WOTO 50
U sa ko dë sëmbë di ta du soni a wan leti fasi te u ta du soni u lei taa u abi biibi
„Waka [a Abahamu] baka ta biibi Gadu leti kumafa hënseei bi ta biibi.”—LOM. 4:12.
KANDA 119 U musu abi biibi
WANTU SONI U DI WOTOa
1. Andi u sa ta hakisi useei, te u buta pakisei a di fa Abahamu bi ta biibi Gadu tjika?
SÖMËNI sëmbë jei soni u Abahamu kaa, ma gaansë u de an sabi soni fëën wan bëtë. Ma ii sabi te a hia soni u Abahamu. I sabi taa Gadu bi taki taa Abahamu da di „tata u hii dee sëmbë dee ta biibi” (Lom. 4:11). Ma kandë i sa ta hakisi iseei taa: ’Mi sa waka a Abahamu baka, ta biibi Gadu leti kumafa hënseei bi ta biibi ën u?’ Wë aai, i sa du ën.
2. Faandi mbei a dë fanöudu fuu lei soni u Abahamu? (Jakobosi 2:22, 23)
2 Wan fasi fa u sa ko abi biibi kuma Abahamu, hën da te u ta lei soni fëën. Abahamu bi du soni kumafa Gadu bi piki ën. A bi foloisi go a wan longi köndë, a bi libi a tenti sömëni jaa longi, söseei a bi dë kabakaba u kii di womi mii fëën de kai Isaki da Gadu. Dee soni dë ta lei taa a bi abi wan taanga biibi. Di biibi di Abahamu bi abi, ku dee soni dee a bi du, bi mbei taa Gadu bi feni ën u bunu, söseei hën ku ën bi ko dë mati. (Lesi Jakobosi 2:22, 23.) Jehovah kë fu hii u tuu ko dë mati fëën, te kisi iseei tu. Fëën mbei a mbei Paulosu ku Jakobosi sikifi soni u Abahamu buta da u a di Bëibel. Boo buta pakisei a di soni di Loomë kapitë 4 ku Jakobosi kapitë 2 ta taki u Abahamu. Dee tu kapitë dë tuu ta taki wan fanöudu soni u Abahamu.
3. Fuun soni di sikifi a Bëibel Paulosu ku Jakobosi bi toona taki?
3 Paulosu ku Jakobosi tuu bi toona taki u wan soni di bi sikifi a Kenesesi 15:6. A sikifi dë taa: „Abahamu biibi Jehovah. Fëën mbei Gadu si ën kuma wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi.” Wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi, da wan sëmbë di Gadu ta feni u bunu, nasö di dë söndö föutu a Gadu wojo. A dë wan gaan soni seei taa Gadu sa si wan zöndu libisëmbë kuma sëmbë söndö föutu! Wë an dë u taki taa i bi o kë u Gadu si i sö tu. Ma ee u kë u Gadu si u sö, nöö u musu ko fusutan faandi mbei a bi ta si Abahamu sö.
U MUSU ABI BIIBI FUU SA KO DË WAN SËMBË DI TA DU SONI A WAN LETI FASI
4. Andi ta mbei taa libisëmbë an sa du soni a wan leti fasi?
4 A di biifi di Paulosu bi sikifi da dee sëmbë u Loomë, a bi taki taa hii u tuu da zöndu libisëmbë (Lom. 3:23). Wë nöö unfa Gadu sa feni u bunu, faa sa taki taa u da sëmbë di ta du soni a wan leti fasi, nasö di dë söndö föutu? Wë Paulosu bi konda soni u Abahamu da u, u heepi u fuu fusutan di soni aki.
