DJAMBA DJƐ WEKELO 18
YEEMBO 65 Tokindjɛ mfula!
Wananyɔ w’elangala—nyokole Marko nya Timɔte
‘Yɛka nya Marko, mande angonkotshɛ́ efula lá olemo.’—2 TI. 4:11.
IKANYI YƐ DJAMBA
Wopo wɔ ndjɔmbɔmba kɛ Marko nya Timɔte okokawɔ nkotshɛ́ wananyɔ w’elangala djɛ mfudjɛ wekeka wa djonyi, djɛ ndeka nkambela Yehova la wananyɔ l’ankaana y’otshumano.
1-2. Enkeka wɛkɔnge wekokisá nshimba Marko nya Timɔte djɛ ndeka nkambela anto ankina?
WANANYƆ w’elangala, nyɔngɔkɔpake nkamba efula l’olemo wɔ Yehova, la nkotshɛ́ ase otshumano wɔnyo? Ape l’ehamo nyɔngɔkɔpake. Wole osasa wɔ nyɛna wana w’ampame walatshika l’ɛkɔpa djɛ nkambela anto ankina! (Yee. 110:3) Koko, nyokoka mpomana l’ekakasano. Okakanyɛ djɛ mfudjɛ olemo wɔko mande olekɔ la wɔma wɔ kɛnɛ kengokokomela l’etsho weyaye? Otona mpeyi kɛ ndeka nkambela Yehova ladjikɛnde ɛna ente opangokotshɛ? Ntsha ee, ewa ente opalekɔ onto wɔ ntondo woka nghɔsɔ.
2 Marko nya Timɔte wayalaka l’okakasano ete ngo wɔko. Koko watawola wɔma wɔ kɛnɛ kengakomela l’etsho weyaye, kana ntshamba djɛ akoka, ndashimba djɛ nkambela anto ankina. Lá nsɔsɔlɔ, Marko intasɛki lá mvulu kɛ wɔlɔ efula nya nyɛnghɛnde winá wɔ ɔpɔstɔlɔ Poolo la Barnabasɛ yowete tá lɔkɛndɔ lɔwɔ lɔ ntondo lɔ misiɔnɛrɛ. (Ele. 12:12, 13, 25) Marko atshikaka edjena kɛ wɔlɔ efula kɛsɔ djɛ mfudjɛ olemo wɔnde. Ntondo ntondo, atshɔka olalo tá Antiyɔka. Makɔ, alotshɔka nya Poolo la Barnabasɛ tá djena dj’etale efula. (Ele. 13:1-5) Ngo wopo wɔkɔ ɔmɔ, ole Timɔte intasɛki nya ambotshi wande winá wɔ Poolo ndowete djɛ ntotshindjeyɛ l’olemo w’ipoposanyɛ. Mande ayalaki olangala la atewaki akambo efula, Timɔte atakoka ndjawola wɔma wɔ ntshamba dj’akoka ndowilela onkeka. (Ɛdjɛ 1 Kɔrɛtɔ 16:10, 11 la 1 Timɔte 4:12.) Koko awolaka leeta lɔ Poolo la asasangaki l’esako efula.—Ele. 16:3-5.
3. a) Tii lá lɛdji lɔkɔnge Poolo ndakɔpaka Marko nya Timɔte? (2 Timɔte 4:6, 9, 11) (Lenda asango.) b) Weepó wɛkɔnge wɔkɔpaso nkadjimola lá djamba djɛnɛ?
3 Marko nya Timɔte wawaka akoka la wawɛmbaka edjito wɛ nkekete efula ngo m’ɔlɛngɛ wɔwɔ. Poolo akɔpaki elangala wɛsɔ lombombe, ko awetaka dj’iwɔ ndjɛ le nde winá wɔ ndewe ante lako ilá ovɔ. (Wala 2 Timɔte 4:6, 9, 11.) Wekeka wakɔnge wa wɔlɔ wayalaki la Marko ole la Timɔte wa Poolo ndakɔpaka efula? Wananyɔ w’elangala okokawɔ ndjokola yimba yɛwɔ ngete mo? Alako wa ngandji wa Poolo okotshɛwɔ wananyɔ w’elangala lɔɔko kɛnɛ ngete mo?
