Wan biifi di sa heepi u fuu hoi dou u te di kaba dou

1-2. (a) Unfa soni bi dë da dee baaa ku dee sisa dee bi ta libi a Judea, di Paulosu bi sikifi di biifi manda da de? (b) Faandi mbei a bunu taa de bi kisi di biifi dë a di ten dë?

BAKA di Jesosi dëdë a di jaa 33, hën soni bi ko ta taanga da dee Keesitu sëmbë dee bi ta libi a Jelusalen ku Judea. Kölö sö baka di di kemeente u Keesitu sëmbë seti, hën de bigi ta du ku dee Keesitu sëmbë gaanfa seei (Tjab. 8:1). Söwan 20 jaa baka di dë, hën de ko dë ku gaan möni fuka. A kan taa di gaan hangi di bi ko a di köndë hën bi mbei de ko pooti sö (Tjab. 11:27-30). Ma de bi ko böö pikisö a dee pisiten u di jaa 61 Baka Keesitu, u di sëmbë an bi ta du ku de gaanfa sö möön, hii fa de bi o toona du ku de a di ten di bi dë a de fesi ta ko. A di ten dë Jehovah bi mbei apösutu Paulosu sikifi wan biifi manda da de. Dee soni dee sikifi a di biifi dë, bi o heepi de u de dë seekaseeka ta wakiti dee soni dee bi o miti de.

² Dee baaa ku dee sisa dee bi ta libi a Jelusalen ku Judea, bi kisi di biifi dë a di ten di de bi abi hën fanöudu, u di di bööböö libi di de bi abi a di ten dë an bi o dë u nöömö. Paulosu bi piki de wanlö soni di bi o heepi de u de sa pasa di fuka di bi o miti de. Di booko di Jelusalen bi o booko kaba a sösö bi dë a pasi ta ko, leti kumafa Jesosi bi taki a fesi (Luk. 21:20). Wë Paulosu ku dee Keesitu sëmbë u Judea an bi sabi finifini na un ten di soni dë bi o pasa. Aluwasi fa a bi dë sö, tökuseei dee baaa ku dee sisa bi sa wooko ku di ten di de bi abi jeti, u mbei möiti u ko abi wan möön taanga biibi, söseei u lei fa de sa hoi dou te soni ta taanga da de.​—Heb. 10:25; 12:1, 2.

3. Faandi mbei a dë fanöudu u dee Keesitu sëmbë u di ten aki, buta pakisei a di buku Hebelejën?

³ Di fuka di o miti u abiti möön, o bigi gaanfa möön di fuka di bi miti dee Hebelejën baaa ku sisa u di ten di pasa (Mat. 24:21; Ako. 16:14, 16). Boo luku andi da wantu u dee soni di Jehovah bi piki dee baaa ku dee sisa u di ten ala, söseei boo luku unfa dee soni dë sa heepi u tu.

„KO TOON GAANGAAN SËMBË A DI BIIBI”

4. Andi bi ta miti dee Dju dee bi ko dë Keesitu sëmbë? (Luku di peentje tu.)

⁴ Dee Dju dee bi ko toon Keesitu sëmbë bi musu tooka sömëni soni a de libi, nöö di soni dë an bi dë wan kösökösö soni da de. A wan ten, dee Dju bi dë di föluku u Gadu, nöö sömëni jaa longi Jelusalen bi dë di kamian ka dee könu dee bi ta tii da Jehovah bi ta dë. Nöö a Jelusalen dee sëmbë dee bi kë dini Jehovah bi musu nango u go dini ën a di Wosu fëën. Hii dee Dju dee bi ta hoi deseei a Gadu, bi ta hoi dee wëti u Mosesi kumafa dee hedima u keiki bi ta lei de. De bi buta wëti da de di nama ku soni u njan, di fasi fa de bi musu ta libi ku woto köndë sëmbë, söseei di nama ku di koti di womi sëmbë bi musu ta koti di maaka u dee Dju. Ma baka di Jesosi dëdë, Jehovah an bi ta tei dee soni dee sëmbë bi ta tja go tjuma dëën möön, nöö di wëti dë bi dë wan taanga soni da dee Dju dee bi ko toon Keesitu sëmbë u de disa (Heb. 10:1, 4, 10). Te kisi dee Keesitu sëmbë dee bi taanga a di biibi seei a bi ta taanga da. Apösutu Petuisi da wan u dee sëmbë dë (Tjab. 10:9-14; Gal. 2:11-14). Dee hedima u dee Dju keiki bi bigi ta du ku dee Keesitu sëmbë u di njunjun biibi u de hedi.

