Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • bt kap. 4 blz. 31-39
  • ’Den no ben kisi furu skoro èn den ben de gewoon sma’

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • ’Den no ben kisi furu skoro èn den ben de gewoon sma’
  • „Preiki finfini” fu Gado Kownukondre
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Wi no du sani „nanga wi eigi krakti” (Tori fu den apostel 3:11-26)
  • „Wi no man tapu fu taki” (Tori fu den apostel 4:1-22)
  • „Den . . . opo den sten begi Gado” (Tori fu den apostel 4:23-31)
  • ’A no libisma, ma Gado’ wi musu gi frantwortu (Tori fu den apostel 4:32–5:11)
  • Masra leri en fu gi trawan pardon
    Teki na eksempre fu sma di ben abi bribi
  • Masra leri en san a wani taki fu gi pardon
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2010
  • A leri fu no frede èn fu no tweifri moro
    Teki na eksempre fu sma di ben abi bribi
  • A tai hori na en Masra di tesi miti en
    Teki na eksempre fu sma di ben abi bribi
Moro sani
„Preiki finfini” fu Gado Kownukondre
bt kap. 4 blz. 31-39

KAPITEL 4

’Den no ben kisi furu skoro èn den ben de gewoon sma’

Den apostel e sori dek’ati èn Yehovah e blesi den

A pisi disi abi fu du nanga Tori fu den apostel 3:1–5:11

1, 2. Sortu wondru Petrus nanga Yohanes ben du krosbei fu a tempel-portu?

A BAKADINA son e skèin na tapu den ip’ipi sma di e waka na ini a foto. Dyu di de fayafaya anbegiman èn sosrefi disipel fu Krestes e waka kon na ini a tempel-dyari. Dyonsro a ten ben o doro di „sma ben gwenti fu begi”a (Tori 2:46; 3:1). Petrus nanga Yohanes de na mindri den ip’ipi sma èn den e waka go na a tempel-portu di nen Moi Portu. Yu kan yere a tak’taki fu den someni sma èn yu kan yere fa den e waka psa. Na mindri ala a babari disi, wan begiman di malengri sensi a gebore èn di abi moro leki 40 yari, e bari kari sma fu gi en moni.​—Tori 3:2; 4:22.

2 Te Petrus nanga Yohanes e kon moro krosbei, dan a begiman e begi den moni tu, soleki fa a gwenti du. Den apostel e tan tnapu èn a man e luku den fu di a e howpu taki den o gi en wan sani. Petrus e taigi en: „Solfru nanga gowtu mi no abi, ma san mi abi na dati mi o gi yu. Ini a nen fu Yesus Krestes fu Nasaret, mi e taigi yu: Opo, dan yu waka!” Prakseri fa den ip’ipi sma e ferwondru te den si fa Petrus hori a malengri man na en anu èn te a man disi e opo tnapu fu a fosi leisi na ini en libi! (Tori 3:6, 7) Yu e si kba fa a man disi piri en ai luku en futu di ben kon betre èn fa a e pruberi fu waka fu a fosi leisi? Iya, wi kan ferstan fu san ede a man disi bigin dyompodyompo èn fu san ede a e prèise Gado nanga wan tranga sten!

3. Sortu presenti di warti moro ala sani, a man di ben malengri fosi nanga den ip’ipi sma ben kan kisi?

3 Den ip’ipi sma e prisiri srefsrefi èn den e lon go na Petrus nanga Yohanes di de na a gadri fu Salomo. Na a srefi presi dati pe Yesus ben e tnapu e gi leri wan leisi, Petrus e sori den sma san a sani di psa didyonsro wani taki trutru (Yoh. 10:23). A e sori den sma èn sosrefi a man di ben malengri fosi taki den kan kisi wan presenti di warti moro solfru noso gowtu. A presenti dati no wani taki nomo dati siki sma o kon betre baka, ma a e gi sma na okasi fu sori berow, fu kisi pardon fu den sondu èn fu tron bakaman fu Yesus Krestes, a „Moro Prenspari Fesiman” di Yehovah poti.​—Tori 3:15.

4. (a) San psa baka di den apostel du wan wondru fu meki a begiman kon betre? (b) Sortu tu aksi o kisi piki?