Poolo akɔpaka Marko nya Timɔte efula má ndapɛyɛ edjito ngo m’ɔlɛngɛ wɔwɔ (Lenda itenyi 3)b
OKOLA MARKO—YALA ENTSHUPA DJƐ NKAMBELA YEHOVA L’ANTO ANKINA
4-5. Marko ndɛnyɛ mposɛ kɛ nkambela anto ankina ngete mo?
4 Lá nkilika onkanda ɔmɔtshi, itepela nkambela anto nsakisolaka ndjila welo djɛ nkotshɛ́ anto ankina la “nkindjɛ ndákotshɛ́ kaanga oyɛwɔ wolo djɛ nangha nghɔsɔ.” Marko alekɔ ndjɔmbɔmba kɛ wɔlɔ lá nkambo djɛsɔ. Winá wɔ Poolo ndatone ntshɔ nyande tá lɔkɛndɔ lɔnde 2 lɔ misiɔnɛrɛ, Marko okaka yɛnyi ole alɛmbaka. (Ele. 15:37, 38) Ko kɛsɔ ketashimba Marko djɛ nkambela wananyɔ l’ankaana yɛnde.
5 Marko nya wɔna nyompame kɛnde Barnabasɛ wawolaka odjito. Ɛnɔnyi 11 m’ɔkɔngɔ, Marko ayalaka l’anteyi k’anto wakotshisá Poolo lá lokando lɔnde lɔ ntondo lá Ɔrɔma. (Flm. 23, 24) Lá nsɔsɔlɔ, Poolo asasangaka okotshɔ wɔnde lombombe ndeke ndatepela djɛ Marko ante alekɔ ‘ikɔkɔ yɛ lokembo l’ekekete efula.’—Kɔl. 4:10, 11.
6. Wopo wɔkɔnge Marko ndawa wapɔ má nkɛnda l’Akristo wambotshunda lá nyuma? (Lenda nɔtɛ.)
6 Marko awaka wapɔ má wopo wɔ ndakɛndaka l’Akristo wambotshunda lá nyuma. M’ɔkɔngɔ wɔnde nkamba nya Poolo lá Ɔrɔma, Marko akilikaka Pɛtɛlɔ tá Babilɔnɛ. Wayalaka la djokanelo djɛ ma ma, ndeke Pɛtɛlɔ ndowete ante ‘Marko, wɔnami.’ (1 Pɛ. 5:13) Winá wɔ yakambaka esanga, Pɛtɛlɔ ambelaka ilongo yɛnde akambo efula walendana la lowiko ole la olemo wɔ Yeso, wa Marko ndoyɛka ndofuna lá Evanjiliyo wɛnde.a
7. Wopo wɔkɔnge olangala Seung-Woo ndokola ndjɔmbɔmba kɛ Marko? (Lenda ntshango.)
7 Marko ayalaka l’akambo efula wa nangha l’olemo wɔ Yehova la amalemaka Akristo wambotshunda lá nyuma. Okokaso ndjokola Marko ngete nge? Ntsha ombohandjɛ́ mpeyi kɛ nkambela anto ankina, yala la bale ntshitshi, ole hona mbamba inkina yɛ nkambela Yehova la otshumano. Tokolenda ndjɔmbɔmba kɛ Seung-Woo, kanga lokamba winá wɔsɔ ete ngo ikokolo. Winá wɔ ndayalaka olangala, alawɛdjɛki nya wananyɔ ankina w’elangala. Amɔtshi wawaka edjito lá ntondo kɛnde. Seung-Woo ɛnaka ete ngo wɔwɛngɛyɛ, ko ashimelaka tokokolo wopo wɔ ndokaka. Ikokolo imɔtshi ɔlɔmbaka djɛ nkambela anto ankina, kaanga akambo wande wa wɔlɔ yɔtɛnamaka lá wiso w’anto. Dako djɛsɔ ntshindaka Seung-Woo djɛ ndjala entshupa djɛ nkotshɛ́ nkokolo dj’anto la waayalaki la lonyi djɛ ndatɔla tá nsanghanyɛ. Winá wɔ ndakanela, atepelaka ante: “Ndjokaka kɛnɛ kesakisola nkambela anto ankina. Lambowa osasa woyɛ má nkotshɛ́ anto ankina lá topo tɛnama.”