5. Ku un pei sëmbë dee Hebelejën baaa ku sisa bi musu ta köni?

⁵ Tu pei kulupu sëmbë bi ta du ku dee Hebelejën baaa ku sisa. Dee hedima u dee Dju keiki bi ta si de kuma sëmbë di bia baka da di Dju biibi. Ma i bi abi so baaa ku sisa u di kemeente tu di bi ta taki taa dee Keesitu sëmbë musu ta hoi sömëni u dee wëti u Mosesi go dou. Kandë de bi ta du sö u di de an bi kë u sëmbë du ku de (Gal. 6:12). Wë andi bi o heepi dee baaa ku dee sisa u de hoi gingin a di tuutuu lei?

6. Andi Paulosu bi da dee wotowan fëën taanga u de ta du? (Hebelejën 5:14–6:1)

⁶ A di biifi di Paulosu bi sikifi da dee Hebelejën baaa ku sisa, a bi da de taanga u de ta lei soni u di Wöutu u Gadu, söseei u de ta tei ten ta kai pakisei a dee soni dee de ta lei. (Lesi Hebelejën 5:14–6:1.) Paulosu bi wooko ku di Hebelejën pisi u Bëibel u lei dee baaa ku dee sisa taa di fasi fa dee Keesitu sëmbë ta dini Jehovah, bunu gaanfa seei möön di fasi fa dee Dju bi ta dini ën.a Paulosu bi da de taanga u de mbei möiti u de ko sabi, söseei u de ko fusutan soni u di tuutuu lei möön fini, sö taa de sa ta sabi di tuutuu lei ku dee poipoi lei u paati.

7. Andi ta miti u a di ten aki tu?

⁷ A di ten aki, useei ta miti sëmbë di ta paaja mindimindi woto, söseei di ta kuutu dee soni dee Jehovah ta lei u, leti kumafa a bi dë da dee Keesitu sëmbë dee ta fan Hebelejëntöngö. So sëmbë ta taki taa dee Jehovah Kotoigi lasi pasi, u di de ta hoi deseei a dee wëti u Bëibel dee ta lei unfa un musu libi a di së u manu ku mujëë soni. De ta taki tu taa u abi hogihati. Di fasi fa dee sëmbë u di goonliba aki ta pakisei, söseei di fasi fa de ta du soni ta ko möön hogi daka fu daka. Möönmöön di fasi fa de ta si soni an ta kai ku Gadu (Nöng. 17:15). Fëën mbei u musu mbei möiti u ko sabi di tuutuu lei u paati ku dee poipoi soni dee sëmbë ta taki. Boiti di dë, u musu ko sa’ u koti pasi da de, sö taa wa ko ta fii bookosaka, söseei fu de an mbei u tapa u dini Jehovah.​—Heb. 13:9.

8. Unfa u sa ko dë gaangaan sëmbë a di biibi?

⁸ Paulosu bi piki dee Hebelejën baaa ku sisa taa de musu mbei möiti u ko toon gaangaan sëmbë a di biibi. Wë useei musu mbei möiti u du di soni dë tu. Fuu sa ko dë gaangaan sëmbë a di biibi, nöö u musu ko sabi di tuutuu lei finifini, söseei u musu ko ta si soni kumafa Jehovah ta si soni. U musu ta du di soni dë go dou aluwasi u dopu kaa. Aluwasi un longi u dë a di tuutuu lei, tökuseei hii u tuu musu abi di guwenti u ta lesi di Bëibel, söseei u ta lei soni nëën (Ps. 1:2). Te u abi di guwenti u lei soni u Bëibel, nöö di soni dë o heepi u fuu ko abi wan gaan fanöudu soni di Paulosu bi taki a di biifi di a bi sikifi da dee Hebelejën baaa ku sisa. Di soni dë da „Biibi”.​—Heb. 11:1, 6.