5. Andi bi mbei taa Gadu bi taki taa Abahamu da wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi? (Loomë 4:2-4)
5 Di Abahamu bi ta dë a Kaana, hën Jehovah bi taki taa a dë wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi. Faandi mbei Jehovah bi sa taki taa Abahamu da wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi? A sa dë sö taa u di Abahamu bi ta hoi di Wëti u Mosesi söndö faa mbei föutu ö? Wë nönö, na seei (Lom. 4:13). Di Gadu bi taki taa Abahamu da wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi, nöö an bi da dee Isaëli sëmbë di Wëti jeti. Möön leki 400 jaa baka di dë ufö a bi da de di Wëti. Wë nöö andi bi mbei taa Gadu bi taki taa Abahamu da wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi? U di Jehovah abi tjalihati fuu, mbei a bi taki taa Abahamu da wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi, u di a bi abi biibi.—Lesi Loomë 4:2-4.
6. Faandi mbei Jehovah sa taki taa wan zöndu libisëmbë ta du soni a wan leti fasi?
6 Paulosu bi taki taa te wan sëmbë ta biibi Gadu, „nöö di biibi fëën o mbei taa Gadu si ën kuma wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi” (Lom. 4:5). Paulosu bi taki möön taa: „Dafiti seei bi taki taa na dee soni dee wan sëmbë ta du de ta mbei a dë waiwai, ma te Gadu ta si ën kuma wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi. A bi taki taa: ’Kölöku u dee sëmbë dee Gadu puu a bëë u di fa de bi poi ën wëti. Kölöku u de di Gadu an ta si dee hogi de bi du möön e. Kölöku u di sëmbë di Gadu an o mbei a paka u dee hogi dee a du möön’” (Lom. 4:6-8; Ps. 32:1, 2). Gadu ta da dee sëmbë dee ta biibi ën paadon. An ta mëni dee hogilibi u de na wan pikisö tësitësi möön seei. A ta si dee lö sëmbë dë kuma sëmbë di dë söndö föutu, söseei di ta du soni a wan leti fasi, u di de abi biibi.
7. Na un futu dee dinima u Gadu u di ten di pasa, bi dë sëmbë di ta du soni a wan leti fasi?
7 Abahamu, Dafiti ku wanlö woto dinima u Gadu bi dë zöndu libisëmbë jeti, di Gadu bi taki taa de ta du soni a wan leti fasi. Ma u di de bi abi biibi, mbei Gadu bi ta si de kuma sëmbë di dë söndö föutu, möönmöön te a bi tei de maaka ku dee sëmbë dee an bi ta dini ën (Ef. 2:12). A di biifi di Paulosu bi manda da dee baaa ku dee sisa u Loomë, a bi lei gbelingbelin taa ee wa abi biibi, nöö u ku Gadu an sa dë mati. Abahamu ku Dafiti bi dë Gadu mati, u di de bi ta biibi Gadu. U ku Gadu sa ko dë mati tu, ee u ta biibi ën.
UNFA DI BIIBI DI U ABI NAMA KU DEE SONI DEE U TA DU?
8-9. Andi so sëmbë bi taki u dee soni dee Paulosu ku Jakobosi bi sikifi, nöö faandi mbei de bi taki sö?
8 Höndöhöndö jaa longi dee hedima u keiki an bi sa kai a wan, u lei unfa di biibi di wan sëmbë abi, nama ku dee soni dee a ta du. So hedima u keiki ta lei sëmbë taa solanga i ta biibi Masa Jesosi Keesitu, nöö joo sa feni libi. Kandë i bi jei de ta taki taa: „Tei Jesosi a i libi, nöö joo feni libi.” So u de ta taki taa di soni dë Paulosu bi kë taki, di a bi taki taa: „Na dee soni dee wan sëmbë ta du de ta mbei a dë waiwai, ma te Gadu ta si ën kuma wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi” (Lom. 4:6). Ma so u de ta taki tu taa i sa feni libi te i nango a keiki, söseei te i ta du bunu. Kandë de o ta taki di soni di sikifi a Jakobosi 2:24, u lei taa de abi leti. A sikifi dë taa: „Di libi di wan sëmbë ta libi kumafa Gadu kë, hën ta buta i i ko dë söndö föutu a Gadu wojo e, dee sëmbë. Na te i ta biibi ku buka wanwan.”
