Kapitulli 4
A mund të fillonte jeta rastësisht?
1. (a) Çfarë pranonte Çarls Darvini mbi lindjen e jetës? (b) Çfarë ideje paraqet sërish teoria e sotme e evolucionit?
KUR Çarls Darvin zhvilloi teorinë e tij të evolucionit, pranonte se jetën «fillimisht Krijuesi ia dha disa formave ose një forme të vetme».1 Por, teoria moderne e evolucionit zakonisht e përjashton përmendjen e një Krijuesi. Nga ana tjetër, teoria që u braktis një herë, ajo e lindjes spontane të jetës, tani është ripërtërirë në disa forma të modifikuara.
2. (a) Cilat ide, duke përfshirë edhe atë të lindjes spontane, janë provuar si të pavërteta? (b) Në çfarë ngulin këmbë evolucionistët, megjithëse pranojnë se tani jeta nuk mund të lindë spontanisht?
2 Besimi në një formë të lindjes spontane të jetës, mund të vërehet qysh disa shekuj më parë. Në shekullin e 17-të, edhe njerëzit e respektuar në shkencë, duke përfshirë Frensis Bekonin dhe Uilliam Harvin, e pranuan këtë teori. Më vonë, në shekullin e 19-të, Lui Pastër dhe shkencëtarë të tjerë i dhanë asaj një goditje të fortë, duke provuar eksperimentalisht se jeta lind vetëm nga organizmat e gjallë paraardhës. Megjithatë, pa qenë nevoja, teoria e evolucionit ngul këmbë se jeta mikroskopike e hershme, në njëfarë mënyre duhet të ketë lindur spontanisht nga materia inorganike.
Një formë e re e lindjes spontane
3, 4. (a) Si janë paraqitur fazat që çuan në lindjen e jetës? (b) Në çfarë këmbëngulin evolucionistët, duke mos marrë parasysh pamundësinë që jeta të lindë rastësisht?
3 Një pikëpamje bashkëkohore evolucioniste mbi lindjen e jetës është pëmbledhur nga Riçard Doukins në librin e tij Gjeni egoist (The Selfish Gene). Ai spekulon me idenë se në fillim Toka kishte një atmosferë të përbërë nga dyoksidi i karbonit, metani, amoniaku dhe uji. Përmes energjisë diellore, ndoshta edhe nga energjia e shpërthimit dhe e rrezatimit të vullkaneve, këta përbërës u zbërthyen në elementet përbërëse, të cilat pastaj u ribashkuan duke formuar aminoacide. Disa lloje të tyre, gradualisht u akumuluan në dete dhe u kombinuan në lëndë të ngjashme me proteinat. Përfundimisht, thotë ai, oqeani u bë një lloj «supe organike», por akoma pa jetë të gjallë.
4 Pastaj, sipas përshkrimit të Doukinsit, «një molekulë e veçantë u formua rastësisht», molekulë që kishte aftësinë të riprodhonte vetveten. Megjithëse pranon se një rastësi e tillë ishte krejt e pamundur, ai me këmbëngulje pohon se kjo duhet të ketë ndodhur. Më tej, këto molekula të ngjashme u lidhën me njëra-tjetrën dhe përsëri me anë të një rastësie krejt të pamundur, ato zhvilluan një mbështjellje mbrojtëse në formën e një membrane rreth vetes, për t’u mbrojtur nga molekulat e tjera proteinike. Në këtë mënyrë, thotë ai, qeliza e parë e gjallë lindi vetveten.2
5. Si është trajtuar zakonisht problemi i lindjes së jetës në materialet e botuara; ç’thotë për këto një shkencëtar?
5 Kur arrin në këtë pikë, lexuesi mund të fillojë të kuptojë komentin që bën Doukins në parathënien e librit të tij: «Ky libër duhet lexuar si të ishte një tregim fantastiko-shkencor.»3 Por, lexuesi i vëmendshëm do të vërejë se ky konkluzion nuk është aspak origjinal. Shumica e librave të tjerë mbi evolucionin, gjithashtu e prekin problemin marramendës të lindjes së jetës së gjallë nga materia inorganike. Kështu, profesori Uilliam Torp i katedrës së zoologjisë në Universitetin e Kembrixhit, u thotë shokëve të tij shkencëtarë: «Të gjitha spekulimet dhe diskutimet e publikuara këta dhjetë deri pesëmbëdhjetë vjetët e fundit, që shpjegojnë mënyrën e lindjes së jetës, paraqiten shumë të thjeshta dhe krejt pa peshë. Në fakt, tani më shumë se më parë, problemi është larg nga zgjidhja.»4
6. Çfarë tregon rritja e mëtejshme e njohurive?