„U DA SËMBË DI ABI BIIBI, BIGA DI SONI DË O MBEI U FIKA A LIBI”

9. Faandi mbei dee Keesitu sëmbë dee bi ta fan Hebelejëntöngö, bi musu abi wan taanga biibi ee de bi kë fika a libi?

⁹ Dee Keesitu sëmbë dee ta fan Hebelejëntöngö bi musu abi wan taanga biibi, u de bi sa pasa di fuka di bi o miti de a Judea (Heb. 10:37-39). Jesosi bi piki dee bakama fëën taa te de bi si sodati seti kampu lontu Jelusalen, nöö de bi musu fusi go a dee kuun. Hii dee baaa ku dee sisa bi musu du di soni dë, aluwasi ee de bi ta libi a di köndë ganda, nasö ee de bi dë a döösë u di foto a dee tookatooka pisiwata u Judea (Luk. 21:20-24). Te sodati bi nango feti ku sëmbë, nöö dee sëmbë dee bi ta libi a döösë u di foto bi ta kule go tjubi a di foto dendu, u di dee peni u di foto bi sa tjubi de. A bi ta djei kuma an bi o dë wan bunu soni u kule go tjubi a dee kuun mindi. Fëën mbei de bi musu abi wan taanga biibi u de bi sa du di soni dë.

10. Andi wan Keesitu sëmbë di abi wan taanga biibi o dë kabakaba u du? (Hebelejën 13:17)

¹⁰ Dee Hebelejën baaa ku sisa, bi musu ta futoou dee sëmbë dee Jesosi bi buta u tei fesi a di kemeente. Dee baaa dee bi ta tei fesi bi ta konda da dee baaa ku dee sisa finifini na un ten de bi musu fusi, ku unfa de bi musu du ën. (Lesi Hebelejën 13:17.) Di Giiki wöutu di de puu ko „be un ta piki de buka” a di tëkisi aki, ta lei taa wan sëmbë dë kabakaba u du soni kumafa di wotowan fëën piki ën, u di a ta futoou ën. Hën da na piki nöö de bi musu ta piki dee gaanwomi buka u di de bi musu u du ën, ma de bi musu ta piki de buka u di de ta futoou de. Fuu taki ën, nöö dee baaa ku dee sisa bi musu mbei möiti u ko ta futoou dee gaanwomi ufö di fuka dou. Ee dee baaa ku dee sisa bi ta piki dee gaanwomi buka a di ten di soni bi nango bunu, nöö an bi o taanga da de u de piki de buka te soni an bi nango bunu.

11. Faandi mbei u musu abi wan taanga biibi a di ten aki?

¹¹ Useei musu abi wan taanga biibi a di ten aki tu. U di u ta libi a wan ten ka sömëni sëmbë an ta kë jei taa di kaba u di goonliba aki dë a pasi ta ko. Boiti di dë, de ta mbei u fa u di uu ta biibi di soni dë (2 Pet. 3:3, 4). Hii fa di Bëibel ta taki sömëni soni di ta lei u andi o pasa a di pisiten u di gaan fuka, tökuseei sömëni soni dë di wa sabi. U musu ko dë seiki taa di kaba u di goonliba aki o ko a di ten di Jehovah seei buta, söseei taa Jehovah o dë ku u a di ten dë.​—Hab. 2:3.

12. Andi sa heepi u fuu fika a libi a di pisiten u di gaan fuka?

¹² U musu mbei möiti u ko möön dë seiki taa Jehovah ta wooko ku „di köni saafu di dë u futoou” u tii u a di ten aki (Mat. 24:45). Te di gaan fuka bigi, nöö a kan taa de o piki u andi u musu du fuu sa fika a libi, leti kumafa de bi piki dee Hebelejën baaa ku sisa andi de bi musu du, di dee Loomë sodati bi ko lontu Jelusalen buta a djegi. Nöunöu kaa u musu mbei möiti u ko ta möön futoou dee baaa dee ta tei fesi a di ölganisaasi u Jehovah. Ee wa ta dë kabakaba u du soni kumafa de ta lei u nöunöu, nöö a sa taanga da u fuu ko ta futoou de a di pisiten u di gaan fuka.

