu 29:25, lea na faamatalaina ai Iopu e faapea, o se tasi o lē e faamafanafana atu i ē loto mafatia. E ese ai mai lena itu, a o i ai Iopu lava ia i tofotofoga matuitui, na te leʻi mauaina ni faalaeiauga faapena. Na tele ina faamasinosino o ia e ana uo “faamafanafana” e toatolu, ma fai mai a latou lauga ia te ia, a e na latou lē malamalama i ona faalogona, ma sa leai foi ni o latou lagona alofa mo ia. O le mea moni lava, i talanoaga uma sa latou faia, e leai ma se taimi na latou tautatala atu ai ma taʻu atu le igoa o Iopu. (Tagai i le eseesega i le Iopu 33:1, 31.) E manino mai, sa tele ina latou manatu ia te ia o se faafitauli, na i lo o le manatu o ia o se tagata. E letioa ona isā atu Iopu ia i latou i le ita tele e faapea: “Pe ana fesuiaiina outou ma aʻu”! (Iopu 16:4) E faapena foi i aso nei, pe afai e te manao e faalaeiau i se tasi, ia ia te oe lagona o le alofa! Aua le faamasinosino atu i ai. E pei ona taʻua i le Roma 14:4, “o ai ea oe lē faamasino atu i le auauna a le tasi? E tumau ia pe paū i lona lava alii; a e faatumauina lava ia, auā e mafaia e le Atua ona faatumau ia te ia.”

13, 14. (a) O le ā le upu moni faavae tatou te manaomia ona faamautinoa atu i o tatou uso ma tuafāfine ina ia faamafanafana ai ia i latou? (e) Na faapefea ona faamafanafanaina Tanielu e se agelu?

¹³ O le upu pa·ra·ka·leʹo ma le nauna o loo fesootai atu i ai ua faaliliuina i le “faamafanafana,” i le 2 Tesalonia 2:16, 17: “O lo tatou Alii lava o Iesu Keriso, atoa ma le Atua lo tatou Tamā, o le ua alofa mai ia te i tatou, ma na foai mai le faamatala loto faavavau, ma le faamoemoe lelei i le alofa tunoa, ia faamafanafana atu e ia i o outou loto, ma ia faatumauina outou i galuega lelei uma ma upu lelei uma.” Mātau mai, ua faafesootai atu e Paulo le manatu o le faamafanafanaina o o tatou loto, ma le upu moni faavae e faapea e alofa Ieova ia i tatou. O lea e mafai ai ona tatou fefaalaeiauai ma fefaamafanafanaai e ala i le faamautinoa atu o lena upu moni tāua.

¹⁴ I se tasi taimi, na matuā mafatia ai le perofeta o Tanielu ina ua uma ona ia vaaia se faaaliga taufaamatau lea na ia faapea ai: “Ua mavae loʻu matagofie, ua ou pulavale, ua leai lava se malosi ua toe ia te au.” Na auina atu e Ieova se agelu o lē na ia faamanatu soo ia Tanielu e faapea, sa “alofateleina” o ia i fofoga o le Atua. O le ā le iuga? Na taʻu atu e Tanielu i le agelu e faapea: “Ua e faamalosi mai ia te au.”—Tanielu 10:8, 11, 19.

15. E ao faapefea i toeaina ma ovasia femalagaai ona faapaleni a latou upu faamālō ma le avatuina o ni faasaʻoga?

¹⁵ Ua i ai foi la i inei, se isi auala e faalaeiau ai i isi. Ia faamālō atu ia i latou! E faigofie lava ona paū atu i se uiga faitio ma le lē alofa. E moni, e i ai taimi e ono talafeagai ai le faia o ni faasaʻoga, a e maise lava pe a faia e toeaina ma ovasia femalagaai. A e o le a aogā mo i latou, pe afai e manatuaina i latou ona o le avatuina o faalaeiauga faamafanafanaloto, na i lo le manatua i le i ai o se uiga vaavaai masei.