Wopo wɔkɔnge elangala yowaka wapɔ má nkamba la wananyɔ wambotshunda lá nyuma? (Lenda itenyi 7)
OKOLA TIMƆTE—ƐNYƐ ENTE ƆKƆPA ANTO ANKINA
8. Lamo Poolo ndasɔnɛ Timɔte djɛ ndotshindjeyɛ? (Filipɛ 2:19-22)
8 Winá wɔ Poolo ndotakalɔka tá angando yɛ ndápomana l’onanyelo, ayalaka la djonyi djɛ wananyɔ w’eloko wolo ntotshindjeyɛ. Asɔnaka ntondo ntondo Silasɛ, wɔnanyɔ wombokambela Yehova ilá efula djɛ ntshɔ nyande. (Ele. 15:22, 40) M’ɔkɔngɔ, ndɔmbɔsɔna Timɔte djɛ ntotshindjeyɛ. Lamo Poolo ndakɔpɛ Timɔte? Mande ayalaki la lukumu lɔ wɔlɔ. (Ele. 16:1, 2) Nde akiyanaki efula nkambo djɛ anto ankina.—Wala Filipɛ 2:19-22.
9. Wopo wɔkɔnge Timɔte ndɛnyɛ ante akiyanaki nkambo djɛ wananyɔ l’ankaana yɛnde?
9 Ngo má ewangelo k’olemo wɔnde nya Poolo, Timɔte ɛnyɛka ante akiyanaki efula lá nkambo djɛ anto ankina, koko ape djɛnde. M’ɔtɛ w’elonga kɛsɔ, ndeke Poolo ndotshike lá Beroya l’eshikikelo kenkfumɔ ante angokembɛ ambeki wa bango. (Ele. 17:13, 14) Lá mbamba kɛsɔ, Timɔte awaka wapɔ efula má ndjɔmbɔmba kɛ Silasɛ, kanga lotshikalisá ole nde lá Beroya. M’ɔkɔngɔ, Poolo alotomaka Timɔte nyɔmɛlɛ tá Tesalɔnikɛ djɛ ntokembɛ Akristo. (1 Te. 3:2, nɔtɛ.) Ɛnɔnyi 15 m’ɔkɔngɔ, Timɔte ekaka wopo wɔ ‘ndela l’anto walelaki,’ má ndjoka anto wɛnaki ndjolo djandji. (Ɔrɔ. 12:15; 2 Ti. 1:4) Wopo wɔkɔnge olangala w’Okristo okokande ndjokola Timɔte?
10. Wopo wɔkɔnge wɔnanyɔ Woo Jae ndeke wopo wɔ nkiyana la nkambo dj’anto ankina?
10 Wɔnanyɔ Woo Jae, ekaka wopo wɔ nkiyana la nkambo dj’anto ankina. Winá wɔ ndayalaka olangala, Woo Jae ayalaka l’okakasano wɔ nsawola la wananyɔ l’ankaana yɛ nkokolo. Winá wɔ ndawɛnaka lá Mvulu k’Onkfumi ndapɛyɛka ngo djemo, ko ndawangɔ. Ikokolo imɔtshi alɔmbaka Woo Jae djɛ mbanga nshimela winande andjawodji kɛnɛ kɛ ndasasangaka lewɔ. Ikokolo yɛkɔ okembɛka djɛ ntɔnɔla lá kɛnɛ kekoka nsasangɛ anto ankina. Woo Jae akambaka la dako djɛsɔ winá wɔ ndasawolaka l’anto. Ete ngo ikokolo lɔɔko kɛnɛ, Woo Jae atepela ante: “Winá wɔsɔ amboyalá wɔdju nsawola l’anto watshikitanyi ɛnɔnyi. Ndjoka wɔlɔ efula má ndjewa ente nkoka ndjewa ekakasano w’anto ankina. Kɛsɔ kenkotshɛ djɛ ndjewa wopo wokokami ndaakotshɛ́.”