9 U di de an ta si soni di wan fasi, mbei so sëmbë di ta öndösuku soni u Bëibel ta taki taa Paulosu ku Jakobosi an ta kai a wan te de ta taki andi wan sëmbë musu du u Gadu sa feni ën u bunu. So hedima u keiki ta taki taa Paulosu bi ta biibi taa biibi nöö wan sëmbë musu abi u Gadu sa feni ën u bunu, ma Jakobosi hën a bi ta biibi taa wan sëmbë musu du bunu u Gadu sa feni ën u bunu. Wan womi di ta lei sëmbë soni di nama ku gadu, bi taki taa: „Jakobosi an bi fusutan faandi mbei Paulosu bi taki taa [Gadu o si u kuma sëmbë di ta du soni a wan leti fasi] solanga u ta biibi.” Ma Jehovah hën bi mbei Paulosu ku Jakobosi sikifi dee soni di de sikifi (2 Tim. 3:16). Fëën mbei u sa biibi taa wan fasi dë fa u musu fusutan di soni di de taki, u de sa kai a wan. Woo sa ko fusutan di soni dë, te u luku dee woto soni di de bi taki a dee biifi u de.
Paulosu bi konda da dee Dju u Loomë dee bi dë Keesitu sëmbë taa biibi hën bi dë fanöudu, na di hoi di sëmbë bi musu hoi deseei a di Wëti u Mosesi (Luku palaklafu 10)b
10. Fuun soni Paulosu bi ta taki a Loomë kapitë 3 ku 4? (Loomë 3:21, 28) (Luku di peentje tu.)
10 Fuun pei soni Paulosu bi ta taki a Loomë kapitë 3 ku 4? Wë a bi ta taki u di hoi di sëmbë bi musu ’ta hoi di Wëti u Mosesi’, di Gadu bi da dee Isaëli sëmbë. (Lesi Loomë 3:21, 28.) A ta djei kuma a di ten u Paulosu, so Dju di bi dë Keesitu sëmbë, bi ta si kuma de bi musu hoi di Wëti u Mosesi jeti. Fëën mbei Paulosu bi taki soni u Abahamu da de, u lei de taa wan sëmbë an musu u hoi di Wëti dë u Gadu sa si ën kuma wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi. Ma Gadu o si sö wan sëmbë kuma wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi, te a abi biibi. Di soni aki ta da u taanga, u di a ta heepi u fuu dë seiki taa u sa ko dë sëmbë di Gadu ta feni u bunu. Hën da ee u abi biibi a Jehovah ku Jesosi, nöö Jehovah o sa feni u u bunu.
Jakobosi bi da dee woto Keesitu sëmbë taanga u de ta du bunu da hii sëmbë, söseei u de ta du woto soni di ta lei taa de abi biibi tuutuu (Luku palaklafu 11-12)c
11. Fuun pei soni Jakobosi bi ta taki?
11 Te i luku di soni di Jakobosi kapitë 2 ta taki, nöö i ta si taa a tooka ku di soni di Paulosu bi taki. Jakobosi hën an bi ta taki u di Wëti u Mosesi. Ma a bi ta taki u dee soni dee Keesitu sëmbë ta du hiniwan daka. Dee soni dë de ta lei ee wan Keesitu sëmbë ta biibi Gadu tuutuu nasö ee an ta biibi ën. Boo buta pakisei a tu woto di Jakobosi bi konda.
