Dhurata të denja për një mbret

Ç’DO t’i dhuroje një njeriu shumë të rëndësishëm? Në kohët biblike disa erëza ishin po aq të vlefshme sa ari, aq të çmuara sa konsideroheshin të denja si dhuratë për një mbret.a Ja pse dy nga dhuratat që i ofruan astrologët ‘mbretit të judenjve’ ishin erëza aromatike.​—Mateu 2:1, 2, 11.

Gjithashtu, Bibla tregon se, kur mbretëresha e Shebës vizitoi Solomonin, «i dha mbretit njëqind e njëzet talenta ari, një sasi shumë të madhe vaj balsami dhe gurë të çmuar. Nuk ka pasur kurrë aq vaj balsami sa i dha mbretëresha e Shebës mbretit Solomon».b (2 Kronikave 9:9) Edhe mbretër të tjerë i dërguan Solomonit vaj balsami si gjest miqësie.​—2 Kronikave 9:23, 24.

Pse këto erëza e produktet e tyre ishin kaq të çmueshme e të shtrenjta në kohët biblike? Sepse përdoreshin në fusha të rëndësishme, si trajtime kozmetike, shërbime fetare e për varrosjen e të vdekurve. (Shih kutinë «Përdorimi i erëzave aromatike në kohët biblike».) Ishin të shtrenjta qoftë për shkak të kërkesës së lartë, qoftë për shkak të transportit e të kostos së tregut.

KALOJNË SHKRETËTIRËN E ARABISË

Në kohët biblike disa bimë aromatike rriteshin në luginën e Jordanit, kurse të tjera duheshin importuar. Në Bibël përmenden lloj-lloj erëzash. Ndër më të njohurat janë shafrani, aloe, balsami, kanella, temjani i bardhë dhe mirra. Përveç këtyre, gjeje edhe erëzat e zakonshme të gatimit, si qimnonin, mendrën e koprën.

Nga vinin erëzat ekzotike? Aloe, kasia dhe kanella gjendeshin në vendet që sot janë India, Kina e Sri-Lanka. Ndërsa mirra dhe temjani i bardhë vinin nga pemët dhe shkurret që rriteshin në zonat e shkreta, nga jugu i Arabisë deri në Somali të Afrikës. Nardi ishte një produkt i rrallë që vinte nga Himalajat e Indisë.

Për të arritur në Izrael, shumë erëza duheshin transportuar përmes Arabisë. Libri The Book of Spices shpjegon se pjesërisht për shkak të kësaj, gjatë mijëvjeçarëve të dytë e të parë p.e.s., Arabia «u bë vendi me monopolin më të madh mbi mallrat që këmbeheshin mes Lindjes e Perëndimit». Qytete, fortesa e stacione të karvanëve të lashtë që janë gjetur në Negev të Izraelit Jugor, tregojnë për rrugët e tregtarëve të erëzave. Gjithashtu, Qendra e Trashëgimisë Botërore e UNESCO-s raporton se këto vende «pasqyrojnë sa shumë fitime nxirrte tregtia . . . nga jugu i Arabisë deri në Mesdhe».

Karvanë plot me erëza aromatike udhëtonin rregullisht rreth 1.800 kilometra përmes Arabisë. (Jobi 6:19) Bibla flet për një karvan tregtarësh ismaelitë të ngarkuar me erëza, si «labdan, balsam dhe lëvore rrëshinore» që shkonte nga Galaadi në Egjipt. (Zanafilla 37:25) Bijtë e Jakobit ua shitën si skllav këtyre tregtarëve të vëllanë, Jozefin.