11. Wopo wɔkɔnge wananyɔ w’elangala okokawɔ ndjeka djɛ ndjila anto walekɔ́ l’otshumano yimba? (Lenda ntshango.)
11 Wananyɔ w’elangala, nyokoka lonkina nyɛnyɛ ente nyila anto yimba. Winá w’oyɛnyo lá losanghanyɛ, nyosawole l’anto wa ɛnɔnyi ole nkfumbo ntshikitanyi. Opolawɔ alemba wawɔ, ko ekameyɛwɔ. Kɛsɔ kengokokotshɛ́ djɛ ndjewa ekakasano wɛwɔ. Okoka nyɛna ente antshukami amɔtshi wa nkokolo walekɔ la djonyi dj’onto ndakotshɛ́ djɛ ndjewa nkamba la JW Library®. Kana okoka nyɛna ente wapakombola mpoposanyɛ l’onto ɔmɔtshi. Opakoke nkotshɛ́ anto wasɔ dj’iwɔ ndjewa nkamba la ntshula ntshula djɛwɔ kana mpoposanyɛ nyawɔ? Má ndɔsa nonghanyi kɛ nkotshɛ́ anto ankina, ɔngɔpɛyɛ ndjɔmbɔmba kɛ wɔlɔ l’otshumano.
Wananyɔ w’elangala wakoka nkotshɛ́ otshumano lá topo efula tɛnama (Lenda itenyi 11)
ALAKO WA POOLO NKOKA NYOKOTSHƐ́
12. Elangala okokawɔ mba wapɔ má dako djɛ Poolo ndapɛyɛ Timɔte ngete nge?
12 Poolo apɛyɛka Timɔte alako wa djonyi wakokisa ndokotshɛ́ djɛ nsasanga la lowiko, la ndjewa nkambela Ndjambe. (1 Ti. 1:18; 2 Ti. 4:5) Nyo wananyɔ w’elangala, nyokoka mba wapɔ má dako djɛ Poolo. Ngete nge? Wala onkanda wɔnde w’ape wɔ ndafunela Timɔte ete ngo ndakofunela nde wɛ, la lenda dako dj’okokɛ nkamba lá lowiko lɔko. Tokolenda ndjɔmbɔmba imɔtshi.
13. Kɛkɔnge kengotokotshɛ́ djɛ ndeka ndjala la nkɔmano le Yehova?
13 ‘Nangha la wolo djɛ ndawilela okoma wɔ malema Ndjambe.’ (1 Ti. 4:7b) Malema Ndjambe osakisolawɔ nge? Malema ngo Yehova toko la mposɛ kɛ nangha kɛnɛ kosasangɛ. Tokone nkoka djɛsɔ mande totawotshɔ la djɛkɔ. Ngete mo? Itepela yɛ Grɛkɛ ‘nangha la wolo’ itomawɔ ikanyi nde te ndotshi mbango keka kana kelalɔngɔsɔla lá ntondo kɛ ntolota. Andotshi mbango walekɔ la djonyi djɛ ndjala la nkfumbo ngakotshɛ́ djɛ ndonga. Ngole iso tolekɔ la djonyi djɛ ndákfumba djɛ ndjala la nkfumbo ngotosukanyɛ la Yehova.