12. Unfa Jakobosi bi lei taa biibi nama ku dee soni dee u ta du? (Luku di peentje tu.)
12 A di fosu woto, Jakobosi bi taki unfa a dë fanöudu tjika u Keesitu sëmbë an musu ta libi bunu ku so sëmbë möön woto. A bi tja di soni aki ko a fesi, di a bi konda di woto u wan womi di bi ta libi bunu ku dee guduma, ma a bi ta libi hogi ku dee pootima. Jakobosi bi taki taa di womi aki bi ta taki taa a bi abi biibi, ma libi fëën bi ta lei taa an dë sö (Jak. 2:1-5, 9). A di u tu woto di Jakobosi bi konda, a bi taki soni u wan sëmbë di si taa ’wan baaa nasö wan sisa aan koosu faa bisi ee nasö soni u njan’, ma tökuseei an ta du wan soni u heepi ën. Wë aluwasi ee sö wan sëmbë ta taki taa a abi biibi, tökuseei di fasi fa a ta libi ta lei taa an abi biibi tuutuu. Kumafa Jakobosi bi taki, „ee wan sëmbë taa a ta biibi a Gadu ma an ta libi a di fasi u sëmbë sa si taa a ta biibi, nöö di biibi dë, a dë wan sösö biibi dëën. Aan heepi.”—Jak. 2:14-17.
13. Un woto Jakobosi bi konda u lei taa a dë fanöudu fuu abi biibi, söseei fuu ta du soni di ta lei taa u abi biibi? (Jakobosi 2:25, 26)
13 Jakobosi bi taki taa di mujëë de kai Lakabu, da wan sëmbë di bi du soni di ta lei taa a bi abi biibi tuutuu. (Lesi Jakobosi 2:25, 26.) Di mujëë aki bi jei soni u Jehovah, söseei a bi biibi taa Jehovah bi dë ku dee Isaëli sëmbë (Jos. 2:9-11). A bi du soni di ta lei taa a bi abi biibi tuutuu, u di a bi tjubi tu Isaëli womi di bi tjubi ko luku di köndë ka a bi ta dë, u sëmbë an bi sa feni de kii. Wë hii fa di mujëë aki an bi dë wan Isaëli sëmbë, söseei hii fa a bi dë zöndu libisëmbë, tökuseei Gadu bi si ën kuma sëmbë di ta du soni a wan leti fasi leti kuma Abahamu. Di woto u di mujëë aki ta lei u taa a dë fanöudu seei fuu abi biibi, söseei fuu ta du soni di ta lei taa u abi biibi.
14. Faandi mbei u sa taki taa Paulosu ku Jakobosi ta kai a wan a dee soni di de taki?
14 Fuu taki ën kumafa a dë, nöö konda Paulosu ku Jakobosi bi ta konda unfa biibi nama ku dee soni dee u ta du. Ma de kondëën a tu tooka fasi. Paulosu bi kë lei dee Dju dee bi dë Keesitu sëmbë taa Gadu an bi o sa feni u bunu ee hoi nöö u bi ta hoi di Wëti u Mosesi. Nöö Jakobosi hën a bi buta pakisei a di fa a dë fanöudu tjika u Keesitu sëmbë ta du bunu da wotowan, u lei taa de abi biibi tuutuu.
Di biibi di i abi ta mbei i du soni di Jehovah ta feni u bunu ö? (Luku palaklafu 15)
15. Andi da wantu soni di u sa du u lei taa u abi biibi tuutuu? (Luku dee peentje tu.)
15 Jehovah an ta piki u taa u musu du dee seei soni dee Abahamu bi du, ee u kë faa si u kuma sëmbë di ta du soni a wan leti fasi. Fuu taki ën, nöö sömëni soni dë di u sa du u lei taa u abi biibi. U sa wai ku dee njunjun sëmbë dee ta ko a di kemeente, u sa heepi dee baaa ku dee sisa fuu dee abi heepi fanöudu, u sa du bunu da dee sëmbë fuu wosudendu, söseei u sa du hiniwan woto soni di Gadu sa feni u bunu, di o mbei a wai ku u, söseei di o mbei u feni bunu (Lom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Joh. 3:18). Wan fanöudu soni di u sa du, di ta lei ee u abi biibi tuutuu, hën da te u ta konda di bunu buka da wotowan (1 Tim. 4:16). Hii u tuu sa lei taa u ta biibi taa dee soni dee Jehovah paamusi u o pasa tuutuu, söseei taa di fasi fa a ta du soni da di möön bunu wan. Nöö ee u du sö, nöö woo sa dë seiki taa a o si u kuma sëmbë di ta du soni a wan leti fasi, söseei woo dë mati fëën.