16. (a) A o faalaeiau atu i ē loto mafatia, aisea ua masani ai ona lē lava le tau ina uunaia o i latou ina ia faateleina ni galuega e faia i le auaunaga ia Ieova? (e) Na faapefea ona fesoasoani Ieova i le loto mafatia o Elia?

¹⁶ O ē loto mafatia, o i latou patino lava na o loo manaomia ni faalaeiauga, ma ua faatalitalia i tatou e Ieova o i tatou o ni uso Kerisiano ina ia avea ma puna o fesoasoani—ae maise pe afai o i tatou o ni toeaina. (Faataoto 21:13) O le ā e mafai ona tatou faia? Atonu e lē lava le na o le fai atu ia i latou ina ia faateleina galuega e faia i le auaunaga ia Ieova. Aisea? Auā e ono faauiga ai faapea ua latou loto mafatia ona o le lē lava o a latou mea e fai. E lē o le tulaga lena i taimi uma. Sa i ai se taimi na matuā mafatia ai le loto o le perofeta o Elia ma manao ai e oti; a e na tupu tonu lenei mea i le taimi o loo matuā tele ai lana auaunaga ia Ieova. Na faapeī le feutagai a Ieova ma ia? Na ia auina mai i ai se agelu ina ia saunia se fesoasoani talafeagai. Na faaleo atu e Elia ona lagona loloto ia Ieova, ma faaali atu i ai sa ia te ia le lagona ua leai sona aogā e pei lava o ona augatamā ua maliliu, sa leai se aogā o ana galuega, ma sa matuā tuuatoatasi o ia. Na faafofoga mai i ai Ieova ma faamafanafana mai ia te ia e ala i ni faaaliga matautia o Lona mana, ma faamautinoa mai i ai e faapea, sa matuā lē tuuatoatasi lava o ia, ma o le a faamaeaina lava le galuega na ia amataina. Sa folafola foi e Ieova lona tuuina atu ia Elia o se aumea o le a na ia aʻoaʻoina, ina ia mulimuli ane suitulaga pe a mavae atu o ia.—1 Tupu 19:1-21.

17. E mafai faapefea ona faalaeiau atu se toeaina i se tasi o loo ia faitioina nauā o ia lava?

¹⁷ Maeu se faalaeiauina ai! Tau ina ia faapena foi ona tatou faalaeiau atu ia i latou o loo tatou faatasi, o ē o loo mafatia i o latou faalogona. Ia taumafai e malamalama i o latou faalogona e ala i le faalogologo atu i ai! (Iakopo 1:19) Ia saunia faamafanafanaga faale-Tusi Paia e fetaui ma manaoga o tagata taitoatasi. (Faataoto 25:11; 1 Tesalonia 5:14) Pe a faalaeiau atu ia i latou o ē e faitio nauā ia i latou lava, atonu e mafai e le autoeaina ona faaali atu i ai ma le agalelei se faamaoniga faale-Tusi Paia o le alofa ma le faatauaina o i latou e Ieova.a O le talanoaina o le togiola e mafai ona avea o se ala malosi e faalaeiauina ai i latou o ē e i ai le lagona e leai so latou aogā. O se tasi o loo mafatia ona o ni agasala sa faia i le taimi ua tuanai atonu e manaomia ona faailoa i ai e faapea, ua faamamāina e le togiola o ia pe afai ua ia salamō moni ma ua matuā liliu ese mai na faiga.—Isaia 1:18.

18. E ao faapefea ona faaaogā le aʻoaʻoga o le togiola e faalaeiau atu ai i se tasi o lē ua aafia fua i se agasala a se isi tagata, e pei o le tosoteine?