14. Olɛso ladjɛ mbala Bible la okoma wɔkɔnge? Pɛyɛ ndjɔmbɔmba.
14 Alekɔ djonyi efula iso ndjala l’ekfumbo kɛ mbalaka Bible lofu la lofu, tokote lá yimba okoma wɔso wɔ nsukana la Yehova. Ndjɔmbɔmba, olakanyelo wɔkɔnge wowɛ má ɔkɔndɔ wɔ Yeso nya owandji w’olangala woyalaki l’okfudji? (Mar. 10:17-22) Olangala asuyɛka ante Yeso ndeke Mesiya koko atayala ombeki wɔnde. Kaanga Yeso ‘nyowokaka ngandji.’ Wopo wɔ Yeso ndasawola la ngandji kenkfumɔ nya olangala wɔsɔ wopakovunde l’oloko? Ɛwo, Yeso akɔpaki nde ndɔsa akano wa wɔlɔ. Yeso okolaka lonkina ngandji kɛ Yehova lá lɛdji lɔ djɔ te olangala. (Dj. 14:9) Má ntɔnɔla lá ɔkɔndɔ wɔnɛ la lá nkambo djɛko, kolawopola ente: ‘Ekete kɛkɔnge kokokami nangha djɛ ndjala entshupa la Yehova la djɛ ndeka ndokambela?’
15. Lamo wɔnanyɔ w’olangala olɛnde ladjɛ ndjala ndjɔmbɔmba kɛ wɔlɔ le anto ankina? Pɛyɛ ndjɔmbɔmba. (1 Timɔte 4:12, 13)
15 ‘Yala ndjɔmbɔmba le anto wa nkɔmano.’ (Wala 1 Timɔte 4:12, 13.) Poolo avungolaka Timɔte dj’ipa ndjala ngo l’akoka—ete ngo mbala la ndakanyɛ toko—koko ole la wekeka wa wɔlɔ—ndaka ngandji, djawo, la piyɔɔ. Lamo? Mande ndjɔmbɔmba kɛ wɔlɔ ndeka kɛnɛ k’otepelɛ. Kɔsa djɛ wambɔkɔpɛyɛ djamba djɛ wopo wokokaso mfudjɛ osasalo lá olemo w’ipoposanyɛ. Ongoka wɔlɔ djɛ mpɛyɛ djamba djɛsɔ ngo ntsha wɛ ongopoposanyɛke efula. Ndjɔmbɔmba kɛko kengoleka etepela wɛko odjito.—1 Ti. 3:13.
16. a) Akambo atano wakɔnge olangala w’Okristo okokande nyɛnyɛ ndjɔmbɔmba? b) Wopo wɔkɔnge olangala okokande ndjala ndjɔmbɔmba ‘lá etepela’?
16 Lá 1 Timɔte 4:12, Poolo atepela akambo atano wa wɔnanyɔ w’olangala oyɛnde ladjɛ nyɛnyɛ ndjɔmbɔmba. Lá wekelo w’onto nyɔmɛlɛ, lamo ngopakoke ntɔnɔla lá akambo wanɛ? Kɔsa djɛ ɔkɔpa ndjala ndjɔmbɔmba ‘lá etepela.’ Tɔnɔla lá wopo wokokɛ nkamba l’etepela wɛko djɛ nkembɛ anto ankina. Ntsha intasɛ ngo lá mvulu kɛ ambotshi wako, okoka ndakawoyɛ lokasa lá kenkfumɔ k’okonanghelawɔ? M’ɔkɔngɔ wɔ losanghanyɛ, okoka nshimela onto ɔmɔtshi wɔpɛyisa djamba kɛnɛ kɛ nghɔkɔpisa lá djamba djɛnde? Okoka nsɛsa mpɛyɛ kɔmantɛrɛ lá losanghanyɛ l’etepela wɛko nghɔmɛlɛ. Welo wɛ nghongila djɛ ndjala ndjɔmbɔmba kɛ wɔlɔ lá etepela wɛngɛnyɛ ente ombofula lá nyuma.—1 Ti. 4:15.