DEE SONI DEE JEHOVAH PAAMUSI U O HEEPI U FUU KO ABI WAN TAANGA BIIBI
16. Andi Abahamu bi ta pakisei, söseei andi a bi ta biibi taa a bi o feni?
16 Loomë kapitë 4 ta taki u wan woto fanöudu soni di u sa lei a Abahamu. Di soni dë da di fa a dë fanöudu tjika fuu ta buta pakisei a dee soni dee Jehovah paamusi u. Jehovah bi paamusi Abahamu taa a bi o ko dë „di gaan sëmbë fu hia föluku”. Pakisei dee gaan bunu dee Abahamu bi o feni! (Ken. 12:3; 15:5; 17:4; Lom. 4:17) Ma hii fa Abahamu bi abi 100 jaa kaa, söseei hii fa Sala bi abi 90 jaa, tökuseei de an bi pai di mii di Gadu bi paamusi de jeti. Ma te i luku ën te i kaba, nöö a bi sa djei kuma Abahamu ku Sala an bi o sa pai miii möön. A bi dë wan taanga soni seei da Abahamu. Ma tökuseei a bi ta biibi Gadu, u di „a bi ta pakisei di soni di Gadu bi paamusi ën taa a o ko di gaan sëmbë u hia föluku” (Lom. 4:18, 19). Nöö te u kaba fëën, di soni di Jehovah bi paamusi ën bi ko pasa tuutuu. A bi ko toon di tata u Isaki, di mii di a bi ta wakiti sömëni jaa longi.—Lom. 4:20-22.
17. Unfa u du sabi taa u sa ko dë mati u Gadu, ku sëmbë di a ta feni u bunu?
17 U sa ko dë sëmbë di Gadu ta feni u bunu, söseei u sa ko dë mati fëën, leti kuma Abahamu. Di soni dë Paulosu bi tja ko a limbo, di a bi taki taa: ’Na u Abahamu wanwan hedi mbei di Buku taki taa ’Gadu bi tei ën u bumbuu sëmbë e’, dee sëmbë, ma fuu hedi tu. Biga u ta biibi Masa Gadu taa a bi weki Jesosi u Masa a dëdë tuu, nöö fëën mbei u seei ko dë bumbuu sëmbë nëën wojo tu’ (Lom. 4:23, 24). Useei musu ta mëni dee soni dee Gadu paamusi u tu. U musu ta biibi de, söseei u musu ta du soni di ta lei taa u ta biibi de, leti kuma Abahamu. Paulosu bi taki woto soni jeti, di nama ku dee soni dee Gadu paamusi u. Woo luku dee soni dë a di woto di ta ko.
KANDA 28 Ambë sa dë Jehovah mati
a U kë u Gadu feni u u bunu, söseei u kë faa si u kuma sëmbë di ta du soni a wan leti fasi. Di woto aki o taki u dee soni dee Paulosu ku Jakobosi bi sikifi, u heepi u fuu ko si unfa u sa du di soni dë. A o heepi u tu fuu si unfa di biibi di u abi ku dee soni dee u ta du sa heepi u u Gadu feni u u bunu.
b DEE SONI DI DEE PEENTJE KË TAKI: Paulosu bi da dee Dju dee bi dë Keesitu sëmbë taanga u de buta pakisei a di biibi u de, na a di hoi di sëmbë bi musu hoi di Wëti u Mosesi. De an bi musu ta buta pakisei tumisi a di bisi di sëmbë bi musu ta bisi koosu di de mbei ku baau tatai, a di hoi di de bi musu ta hoi di Pasika piizii, nasö a di wasi di de bi musu ta wasi kumafa di Wëti bi ta taki.
c DEE SONI DI DEE PEENTJE KË TAKI: Jakobosi bi da dee woto Keesitu sëmbë taanga u de ta du bunu da wotowan, kuma dee pooti sëmbë, u lei taa de abi biibi tuutuu.