4 Dati ben de trutru wan bigi dei! Wan sma ben kon betre èn now a man waka. Dusundusun tra sma ben kisi na okasi fu kon sabi Gado wortu soifri èn fu kon ferstan en moro krin, so taki den ben kan libi na wan fasi di Gado feni bun (Kol. 1:9, 10). Boiti dati, den sani di psa a dei dati, meki taki den tru bakaman fu Krestes kisi problema nanga den tiriman fu a pipel. Den tiriman disi ben o pruberi fu tapu den fu preiki a Kownukondre boskopu, soleki fa Yesus ben taigi en bakaman fu du (Tori 1:8). Petrus nanga Yohanes ben de sma di ’no ben kisi furu skoro èn den ben de gewoon sma’. San wi kan leri fu a fasi fa den ben e preiki gi den ip’ipi sma èn fu a fasi fa den ben e tyari densrefi?b (Tori 4:13) Fa wi kan du neleki fa den man disi nanga den tra disipel du di sma gens den?

Wi no du sani „nanga wi eigi krakti” (Tori fu den apostel 3:11-26)

5. San wi e leri fu a fasi fa Petrus ben taki nanga den ip’ipi sma?

5 Petrus nanga Yohanes ben e tnapu na fesi den ip’ipi sma èn den ben sabi taki no so langa psa, sonwan fu den ben bari taki Yesus musu dede (Mark. 15:8-15; Tori 3:13-15). Prakseri a dek’ati di Petrus sori di a taigi den sma sondro frede taki a malengri man ben kon betre na ini a nen fu Yesus. Petrus no ben frede fu taki san tru. A meki den sma kon ferstan krin taki den ben tyari a frantwortu tu gi a dede fu Krestes. Ma Petrus no ben hori den sma disi na feanti, bika den ’no ben sabi san den ben e du’ (Tori 3:17). A taki nanga den leki na brada fu en èn a poti prakseri na den moi sani fu a Kownukondre boskopu. Efu den ben o sori berow èn den ben o poti bribi na ini Krestes, dan Yehovah ben o ’gi den krakti’ (Tori 3:19). Wi musu sori dek’ati tu èn wi no musu frede fu taigi sma krin taki Gado o krutu libisma. Ma noiti wi no musu taki grofu nanga sma, noso taigi den hati sani èn noiti wi no musu krutu den. Na presi fu dati, wi e si den sma di wi e miti na ini a preikiwroko leki sma di kan tron wi brada nanga s’sa èn neleki Petrus wi e poti prakseri spesrutu na den moi sani fu a Kownukondre boskopu.

6. Fa Petrus nanga Yohanes ben e sori taki den ben abi sakafasi?

6 Den apostel ben de man di abi sakafasi. Den no teki a grani gi a wondru di den du. Petrus ben taigi den sma: „Fu san ede unu e luku wi neleki nanga wi eigi krakti wi meki a man disi waka? Unu denki taki na fu di wi e dini Gado fayafaya, meki wi ben kan meki a waka?” (Tori 3:12) Petrus nanga den tra apostel ben sabi taki san den ben du na ini a preikiwroko, den no ben du nanga den eigi krakti, ma nanga a krakti fu Gado. Sobun, na wan sakafasi den ben e gi Yehovah nanga Yesus ala grani.

7, 8. (a) Sortu presenti wi kan gi sma? (b) Fa a pramisi taki Gado ben o meki „ala sani kon bun baka”, e kon tru na ini a ten disi?

7 Te wi e teki prati na a Kownukondre preikiwroko, dan wi musu sori sakafasi tu. A tru taki na ini a ten disi a yeye fu Gado no e gi Kresten a krakti fu du wondru fu meki sma kon betre. Ma tòg wi kan yepi sma tu fu kon abi bribi na ini Gado nanga Krestes èn fu kisi a srefi presenti di Petrus ben gi a begiman: Dati na a okasi fu kisi pardon gi sondu èn fu kisi krakti baka fu Yehovah. Ibri yari, hondro dusundusun sma e teki a presenti disi èn den e tron dopu disipel fu Krestes.