6 Rritja e jashtëzakonshme e njohurive, nuk ka bërë tjetër veçse ka thelluar edhe më shumë humnerën që ekziston midis botës inorganike dhe botës së gjallë. Madje edhe organizmat më të hershëm njëqelizorë që njihen, rezultojnë të jenë jashtëzakonisht të ndërlikuar. «Problemi i biologjisë është që të arrijë të gjejë një fillim të thjeshtë,—thonë astronomët Fred Hoil dhe Çandra Uikremasinge.—Fosilet e formave të lashta të jetës, të zbuluara në shkëmbinjtë, nuk zbulojnë atë fillim të thjeshtë. . . . kështu që teorisë evolucioniste i mungon themeli i përshtatshëm.»5 Dhe ndërsa informacioni rritet, bëhet akoma më e vështirë të shpjegohet se si format mikroskopike të jetës, që janë kaq të komplikuara, mund të kenë lindur rastësisht.
7. Cilat janë fazat kryesore që pretendohet se i kanë paraprirë lindjes së jetës?
7 Etapat kryesore që i paraprijnë lindjes së jetës, siç përfytyrohen nga teoria e evolucionit, janë: (1) ekzistenca e atmosferës së përshtatshme primitive dhe (2) një përqendrim i molekulave «të thjeshta» të nevojshme për jetë në supën organike të oqeanit. (3) Këtej dolën proteinat dhe nukleotidet (përbërje kimike të ndërlikuara) që (4) kombinohen dhe zhvillojnë një membranë, e paskëtaj (5) ato zhvillojnë një kod gjenetik dhe fillojnë të prodhojnë kopje të vetvetes. A janë këto etapa të supozuara në përputhje me faktet që disponohen?
Atmosfera primitive
8. Përse nuk janë të plota eksperimentet e Stenli Milerit dhe të të tjerëve më vonë?
8 Në vitin 1953, Stenli Miler shkaktoi një hark elektrik në një «atmosferë» të përbërë nga hidrogjeni, metani, amoniaku dhe avulli i ujit. Kjo prodhoi disa prej aminoacideve të shumta që njihen dhe që përbëjnë tullat me të cilat ndërtohet proteina. Sidoqoftë, ai përfitoi vetëm 4 nga 20 aminoacidet e nevojshme për ekzistencën e jetës. Edhe tani, pas më shumë se 30 vjetësh, shkencëtarët akoma nuk janë të aftë që të prodhojnë të 20 aminoacidet në kushte që do të mund të quheshin të pranueshme.
9, 10. (a) Si besohet të ketë qenë përbërja e atmosferës primitive të tokës? (b) Me çfarë dilemash ballafaqohet evolucioni dhe çfarë dihet për atmosferën primitive të tokës?
9 Mileri supozoi se atmosfera primitive e tokës ishte e ngjashme me atë të epruvetës së tij eksperimentale. Pse? Sepse, siç ka thënë ai dhe bashkëpunëtorët e tij më vonë: «Sinteza e komponentëve me interes biologjik ndodh vetëm në mjedis reduktues (pa oksigjen të lirë në atmosferë).»6 Por, evolucionistë të tjerë teorizojnë se në atmosferë ka pasur oksigjen. Dilema që krijohet kështu për evolucionin, shprehet nga Hiçing: «Me praninë e oksigjenit në ajër, aminoacidet e para nuk do të ishin krijuar kurrë; pa oksigjenin ato do të ishin shkatërruar nga rrezatimi kozmik.»7
10 Është e qartë se çdo përpjekje për të vendosur natyrën e atmosferës fillestare të tokës mund të bazohet vetëm në supozime apo në hamendje. Askush nuk e di me siguri se si ishte ajo.
A do të mund të formohej një «supë organike»?
11. (a) Përse është e pamundur që në oqeane të grumbullohej një «supë organike»? (b) Si mundi Mileri të shpëtonte aminoacidet e pakta që përftoi?
11 Çfarë mundësish ka që aminoacidet, të cilat mendohet se u krijuan në atmosferë, të mund të grumbulloheshin poshtë dhe të formonin një «supë organike» në oqeane? Nuk ka asnjë mundësi! E njëjta energji që do të zbërthente përbërësit e atmosferës në elemente të thjeshta, do të dekompozonte akoma më shpejt çdo aminoacid të përbërë që mund të formohej. Është interesante të theksohet se në eksperimentin e tij të shkarkimit të harkut elektrik përmes një «atmosfere», Mileri i shpëtoi katër aminoacidet që u përftuan vetëm ngaqë i largoi menjëherë ato nga zona e harkut. Nëse do t’i kishte lënë atje, harku do t’i kishte dekompozuar këto aminoacide.
12. Çfarë do të kishte ndodhur me aminoacidet, edhe sikur ato të kishin arritur të binin në oqean?
