DJAMBA DJƐ WEKELO 37
Yawɛkɛ te Yehova etengo Samisɔnɛ
‘Nkfum’olongo, Nkfumi Yehova, lambɔkɔwɔnda omvungɔ edjinge ɔmpɛyɛ nkfulu.’—TOS. 16:28.
YEEMBO 30 Papa kɛmi, Ndjambe kɛmi edjinge Ilongo yɛmi (lá Otetela)
LÁ YOPASƐa
1-2. Ladjikɛnge oyɛso ladjɛ ndjila yimba l’ɔkɔndɔ wɔ Samisɔnɛ?
KƐKƆNGE kekoyelaká lá yimba winá w’okɛ djiina djɛ Samisɔnɛ? Mbala imɔtshi ongokanelake mpame k’okowo efula. Oyɛwɔ ngo nghɔsɔ. Koko Samisɔnɛ ɔsaka nkano djɛ nyɛtshi dj’oyakalisá eposelo wɛ ndjolo efula. Kaanga iyayale nghɔsɔ, Yehova apikaka wiso lá akambo ankfumɔ wa nkɔmano wa Samisɔnɛ ndananghe, djɛkondeke ndafune ndjɔmbɔmba kɛnde lá Bible lá wapɔ wɔso.
2 Yehova akambaka la Samisɔnɛ djɛ nkotshɛ akambo efula wa nkamɔ djɛ nkotshɛ́ owila wɔ ndasɔnɛ, Isariyɛlɛ. Ɛnɔnyi nkama m’ɔkɔngɔ wɔ nyɔyi kɛ Samisɔnɛ, Yehova atshindaka ɔpɔstɔlɔ Poolo má nyuma k’ekina djɛ ndjila djiina djɛ Samisɔnɛ l’ɔnɔnghɔ w’ampame wayalaki la nkɔmano dj’efula. (Heb. 11:32-34) Ndjɔmbɔmba kɛ Samisɔnɛ nkoka ntokembɛ. Nde ayawɛkɛki te Yehova, kaanga lá winá wɔ ndjolo. Nyontshɔ tokoshishima wopo w’okokaso mba lokembo la elakanyelo enkina wɛ djonyi má ndjɔmbɔmba kɛnde.
SAMISƆNƐ AYAWƐKƐKI TE YEHOVA
3. Odjito wɔkɔnge Samisɔnɛ ndawa?
3 L’etsho wɛ Samisɔnɛ ndawotshɔ, ase Filistiya wapamelaki owila w’Isariyɛlɛ la wawɛnyɛki ndjolo. (Tos. 13:1) Ɛlɔndjɛlɔ kɛwɔ k’enkfunkfulu keyakalaka ase Isariyɛlɛ ndjolo y’efula. Yehova asɔnaka Samisɔnɛ djɛ ‘mbikɛ ase Isariyɛlɛ m’ɛwɔ w’ase Filistiya.’ (Tos. 13:5) Ɔsɔngo odjito ndeke wolo! Djɛ nkotshɛ odjito wɔ wolo wɔsɔ, Samisɔnɛ ayalaka ladjɛ ndawɛkɛ te Yehova.
Samisɔnɛ ayawɛkɛka te Yehova la ayalaka entshupa djɛ nangha etshikitano. Nde akambaka la kɛnɛ keyalisá entshupa la nde djɛ nkotshɛ ɛkɔpa kɛ Ndjambe (Lenda itenyi 4-5)
4. Wopo wɔkɔnge Yehova ndakotshɛ́ Samisɔnɛ djɛ nkfutumɔ m’ɛwɔ w’ase Filistiya? (Tosushi 15:14-16)
4 Tokolenda ndjɔmbɔmba kɛmɔtshi kɛnyɛ wopo wɔ Samisɔnɛ ndoyawɛkɛ te Yehova la osukɔ wɔ Ndjambe ndɔpɛyɛ. Lá mbamba kɛmɔtshi, angala wa nkfulu efula w’ase Filistiya wayɛka ndovunda Samisɔnɛ lá Lehi, nkoka ndjala lá ngando kɛmɔtshi kɛ Juda. Ampame yɛ Juda wokaka wɔma efula, djɛkondeke yɔshi nkano djɛ ndambola Samisɔnɛ le antonyi. Ase owila wɔ Samisɔnɛ wovundaka ko wokowaka nkɔdji ipe yɛ bango ko wɔtɔlaka t’ase Filistiya. (Tos. 15:9-13) Koko, ‘nyuma kɛ Yehova kɛpɛyɛka Samisɔnɛ nkfulu’ ko nde akfutumɔka m’ɛkɔdji. Masɔ, nde ‘ɛnaka lomangha lɔ washi lɔ mpunda kɛ wome,’ atɔnghɔnaka, ko ayakaka ampame 1 000 y’ase Filistiya la lomangha lɔkɔ!—Wala Tosushi 15:14-16.