8 Iya, wi e libi na ini a ten di Gado o meki „ala sani kon bun baka”, soleki fa Petrus ben taki. Soleki fa „Gado meki den santa profeiti fu en fu owruten taki”, a Kownukondre ben seti na hemel na ini 1914 (Tori 3:21; Ps. 110:1-3; Dan. 4:16, 17). Syatu baka dati, Krestes bigin seti a tru anbegi baka na grontapu. Leki bakapisi fu dati, milyunmilyun sma kisi blesi fu di den tron mati fu Gado èn fu di den tron memre fu Gado Kownukondre. Den kenki a fasi fa den ben de fosi èn den „kisi nyun fasi fu tron sma di de leki fa Gado wani” (Ef. 4:22-24). Neleki fa a ben de nanga a malengri begiman di ben kon betre, na so a kfalek moi wroko disi no du nanga libisma krakti, ma nanga a yeye fu Gado. Neleki Petrus, wi musu gebroiki Gado Wortu nanga dek’ati èn na wan yoisti fasi fu gi sma leri. Te wi man yepi trawan fu tron disipel fu Krestes, dan wi no e du dati nanga wi eigi krakti, ma nanga a krakti fu Gado.

„Wi no man tapu fu taki” (Tori fu den apostel 4:1-22)

9-11. (a) San den Dyu fesiman du di Petrus nanga Yohanes ben e preiki a boskopu fu den? (b) San den apostel bosroiti fu du?

9 Di Petrus taki nanga den ip’ipi sma èn di sma si fa a man di ben malengri fosi, ben e dyompodyompo èn ben e bari prèise Gado, dan wan bigi dyugudyugu kon de. A sani disi meki taki a tempel-edeman di ben musu sorgu taki ogri no psa na ini a tempel-dyari, lon go luku san psa èn den edeman fu den priester lon go luku tu. Soleki fa a sori, dan den man disi ben de Saduseiman. Disi ben de wan grupu kerki fesiman di ben gudu èn di ben de heihei sma na ini a politiek. Den ben e suku fu tyari freide kon na mindri a pipel nanga den Romesma. Den no ben e bribi den wet di den fosten leriman ben meki èn di den Fariseiman ben lobi so te. Den ben e spotu nanga a bribi di sma ben e bribi na ini na opobaka.c Di den si taki Petrus nanga Yohanes ben de na ini a tempel èn taki den no ben frede fu leri sma taki Yesus kisi wan opobaka, dan den ati bron srefsrefi.

10 Den gensman di ati ben e bron, poti Petrus nanga Yohanes na straf’oso èn a dei baka dati den srepi den kon na fesi a Grankrutu fu den Dyu. Den fesiman dati di ben e denki tumsi furu fu densrefi ben e si Petrus nanga Yohanes leki sma di ’no ben kisi furu skoro èn di ben de gewoon sma’. Den ben feni tu taki Petrus nanga Yohanes no ben abi a reti fu gi leri na ini a tempel. Petrus nanga Yohanes no ben teki leri na nowan fu den kerkiskoro di sma ben sabi na a ten dati. Ma fu di den ben e taki sani krin èn sondro fu tweifri, meki a krutubangi ben e ferwondru fu a fasi fa den ben e gi leri. Fa a du kon taki Petrus nanga Yohanes ben man gi leri na so wan moi fasi? Wan sani na taki den „ben e waka nanga Yesus” (Tori 4:13). A Masra fu den no ben e gi leri leki den leriman fu Wet, ma a fasi fa a ben e taki ben sori taki Gado ben e horbaka gi en.​—Mat. 7:28, 29.

11 A krutubangi ben taigi den apostel fu tapu nanga a preikiwroko fu den. Na ini a libimakandra dati, a krutubangi ben abi furu makti. Soso wan tu wiki na fesi, den sma fu a srefi krutubangi disi ben taki dati Yesus ben „musu dede” (Mat. 26:59-66). Ma tòg Petrus nanga Yohanes no ben e frede. Di den tnapu na fesi den makti guduman disi di ben kisi heiskoro-leri, dan den taki sondro frede èn na wan lespeki fasi: „Na unu srefi musu sabi efu Gado feni en bun te wi e arki unu na presi fu en. Ma wi no man tapu fu taki fu den sani di wi si èn di wi yere.”​—Tori 4:19, 20.

A GRANPRIESTER NANGA DEN EDEMAN FU DEN PRIESTER

A granpriester ben e teki presi gi en pipel na fesi Gado. Na ini a fosi yarihondro, a granpriester ben de edeman tu fu a Grankrutu fu den Dyu. Den edeman fu den priester ben e wroko makandra nanga en leki fesiman fu a pipel. Dati ben de man soleki Anas, di ben de granpriester fosi, nanga tra man fu den famiri fu pe granpriester ben e teki puru, kande fo noso feifi famiri. A sabiman Emil Schürer ben skrifi: „Te wan priester ben de memre fu wan fu den prenspari famiri disi, dan dati w’wan ben kan meki taki sma ben e si en leki wan spesrutu sma na mindri den priester.”