12 Megjithatë, edhe po të supozohet se në ndonjë mënyrë aminoacidet arritën në oqean dhe mundën të mbrohen nga rrezatimi shkatërrues ultraviolet në atmosferë, ç’del nga kjo? Hiçing shpjegon: «Nën sipërfaqen e ujit nuk duhet të ketë pasur energji të mjaftueshme për të aktivizuar reaksionet e mëtejshme kimike; në çdo rast, uji pengon rritjen e molekulave më të ndërlikuara.»8
13. Çfarë duhej të bënin aminoacidet e ndodhura në ujë, nëse donin të formonin proteina, por çfarë rreziku u duhej të përballonin në këtë rast?
13 Pra, aminoacidet e ndodhura në ujë duhet të dilnin jashtë tij nëse donin të formonin molekula më të mëdha dhe të evoluonin, duke u zhvilluar në proteina të vlefshme për lindjen e jetës. Por, me të dalë nga uji ato do të ndodheshin përsëri nën rrezatimin shkatërrues ultraviolet! «Me fjalë të tjera,—thotë Hiçing,—mundësitë teorike që të mund të kapërcehej qoftë edhe vetëm hapi i parë, relativisht i thjeshtë [përftimi i aminoacideve], në evolucionin e jetës, janë zero.»9
14. Pra, cili është problemi më kokëfortë që i kundërshton evolucionistët?
14 Megjithëse zakonisht pohohet se jeta lindi spontanisht në oqeane, prania e ujit nuk i stimulon proceset kimike. Kimisti Riçard Dikerson shpjegon: «Prandaj është e vështirë të kuptohet se si polimerizimi [lidhja e molekulave të vogla me molekula më të mëdha] të jetë zhvilluar në mjedisin ujor të oqeanit primitiv, sepse prania e ujit favorizon depolimerizimin [ndarjen e molekulave të mëdha në molekula më të thjeshta], e jo polimerizimin.»10 Biokimisti Xhorxh Uailld pajtohet me këtë pikëpamje, duke thënë: «Shpërbërja spontane është shumë më e mundshme dhe ndodh shumë më shpejt nga sinteza spontane.» Kjo do të thotë se nuk mund të ndodhë grumbullimi i supës organike! Uailld beson se ky është «problemi më kokëfortë që na kundërshton neve [evolucionistëve]».11
15, 16. Ç’probleme të mëdha dalin në supozimin se proteinat e gjalla u formuan nga aminoacidet në një supë organike imagjinare?
15 Por, ekziston edhe një problem tjetër i vështirë që vihet përballë teorisë së evolucionit. Mos harro se ekzistojnë mbi 100 aminoacide, por vetëm 20 prej tyre janë të nevojshme për të formuar proteinat e jetës. Për më tepër, ato shfaqen në dy forma: disa nga molekulat janë «djathtake» dhe të tjerat «mëngjarashe». A mund të krijoheshin ato rastësisht, por edhe sikur të kishte ndodhur kjo, a nuk do të kishte më shumë mundësi që gjysma e tyre të ishin djathtake e gjysma mëngjarashe, siç do të kërkonte një formim i rastit në një supë organike teorike? Dhe deri më tani nuk mund të kuptohet përse vetëm një formë duhet të preferohet në qeniet e gjalla. Mirëpo, nga të 20 aminoacidet që marrin pjesë në ndërtimin e proteinës së gjallë, të gjitha janë mëngjarashe!
16 Si ka mundësi që, rastësisht, të bashkohen në një supë vetëm llojet specifike të kërkuara? Fizikani J. D. Bernall shpjegon: «Duhet pranuar se ky shpjegim . . . mbetet akoma një nga pjesët më të vështira të teorisë mbi lindjen dhe zhvillimin e jetës.» Ai përfundon: «Ne nuk do të jemi kurrë në gjendje ta shpjegojmë këtë.»12
Probabiliteti dhe proteinat spontane
17. Cili ilustrim tregon shtrirjen e problemit?
17 Çfarë mundësish ka që aminoacidet e duhura të bashkohen së bashku për të formuar një molekulë proteinike? Situata është e ngjashme sikur të kishim një pirg të madh e të përzier me kujdes, që përmban sasi të njëjtë fasulesh të kuqe e të bardha. Në pirg, gjithashtu, fasulet janë të mbi 100 varieteteve të ndryshme. Tani, sikur të futnim në pirg një lopatë, si mendon, ç’do të merrte lopata? Që të merren fasulet që paraqesin përbërësit bazë të një proteine, lopata duhej të merrte vetëm ato të kuqe—asnjë të bardhë. Gjithashtu, në lopatë duhet të jenë vetëm 20 varietete të fasuleve të kuqe dhe secila fasule duhet të ndodhet në një vend të veçantë dhe të caktuar qysh më parë të lopatës. Në botën e proteinave, një gabim i vetëm në secilën prej këtyre kërkesave do të bënte që proteina e prodhuar të mos funksiononte saktë. Duke e përzier grumbullin tonë të supozuar të fasuleve dhe duke marrë prej tij një lopatë, a do të mund të arrinim kombinimin e duhur? Jo. Atëherë, si mund të ketë qenë e mundur kjo në supën e supozuar organike?