¹⁸ O le mea moni, o le a manatunatu le toeaina i lea mataupu patino ina ia faaaogā tatau ai lena manatu. Seʻi fai ma faaaʻoaʻoga: O taulaga i manu i le Tulafono faa-Mose, sa fai ma ata o le taulaga togiola a Keriso, lea sa manaomia mo le togiolaina o agasala uma. (Levitiko 4:27, 28) E ui i lea, sa leai se tuutuuga e faapea, e tatau i se teine na tosoina faamalosi ona ofoina atu se taulaga mo agasala. Na faapea mai le tulafono, e tatau ona ‘aua neʻi faia se mea’ e faasalaina ai o ia. (Teuteronome 22:25-27) I aso la nei, pe afai e osofaia ma tosoina faamalosi se tuafafine, ma faapogaia ai ni ona lagona e pei ua lē mamā ma ua lē aogā, pe ua talafeagai ea ona faamamafa atu ia te ia lona manaomia o le togiola ina ia faamamā ai o ia mai lena agasala? E mautinoa lava e leai. Sa leʻi agasala o ia ina ua tosoina faamalosi. O le tagata na tosoina o ia lena na agasala ma e manaomia ona faamamāina. Peitai ane, o le alofa ua faaalia e Ieova ma Keriso i le saunia o le togiola e mafai ona faaaogā o se faamaoniga e faapea, e lē o eleelea o ia i le silafaga a le Atua ona o le agasala a le isi tagata, a e o loo tautele o ia ia Ieova ma o loo tumau pea le alofa o Ieova ia te ia.—Faatusatusa i le Mareko 7:18-23; 1 Ioane 4:16.

19. Aisea e lē tatau ai ona tatou faatalitalia o le a maua faalaeiauga ia tatou faatasitasiga uma lava ma uso ma tuafāfine, a e o le ā e tatau ona avea ma a tatou filifiliga?

¹⁹ Ioe, po o le ā lava le tulaga atonu o loo i ai le olaga o se tasi, po o ā lava tulaga tiga atonu ua faaleagaina ai lona olaga ua tuanai, a e tatau lava ona mafai ona ia maua se faalaeiauga i le faapotopotoga o tagata o Ieova. Ma o le mea lena o le a ia maua, pe afai tatou te taitoatasi ma tauivi ina ia manatunatu le tasi i le isi, ia taufaatupu le tasi i le isi, ma ia fefaalaeiauai i so o se taimi tatou te faatasitasi ai. E ui i lea, ona o le lē lelei atoatoa, tatou te lē taulau uma ai i le faia faapea i nisi o taimi. E mautinoa lava, tatou te faaita ai i le tasi tagata ma oo lava foi ina faatiga i se tasi mai lea taimi i lea taimi. Ia taumafai ina ia lē taitasi ma taulai i masei o isi i lenei itu. Pe afai e te mataia na o vaivaiga, ona e i ai lea i se tulaga matautia o le faitio nauā i le faapotopotoga ma paū atu ai lava i le mailei lea na taumafai malosi Paulo e fesoasoani mai ina ia tatou alofia, o le lafoaia lea o le faapotopotoina faatasi o i tatou. Aua lava neʻi tupu lena mea! A o faasolo ina faateteleina le matautia ma le omia mai lenei faiga tuai o mea, seʻi o tatou filifili ia ma le maumauai e faia mea uma tatou te mafai ina ia maua ai ni faalaeiauga i a tatou faatasitasiga i sauniga—ma ua tatau lava ona faia faapea auā ua tatou iloa o le aso o Ieova ua lata tele mai!

[Faaopoopoga i lalo]

O le a Faapefea ona E Tali?

◻ Aisea e tāua tele ai le avea o a tatou sauniga ma faatasitasiga o ni faalaeiauga i nei aso mulimuli?

◻ O le ā le uiga o le manatunatu o le tasi i le isi?

◻ O le ā le uiga o le taufaatupu o le tasi i le isi?

◻ O le ā e aofia ai i le faalaeiau o le tasi i le isi?

◻ E mafai faapefea ona faalaeiauina ē loto mafatia ma ē loto vaivai?

[Ata i le itulau 16]

O le agaga talimālō e aogā ia i tatou ina ia atili ai ona iloa lelei isi

[Ata i le itulau 18]

Ina ua loto mafatia Elia, sa faamafanafanaina ma le agalelei o ia e Ieova