13. Faandi mbei di soni di sikifi a Hebelejën 13:5 bi dë fanöudu?

¹³ A di pisiten di dee Hebelejën baaa ku sisa bi ta wakiti u jei na un ten de musu fusi go, nöö de bi musu ta libi a wan fasi di ta lei taa de an „lobi möni”. Söseei de bi musu ta libi a wan fasi di ta lei taa de ta buta hii de pakisei a di dini di de bi musu ta dini Jehovah. (Lesi Hebelejën 13:5.) So u de bi ko pooti u wan pisiten, söseei de bi ko dë ku gaan hangi pena (Heb. 10:32-34). Hii fa soni bi dë sö, tökuseei so baaa ku sisa bi dë kabakaba u du hii soni di de bi sa du u paaja di bunu buka. Ma a djei kuma so u dee baaa ku dee sisa bi bigi ko ta si kuma ee de an kë u hogi miti de, nöö de bi musu mbei möiti u ko abi möön hia möni. Ma di abi di de bi o ko abi möön hia möni, an bi o sa tjubi de da di booko di de bi o ko booko Jelusalen kaba a sösö (Jak. 5:3). Fuu taki ën kumafa a dë, nöö a bi o taanga da hiniwan u dee baaa ku dee sisa dee bi lobi dee gudu u de u de fusi go disa de.

14. Unfa woo ta si möni ku gudu te u abi wan taanga biibi?

¹⁴ Ee u dë seiki taa abiti möön Jehovah o booko di hogi goonliba aki, nöö wa o ta kule a dee gudu u di goonliba aki baka. A di pisiten u di gaan fuka, nöö möni ku gudu an o dë na wan hojo soni da sëmbë. Di Bëibel ta taki taa dee sëmbë o ta „tuwë dee soofu u de a sitaati”, biga de o ko fusutan taa „dee soofu u de ku dee goutu u de, an o sa tjubi de a di daka di Jehovah hati o boonu” (Eze. 7:19). A bi o möön bunu fuu suku u du soni di sa mbei u ta dini Jehovah ta sölugu useei, ku dee sëmbë fuu wosudendu, ka fuu ta booko u hedi ta suku fasi fuu ko abi möön hia möni. Hën da u musu ta mbei möiti u duwengi useei fu wa buta useei a wan paima di an dë fanöudu, nasö fu wa ta abi hia soni ta seeka, u di de o ta tei sömëni ten fuu. U musu ta köni tu taa wa ko lobi dee soni dee u abi pasa maaka (Mat. 6:19, 24). Möön di kaba u di goonliba aki ta ko zuntu, möön woo abi u ta du soni u lei taa u ta futoou Jehovah möön dee gudu fuu.

„UN TAI HATI GO DOU”

15. Faandi mbei dee Keesitu sëmbë dee bi dë a Judea, bi musu ta dini Gadu ku hii de hati go dou?

¹⁵ Dee Keesitu sëmbë dee bi dë a Judea bi musu ta dini Jehovah ku hii de hati go dou, hii fa soni bi o ko möön hogi (Heb. 10:36). Sëmbë bi du ku so u dee baaa ku dee sisa u Judea gaanfa seei. Ma gaansë u de bi ko a di tuutuu lei a wan pisiten di soni bi nango bunu. Hii fa gaan soni bi miti so u de, tökuseei Paulosu bi piki de taa dee fuka dee bi miti de an bi dou dee u Jesosi. Biga Jesosi hën a bi hoi dou fu te böö fëën koti, nöö deseei musu dë kabakaba u du di seei soni tu (Heb. 12:4). U di sömëni sëmbë bi ta ko dë Keesitu sëmbë, mbei dee hedima u dee Dju keiki hati bi ta boonu möön gaanfa, nöö de bi ta möön du ku de tu. Wantu jaa a fesi, wan kulupu sëmbë bi bondji ko fon Paulosu di a bi ta peleiki a Jelusalen. Möön leki 40 Dju bi ’fiti buka djula taa de an o njan möön, söseei taa de an o bebe wata möön ee de an kii Paulosu’ (Tjab. 22:22; 23:12-14). Hii fa hii dee soni aki bi ta miti dee baaa ku dee sisa, tökuseei de bi musu ta mbei möiti go dou u de ko abi wan möön taanga biibi, u de ta ko makandi ku deseei u dini Gadu, söseei u de ta paaja di bunu buka go dou.

16. Unfa di biifi di Paulosu bi sikifi da dee Hebelejën baaa ku sisa, sa heepi u fuu ko ta si dee fuka dee ta miti u a wan soifi fasi? (Hebelejën 12:7)

¹⁶ Andi bi o heepi dee Hebelejën baaa ku sisa u de hoi dou di sëmbë bi ta du ku de? Wë Paulosu bi kë heepi de u de ko ta si dee fuka dee bi ta miti de a wan soifi fasi. A bi lei de taa te wan Keesitu sëmbë ta tja sitaafu, nöö Gadu sa wooko ku di soni dë u heepi di sëmbë faa ko möön taanga a di biibi. (Lesi Hebelejën 12:7.) Di soni dë sa heepi di sëmbë faa ko möön abi dee fasi dee Keesitu sëmbë musu abi. Te dee baaa ku dee sisa bi o ta buta pakisei a dee soni dee de bi sa lei a dee fuka dee bi ta miti de, nöö an bi o taanga da de poi u de hoi dou.​—Heb. 12:11.

