MUISAMBO WA KULONGA 6
LOONO 18 Lutumbu bwa nkuulo
Tui na lutumbu lukata, muanda Yehowa etufuilaa lusa ku miluisho yetu
“Muanda Efile Mukulu bafudile ba pa nsenga ngofu paaye kutuusha muana aaye eeleka.”—YO. 3:16.
KI’ATUISAMBILA
Atukumiina kutamisha lutumbu luetu bua lusa lua Yehowa. Bua kukita bino, atulongo kibakitshine Yehowa bua kuitufuila lusa ku miluisho yetu.
1-2. Mu mushindo kinyi mui muanda wa bantu bu wa nsongualume abakuila mu kikoso 1?
BANDA kupuandikisha nsongualume mukudile mu kifuko ki na makuta e bungi. Dingi efuku kubatuuku muanda wi bubi, baledi baye babaafu ku masaku. Uno muanda ubamuinyongosha ngofu. Anka kui ungi mukandu wi bubi autengiela uno nsongualume. Akupu bauku’shi baledi baye, abekalanga bapudishe makuta oso abekalanga nawo, na babamulekiela mabaasa e bungi. Banda kunangusheena, pa mutue pa’shi apiana makuta, aye bapiana mabaasa. Na ba sha makuta bababanga ku mukienda. Anka, t’anobeshe kufuta ano mabaasa oso.
2 Mu mushindo umune, muanda wetu wi nka bu wa uno nsongualume. Baledi betu ba kumpala Adama na Eva, babaadi bapuidikie na babaadi bashaale mu mpaladiso e buwa bukile. (Kib. 1:27; 2:7-9) Babaadi balombene kuikala na nshalelo a muloo na ayikalayika. Anka mianda ibashintulukile. Babaadi bashimishe Mpaladiso, mbalo i buwa ibaabadi bashaale, mpa na muwa wa ikalayika. Mbupianyi kinyi bubaabadi balombene kulekiela bana baabo? Bible amba’shi: “Nyi buakinyi, pa muanda wa muntu umune, muluisho ubatuelele pa nsenga, na muluisho nkutusha lufu, na lufu namu lubapalakene kui bantu boso muanda boso mbaluishe.” (Lom. 5:12) Kiatudi bapiane kui Adama nyi mmuluisho, na muluisho namu ngufuishe lufu. Uno muluisho watudi bapiane, wi nka bu ebaasa dikata, ta kui muntu su ngumune a kuatudi mulombene kuidifuta.—Mis. 49:8.
3. Buakinyi abapuandikisha miluisho yetu na “mabaasa”?
3 Yesu baadi mupuandikishe miluisho “n’ebaasa.” (Mat. 6:12; Luk. 11:4) Nsaa y’atukitshi muluisho, tui nka bu’tue babaata ebaasa kui Yehowa. Abitungu tufute ebaasa dia muluisho wetu. Su tu’akutua kufuta diadia ebaasa, abaketulekiela dianka nka nsaa y’atufu.—Lom. 6:7, 23.
4. (a) Kushi bukuashi bua Yehowa, nkinyi kibadia kukitshikila bantu ba sha miluisho? (Misambo 49:7-9) (b) Kishima “muluisho” mu Bible, akilesha kinyi? (Tala kashibo akamba’shi: “Muluisho.”)
4 Kui mushindo wa’shi tualushuule bioso bi baabadi bashimishe kui Adama na Eva su? Nya, tatui kuibikita atue banbene. (Badika Misambo 49:7-9.) Kushi bukuashi bua Yehowa, ta tui balombene kuikala na lukulupilo lua muwa mu mafuku aafiki sunga lusangukilo nya. Bua kuakula kalolo, tubadia kufua nka abifuiya nyema kushi kuikala na lukulupilo lua kupeta dingi muwa.—Mul. 3:19; 2 Mp. 2:12.
5. Mmushindo kinyi witukuashe Nshetu sha kifulo, etufutshila ebaasa dia muluisho dibatudi bapiane? (Tala kia ku kipusu.)
5 Tentekiesha nsongualume atudi bateemune mu kikoso kia kumpala. E kupusha naminyi su kuatuuka ungi muntu mpeta amufutshila aa mabaasa oso? Kushi mpaka, yawa nsongualume ekala na lutumbu lukata na akumiina kiakia kia buntu. Mu mushindo umune, Nshetu sha kifulo Yehowa mmuitupe kia buntu bua kufuta ebaasa dia muluisho ubatudi bapiane kui Adama. Yesu baadi muibipatuule mu uno mushindo, amba’shi: “Muanda Efile Mukulu bafudile ba pa nsenga ngofu paaye kutuusha muana aaye eeleka, bua’shi muntu oso aleesha lukumiino muadi tabutudibuanga, kadi apete muwa wa loso.” (Yo. 3:16) Kukatusha biabia, kino kia buntu kimune akitupa mushindo watudia kuikala mu kipuano ki buwa na Yehowa.