Bijbel e sori taki den heri libi langa den granpriester ben tan du a wroko fu den (Num. 35:25). Na a ten di den sani psa di skrifi na ini Tori fu den apostel, den granman nanga den kownu di ben de Romesma èn di ben e tiri nanga a primisi fu Rome, ben e poti granpriester o ten den ben wani èn den ben e puru den baka o ten den ben wani. Ma soleki fa a sori, dan den tiriman disi di no ben de Dyu, ben teki sma na ini a famiri fu Aron fu poti den leki priester.

12. San kan yepi wi fu kon abi moro dek’ati èn fu taki fu a bribi fu wi sondro fu tweifri?

12 Yu man sori a srefi sortu dek’ati dati? Fa yu e firi te yu kisi na okasi fu preiki gi gudu sma, gi sma di kisi heiskoro-leri, noso gi prenspari sma na ini a kontren fu yu? Fa a de te den famiriman fu yu, den pkin na skoro, noso den sma na yu wrokope e spotu yu fu di yu na wan Kresten? Yu e frede? Efu dati de so, dan wan sani de di yu kan du fu no frede moro. Di Yesus ben de na grontapu, dan a leri den apostel fa den kan opo taki gi a bribi fu den na wan lespeki fasi èn sondro fu tweifri (Mat. 10:11-18). Baka di Yesus kisi wan opobaka, dan a pramisi den disipel fu en taki a ben o tan nanga den „ala dei te na a kaba fu a grontapu disi” (Mat. 28:20). Yesus e tiri „a koni srafu di de fu frutrow” fu leri wi fa wi musu opo taki gi a bribi fu wi (Mat. 24:45-47; 1 Petr. 3:15). Wi e kisi a leri dati na den gemeente konmakandra soleki a Wi Kresten libi nanga a preikiwroko-konmakandra èn nanga yepi fu Bijbel buku nanga tra sani soleki „Piki tapu aksi fu Bijbel” di yu kan feni tapu a jw.org website fu wi. Yu e gebroiki den seti disi bun? Efu yu e du dati, dan yu o kisi moro dek’ati nanga krakti fu taki fu a bribi fu yu sondro fu tweifri. Neleki fa a ben de nanga den apostel, na so yu no o meki noti tapu yu fu taki fu den moi tru tori di yu leri na ini Bijbel.

Wan sisa e preiki gi wan sma na en wrokope na ini a pauze fu den.

No meki noti tapu yu fu taki fu den moi tru tori di yu e leri na ini Bijbel

„Den . . . opo den sten begi Gado” (Tori fu den apostel 4:23-31)

13, 14. Te wi e kisi gens, dan san wi musu du èn fu san ede?

13 Di den lusu Petrus nanga Yohanes, dan wantewante den kon makandra nanga den tra memre fu a gemeente. „Den alamala opo den sten begi Gado” èn den aksi en fu gi den dek’ati fu tan preiki go doro (Tori 4:24). Petrus ben sabi heri bun taki te wan sma e fertrow na tapu en eigi krakti te a e pruberi fu du a wani fu Gado, dan dati na wan don sani. Wan tu wiki nomo na fesi, a ben e fertrow tumsi na tapu ensrefi èn a ben taigi Yesus: „Awansi ala den trawan o fadon te den si san pasa nanga yu, tòg mi no sa fadon noiti!” Ma soleki fa Yesus ben taki na fesi, dan Petrus broko kindi heri esi fu di a ben kon frede libisma èn a taigi den taki a no ben sabi en mati nanga en leriman. Ma Petrus ben leri fu a fowtu fu en.​—Mat. 26:33, 34, 69-75.

14 A no sari fu poti na yu ede nomo taki yu wani du a wroko di yu kisi fu de wan kotoigi fu Krestes. Te gensman e pruberi fu meki yu lasi bribi, noso te den e pruberi fu tapu yu fu preiki a bun nyunsu, dan a bun fu teki na eksempre fu Petrus nanga Yohanes. Begi Yehovah fu gi yu krakti. Suku yepi na a gemeente. Ferteri den owruman nanga tra lepi Kresten fu den problema di e miti yu. Te trawan e begi gi yu, dan dati kan de wan bigi yepi.​—Ef. 6:18; Yak. 5:16.