18. Sa realiste janë mundësitë e formimit të rastësishëm edhe të një molekule të thjeshtë proteinike?
18 Proteinat e nevojshme për jetë kanë molekula shumë të ndërlikuara. Sa mundësi ka që qoftë edhe një molekulë më e thjeshtë proteinike të jetë formuar rastësisht në një supë organike? Evolucionistët e dinë se kjo mundësi është vetëm 1 në 10113 (1 i ndjekur nga 113 zero). Por, çdo ngjarje që ka 1 mundësi në 1050 pranohet nga matematikanët si e pamundur që të ndodhë. Një ide e këtij probabiliteti mund të jepet edhe me faktin se numri 10113 është më i madh nga vlerësimet e numrit të përgjithshëm të të gjithë atomeve të universit.
19. Cila është mundësia e përftimit të enzimave të nevojshme për një qelizë të gjallë?
19 Disa proteina shërbejnë si materiale ndërtimi dhe disa të tjera si enzima. Këto të dytat përshpejtojnë reaksionet kimike në qelizë. Pa këtë ndihmë qeliza do të vdiste. Jo pak, por 2.000 proteina që shërbejnë si enzima nevojiten për aktivitetin e qelizës. Cilat janë mundësitë që të gjitha këto të përftohen rastësisht? Një në 1040.000! «Probabilitet tejet i vogël,—pranon Hoili,—që nuk do të ndodhte edhe sikur i gjithë universi të ishte supë organike.» Ai shton: «Nëse dikush nuk do të ishte i kushtëzuar nga bindje shoqërore apo mësime shkencore në lidhje me faktin se jeta është paraqitur në Tokë [vetvetiu], kjo llogaritje e thjeshtë do ta nxirrte këtë ide plotësisht jashtë loje.»13
20. Si e ndërlikojnë problemin membranat që u nevojiten qelizave?
20 Por, probabiliteti praktikisht është shumë më i vogël nga shifra «tejet e vogël» e treguar. Duhet të ekzistojë një membranë që mbështjell qelizën. Por, kjo membranë është tej mase e ndërlikuar, e përbërë nga proteinat, sheqeri dhe yndyrnat. Siç ka shkruar evolucionisti Lesli Orgel: «Në membranat e qelizave moderne përfshihen kanale dhe pompa që komandojnë në mënyrë të caktuar futjen dhe nxjerrjen e lëndëve ushqyese, jashtëqitjes, joneve të metaleve, etj. Këto kanale të specializuara përfshijnë proteina shumë specifike, molekula që nuk mund të kenë ekzistuar pikërisht në periudhën fillestare të evolucionit të jetës.»14
Kodi i habitshëm gjenetik
21. Sa i vështirë do të ishte përftimi i istoneve të nevojshme për ADN-në?
21 Akoma më të vështira për t’u përftuar janë nukleotidet, njësitë që ndërtojnë ADN-në, e cila transmeton kodin gjenetik. Në ADN përfshihen pesë istone (istonet mendohet se marrin pjesë në drejtimin e aktivitetit të gjeneve). Mundësia që të formohet qoftë edhe më i thjeshti nga këto istone, thuhet se është 1 në 20100—një numër tjetër vigan «më i madh se numri i gjithë atomeve në krejt yjet dhe galaktikat që mund të shihen me teleskopët më të fuqishëm astronomikë».15
22. (a) Si lidhet gjëegjëza e vjetër «pula apo veza» me proteinat dhe ADN-në? (b) Çfarë zgjidhje ofron një evolucionist dhe a është ajo e arsyeshme?
22 Vështirësi të mëtejshme të mëdha për teorinë e evolucionit paraqet origjina e kodit gjenetik të kompletuar—një kërkesë për riprodhimin e qelizës. Gjëegjëza e vjetër «cila ishte në fillim, pula apo veza», nxjerr kokë në lidhje me proteinat dhe ADN-në. Hiçing thotë: «Proteinat varen nga ADN-ja për formimin e tyre. Por, ADN-ja nuk mund të formohet pa ekzistencën e proteinës.»16 Kjo ngre përsëri paradoksin e Dikersonit: «Cila erdhi e para», proteina apo ADN-ja? Ai pohon: «Përgjigjja duhet të jetë: ato u zhvilluan paralelisht.»17 Ai në të vërtetë thotë se edhe «pula» edhe «veza» duhet të jenë zhvilluar njëkohësisht, asnjëra nuk ka qenë para tjetrës. A ju duket e arsyeshme kjo? Një shkencëtar e përmblodhi problemin kështu: «Origjina e kodit gjenetik paraqet një problem të madh, si ai i vezës me pulën, problem që deri më sot mbetet i ngatërruar.»18
23. Ç’thonë shkencëtarët e tjerë mbi aparatin gjenetik?