Yesu baadi mulungule mukandu wi buwa pabitale lusa lua Yehowa luimeene mu mulambu wa nkuulo. (Yo. 3:16) Kunyima baadi mukumiine kutusha muwa waye’ye nabene bua kutuusha nkuulo (Tala kikoso 5)
6. Mbishima kinyi bia mu Bible bi’atutaluula mu uno muisambo, na buakinyi?
6 Mushindo kinyi watudia kupetela miabi ku kino kia buntu, na kufuidibua lusa ku miluisho yetu sunga’shi kulekielua “ebaasa”? Lualulo lua luno lukonko, atuilupete mu bishima biabadi bafubishe mu Bible bu kualushuula kipuano, kubuikiila miluisho, nkuulo, kukudiibua, na kubadikiibua bu mululame. Mu uno muisambo, atuisambila akipushisha kishima kioso. Nsaa y’atunangushena ku akileesha kishima kioso, lutumbu luetu luimeene ku lusa lua Yehowa alunyiisha kutama.
KEPATSHILA: KUALUSHUULA KIPUANO
7. (a) Adama na Eva babaadi bashimishe kinyi? (b) Bu biatudi bekulu ba Adama na Eva, tui na lukalo na kinyi? (Bena Loma 5:10, 11)
7 Kukatusha kushimisha muwa wa ikalayika ubaabadi nao, Adama na Eva babaadi bashimishe mpa na kipuano kiabo ki buwa kibaabadi nakio na Nshabo Yehowa. Ku mbangilo, Adama na Eva babaadi mu kifuko ki’Efile Mukulu. (Luk. 3:38) Anka nsaa i baabadi bapele kukookiela Yehowa, babaadi babingibue mu kiakia kifuko kumpala kua’shi batande bana. (Kib. 3:23, 24; 4:1) Bu biatudi bekulu baabo, abitungu’shi tualushuule kipuano kietu na Yehowa. (Badika Bena Loma 5:10, 11.) Mu ungi ngakuilo, abitungu’shi tuikale mu kipuano ki buwa na Yehowa. Muyile ungi mukanda, kishima kia mu kina Greke kiabadi bafubishe pano bu “kualushuula kipuano,” nkilombene kuleesha “kuikala dingi mu bu kuuku na muntu wekalanga muishikuene naye.” Akitukaanyisha nki’ashi, Yehowa ngi baadi muate mpango ya’shi tuikale naye dingi mu kipuano. Mu mushindo kinyi?
MPANGO: KUBUIKIILUA MILUISHO
8. Kubuikiilua miluisho nkinyi?
8 Kubuikiilua Miluisho nyi mpango ibaabadi baate kui Yehowa bua’shi alushuule kipuano ki buwa na bantu ba nkitshishi a miluisho. Bino abipushisha kushintula kintu kampanda, na kingi ki na wawa muulo umune. Mu uno mushindo, kintu kibaadi kishimine sunga kiluile, mbalombene kuikipetuula sunga kuikipianyikisha. Bifundue bia mu kina Greke mbifubishe kishima akileesha muulo umune bu “kubuikiilua miluisho.” (Lom. 3:25) Kubuikiilua miluisho akukuasha muntu bua kuikala mu butaale n’Efile Mukulu na kuikala naye mu kipuano ki buwa.
9. Mpango kinyi ibaatshile Yehowa bua mafuku apela bua kufuila bena Isalele lusa ku miluisho yabo?
9 Bua kukuasha bena Isalele bua’shi bekale naye mu kipuano ki buwa, Yehowa baadi muate mpango ya mafuku apeela bua kuibafuila lusa ku miluisho yabo. Bena Isalele babaadi abakitshi musangeelo wi pabuao musango umune ku kipua. Diadia efuku babaadi abeditamina bu Efuku dia kubuikiilua miluisho. Diadia efuku, Tshite muakuidi mukata ngi baadi alambula nyema muishina dia muilo. Anka, milambu ya nyema ta ibaadi ilombene kubuikiila miluisho ya bantu bua loso nya, muanda nyema ta i na muulo umune na bantu nya. Anka nsaa ibelangile bena Isalele ku mashimba, na kutuusha milambu ibaabadi abebatekie kui Yehowa, Yehowa baadi mulombene kuibafuila lusa ku miluisho yabo. (Eb. 10:1-4) Kukatusha biabia, milambu ibaabadi abatuusha kui bena Isalele muifuku dia kubuikiilua miluisho na mu angi mafuku, ibaadi ayikuasha bena Isalele buabadia kutundula’shi mbekale bankitshishi ba miluisho, na’shi be na lukalo na kintu kampanda ki na muulo ukata, bua kubuikiila miluisho yabo musuusa umune.