15. Fu san ede den sma di ben tapu fu preiki wan pisi ten, no musu las’ati?

15 Efu a psa kba taki yu tapu fu preiki wan pisi ten fu di sma ben e gens yu, dan no las’ati. Hori na prakseri taki baka di Yesus dede, ala den apostel ben e tapu fu preiki wan pisi ten, ma heri esi den bigin preiki baka (Mat. 26:56; 28:10, 16-20). Na presi taki yu e firi brokosaka fu di yu ben meki fowtu, a bun fu teki leri fu den sani di miti yu èn a bun tu fu gebroiki den sani di yu leri fu gi trawan dek’ati.

16, 17. San wi kan leri fu a fasi fa den bakaman fu Krestes na ini Yerusalem ben begi?

16 Gi san wi musu begi te sma di abi makti e kwinsi wi? Luku taki den disipel no ben aksi Gado fu kibri den gi tesi. Den ben sabi a sani disi ete di Yesus ben taigi den: „Efu den frufolgu mi, dan den o frufolgu unu tu” (Yoh. 15:20). Na presi fu dati, den ret’ati disipel disi aksi Yehovah fu „luku” den sani di den gensman ben e du fu tapu skreki gi den (Tori 4:29). Den disipel ben ferstan krin san ben e psa. Fu taki en leti, a ferfolgu di den kisi ben de wan kontru fu profeititori. Den ben sabi taki soleki fa Yesus ben leri den fu begi, a wani fu Gado ben o „pasa na grontapu”, awansi san libisma tiriman ben e taki.​—Mat. 6:9, 10.

17 Fu di den disipel ben wani gi yesi na Gado, meki den begi Yehovah: „Grantangi, meki den srafu fu yu tan taki a wortu fu yu sondro frede.” San Yehovah du wantewante? „A presi pe den ben kon makandra seki. Santa yeye kon na tapu den alamala èn den ben e taki a wortu fu Gado sondro frede” (Tori 4:29-31). Noti no kan tapu Gado fu du a wani fu en (Yes. 55:11). Awansi sortu problema de noso awansi o furu makti den gensman abi, efu wi e begi Gado fu yepi wi, dan a no abi misi taki a o gi wi a krakti fu tan taki a wortu fu en sondro frede.

’A no libisma, ma Gado’ wi musu gi frantwortu (Tori fu den apostel 4:32–5:11)

18. San den memre fu a gemeente na ini Yerusalem ben du gi makandra?

18 Heri esi a nyun gemeente na ini Yerusalem gro kon abi moro leki 5000 memre.d Aladi den disipel ben abi difrenti kulturu, tòg den ben abi „wán denki èn den ben de leki wán man” (Tori 4:32; 1 Kor. 1:10). Den no ben begi Yehovah nomo fu blesi a muiti di den ben e meki. Den ben e tranga a bribi fu makandra èn te a ben de fanowdu, den ben e prati sani nanga makandra (1 Yoh. 3:16-18). Fu eksempre, a disipel Yosef di den apostel ben e kari Barnabas sosrefi, ben seri wan pisi gron fu en. Sondro fu denki ensrefi a gi ala a moni di a meki fu yepi den sma di ben kmoto na farawe kondre, so taki den ben kan tan moro langa na ini Yerusalem. Na so den ben o man leri moro fu a nyun bribi fu den.

19. Fu san ede Yehovah kiri Ananias nanga Safira?

19 Ananias nanga en wefi Safira ben seri wan pisi gron tu èn den tyari moni gi den apostel. Den ben du neleki den gi ala a moni fu a gron, aladi ’kibrikibri den ben hori pkinso fu a moni na baka’ (Tori 5:2). Yehovah kiri den tu sma disi, no fu di den no ben gi nofo moni, ma fu di den ben gi a moni nanga wan takru ati èn fu di den ben wani bedrigi sma. ’A no gi libisma den lei, ma gi Gado’ (Tori 5:4). Neleki fa den hoigriman di Yesus ben krutu ben e suku fu kisi glori fu sma, na so Ananias nanga Safira ben e du tu, na presi taki den ben e suku fu kisi glori fu Gado.​—Mat. 6:1-3.