23 Kimisti Dikerson bën këtë koment interesant: «Evolucioni i aparatit gjenetik është hapi për të cilin nuk ka model laboratorik; prandaj dikush mund të spekulojë pa fund, i papenguar prej fakteve të papërshtatshme.»19 Por, a është veprim i ndershëm shkencor që të hedhësh mënjanë kaq lehtë «faktet e papërshtatshme»? Lesli Orgel e quan ekzistencën e kodit gjenetik «aspektin më të vështirë të problemit mbi origjinën e jetës».20 Edhe Fransis Krik përfundon: «Krahas asaj që kodi gjenetik është pothuaj universal, mekanizmi i nevojshëm për ta ndërtuar atë është shumë i ndërlikuar për t’u krijuar me një goditje.»21
24. Ç’mund të thuhet mbi seleksionimin natyror dhe qelizën e parë riprodhuese?
24 Teoria e evolucionit përpiqet të shmangë pamundësinë e realizimit «me një goditje» duke përkrahur një proces shkallë-shkallë, me anë të të cilit seleksionimi natyror do të mund të bënte punën e vet gradualisht. Por, që të fillonte riprodhimin pa kodin gjenetik, nuk do të kishte material mbi të cilin të zgjidhte seleksionimin natyror.
Fotosinteza e habitshme
25. Çfarë aftësie të habitshme i atribuojnë evolucionistët një qelize të thjeshtë?
25 Tani paraqitet një pengesë tjetër për teorinë e evolucionit. Diku, gjatë vijës së zhvillimit, qeliza primitive duhej të shpikte diçka që do të ishte revolucionare për jetën në tokë—fotosintezën. Ky proces, me anë të të cilit bimët thithin dyoksidin e karbonit dhe çlirojnë oksigjenin, nuk është kuptuar akoma plotësisht nga shkencëtarët. Ai, siç e përcakton biologu F. W. Uent, është «një proces që deri tani asnjëri nuk ka mundur ta riprodhojë në epruvetë».22 E megjithatë, supozohet se atë e ka zhvilluar rastësisht një qelizë e thjeshtë mjaft e vogël.
26. Ç’ndryshim revolucionar shkaktoi procesi i fotosintezës?
26 Ky proces i fotosintezës e ktheu një atmosferë që nuk përmbante oksigjen të lirë në një të tillë, në të cilën një në çdo pesë molekula është oksigjen. Si rezultat, kafshët mund të thithnin oksigjen e të jetonin dhe një shtresë ozoni mundi të formohej që të mbronte gjithë jetën e gjallë nga efekti dëmtues i rrezatimit ultraviolet. A mund të konsiderohet ky grumbull rrethanash thjesht si një ngjarje e rastit?
A hyn këtu inteligjenca?
27. Në çfarë përfundimi i kanë çuar provat disa evolucionistë?
27 Duke u ballafaquar me kundërshtime kaq të shumta kundër formimit të qelizës së gjallë nga rasti, disa evolucionistë shtrëngohen të tërhiqen. Për shembull, autorët e librit Evolucion nga hapësira (Evolution from space) Hoili dhe Uikremasinge tërhiqen duke thënë: «Këto probleme të pazgjidhura janë shumë të komplikuara për t’u marrë me to.» Ata shtojnë: «Nuk ka asnjë rrugë . . . në të cilën do të përparonim në lidhje me një supë më të madhe dhe më të mirë organike, siç kemi shpresuar se do të bënim para një apo dy vjetësh. Numrat që llogaritëm më parë janë të papranueshëm, qoftë për një supë kozmike ashtu edhe për një supë tokësore.»23
28. (a) Çfarë qëndron ndoshta prapa refuzimit të pranimit të nevojës për inteligjencë? (b) Ç’thanë evolucionistët që besojnë në nevojën për një inteligjencë më të lartë, mbi burimin e kësaj inteligjence?
28 Pasi pranojnë se në njëfarë mënyre në lindjen e jetës duhet të ketë ndërhyrë inteligjenca, autorët vazhdojnë: «Vërtet, një teori e tillë është kaq e qartë sa çuditesh se pse ajo nuk është pranuar gjerësisht si e mjaftueshme dhe e besueshme. Arsyet janë më shumë psikologjike sesa shkencore.»24 Kështu, një vrojtues mund të nxirrte përfundimin se një barrierë «psikologjike» është e vetmja pengesë që shpjegon se përse shumica e evolucionistëve mbërthehen në një fillim të rastësishëm të jetës dhe kundërshtojnë çdo «projekt, qëllim apo drejtim»,25—siç shprehet Doukinsi. Është e çuditshme, se edhe Hoili e Uikremasinge, pasi pranojnë nevojën për një inteligjencë, thonë se ata nuk besojnë në një Krijues personal, i cili përgjigjet për origjinën e jetës.26 Në mendimin e tyre, inteligjenca është e detyrueshme, por Krijuesi është i papranueshëm. A nuk të duket kontradiktore?