5. Wopo wɔ Samisɔnɛ ndakambe la lomangha lɔ mpunda kɛ wome ɛnyɛwɔ nge lá kɛnɛ kelendana la wɛkamo wɔnde te Yehova?
5 Ladjikɛnge Samisɔnɛ ndakambe la lomangha lɔ mpunda? Ɔsɔ atayalaki epeko kɛ yalekaka nkamba la kɛkɔ! Ape l’ehamo Samisɔnɛ ewaki ante nde angolonga m’okotshɔ wɔ Yehova, koko ape má epeko k’okokande nkamba la kɛkɔ. Ee, mpame kɛ nkɔmano kɛsɔ akambaka l’epeko kenkfumɔ keyalisá entshupa djɛ nkotshɛ ɛkɔpa kɛ Yehova. Nyɛnamaka papoo ente, má ndawɛkɛ te Yehova, Samisɔnɛ asakolamaka má wopo wɔ ndalonge antonyi wande.
6. Elakanyelo wɛkɔnge w’okokaso mba me Samisɔnɛ, winá w’okotshɛso edjito wɛso wɛ teokrasi?
6 Edjinge iso tokoka mba lokembo me Yehova djɛ nkotshɛ edjito wɛso, kaanga wɛnɛ wɛnaso ente topayalaki l’akoka wa nkotshɛ. Ndjambe nkoka nangha nkambo djɛsɔ lá wopo wokoka ntokamoyɛ. Yala l’eshikikelo ente Yehova, kanga lɔpɛyisá Samisɔnɛ nkfulu, angokokotshɛ́ djɛ wɛ nangha ɛkɔpa Kɛnde l’ilá kenkfumɔ k’oyawɛkɛ te Nde djɛ mpona okotshɔ.—Woo. 16:3.
7. Ndjɔmbɔmba kɛkɔnge kɛnyɛ djonyi djɛ mpona ɛlɔndjɛlɔ kɛ Yehova?
7 Wananyɔ l’ankaana efula wayapɛyisá l’elemo w’opikelo wɔ mvulu yɛ teokrasi wɛnyɛka ambɔ iwɔ ndawɛkɛka te Yehova. L’etsho wɛ ntondo, mbala efula wananyɔ ndeke lopikaki efula kɛ Amvulu y’Onkfumi yɛ bango la mvulu inkina. Koko, ekomo ekomo, ehomba welá olonghanyelo wɔ Yehova wefulaka, ko kɛsɔ kɛlɔmbaka nangha etshikitano ɛmɔtshi. Wananyɔ walɔndjɛ wahonaka ɛlɔndjɛlɔ kɛ Yehova la wasɛsaka topo tɔ bango, ndjɔmbɔmba, nsomba mvulu yemboshiyɛka mpikamá ko ndɔwɔngɛ. Robert, kanga lokambisá l’olemo w’opikelo w’amvulu yɛso efula l’andja w’otondo l’ɛnɔnyi emangha wemboheta wɛnɛ atepela ante: “Má bango atayala wɔdju le anto amɔtshi djɛ ndjekesanela la topo tɔ bango tɔsɔ.” Nde akindjɛ ante: “Ayalaka otshikitano w’ekekete efula la kɛnɛ kɛ sananghaka l’ila k’ɛnɔnyi. Koko wananyɔ wayalaka entshupa djɛ ndjekela, nkambo djɛsɔ djɛnyɛka papoo ente Yehova atshɔkɔlaka etshikitano wɛsɔ.” Ɔsɔ oyɛwɔ ngo ndjɔmbɔmba kɛmɔ toko kɛnyɛ wopo wɔ Yehova ɔlɔndjɛnde enkambi wɛnde djɛ nkotshɛ ɛkɔpa kɛnde. Angoyala wɔlɔ isankfumɔ ndawopolaka mbala la mbala ente: ‘Langohonake ɛlɔndjɛlɔ kɛ Yehova la langoyalake entshupa djɛ ndjekela l’etshikitano wenanghema l’olemo w’okambelami?’