20. San wi e leri fu den sma di ben e gi Yehovah sani?

20 Neleki fa den ret’ati disipel na ini Yerusalem fu a fosi yarihondro ben lobi fu gi trawan sani, na so milyunmilyun Kotoigi na ini a ten disi e gi sani fu horbaka gi a preikiwroko di e du na heri grontapu. Nowan sma de ferplekti fu gi en ten noso en moni fu horbaka gi a wroko disi. Iya, Yehovah no wani taki wi e dini en nanga krutukrutu, noso fu di sma dwengi wi (2 Kor. 9:7). Te wi e gi sani, dan Yehovah no e luku omeni wi e gi, ma a e luku fu san ede wi e gi (Mark. 12:41-44). Noiti wi wani de leki Ananias nanga Safira, iya, noiti wi musu dini Gado fu di wi e suku wi eigi bun, noso fu di wi wani kisi glori. Na presi fu dati, neleki Petrus, Yohanes, nanga Barnabas, a musu de so ala ten taki wi e dini Yehovah fu di wi abi trutru lobi gi en èn gi tra sma.​—Mat. 22:37-40.

PETRUS, WAN FISIMAN DI TRON WAN FAYAFAYA APOSTEL

Na ini Bijbel, Petrus abi feifi difrenti nen. Wi sabi en leki Simeon, a Hebrew nen fu en, leki Simon, a Griki nen fu en, sosrefi leki Petrus, èn leki Seifas, na Arameisi nen fu en. Wi sabi na apostel tu leki Simon Petrus. Dati na tu nen di moksi kon na wán.​—Mat. 10:2; 16:16; Yoh. 1:42; Tori 15:14.

Na apostel Petrus e syow wan baskita nanga fisi.

Petrus ben trow èn en nanga en wefi ben e libi na ini wán oso makandra nanga en brada èn nanga a m’ma fu en wefi (Mark. 1:29-31). A ben de wan fisiman fu a foto Betsaida di ben de na a noordsei fu a Se fu Galilea (Yoh. 1:44). Bakaten a go libi na ini Kaperna-um, wan foto krosbei fu Betsaida (Luk. 4:31, 38). Di Yesus ben e taki nanga wan bigi grupu sma di ben kon makandra na a syoro fu a Se fu Galilea, dan a ben e sdon na ini a boto fu Petrus. Syatu baka dati, Petrus teki a rai di Yesus gi en èn na wan wondru fasi a fanga fisi di a hari kon na ini a boto. Petrus saka kindi fu di a ben kon frede, ma Yesus taigi en: „No frede moro. Now yu o bigin kisi sma libilibi” (Luk. 5:1-11). Petrus ben e fanga fisi makandra nanga en brada Andreas èn nanga Yakobus nanga Yohanes. Ala den fo man disi gwe libi a fisiwroko fu den èn den teki a kari di Yesus gi den fu tron bakaman fu en (Mat. 4:18-22; Mark. 1:16-18). Pkinmoro wán yari baka dati, Petrus ben de wan fu den 12 man di Yesus teki fu tron en „apostel”, san wani taki „den wan di seni go”.​—Mark. 3:13-16.

Na spesrutu okasi Yesus ben e teki Petrus, Yakobus, nanga Yohanes fu go makandra nanga en. Den si fa Yesus kenki kon de wan heri tra fasi, fa a gi na umapkin fu Yairus wan opobaka èn di a ben e sari na ini a dyari fu Getseimanei den ben e sari tu (Mat. 17:1, 2; 26:36-46; Mark. 5:22-24, 35-42; Luk. 22:39-46). Den srefi dri man disi, makandra nanga Andreas, aksi Yesus sortu sani ben o sori taki a kon baka.​—Mark. 13:1-4.

Petrus ben de wan man di ben e taki wantewante fa a ben denki fu sani, a ben de fayafaya èn son leisi a ben e du sani sondro fu denki fosi. Soleki fa a sori, dan nofo tron a ben e taki fosi den tra apostel ben e du dati. Den sani di Petrus taki na ini den Evangelietori, furu moro den sani di ala den tra 11 apostel taki. Petrus ben poti aksi aladi den tra apostel ben e tan pî (Mat. 15:15; 18:21; 19:27-29; Luk. 12:41; Yoh. 13:36-38). Na Petrus no ben wani taki Yesus wasi en futu èn baka dati, di Yesus pir’ai gi en, dan a aksi Yesus fu wasi sosrefi en anu nanga en ede.​—Yoh. 13:5-10.