A është shkencore?
29. Ç’është metoda shkencore?
29 Nëse fillimi i rastësishëm i jetës do të pranohet si një fakt shkencor, kjo duhet të vendoset me metoda shkencore. Kjo gjë është përshkruar kështu: vrojto se çfarë ndodh; në bazë të këtyre vrojtimeve, formo një teori që mund t’i shpjegojë ato pa kontradikta; provoje teorinë me vrojtime të mëtejshme dhe me eksperimente; dhe shiko nëse parashikimet e shtruara në teori plotësohen.
30. Në ç’mënyrë pëson disfatë teoria e lindjes spontane, kur mbi të zbatohet metoda shkencore?
30 Në një përpjekje për të zbatuar metodën shkencore, vërejtja e lindjes spontane të jetës ka qenë e pamundur. Nuk ka prova se kjo po ndodh tani dhe natyrisht edhe në kohën kur evolucionistët thonë se kjo ka ndodhur, nuk ka pasur ndonjë vrojtues njerëzor. Asnjë teori rreth kësaj ngjarjeje nuk është verifikuar nga vrojtimi. Eksperimentet laboratorike që kanë tentuar të përsërisin ngjarjen, kanë dështuar. Parashikimet e bazuara në këtë teori nuk janë plotësuar. Me këtë paaftësi për të zbatuar metodën shkencore, a është shkencë e ndershme ngritja e një teorie të tillë në nivel të faktit?
31. Çfarë pikëpamjesh kontradiktore ka një shkencëtar për lindjen spontane të jetës?
31 Nga ana tjetër, ka prova të shumta që përkrahin konkluzionin se lindja spontane e jetës nga materia jo e gjallë është e pamundur. «Mjafton vetëm të vëresh gjerësinë e kësaj çështjeje,—vë në dukje profesor Uailldi, i Universitetit të Harvardit,—që të bindesh se lindja spontane e një organizmi të gjallë është e pamundur.» Por, çfarë beson ky parashtrues i evolucionit? Ai përgjigjet: «Por, megjithatë, ja ku jemi—dhe unë besoj si rezultat i një lindjeje spontane.»27 A duket kjo si shkencë objektive?
32. Si e pranojnë edhe evolucionistët se një arsyetim i tillë nuk është shkencor?
32 Biologu anglez Jozef Henri Udxhër e karakterizon një arsyetim të tillë si «dogmatizëm të thjeshtë—kur pohon se ajo në çfarë dëshiron të besosh me të vërtetë ka ndodhur».28 Si ka ndodhur që në mendjet e tyre shkencëtarët kanë pranuar këtë dhunim të dukshëm të metodologjisë shkencore? Evolucionisti i mirënjohur Loren Eisli pranon: «Pasi ka qortuar teologun për besimin në mite dhe mrekullira, edhe vetë shkenca gjendet në pozitë të palakmueshme, sepse edhe ajo ka krijuar një mitologji të sajën, d.m.th., supozimin se ajo që pas përpjekjeve të gjata nuk mund të provohet se mund të ndodhë sot, ka ndodhur në të vërtetë në të kaluarën e largët.»29
33. Duke u bazuar në të gjitha provat që disponohen, çfarë konkluzioni duhet nxjerrë mbi lindjen spontane dhe mbi aplikimin e metodës shkencore?
33 Në bazë të këtyre provave, teoria e lindjes spontane të jetës duket se përputhet më mirë me botën e fantazisë shkencore, sesa me faktet shkencore. Shumë nga përkrahësit e kanë braktisur haptazi metodën shkencore në këto probleme, për të besuar atë që ata duan të besojnë. Pavarësisht nga divergjencat e shumta kundër lindjes së rastësishme të jetës, dogmatizmi kokëfortë sundon mbi kujdesin që tregon zakonisht metoda shkencore.
Jo të gjithë shkencëtarët e pranojnë atë
34. (a) Si ka treguar një fizikan sinqeritet shkencor? (b) Si e për-shkruan ai evolucionin dhe çfarë komenti ka bërë mbi shumë shkencëtarë?