10. Mpango kinyi ya loso ibaadi Yehowa muate bua’shi etufuile lusa ku miluisho yetu?
10 Nkinyi kibaadi Yehowa mukite bua kufuila bantu lusa? Yehowa baadi muate mpango ya’shi, Muana aaye a kifulo ekale “muilambule musango umune bua loso bua kushimisha miluisho ya bantu bebungi.” (Eb. 9:28) Yesu baadi “mutuushe muwa waye bu nkuulo bua bantu bebungi.” (Mat. 20:28) Nkuulo nkinyi?
MUULO: NKUULO
11. (a) Muyile Bible, nkuulo nkinyi? (b) Nkinyi kibaadi akitungu bua kufuta nkuulo?
11 Muyile Bible, nkuulo mmuulo wabadi bafute aukuasha bua kubuikiila miluisho na kualushuula kipuano.a Muyile mueneno a Yehowa, nkuulo ayikuasha bua kualushuula kiakia kibaadi kishimine. Mu mushindo kinyi? Tentekiesha’shi Adama na Eva babaadi bashimishe muwa wabo upuidikie na kushimisha lukulupilo lua kuikala na nshalelo a ikalayika. Ngi buakinyi bi baadi abitungu’shi kuikale nkuulo i na muulo wi mumune na kiakia kibaadi kishimine. (1 Ti. 2:6) Nkuulo ibaadi ilombene kufutshibua nka mpenda na muntu mukulu, (1) baadi mupuidikie; (2) baadi na mushindo wa kushaala pano pa nsenga bua loso na (3) baadi mulombene kukuumiina kutuusha muwa waye sunga kuiulambula pa muanda wetu. Na dingi, penda muwa wa yawa muntu ngi ubaadi ulombene kufuta kiakia kibaadi kishimine.
12. Buakinyi Yesu ngi baadi mulombene kutuusha muulo wa nkuulo ibaadi ayitungu?
12 Tubandeyi kutaluula tubingilo tusatu tua buakinyi Yesu nyi baadi mulombene kufuta muulo wa nkuulo. (1) Yesu baadi mupuidikie, “tabaadi mukite muluisho su ngumune.” (1 Mp. 2:22) (2) Pa muanda baadi mupuidikie, baadi na mushindo wa kuikala na muwa wa ikalayika pano pa nsenga. (3) Baadi mukumiine kuitufuila na kutuusha muwa waye pa muanda wetu. (Eb. 10:9, 10) Bu bibaadi Yesu muntu mupuidikie, baadi mumune na muntu a kumpala, Adama, kumpala kua’shi akite muluisho. (1 Ko. 15:45) Biabia kukiila ku lufu luaye, Yesu baadi mufute muulo wi mumune na kiakia kibaabadi bashimishe kui Adama. (Lom. 5:19) Yesu bafikile “Adama a nfudiilo.” Ta bibaadi abitungu’shi ungi muntu mupuidikie afikie afute kiakia kibaadi Adama mushimishe nya. Yesu bafuile “musango umune bua loso.”—Eb. 7:27; 10:12.
13. Nkuilekeena kinyi kui pankatshi pa mpango ya kubuikiilua miluisho na nkuulo?
13 Nkuilekeena kinyi dingi kui pankatshi pa mpango ya kubuikiilua miluisho na nkuulo? Mpango ya kubuikiilua miluisho, nyi nkikitshino ki’Efile Mukulu kibaadi muate bua kualushuula kipuano ki buwa pankatshi paye na bantu. Nkuulo namu nyi muulo ufutshibue bua’shi ukuashe mu kubuikiila miluisho ya bantu musuusa umune. Uno muulo, nyi mase a Yesu e na kineemo kikata abaadi apongoolue pa muanda wetu.—Ef. 1:7; Eb. 9:14.
BIPETA: KUKUUDIBUA NA KUBADIKIBUA BU BALULAME
14. Nkinyi kitatutaluula binobino, na buakinsyi?
14 Mpango ya kubuikiila miluisho ngituushe bipeta kinyi? Bible afubisha bishima bi bungi bua kushimika kasele pa miabi. Sunga biabidi’shi bino bishima bi na mpushisho e bu e mumune, anka kishima kioso akishimika kasele pa mushindo wi mpango ya kubuikiila miluisho ayitukuasha bua kufuidibua lusa na Yehowa. Nsaa y’atutaluula bino bishima bioso, atumono dingi mushindo wabidi na bukitshishi kuatudi pa bupenka.
15-16. (a) Mu Bible, kishima “kukudiibua” akileesha kinyi? (b) Atupushaa naminyi bu biatudi bapososhibue ku bupika bua muluisho na lufu?