Petrus ben e firi trutru gi Yesus. Dati meki a pruberi fu meki Yesus kenki prakseri, so taki a no ben o abi fu pina èn so taki sma no ben o abi fu kiri en. Fu di Petrus no ben e si sani na a yoisti fasi, meki Yesus pir’ai gi en na wan krakti fasi (Mat. 16:21-23). A lasti neti fu Yesus na grontapu fosi sma spikri en na wan postu, Petrus taigi en taki awansi den tra apostel ben o gwe libi en, tòg en noiti no ben o du dati. Di den feanti fu Yesus grabu en, dan Petrus sori dek’ati èn a hari wan fet’owru fu feti gi Yesus. Bakaten a waka na Yesus baka go te na ini a dyari fu a granpriester. Ma a no teki langa fosi Petrus taigi sma dri leisi taki a no sabi en Masra. Di a kon ferstan san a du, dan a bari krei fu di a sani dati ben hati en.​—Mat. 26:31-35, 51, 52, 69-75.

Di den apostel ben de na ini Galilea, dan Yesus sori ensrefi fu a fosi leisi na den baka di a kisi wan opobaka. Ma syatu bifo dati ben psa, Petrus taigi den apostel taki a ben o go fisi èn wan tu fu den go nanga en. Di wan fu den si Yesus na a sesyoro, dan sondro fu denki Petrus dyompo go na ini a watra èn a bigin swen go na syoro. Yesus baka fisi gi den meki den nyan. Na a srefi okasi dati, Yesus aksi Petrus efu a ben lobi en moro leki „den wan disi” èn dati ben de den fisi di ben de na en fesi. Yesus ben e gi Petrus dek’ati fu teki a bosroiti fu gebroiki ala en ten fu du a Kresten diniwroko, na presi taki a gebroiki en ten gi a fisiwroko fu en.​—Yoh. 21:1-22.

Na a ten fu a yari 62 te go miti 64, Petrus preiki a bun nyunsu na ini Babilon, di de na ini a kondre Irak fu a ten disi. Na a ten dati, furu Dyu ben e libi na ini Babilon (1 Petr. 5:13). Di Petrus ben de na ini Babilon, dan nanga yepi fu santa yeye, a skrifi a fosi brifi èn kande a di fu tu fu den tu brifi di e tyari en nen. Yesus ben gi Petrus „a wroko fu de wan apostel gi den sma di besnèi” (Gal. 2:8, 9). Petrus du a diniwroko fu en fayafaya èn nanga sar’ati.

YOHANES, A DISIPEL DI YESUS BEN LOBI

Na apostel Yohanes ben de a manpkin fu Sebedeyus èn a brada fu na apostel Yakobus. Soleki fa a sori, dan a nen fu en m’ma ben de Salome. A kan taki na uma disi ben de a s’sa fu Maria, a m’ma fu Yesus (Mat. 10:2; 27:55, 56; Mark. 15:40; Luk. 5:9, 10). Sobun, kande Yohanes ben de wan famiriman fu Yesus. A kan taki a famiri fu Yohanes ben gudu. Sebedeyus ben meki so furu moni nanga a fisiwroko fu en taki a ben man yuru sma fu wroko gi en (Mark. 1:20). Te Yesus ben e go na presi, dan Salome ben go nanga en èn a ben yepi Yesus tu te A ben de na ini Galilea. Bakaten a tyari spesrei kon fu sreka a dedeskin fu Yesus, so taki den ben kan beri en (Mark. 16:1; Yoh. 19:40). A kan taki Yohanes ben abi en eigi oso.​—Yoh. 19:26, 27.

Na apostel Yohanes e hori wan buku-lolo.

Soleki fa a sori, dan Yohanes ben de wan disipel fu Yohanes a Dopuman. Yohanes ben e tnapu nanga Andreas di Yohanes a Dopuman luku Yesus èn a taki: „Luku, a Pikin Skapu fu Gado!” (Yoh. 1:35, 36, 40) Baka di Yohanes a Dopuman taki a sani dati, dan Yohanes, a manpkin fu Sebedeyus, go na Kana makandra nanga Yesus èn drape a si fa Yesus du a fosi wondru fu en (Yoh. 2:1-11). A moi fasi fa Yohanes e ferteri so finfini san Yesus du na ini Yerusalem, Samaria, nanga Galilea, e sori taki na Evangelie skrifiman disi ben si den sani dati nanga en eigi ai. Neleki fa Yakobus, Petrus, nanga Andreas no draidrai fu libi den fisinèt, den boto nanga a wroko fu den di Yesus kari den fu tron en bakaman, na so Yohanes no draidrai tu di Yesus kari en. Disi e sori taki a ben abi wan tranga bribi.​—Mat. 4:18-22.

