A e dini?
Nga vinin gurët e çmuar që viheshin në copën para kraharorit të kryepriftit të Izraelit?
▪ Pasi izraelitët u larguan nga Egjipti dhe u futën në shkretëtirë, Perëndia i urdhëroi të bënin këtë copë që vendosej para kraharorit. (Dalja 28:15-21) Copa që vihej para kraharorit kishte gurë rubini, topazi, smeraldi, bruzi, safiri, diaspri, leshemi, agati, ametisti, krizoliti, oniksi dhe nefriti.a A i kishin izraelitët këta gurë të çmuar?
Në kohët biblike, njerëzit i vlerësonin tej mase gurët e çmuar dhe i përdornin për tregti. Për shembull, egjiptianët e lashtë i merrnin gurët e çmuar nga shumë larg, që nga Irani dhe Afganistani i sotëm, ka mundësi edhe nga India. Nga minierat egjiptiane nxirreshin disa lloje gurësh të çmuar. Monarkët egjiptianë kishin monopol mbi nxjerrjen e mineraleve në territoret që kontrollonin. Patriarku Job përshkroi si i përdornin bashkëkohësit e tij puset e minierave dhe galeritë nëntokësore për të kërkuar thesare. Ndër mineralet që nxirreshin nga toka, Jobi përmend safirin dhe topazin.—Jobi 28:1-11, 19.
Tregimi i Daljes thotë se kur izraelitët u larguan nga vendi, «i zhveshën egjiptianët» nga gjërat me vlerë. (Dalja 12:35, 36) Pra, ka mundësi që izraelitët t’i kenë marrë në Egjipt gurët që viheshin në copën para kraharorit të kryepriftit.
Pse vera përdorej si ilaç në kohët biblike?
▪ Në një ilustrim që bëri, Jezui foli për një burrë që e kishin rrahur disa kusarë. Jezui tha se burrin e ndihmoi një samaritan, i cili ia lidhi plagët dhe «derdhi mbi to vaj dhe verë». (Luka 10:30-34) Në letrën që shkroi, Pavli e këshilloi Timoteun, mikun e tij: «Mos pi më ujë, por përdor pak verë për stomakun dhe për sëmundjet e tua të shpeshta.» (1 Timoteut 5:23) A ishte me vend nga ana mjekësore praktika që përshkroi Jezui dhe këshilla që dha Pavli?
Libri Vera e lashtë (anglisht) e përshkruan verën si «qetësues për dhimbjet, dezinfektues dhe ilaç i përgjithshëm, të gjitha në një». Në kohët e lashta, vera luante rol kyç në trajtimet mjekësore në Egjipt, Mesopotami dhe Siri. Libri Udhëzuesi i Oksfordit për verën (anglisht) e përshkruan atë si «ilaçi më i vjetër që ka dokumentuar njeriu». Për sa i përket këshillës që Pavli i dha Timoteut, libri Origjina dhe historia e lashtë e verës (anglisht) thotë: «Nga eksperimentet është provuar se mikroorganizmi që shkakton ethet e tifos, si edhe mikrobe të tjera të rrezikshme vdesin shumë shpejt kur përzihen me verë.» Studiuesit e sotëm konfirmojnë se disa nga më se 500 përbërësit e gjetur në verë, i kanë këto dhe dobi të tjera mjekësore.
[Shënimi]
a Është e vështirë të identifikohen të gjithë këta gurë sipas terminologjisë së sotme.
[Figura në faqen 26]
Fshatarë duke shtypur rrush; varri i Naktit, Tebë, Egjipt.
[Burimi]
Gianni Dagli Orti/The Art Archive at Art Resource, NY