SAMISƆNƐ AWAKA WAPƆ MÁ NKILIKA NONGHANYI YƐ YEHOVA
8. Lá mbamba kɛmɔtshi kɛ Samisɔnɛ ndoke mposɛ kɛ washi, ndananghe nge?
8 Mbala imɔtshi ovungɔ akambo amɔtshi wa nkamɔ wa Samisɔnɛ ndananghe. Nyɔmɛlɛ toko, ananaka nya kimbwe la ayakaka ampame y’ase Filistiya 30 lá ngando kɛ Ashikɛlɔnɛ. (Tos. 14:5, 6, 19) Samisɔnɛ ewaki ante nde apakokaki nangha akambo wa nghɔsɔ nyɔmɛlɛ ipa l’okotshɔ wɔ Yehova. Nsɔsɔlɔ kɛ nkambo djɛsɔ kɛnamaka lá mbamba kɛmɔtshi winá wɔ ndayale la mposɛ k’efula kɛ washi m’ɔkɔngɔ wɔ nde ndjaka ase Filistiya 1 000. Kɛkɔnge kɛ ndananghe? L’edjena kɛ nde ndáhonela washi wa nɔ lá wopo wɔnde nyɔmɛlɛ, nde etaka Yehova djɛ ndokotshɛ́.—Tos. 15:18.
9. Wopo wɔkɔnge Yehova ndakadjimola lá lɔwɔndɔ lɔ Samisɔnɛ lɔ ndahonaka okotshɔ? (Tosushi 15:19, edjinge nɔtɛ)
9 Yehova akadjimolaka delo djɛ Samisɔnɛ djɛ ndahonaka okotshɔ má ndoposeyɛ isolo yɛ washi má nsese. Winá wɔ Samisɔnɛ ndanɔ washi wasɔ, ‘nkfulu kɛnde kekalɔka la awaka lokembo.’ (Wala Tosushi 15:19 edjinge nɔtɛ.) Nyɛnamaka ngo ngete, isolo yɛ bango yɛsɔ iyalaka ɛnɔnyi efula m’ɔkɔngɔ tii winá wɔ ɔprɔfɛtɛ Samwɛlɛ ndootshindamaka má nyuma k’ekina djɛ mfuna onkanda wɔ Tosushi. Ase Isariyɛlɛ wɛnaki isolo yɛ washi yɛsɔ wakokaki mvungɔ ambɔ Yehova ɛdje djɛ ndawɛkɛ te nde lá kɛnɛ kelendana la nkotshɛ́ enkambi wɛnde wɛ nkɔmano lá winá w’oyɛwɔ la djonyi dj’okotshɔ.
Samisɔnɛ awaka nkfulu m’ɔkɔngɔ wɔ nde nnɔ washi wa Yehova ndoposeyɛ. Ngo ngete Samisɔnɛ iso ladjɛ ndjawola okotshɔ wɔ Yehova ɔtɔpɛyɛnde djɛ ntshikala la nkɔmano te nde (Lenda itenyi 10)
10. Kɛkɔnge k’oyɛso ladjɛ nangha ntsha tɔkɔpa mba okotshɔ wɔ Yehova? (Lenda edjinge ntshango.)
10 Ole iso ladjɛ mponaka okotshɔ wɔ Yehova ayale akoka wakɔnge walekɔ́ laso kana akambo wakɔnge wa sombonangha l’olemo wɔnde. Iso ladjɛ ndjawola l’okitshakitshɛ onkfumɔ ente dj’iso ndonga lá lɛdji lɔ nsɔsɔlɔ ngo iso ndawɛkɛ te Yehova. Ngo ngete Samisɔnɛ ndawa wolo winá wɔ ndanɔ washi wa Yehova ndɔpɛyɛ, tongowa lokembo lá nyuma ntsha iso ndjawola okotshɔ wɔ Yehova ɔtɔpɛyɛnde.—Mat. 11:28.