17. Ekete kɛkɔnge kengokotshɛ́ wɔnanyɔ w’olangala djɛ nkotshɛ okoma wɔnde wɔ nyuma? (2 Timɔte 2:22)
17 ‘Lota mposɛ y’elangala, koko kilika sii.’ (Wala 2 Timɔte 2:22.) Poolo avungolaka Timɔte djɛ ndota mposɛ ikoka ndowangoyɛ la okoma wɔnde wɔ nyuma, la ikoka ndotshitela djokanelo djɛnde la Yehova. Okoka nangha elemo ɛmɔtshi, kaanga ɛnamawɔ ente wepalekɔ nyɛtshi, ntsha wɛkɔpɛyɛ ndambo kɛ winá djɛ elemo wɛ nyuma. Ndjɔmbɔmba, kolenda winá wɔsɛ djɛ ntomba etombo, djɛ nkamba la ɛntɛrnɛtɛ, kana djɛ ndenda avideo. Opakoke nkamba elemo wɛ teokrasi lá winá wɛsɔ? Mbala kɛmɔtshi okoka ndjila lɔwɔ djɛ nkotshɛ́ lá Mvulu k’Onkfumi kɛnyo kana nsuka nonghanyi k’ɔlɔngɔswɛlɔ. Ntsha ombokamba elemo wɛsɔ, ongowa tolongo tɔ bango tongokokotshɛ́ djɛ ndɔsa la djɛ nkotshɛ okoma wɔko wɔ nyuma.
NKAMBELA ANTO ANKINA NDJAKALAKA ESAKO
18. Lamo okokaso ntepela ente Marko nya Timɔte wayalaka la lowiko lɔ wɔlɔ la l’osasa?
18 Marko nya Timɔte walasambɛka nkete efula djɛ ndeka nkambela anto ankina, wayalaka la lowiko lɔ wɔlɔ ole l’osasa. (Ele. 20:35) Djɛ nkambela wananyɔ wande, Marko atshɔka tá djena ntshikitanyi djɛ andja. Ayalaka omfunyi wɔ mɛlɛmɛlɛ wɔ lowiko la olemo wɔ Yeso. Timɔte akotshɛka Poolo djɛ ndjata ntshumano djɛ bango la djɛ nkembɛ wananyɔ l’ankaana yɛnde. Djɛko ndeke, Yehova akɔpaka efula yimba yɛ ndaasambɛ yɛ Timɔte la yɛ Marko.
19. Lamo wananyɔ w’elangala olɛwɔ ladjɛ ndjila yimba lá dako djɛ Poolo ndapɛyɛ Timɔte, ko eposelo wɛkɔnge wengoposá?
19 Ngandji kɛ Poolo ndokaka Timɔte kɛnɛma lá enkanda wɛnde wɛ ndoofunela. Enkanda wɛsɔ wɛnyɛ lonkina ente Yehova anyɔkɔpa ole nyo elangala lombombe. Nde nkɔpaka nyo ndjala la lowiko l’osasa l’olemo wɔnde. Nyɔshi l’oloko ɔmɔ alako wa Poolo, la nyofudjɛ mposɛ kɛnyo kɛ ndeka nkambela anto ankina. Ntsha nyomonangha nghɔsɔ, nyongoyala l’osasa winá wɔsɔ ole nyo ‘nyongovunda lowiko lɔ wɔlɔ [l’etsho weyaye] mpidji.’—1 Ti. 6:18, 19.
YEEMBO 80 ‘Nyɔlɛtɛ ko nyɔngɛna ente Yehova alekɔ onto wɔlɔ’
a Ete ngo ndokaka mbala kɛkɔ kɛmɔ wopo w’onto okande, ayalaka wɔdju le Pɛtɛlɔ djɛ nde nshimela Marko, ape ngo kɛnɛ kɛ Yeso ndananghaka la ndatepelaka, koko ole wopo wɔ ndokaka lá nkambo la nkambo. Kɛsɔ kɛnyɛ lamo lá enkanda wɛnde, Marko ndatepelaka mbala efula djɛ wopo wɔ Yeso ndokaka la ndananghaka.—Mar. 3:5; 7:34; 8:12.
b NSAKISO KƐ NTSHANGO: Marko akotshɛ́ Poolo la Barnabasɛ lá lɔkɛndɔ lɔwɔ lɔ misiɔnɛrɛ. Timɔte awembola otshumano ɔmɔtshi djɛ nkembɛ wananyɔ