17. Andi Paulosu bi ko fusutan, te a nama ku di hoi di u musu hoi dou te sëmbë ta du ku u?

¹⁷ Paulosu bi da dee Hebelejën baaa ku sisa taanga u de hoi dou te fuka ta miti de. Paulosu bi dë wan sëmbë di bi fiti u piki de andi de bi musu du u de sa hoi dou te sëmbë ta du ku de, u di hënseei bi dë wan sëmbë di bi ta du ku dee Keesitu sëmbë ufö a ko a di tuutuu lei. Boiti di dë, a bi sabi andi wan sëmbë bi musu du te de ta du ku ën, u di sëmbë bi du sömëni soni ku ën baka di a ko dë wan Keesitu sëmbë (2 Kol. 11:23-25). Paulosu bi sabi bumbuu andi dee baaa ku dee sisa bi abi fanöudu u de sa hoi dou. A bi toona mëni de taa te fuka ta miti de, nöö de musu buta futoou a Jehovah, ka u de buta futoou a deseei. Paulosu bi sa taki ku degihati taa: „Jehovah hën da mi Heepima. Ma o fëëë.”​—Heb. 13:6.

18. Un soni di u sabi taa o pasa, sa heepi u fuu hoi dou te sëmbë ta du ku u?

¹⁸ Nöunöu aki, so u dee baaa ku dee sisa fuu ta mbei möiti u hoi dou u di sëmbë ta du ku de. Wan u dee fasi fa u sa heepi de, da te u ta begi da de. Nöö so juu u sa heepi de tu te u ta da de wan soni di de abi fanöudu (Heb. 10:33). Di Bëibel ta taki limbolimbo taa ’ee wan sëmbë i kë libi gbelingbelin kumafa Gadu kë, ta waka a Jesosi Keesitu baka, nöö i musu u feni sitaafu a libisëmbë maun nöömö’ (2 Tim. 3:12). U di soni aki hedi mbei hii u tuu musu dë seekaseeka ta wakiti dee taanga ten dee dë a u fesi ta ko. Boo ta futoou Jehovah ku hii u hati nöunöu kaa, söseei boo dë seiki taa a o heepi u fuu pasa hiniwan fuka di sa miti u. A o puu hii dee dinima fëën dee ta hoi deseei nëën a fuka a di soifi ten.​—2 Tes. 1:7, 8.

19. Andi u musu du fuu sa dë kabakaba ta wakiti di gaan fuka? (Luku di peentje tu.)

¹⁹ An dë u taki taa di biifi di Paulosu bi sikifi manda da dee Hebelejën baaa ku sisa, bi heepi dee Keesitu sëmbë u di ten ala u de bi dë seekaseeka ta wakiti di fuka di bi ta ko miti de. Paulosu bi da dee baaa ku dee sisa taanga, u de mbei möiti u de ko möön sabi soni u di Wöutu u Gadu, söseei u de mbei möiti u de ko ta möön fusutëën. Te de bi ta du sö, nöö an bi o ta taanga da de, u de sabi te sëmbë ta taki poipoi soni. Söseei a bi o heepi de, u de bia baka da dee poipoi fan dë, u di de bi sa mbei de ko suwaki a di biibi. A bi da de taanga tu u de mbei di biibi u de ko möön taanga, sö taa de bi sa dë kabakaba u du soni kumafa Jesosi, ku dee baaa dee bi ta tei fesi a di kemeente bi ta lei de. Boiti di dë, a bi lei dee baaa ku dee sisa unfa de bi sa hoi dou te fuka ta miti de. A bi heepi de u de ko ta si dee fuka dee bi ta miti de, kuma wan okasi di Jehovah sa tei u heepi de u de ko toon wan möön bumbuu sëmbë. Wë ee useei ta mbei möiti u du dee soni aki tu, nöö woo sa hoi useei gingin a di së u Jehovah fu te di kaba dou.​—Heb. 3:14.