34 Sidoqoftë, jo të gjithë shkencëtarët ia kanë mbyllur derën teorive të tjera. Për shembull, fizikani H. S. Lipson, duke marrë në konsideratë kundërshtimet ndaj origjinës spontane të jetës, thotë: «Shpjegimi i vetëm i pranueshëm është krijimi. E di se ky është mallkim për fizikanët, si edhe për mua, por ne nuk mund të hedhim poshtë një teori që nuk na pëlqen, nëse dëshmitë eksperimentale e përkrahin atë.» Ai vëren më tej se sipas librit të Darvinit, Prejardhja e llojeve, «evolucioni në njëfarë mënyre u bë një fe shkencore; pothuaj të gjithë shkencëtarët e pranuan atë dhe shumica janë të gatshëm ‛të shtrembërojnë’ vrojtimet e tyre në mënyrë që të pajtohen me këtë teori».30 Një koment i trishtueshëm, por i vërtetë.
35. (a) Me çfarë nocioni është ndarë me dhimbje një profesor universiteti? (b) Si e ilustron ai mundësinë e evoluimit të rastësishëm të jetës?
35 Çandra Uikremasinge, profesor në University Col-lege në Kardif, thotë: «Nga edukimi im i hershëm si shkencëtar, kisha bindjen e fortë se shkenca nuk mund të pajtohet me asnjë lloj krijimi të paramenduar. Rrëzimi i këtij nocioni ka qenë shumë i dhimbshëm. Unë ndihem shumë keq në situatën ku e shikoj tani veten. Por, nuk ka asnjë rrugë të logjikshme. . . . Që jeta të ketë qenë një aksident kimik në tokë është sikur të kërkosh një kokrrizë të veçantë rëre në të gjitha plazhet e gjithë planeteve të universit dhe ta gjesh.» Me fjalë të tjera, është me të vërtetë e pamundur që jeta të ketë lindur nga një aksident kimik. Kështu, Uikremasinge përfundon: «Nuk ka asnjë rrugë tjetër me të cilën mund të kuptojmë radhitjen e saktë të lëndëve kimike të jetës, përveçse të pranojmë krijimin në një përmasë kozmike.»31
36. Ç’koment bën Robert Xhestrou?
36 Siç ka thënë astronomi Robert Xhestrou: «Shkencëtarët nuk kanë asnjë provë se jeta nuk është pasojë e një akti krijimi.»32
37. Ç’pyetje lind mbi evolucionin dhe ku mund të gjendet përgjigjja?
37 Megjithatë, edhe nëse pranojmë se qeliza e parë e gjallë lindi disi spontanisht, a ka ndonjë provë se ajo evoluoi duke u paraprirë të gjitha krijesave që kanë jetuar në Tokë? Fosilet na japin përgjigje për këtë dhe kapitulli vijues tregon se çfarë thonë në të vërtetë gjetjet fosile.
[Diçitura në faqen 44]
«Proteinat varen nga ADN-ja për formimin e tyre. Por, ADN-ja nuk mund të formohet pa ekzistencën e proteinës»
[Diçitura në faqen 45]
«Origjina e kodit gjenetik paraqet një problem të madh, si ai i vezës me pulën, problem që deri më sot mbetet i ngatërruar»
[Diçitura në faqen 46]
Kodi gjenetik: ‘Aspekti më i vështirë i problemit mbi origjinën e jetës’
[Diçitura në faqen 47]
Në fotosintezë bimët përdorin dritën e diellit, dyoksidin e karbonit, ujin dhe mineralet për të prodhuar oksigjenin dhe substanca ushqyese. A mund ta ketë shpikur gjithë këtë një qelizë e thjeshtë?
[Diçitura në faqen 50]
Disa shkencëtarë në fakt thonë: «Inteligjenca është e detyrueshme, por Krijuesi është i papranueshëm»
[Diçitura në faqen 53]
Një shkencëtar pranon: «Shpjegimi i vetëm i pranueshëm është krijimi»
[Diçitura në faqen 53]
Xhestrou: «Shkencëtarët nuk kanë asnjë provë se jeta nuk është pasojë e një akti krijimi»
[Kutia dhe figura në faqet 48, 49]
Qeliza e pabesueshme
Qeliza e gjallë është jashtëzakonisht e ndërlikuar. Biologu Fransis Krik përpiqet në mënyrë të thjeshtë të përshkruajë funksionin e saj, por më në fund ai e kupton se kështu nuk vazhdon dot «sepse ajo është kaq e komplikuar, sa lexuesi nuk do të kërkonte të vriste mendjen me gjithë këto detaje».a
Instruksionet që përmban ADN-ja e qelizës, «nëse do të shkruheshin, do të mbushnin një mijë vëllime me 600 faqe secili,—shpjegon National Geographic.—Çdo qelizë është një botë e mbushur plot me më se dyqind trilionë grupe të vogla atomesh, të quajtura molekula. . . . Të 46 kromozomet tona ‘fije’, të lidhura së bashku, do të kishin një gjatësi mbi 180 cm. Dhe bërthama, në të cilën gjenden, ka një diametër më të vogël se 0,01 mm».b
Revista Newsweek përdor një ilustrim për të dhënë një ide të aktiviteteve të qelizës: «Secila nga këto 100 trilionë qeliza funksionon si një qytet i rrethuar me mure. Uzina të fuqishme prodhojnë energjinë e qelizës. Fabrikat prodhojnë proteina, njësi të rëndësishme të tregtisë kimike. Sisteme të ndërlikuara transporti drejtojnë kimikatet specifike nga një pikë e qelizës në tjetrën, brenda dhe jashtë qelizës. Rojet nëpër vendroje mbikëqyrin e drejtojnë eksportin dhe importin dhe vigjëlojnë për ndonjë shenjë rreziku nga bota e jashtme. Ushtritë e disiplinuara biologjike rrinë gati të përleshen me pushtuesit. Një qeveri gjenetike qendrore mban rregullin.»c
Kur u propozua së pari teoria moderne e evolucionit, shkencëtarët e njihnin shumë pak kompleksitetin fantastik të një qelize të gjallë. Në faqen përballë janë paraqitur disa pjesë të një qelize tipike—të gjitha të vendosura në një sipërfaqe me diametër prej vetëm 0,025 mm.