15 Bible amba’shi pa muanda mbapue kutuusha nkuulo, tui bakuudiibue sunga’shi tui bapososhibue. Mpiele mutumibua ebipauula mu uno mushindo: “Muanda anuuku’shi tabibaadi ku bukuashi bua bintu abinyanga, bu arja na ôlo, kubaabadi benukuule ku muikelo wenu wa bisumanga ubaabadi benulekiele kui ba mashenu kulu. Kadi babaadi benukuule na mase e na muulo ukata, bu a muana a mukooko shi na kato sunga kalema, mase a Nkidishitu.”—1 Mp. 1:18, 19.
16 Pa muanda wa mulambu wa nkuulo, tui balombene kupososhua ku bupika bua muluisho na lufu. (Lom. 5:21) Kushi mpaka, tui na lutumbu lukata kui Yehowa na kui Yesu bua kuno kukuudiibua akutuukila ku mase a Yesu e na muulo ukata.—1 Ko. 15:22.
17-18. (a) Kubadikibua bu mululame akupushisha kinyi? (b) Bino bi na bukitshishi kinyi kuatudi?
17 Bible amba’shi bafubi ba Yehowa mbabadikibue bu balulame. Bino abileesha’shi Yehowa t’etutekaa bua’shi tufute pabitale miluisho y’atukitshi nya. Kukita bino t’akuleesha’shi Yehowa bayipaa miya yaaye ya kululama nya. Yehowa t’etubadikaa bu balulame pa muanda’shi tui bebilombene; dingi Yehowa etutopekaa nsaa y’atukitshi miluisho. Anka Yehowa akumiinaa kuitufuila lusa ku miluisho yetu muanda atuleeshaa lukumiino mu nkuulo i babaadi mbatushe aye na Yesu.—Lom. 3:24; Nga. 2:16.
18 Bino abipushisha kinyi kui oso a kuatudi? Baaba boso babadi basangule bua kumunana na Yesu muiyilu, mbapue kubadikibua bu balulame na bu bana b’Efile Mukulu. (Tt. 3:7; 1 Yo. 3:1) Mbapue kuibafuila lusa ku miluisho yabo. Bi nka bu’shi ta babaadi bakite yaya miluisho, na mbalombashe mianda itekibue bua kutuela mu Bufumu. (Lom. 8:1, 2, 30) Baaba boso be na lukulupilo lua kushaala pa nsenga, mbabadikibue bu balulame na bu ba kuuku b’Efile Mukulu, na mbapue kuibafuila lusa ku miluisho yabo. (Yak. 2:21-23) Kibumbu kikata kia bantu abakapanda ku ngoshi ya Armagedone, be na lukulupilo lua’shi t’abanafue dingi bua loso. (Yo. 11:26) “Balulame” na “bashi balulame” bapue kufua, abatengiela lusangukilo. (Bik. 24:15; Yo. 5:28, 29) Mu binyibinyi, bafubi boso ba Yehowa abamukookiela ba ki pa nsenga, abakapete “bulungantu bua ntumbo ya bana b’Efile Mukulu.” (Lom. 8:21) Atutengiela n’eshimba kuiyilu nsaa y’atukekala mu kino kipuano ki bukopo na nshetu Yehowa!
19. Mbikunyi bibaadi muanda wetu ushintulukie? (Tala dingi kashibo akamba’shi: “Lusa lua Yehowa boobe.”)
19 Mu binyibinyi, muanda wetu ubaadi nka bu wa uno nsongualume atudi bateemune ku mbangilo baadi mushimishe bintu bioso na apiana ebaasa dikata dia shibaadi mulombene kufuta. Anka Yehowa baadi muitukuashe. Muanda wetu ngushintuulukie ku bukuashi bua mpango ya kubuikiilua miluisho na nkuulo ibaadi ifutshiibue. Lukumiino luetu mui Yesu Nkidishitu, aluitukuasha bua kukuudiibua sunga kupososhibua ku muluisho na lufu. Nsaa ayitufuila Yehowa lusa ku miluisho yetu, bi nka bu’shi ta tui beyikite. Kintu ki na muulo ukata kukila bioso nkia’shi, binobino tui balombene kuikala mu kipuano ki buwa na Nshetu sha kifulo e muiyilu Yehowa.
20. Atukaluula lukonko kinyi mu muisambo aulondo?
20 Nsaa y’atunangushena ku biabadi betukitshine kui Yehowa na Yesu, eshimba dietu adiulu na lutumbu. (2 Ko. 5:15) Su ta mbetukuashe, ta tubadia kuikala na lukulupilo su ndupeela nya! Kadi lusa lua Yehowa aluleesha kinyi bua oso a kuatudi pa bupenka? Atukaluula luno lukonko mu muisambo aulondo.
LOONO 10 Tutumbisheyi Yehowa Efile eetu
a Mu ingi ndimi kishima “nkuulo,” mbekialuule na kishima akileesha “muulo wa muwa” sunga “muulo ufutshibue.”