11. Wopo wɔkɔnge w’okokaso ndeka mba wapɔ m’okotshɔ wɔ Yehova? Pɛyɛ ndjɔmbɔmba.
11 Tokolenda ndjɔmbɔmba kɛ Aleksey, ɔmɔtshi l’anteyi kɛ wananyɔ waso welá Russie wakfulumeyɛ lɔnyɔkɔ lɔ wolo. Kɛkɔnge k’okotshisá djɛ nde nkfulumeyɛ lá ntondo k’ekakasano wɛ wolo? Nde nya wadjɛnde wayalaki la nkfumbo djɛ wɔlɔ efula djelá nyuma. Nde atepela ante: “Lananghaki la wolo djɛ nkindjɛ nangha wekelo wɔmi w’onto nyɔmɛlɛ la badji djɛ Bible djɛ lofu la lofu. Nkɛsɛ nkfumɔ, lemi isa wadjɛmi tashishimaki vɛrse djɛ lofu edjinge talɔmbaki Yehova esanga.” Olakanyelo wɔkɔnge w’okokaso mba má ndjɔmbɔmba kɛsɔ? L’edjena k’iso ndawɛkɛ teso isɔmɛlɛ, toyawɛkɛ te Yehova. Ngete mo? Má nkembɛka djawo djɛso má wekelo wɔ Bible w’onto nyɔmɛlɛ la má nonghanyi inkina yɛ teokrasi. Má nanghaka nghɔsɔ, Yehova angɔtshɔkɔla welo w’ilaso djɛ ndokambela. Nde akembɛka Samisɔnɛ, akoka ntokembɛ ole iso.
SAMISƆNƐ ATAPEKƆ
12. Nkano djɛkɔnge djɛ nyɛtshi djɔsisá Samisɔnɛ, ko wopo wɔkɔnge nkano djɛsɔ otshikitanawɔ la djɛ ntondo?
12 Samisɔnɛ ndayalaka nde onto wɔ ntshamba djɛ djɔ etengo iso, djɛkondeke winá ɛmɔtshi nde ɔsaki akano wa nyɛtshi. Nkano mɔtshi djɛ ndɔshi djoyakalaka eposelo wɛ nyɛtshi efula. M’ɔkɔngɔ wɔ Samisɔnɛ nkamba etengo isushi l’ilá k’ɛnɔnyi ɛmɔtshi, nde ‘atohonaka omoto ɔmɔtshi lá wɔkɔ wɔ Sɔrɛkɛ, djiina djɛnde nde Delila.’ (Tos. 16:4) Lá ntondo kɛ lasɔ, Samisɔnɛ atohonaka omoto ɔmɔtshi w’ose Filistiya, koko ‘nkambo djɛsɔ yaye nde me Yehova,’ kanga ‘lohonaki mbamba kɛ nanyɛ ase Filistiya.’ Makɔ, Samisɔnɛ atshikalaka lá mvulu k’omoto wɔ ndumba wɔsɔ w’oyalaki lá ngando kɛ Ngaza, lá Filistiya. Lá mbamba kɛsɔ, Ndjambe apɛyɛka Samisɔnɛ nkfulu kɛ mpawola nkfuke yɛ wiso wɔ ngando, lá lɛdji lɔsɔ, nde akitshɛkitshɛka wolo wɔ ngando kɛkɔ. (Tos. 14:1-4; 16:1-3) Koko, nkambo djɛ Delila djenangha ntshikitana ndambo ladjikɛnde nde ndayalaka nde ose Isariyɛlɛ.
13. Wopo wɔkɔnge Delila ndadjimbola Samisɔnɛ tá nkambo djɛ nyɛtshi?
13 Delila awolaka ndɔsa mfalanga y’efula me ase Filistiya djɛ nde nkapa Samisɔnɛ. Nde owilelaka oloko efula, ntepela ente adjipamaka wiso má ngandji k’efula kɛ ndowokaka, ndeke ndotasipisoyɛ kɛnɛ kɛ Delila ndakɔpaka nangha? Kaanga wopo wɔkɔnge yayale, Delila atshindaki Samisɔnɛ mbala la mbala djɛ ndoshimela ikɔkɔ yɛ wolo wɔnde, ko ekomo ekomo nde oshimelaka kɛnɛ kɛ ndalɔmbaka. Yɛnyi nde, Samisɔnɛ ayɛka ndonangha nkambo dj’okomisá djɛ nsamba nkɔpama me Yehova l’ilá k’etsho ɛmɔtshi.—Tos. 16:16-20.
14. Eposelo wɛ nyɛtshi wɛkɔnge Samisɔnɛ ndawa m’ɔtɛ wɔ ndoyawɛkɛ te Delila?
14 Samisɔnɛ awaka eposelo wɛ ndjolo efula ladjikɛnde alekaka ndawɛkɛ te Delila koko ape te Yehova. Ase Filistiya wovundaka ko wowolaka wiso. Wowingeyɛka lá lokando lá Ngaza, lá ndapɛyɛ anto wayalaki l’eteyi nsɔnyi, edjinge wokomɛka mfumbe. Manyi wɔpɛyɛka nsɔnyi winá w’ase Filistiya yatshumana lá fɛtɛ kɛmɔtshi. Walambolaka Dagɔnɛ, indjandjambe yɛwɔ y’ongolo elambo w’efula ngo ngete nde ndeke lálambolisá Samisɔnɛ l’ɛwɔ wɛwɔ. Waposɛka Samisɔnɛ má lokando djɛ ‘nde ndawɔdjɛ,’ ntepela ente djɛ nde ndasasangɛ.—Tos. 16:21-25.
Yehova apɛyɛka Samisɔnɛ nkfulu kɛ nkotshɛ dombo Djɛnde te ase Filistiya (Lenda itenyi 15)
15. Wopo wɔkɔnge Samisɔnɛ ndɛnyɛ ante akalɔka ndawɛkɛ te Yehova? (Tosushi 16:28-30) (Lenda ntshango djelá loposo.)
15 Samisɔnɛ ananghaka ovunga w’ekekete efula, koko nde atapekɔ. Nde ahonaka mbamba kɛ nkotshɛ odjito wɔ Ndjambe ndɔpɛyɛ te ase Filistiya. (Wala Tosushi 16:28-30.) Samisɔnɛ awɔndaka Yehova ante: ‘Awola djɛ lemi nsɔmbɔla ase Filistiya.’ Ndjambe kɛ nsɔsɔlɔ akadjimolaka lɔwɔndɔ lɔ Samisɔnɛ ko okawoyɛka nkfulu kɛ ndɔpɛyɛ má nsese. Eposelo weyalisá nde, lá mbamba kɛsɔ Samisɔnɛ ayakaka ase Filistiya efula ndeka lɛdji lɔ ndayake ntondo.
16. Olakanyelo wɔkɔnge w’owaso m’ovunga wɔ Samisɔnɛ?
16 Kaanga Samisɔnɛ ndɛnyi ndjolo má eposelo wɛ nyɛtshi wemá evunga wɛnde, atatshika nangha ɛkɔpa kɛ Yehova. Kaanga ntsha tombonangha ovunga ɔmɔtshi la tomboyala la djonyi djɛ ikako, kana tombotshutshɛ edjito ɛmɔtshi, totapekɔke. Tovungɔ ente, Yehova apangotokadjɛ. (Yee. 103:8-10) Ayale kaanga evunga wɛso, iso nkoka ndjala la ntshina lonkina le Yehova, ngo ngete Samisɔnɛ ndayale.
Samisɔnɛ akokaka nkiyana m’ɔtɛ wɔ evunga wɛ ndananghe, koko nde atapekɔ—edjinge iso totapekɔke (Lenda itenyi 17-18)
17-18. Kɛkɔnge kekokembɛ lá kɛnɛ kelendana la ndjɔmbɔmba kɛ Michael? (Lenda edjinge ntshango.)
17 Tokolenda ndjɔmbɔmba kɛ wɔnanyɔ ɔmɔtshi w’olangala w’etawɔ Michael. Nde ayalaki l’akambo efula wanangha l’olemo wɔ teokrasi, akambaki etengo onkambi w’okotshɛ́ la yat’ekalo yɛ lotshinda. Koko, yɛnyi nde, nde ananghaka ovunga ɔmɔtshi w’okomisá djɛ nde ndotshutshɛ edjito weyalaki lande l’otshumano. Nde atepela ante: “Tii l’etsho wɛsɔ, layalaki l’akambo efula wanangha l’olemo w’okambelami Yehova. Manyi, ngo mbala kɛkɔ kɛmɔ ndawokaka ngo ngete mpakokaki nangha lonkina kaanga ekete kɛmɔ l’olemo wɔ Yehova. Ntakanela kaanga ndambo daambi ente Yehova akoka nkadjɛ lemi, koko ndawopolaki ntsha djokanelo djɛmi lande nkoka ndjala etengo yayalaka ntondo kana langoyala l’akoka wa ndokambela l’otshumano etengo mokambelaka.”
18 Nkambo djɛ wɔlɔ nde, Michael atapekɔ. Nde akotshɛ ante: “Ndapɛyɛka djɛ ndɔngɔsɔla djokanelo djɛmi isa Yehova má ndodjipolaka oloko wɔmi mbala la mbala lá lɔlɔmbɔ, má ndjekaka la má ntɔnɔlaka.” L’ilá k’etsho, Michael akalɔka ndowa edjito weyalaki lande l’otshumano. Winá wɔsɔ nde alekɔ ikokolo edjinge yat’ekalo yɛ lotshinda. Nde atepela ante: “Osukɔ la ekembelo kɛ mawaka, pekapeka me tokokolo, kenkotshɛka djɛ nsipisoyɛ ente Yehova akindjɛ nkɔpa lemi. Winá wɔsɔ ndokambela lonkina l’otshumano la nkfum’oloko kɛ piyɔɔ. Nkambo djenkomelisá djɛsɔ djendakanyɛka ente Yehova nyimeyɛka onto onkfumɔ woyapɛla lá lɛdji lɔ nsɔsɔlɔ.” Iso nkoka ndjala l’eshikikelo ente kaanga ntsha tombonangha evunga, Yehova angokamba laso la angɔtɔtshɔkɔla ntsha tonangha kenkfumɔ k’okokaso nangha djɛ ndɔngɔsɔla evunga wɛso, la ntsha tokindjɛ ndawɛkɛ te nde.—Yee. 86:5; Woo. 28:13.
19. Lá wopo wɔkɔnge ndjɔmbɔmba kɛ Samisɔnɛ okokembɛwɔ?
19 Lá djamba djɛnɛ, tɔmbɛna ndambo k’akambo wa wɔlɔ efula wananghemisá lá lowiko lɔ Samisɔnɛ. Nde atayala djɔ; koko, nde ilaki welo djɛ nkambela Yehova kaanga m’ɔkɔngɔ w’ovunga wɔ ndananghe lá nkambo djɛ Delila. Edjinge Yehova atokadjɛ. Ndjambe akambaka lonkina la Samisɔnɛ lá yopo imɔtshi yɛ nkamɔ. Yehova akindjɛka ndɔwɔsa etengo mpame kɛ djawo efula, má ndowila l’ɔnɔnghɔ w’anto walekɔ́ la nkɔmano watanema lá Hebero 11. Ɔsɔngo oyɛwɔ nkambo djɛ lokembo efula má ndjewa ente tokambela Papa kɛso kɛ ngandji efula kel’olongo kekombolaka ntokembɛ, pekapeka winá w’oyɛso wɔdju! Djɛkondeke ngo ngete Samisɔnɛ, nyontshɔ tɔwɔndɛ Yehova ente: ‘Lambɔkɔwɔnda, omvungɔ la ɔmpɛyɛ lokembo.’—Tos. 16:28.
YEEMBO 3 Wolo wɔso, nkongi djɛso, wɛkamo wɔso (lá Otetela)
a Samisɔnɛ, alekɔ djiina dj’onto ɔmɔtshi welá Bible wewamá me anto afula, kaanga me anto wapaleke ndjewa Afunelo. Ase etombo, antshumbi yɛ teembo, la ananghi w’avideo wambɔkɔndɔlá ɔkɔndɔ wɔ lowiko lɔnde mbala efula. Koko, ɔkɔndɔ wɔ lowiko lɔnde wopalekɔ yambamba. Iso nkoka mba elakanyelo efula me mpame kɛ djawo efula kɛsɔ.