MEMBRANA E QELIZËS
Mbulesa që kontrollon se çfarë hyn dhe çfarë del nga qeliza
RIBOZOMET
Struktura në të cilat aminoacidet mblidhen në proteina
BËRTHAMA
E rrethuar me membranë të dyfishtë mbështjellëse, ajo është qendra e kontrollit që drejton aktivitetet e qelizës
KROMOZOMET
Përmbajnë ADN-në e qelizës, kodin e saj gjenetik
BËRTHAMËZA
Vendi në të cilin mblidhen ribozomet
RETIKULI ENDOPLAZMATIK
Kanalet e membranës që ruajnë apo transportojnë proteinat e krijuara nga ribozomet që i takojnë asaj (disa ribozome pluskojnë lirisht në qelizë)
MITOKONDRIET
Qendra prodhuese për ATP-në, molekula që e furnizojnë qelizën me energji
APARATI I GOLXHIT
Grup qesesh me membranë të lëmuar që paketon dhe shpërndan proteinat e prodhuara në qelizë
CENTRIOLET
Shtrihen në afërsi të bërthamës dhe janë të rëndësishme në shumim
[Figura]
A janë krijuar rastësisht të 100.000.000.000.000 qelizat e tua?
[Kutia në faqen 52]
Komente të evolucionistëve në të kaluarën dhe sot mbi origjinën e jetës
«Hipoteza se jeta është zhvilluar nga materia inorganike, tani është akoma një çështje besimi.»— Matematikani J. W. N. Sullivan ç
«Probabiliteti që jeta të ketë lindur rastësisht mund të krahasohet me probabilitetin që nga një shpërthim në një shtypshkronjë të krijohet një fjalor i plotë.»—Biologu Edvin Konklin d
«Mjafton vetëm të vëresh gjerësinë e kësaj çështjeje, që të bindesh se lindja spontane e një organizmi të gjallë është e pamundur.»—Biokimisti Xhorxh Uailld dh
«Një njeri i ndershëm, i armatosur me gjithë dijen që kemi në dispozicion sot, mund të thotë vetëm se në njëfarë kuptimi, lindja e jetës tani për tani duket pothuaj si një mrekulli.»—Biologu Fransis Krik e
«Nëse dikush nuk do të ishte i kushtëzuar nga bindje shoqërore apo mësime shkencore në lidhje me faktin se jeta është paraqitur në Tokë [vetvetiu], kjo llogaritje e thjeshtë do ta nxirrte këtë ide plotësisht jashtë loje.»—Astronomi Fred Hoil dhe N. C. Uikremasinge ë
[Diagrami dhe figurat në faqen 47]
Njerëzit dhe kafshët thithin oksigjen, çlirojnë dyoksid karboni. Bimët marrin dyoksid karboni, çlirojnë oksigjen
[Diagrami]
(Për tekstin e kompozuar, shiko botimin)
dritë
oksigjen
avull uji
dyoksid karboni
[Figura në faqen 40]
Asnjë ndërtesë e madhe nuk mund të qëndrojë pa një themel. «Teorisë evolucioniste i mungon themeli i përshtatshëm»,—thonë dy shkencëtarë
[Figura në faqen 42]
Të gjitha të kuqe, të gjitha të varietetit të duhur, secila në vendin e vet të paracaktuar: rastësisht?
[Figura në faqen 43]
Jeta përdor vetëm aminoacide «mëngjarashe»: «Ne nuk do të jemi kurrë në gjendje ta shpjegojmë këtë»
[Figurat në faqen 45]
Cila erdhi e para?