Na ini den Evangelietori, wi no e leisi so furu fu Yohanes, leki fa wi e leisi fu Petrus. Ma Yohanes ben de fayafaya tu, soleki fa a nen e sori di Yesus ben gi en nanga en brada Yakobus. Yesus ben kari den Bowanerges èn dati wani taki „den Manpikin fu Dondru” (Mark. 3:17). Biginbigin Yohanes ben e suku fu kisi biginen èn a ben de so fayafaya fu kisi dati taki en nanga en brada meki a m’ma fu den go aksi Yesus efu a ben kan gi den boi fu en a moro bun posisi na ini a Kownukondre fu en. A sani di den ben wani, ben sori taki den ben e denki densrefi nomo, ma a e sori tu taki den ben bribi taki a Kownukondre ben o kon trutru. Fu di den brada disi ben e suku fu kisi biginen, meki Yesus teki na okasi dati fu sori ala den apostel fu en krin o prenspari a de fu abi sakafasi.​—Mat. 20:20-28.

Di wan man di no ben de wan bakaman fu Yesus, ben taki dati a e puru ogri yeye na sma tapu na ini a nen fu Yesus, dan Yohanes ben sori dek’ati di a pruberi fu tapu a man fu du dati. Na wan tra okasi, Yohanes ben de kba fu aksi Gado fu meki faya kmoto na hemel fu pori den sma fu wan dorpu na ini Samaria. Den sma dati no ben wani arki den boskopuman di Yesus ben seni go drape fu sreka sani gi en. Yesus pir’ai gi Yohanes fu den sani di a ben wani du. Soleki fa a sori, dan baka wan pisi ten Yohanes kon kisi wan yoisti denki fu sani èn a leri fu sori moro sar’ati gi sma (Luk. 9:49-56). Ma aladi Yohanes ben abi swakifasi, tòg a ben de „a disipel di Yesus ben lobi”. Sobun, di Yesus ben de fu dede, dan a gi Yohanes a frantwortu fu sorgu gi en m’ma Maria.​—Yoh. 19:26, 27; 21:7, 20, 24.

Yesus ben taki na fesi taki Yohanes ben o libi moro langa leki den tra apostel èn dati psa tu (Yoh. 21:20-22). Yohanes ben e dini Yehovah nanga en heri ati sowan 70 yari langa. Na a kba fu en libi, na a ten di Grankownu Domitianus ben e tiri Rome, den seni Yohanes go na a èilanti Patmos leki katiboman. Dati ben psa ’fu di a ben taki fu Gado èn fu di a ben fruteri sma fu Yesus’. Drape, na a ten fu a yari 96, Yohanes kisi den fisyun di a skrifi na ini a buku Openbaring (Openb. 1:1, 2, 9). Soleki fa sma e bribi, dan baka di Yohanes kon fri, a go na Efeise pe a skrifi na Evangelie di e tyari en nen. Drape a skrifi sosrefi den brifi di wi sabi leki 1 Yohanes, 2 Yohanes, nanga 3 Yohanes èn a kan taki a dede na Efeise na ini a yari 100.

a Den Dyu ben gwenti begi na ini a tempel te den ben e tyari a m’manten ofrandi nanga a mofoneti ofrandi. Den ben e tyari a mofoneti ofrandi na wan ten fu „dri yuru bakadina”.

b Luku den faki di nen „Petrus, wan fisiman di tron wan fayafaya apostel”, nanga „Yohanes, a disipel di Yesus ben lobi”.

c Luku a faki di nen „A granpriester nanga den edeman fu den priester”.

d A kan taki sowan 6000 Fariseiman nanga wan moro pkin grupu Saduseiman nomo ben de na ini Yerusalem na ini a yari 33. Kande a sani disi meki tu taki den tu grupu dati ben feni taki den leri fu Yesus ben e gens den moro nanga moro.

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma