KAPITEL SEIBI
’Poti prakseri finifini’ na a fasi fa Yesus horidoro
1-3. (a) O hebi Yesus e pina na ini a dyari fu Getseimanei, èn fu san ede? (b) San wi kan taki fu a fasi fa Yesus horidoro, èn sortu aksi e opo kon?
A HEBI srefisrefi gi Yesus. Noiti ete a ben pina èn broko en ede so furu. Disi na den lasti yuru fu en libi na grontapu. Makandra nanga den apostel, Yesus e kon na a dyari fu Getseimanei, wan presi pe den ben gwenti go. Nofo tron en nanga den apostel fu en ben e miti drape. Ma a neti disi, Yesus wani de en wawan pikinso. Baka di a libi den apostel fu en na baka, a e go moro fara na ini a dyari, a saka kindi, èn a e bigin begi. A e begi so fayafaya, èn a e pina so te, taki en sweti e tron ’leki dropu brudu di e fadon na gron’.—Lukas 22:39-44.
2 Fu san ede Yesus e sari so? A sabi taki dyonsro a o kisi hebi skin-ati, ma a no fu dati ede a e sari. A e prakseri moro prenspari sani. A e broko en ede srefisrefi fu di a wani santa a nen fu en Tata, èn a e frustan taki efu a no tan du san Yehovah wani, dan libisma no o abi wan bun tamara. Yesus sabi taki a de tumusi prenspari fu horidoro. Efu a no du dati a o tyari bigi syen kon tapu Yehovah nen. Ma Yesus e horidoro. Moro lati a dei dati, wan tu miniti fosi a hari en lasti bro, a man di gi wi a moro bun eksempre fu horidoro e bari taki: „A kaba!”—Yohanes 19:30.
3 Bijbel e gi wi a deki-ati fu ’poti prakseri finifini’ na a fasi fa Yesus horidoro (Hebrewsma 12:3). Sobun, wan tu prenspari aksi e opo kon: Sortu tesi Yesus ben kisi? San ben yepi en fu horidoro? Fa wi kan teki na eksempre fu en? Ma fosi wi piki den aksi disi, meki wi go luku san a wani taki fu horidoro.
San a wani taki fu horidoro?
4, 5. (a) San a wani taki fu „horidoro”? (b) Gi wan eksempre di e sori taki horidoro no wani taki nomo dati wi e ondrofeni muilek situwâsi di wi no man pasa.
4 Ten na ten, wi alamala e „kisi difrenti tesi” (1 Petrus 1:6). Ma a de so taki te wi e kisi tesi dan dati wani taki dati wi e horidoro? Nôno. A Griki wortu di vertaal nanga „horidoro” wani taki dati wan sma „man pasa problema noso a man tanapu kánkan te tesi e miti en”. Te a abi fu du nanga a horidoro di Bijbel skrifiman e taki fu en, dan wan sabiman e taki disi: „Wan sma di e horidoro no e teki sani nomo soleki fa den de kande fu di a no man kenki a situwâsi, ma a abi wan tranga howpu. Dati meki a e tanapu kánkan te problema e miti en. Awinsi fa a tesi hebi a e tan horidoro, fu di a sabi taki a o doro wan marki di prenspari moro leki a pina di a e pina.”
5 Sobun, fu horidoro no wani taki nomo dati wi e ondrofeni muilek situwâsi di wi no man pasa. Na ini Bijbel, horidoro wani taki dati wan sma e tanapu kánkan, a e tan abi wan yoisti denki fu sani, èn a e howpu taki sani o kon bun baka, aladi a e kisi tesi. Luku wan eksempre: Tu man e koti strafu na ini a srefi strafu-oso, ma fu difrenti reide ede. A wan man, na wan ogriman, di e koti strafu fu di a no man tra fasi èn a e ati bron srefisrefi. A tra man, na wan tru Kresten, di de na strafu fu en bribi ede. A e tanapu kánkan èn a e tan abi wan yoisti denki fu sani, fu di a e si a situwâsi fu en leki wan okasi fu sori taki a abi wan tranga bribi. Wi no man taki dati na ogriman e horidoro, ma a Kresten na wan moi eksempre fu wan sma di e tan horidoro.—Yakobus 1:2-4.
6. Fa wi e leri fu horidoro?
6 A de prenspari fu horidoro efu wi wani kisi frulusu (Mateyus 24:13). Ma wi no e bigin horidoro te wi gebore. Wi musu leri fu horidoro. Fa wi kan du dati? Romesma 5:3 e taki: „Te banawtu e miti wi, dan dati o leri wi fa fu horidoro.” Iya, efu trutru wi wani horidoro, dan wi no o frede èn pruberi fu hari wisrefi puru te tesi e miti wi. Na presi fu dati, wi o tanapu kánkan te tesi e miti wi. Te wi e kisi fu du nanga ala sortu tesi ibri dei, èn wi e pasa den tesi dati, dan na so fasi wi e horidoro. Ibri leisi te wi e pasa wan tesi, dan dati e tranga wi fu miti a trawan. Ma wi no man horidoro nanga wi eigi krakti wawan. Wi musu abi „a krakti di Gado e gi”, fu man horidoro (1 Petrus 4:11). Fu yepi wi fu horidoro, Yehovah gi wi a moro bun sani. Dati na a eksempre fu en Manpikin. Meki wi poti prakseri moro fini na a tumusi bun fasi fa Yesus horidoro.
Sortu tesi Yesus ben kisi?
7, 8. Sortu tesi Yesus ben kisi syatu bifo a libi fu en ben kon na wan kaba?
7 Syatu bifo a libi fu Yesus ben kon na wan kaba na grontapu, a ben musu horidoro di difrenti ogri-ati sani miti en. Na a lasti neti fu en libi, a ben de nanga bigi broko-ede. Ma prakseri fa a ben musu sari èn firi syen. Wan bun mati fu en ben tori en, èn den trawan ben gowe libi en. Boiti dati, a ben musu go na fesi krutu pe den memre fu a hei krutubangi ben krutu en na wan kruka fasi, den spotu en, den spiti na en tapu èn den naki en nanga kofu. Toku a ben horidoro na ondro den tesi disi, èn a ben tan tyari ensrefi na wan lespeki fasi.—Mateyus 26:46-49, 56, 59-68.
8 Na ini den lasti yuru fu Yesus en libi, a ben kisi hebi skin-ati. Den ben wipi en so furu, taki a wipi ben libi „dipi koti marki na ini en skin di ben lon brudu”. Den ben spikri en na wan postu, so taki „a dede safrisafri aladi a ben abi furu pen”. Prakseri fa a ben musu abi hebi pen di den naki bigi spikri na ini en anu nanga en futu fu fasi en na a postu (Yohanes 19:1, 16-18). Prakseri tu omeni pen a ben musu abi di den opo a postu poti leti-opo, so taki a ben anga na den spikri di ben fasi na ini en anu. Boiti dati, a baka fu en di ben lai nanga koti marki ben griti na a postu. Yesus ben kisi a hebi skin-ati disi èn a ben horidoro, aladi a ben de nanga bigi broko-ede, soleki fa skrifi na a bigin fu a kapitel disi.
9. San a wani taki fu teki wi „pina-postu” èn fu waka baka Yesus?
9 Sortu tesi wi leki bakaman fu Krestes kan kisi? Yesus ben taki: „Efu wan sma wani kon na mi baka, dan . . . meki a teki en pina-postu èn tan waka na mi baka” (Mateyus 16:24). A wortu „pina-postu” gebroiki dyaso na wan agersi fasi, èn a wani taki nyan pina, kisi syen, noso dede srefi. A no makriki fu waka baka Krestes. Fu di wi e libi leki tru Kresten, meki wi e difrenti fu tra sma. A grontapu disi e teige wi, fu di wi no de wan pisi fu en (Yohanes 15:18-20; 1 Petrus 4:4). Toku wi de klariklari fu teki wi pina-postu, iya, wi de klariklari fu tan waka baka na Eksempre fu wi, srefi efu wi musu nyan pina noso dede.—2 Timoteyus 3:12.
10-12. (a) Fu san ede a swakifasi fu sma, ben de wan tesi gi Yesus? (b) Sortu tra sani ben de wan tesi gi Yesus?
10 Na a ten fu Yesus en diniwroko, a ben kisi fu du nanga sma di ben abi swakifasi, èn dati ben de wan tesi gi en tu. Memre taki a ben de a „tumusi bun wrokoman”, di Yehovah ben gebroiki fu meki grontapu nanga ala sani di e libi na tapu (Odo 8:22-31). Sobun, Yesus ben sabi san Yehovah ben wani gi libisma. Iya, Yehovah ben wani taki libisma ben musu sori den fasi fu en, taki den ben musu nyan bun fu a libi, èn taki den ben musu de gosontu dorodoro (Genesis 1:26-28). Di Yesus ben de na grontapu, dan a ben si den takru bakapisi di sondu tyari kon gi libisma. Fu di ensrefi ben de wan libisma, meki a ben man sabi fa libisma e firi. A no de fu taki dati a ben musu hati en srefisrefi fu si fa sondu meki taki libisma go na baka, tra fasi leki fa Gado ben meki Adam nanga Eva na a bigin! Sobun, disi ben de wan tesi gi Yesus. A ben o lasi-ati èn tapu nanga en diniwroko fu di feni taki yepi no de no de moro gi sondu libisma? Meki wi go luku san a du.
11 Den Dyu ben tranga-ede, èn a sani dati ben gi Yesus so furu broko-ede taki a ben krei srefi. A ben du en diniwroko moro safri noso a ben tapu fu preiki, fu di den Dyu no ben wani arki? Nôno, na presi fu dati ’a ben e gi leri ibri dei na ini a tempel’ (Lukas 19:41-44, 47). A ben „sari srefisrefi” di a ben si fa den Fariseiman di no ben abi firi, ben e luku efu a ben o dresi wan malengri man na a Sabatdei. A ben meki den gensman dati di ben denki taki den na reti-ati sma, tapu skreki gi en? Nôno, kwetikweti! A no ben broko en ede nanga den Fariseiman, ma a dresi a man leti na mindrisei fu a snoga!—Markus 3:1-5.
12 Wan tra sani di ben de wan tesi gi Yesus, na den swakifasi fu den disipel fu en di ben de nanga en. Soleki fa wi si na ini Kapitel 3, dan den ben de nomonomo fu abi wan hei posisi (Mateyus 20:20-24; Lukas 9:46). Moro leki wán leisi, Yesus leri den taki den musu abi sakafasi (Mateyus 18:1-6; 20:25-28). Ma den no ben de gaw fu tyari kenki kon. Denki a tori disi. Na a lasti neti di Yesus ben de nanga den, den bigin „meki wan bigi trobi” fu suma fu den ben de a moro bigiwan! (Lukas 22:24) Yesus ben tapu fu gi den leri, fu di a ben denki taki yepi no de gi den? Nôno. A ben tan abi pasensi nanga den, a ben abi wan yoisti denki, a ben tan howpu taki den ben o kenki, èn a ben tan poti prakseri na den bun fasi fu den. Yesus ben sabi taki den disipel fu en ben lobi Yehovah nanga den heri ati, èn taki trutru den ben wani du En wani.—Lukas 22:25-27.
Wi o du wi diniwroko moro safri fu di sma e gens wi, noso wi o tan preiki nanga faya?
13. Fa wi kan kisi den srefi sortu tesi di Yesus ben kisi?
13 Wi kan kisi tesi di de a srefi leki den wan di Yesus ben kisi. Fu eksempre, wi kan miti sma di no wani arki a Kownukondre boskopu, noso di e gens wi. Wi o du wi diniwroko moro safri fu di sma no wani arki, noso wi o tan preiki nanga faya? (Titus 2:14) Kande den swakifasi fu wi Kresten brada nanga sisa kan de wan tesi gi wi. Wan sma kan taki, noso du wan sani sondro fu denki èn dati kan hati den firi fu wi (Odo 12:18). Wi o feni taki yepi no de gi wi Kresten brada noso sisa, fu di den abi swakifasi? Noso wi o tan frudrage den swakifasi fu den èn poti prakseri na den bun fasi fu den?—Kolosesma 3:13.
Fu san ede Yesus ben horidoro
14. San ben yepi Yesus fu tanapu kánkan?
14 San ben yepi Yesus fu tanapu kánkan èn fu tan du bun, aladi sma ben handri na wan syen fasi nanga en? San yepi en fu horidoro, aladi a ben sari fu den sani di den bakaman fu en ben du èn aladi a ben nyan pina? Tu prenspari sani ben yepi Yesus. A fosi sani na taki a ben begi a „Gado di e meki wi horidoro”, èn a ben du dati fayafaya (Romesma 15:5). A di fu tu sani na taki a ben e poti prakseri na den bakapisi di a ben o abi te a horidoro. Meki wi go poti prakseri na ibriwan fu den sani disi.
15, 16. (a) San e sori taki Yesus no ben e frutrow tapu en eigi krakti fu horidoro? (b) Sortu frutrow Yesus ben abi na ini en Tata, èn fu san ede?
15 Aladi Yesus ben de a Manpikin fu Gado, èn a no ben abi sondu, toku a no ben frutrow tapu en eigi krakti fu horidoro. Na presi fu dati, a ben frutrow tapu en hemel Tata èn a begi en fu yepi en fu horidoro. Na apostel Paulus ben skrifi: „Di Krestes ben de wan libisma, dan fayafaya a ben e begi a Sma di ben man puru en na dede, a ben e bari tranga, èn a ben e krei watra-ai” (Hebrewsma 5:7). Luku taki Yesus ben e begi fayafaya. Disi e sori taki a ben e begi nanga en heri ati, iya, a ben e begi fu kisi yepi. A Griki wortu di vertaal nanga ’a ben e begi fayafaya’, e sori taki a ben e begi moro leki wán leisi. Iya, na ini a dyari fu Getseimanei, Yesus ben begi ibri tron baka èn a ben du dati fayafaya.—Mateyus 26:36-44.
16 Yesus ben abi ala frutrow taki Yehovah ben o piki den fayafaya begi fu en, fu di a ben sabi taki en Tata na a „Yereman fu begi” (Psalm 65:2). Na a ten di a fosi gebore Manpikin ben de na hemel, a ben si fa en Tata ben e piki den begi fu den anbegiman fu en di ben tai hori na en. Fu eksempre, a Manpikin di ben de na ini hemel ben si fa Yehovah ben seni wan engel fu piki a fayafaya begi fu a profeiti Danièl, srefi bifo Danièl ben kaba begi (Danièl 9:20, 21). A no de fu taki dati seiker a Tata ben o piki den begi fu en wan-enkri Manpikin di ben ’bari tranga, èn krei watra-ai’, a no so? Yehovah piki den begi fu en Manpikin èn a seni wan engel fu gi en krakti na ini a muilek situwâsi di a ben de.—Lukas 22:43.
17. Fu san ede wi musu begi Yehovah fu yepi wi fu horidoro?
17 Fu man horidoro, wi sosrefi musu begi Gado, ’a sma di e gi wi krakti’ (Filipisma 4:13). Efu a Manpikin fu Gado, di no ben abi sondu ben si taki a de fanowdu fu begi Yehovah fayafaya fu yepi en, dan a no de fu taki dati wi musu du dati moro furu srefi! Neleki Yesus, wi o abi fu begi Yehovah ibri tron baka (Mateyus 7:7). Aladi wi no e fruwakti taki wan engel o kon na wi, toku wi kan de seiker fu a sani disi: Wi lobi-ati Gado o piki den fayafaya begi fu Kresten di „e tan begi fayafaya dei nanga neti” (1 Timoteyus 5:5). Awinsi sortu tesi wi o kisi, kande na siki, a dede fu wan lobiwan, noso gens, Yehovah o piki den fayafaya begi fu wi te wi e aksi en fu gi wi koni, deki-ati, nanga a krakti fu horidoro.—2 Korentesma 4:7-11; Yakobus 1:5.
Yehovah o piki den fayafaya begi fu wi te wi e aksi en fu gi wi a krakti fu horidoro
18. Na sortu fasi Yesus ben luku pasa a pina di a ben e pina?
18 A di fu tu sani di ben yepi Yesus fu horidoro na taki a ben luku pasa a pina di a ben e pina, èn a ben poti prakseri na den moi sani di ben e wakti en. Disi na san Bijbel e taki fu Yesus: „Bika na fu a prisiri di ben e wakti en, meki a dede na a pina-postu” (Hebrewsma 12:2). Na eksempre fu Yesus e sori taki a prenspari fu abi howpu nanga prisiri fu man horidoro. Wi kan taki dati howpu e meki taki wan sma abi prisiri, èn prisiri e meki taki wan sma horidoro (Romesma 15:13; Kolosesma 1:11). Yesus ben e fruwakti tumusi moi sani. A ben sabi taki efu a tan du a wani fu en Tata, dan a ben o sori taki na Gado abi a reti fu tiri. Boiti dati, a ben o man pai a lusu paiman fu frulusu libisma fu sondu nanga dede. Yesus ben abi a howpu tu fu tiri leki Kownu èn fu dini leki Granpriester, fu tyari moro blesi kon gi libisma di e gi yesi na Gado (Mateyus 20:28; Hebrewsma 7:23-26). Fu di Yesus ben e poti prakseri na a howpu di a ben abi, meki a ben de nanga bigi prisiri, èn a prisiri dati meki taki a ben man horidoro.
19. Fa howpu nanga prisiri kan yepi wi fu horidoro te wi e kisi tesi?
19 Neleki Yesus, a de prenspari fu abi howpu nanga prisiri fu man horidoro. Na apostel Paulus ben taki: „Prisiri nanga a howpu di unu abi.” A ben taki moro fara: „Horidoro te unu de na ini banawtu” (Romesma 12:12). Yu e kisi hebi tesi na a momenti disi? Efu dati de so, dan poti prakseri na a ten di e kon. No frigiti taki a fasi fa yu e horidoro o meki taki Yehovah nen kisi glori. Tan poti prakseri na a moi Kownukondre howpu di wi abi. Si yusrefi na ini a nyun grontapu fu Gado di e kon, èn prakseri fa yu e kisi den blesi na ini Paradijs. Yehovah pramisi fu du tumusi moi sani. A o tyari kon na krin taki en abi a reti fu tiri hemel nanga grontapu, a o puru ogridu na grontapu, èn a o puru siki nanga dede. Te yu e fruwakti fu si a kontru fu ala den moi sani disi, dan dati o meki yu ati furu nanga prisiri èn a prisiri dati kan yepi yu fu horidoro awinsi sortu tesi yu e kisi. Te wi e prakseri den moi blesi di a Kownukondre o tyari kon, dan ibri pina di wi e kisi na ini a grontapu disi de fu „wan syatu pisi ten nomo èn a no hebi”.—2 Korentesma 4:17.
„Waka soifri na en baka”
20, 21. San Yehovah e fruwakti fu wi te a abi fu du nanga a hori di wi musu horidoro?
20 Yesus ben sabi taki a no ben o makriki gi wi fu waka na en baka. Wi o abi fu horidoro (Yohanes 15:20). A ben de klariklari fu gi wi wan eksempre, fu di a sabi taki na eksempre fu en ben o gi trawan deki-ati (Yohanes 16:33). A tru taki Yesus di no ben abi sondu, na a moro bun eksempre fu wan sma di ben horidoro. Ma tra fasi leki en, wi na sondusma. San Yehovah e fruwakti fu wi? Petrus e taki: „Krestes ben nyan pina gi unu èn a libi wan eksempre gi unu, so taki unu kan waka soifri na en baka” (1 Petrus 2:21). A fasi fa Yesus ben handri di a kisi tesi, na „wan eksempre” di wi musu teki.a Na eksempre di Yesus gi wi fu di a tan horidoro, wi kan agersi nanga futumarki di a libi na baka. Fu di wi na sondusma, meki son leisi wi o misi fu waka na ini den futumarki disi, ma toku wi kan waka „soifri” na en baka.
21 Fu dati ede, meki a de so taki wi abi a fasti bosroiti fu du ala san wi man fu waka baka na eksempre fu Yesus. Meki wi no frigiti noiti taki o moro wi e pruberi fu waka soifri baka Yesus, o moro wi o man horidoro „te na a kaba”. Dati kan de a kaba fu na owru grontapu disi, noso a kaba fu wi libi. Wi no sabi sortuwan fu den o kon fosi, ma san wi sabi na taki Yehovah o blesi wi fu têgo te wi horidoro.—Mateyus 24:13.
a A Griki wortu di vertaal nanga „eksempre” trutru wani taki, „a skrifi di wan sma e skrifi wan sani abra di skrifi na tapusei”. Na apostel Petrus na a wan-enkri skrifiman fu den Kresten Griki Buku fu Bijbel di gebroiki a wortu disi. Sma e taki dati a wortu disi wani taki „’wortu di de leki wan eksempre’ na ini wan buku pe pikin-nengre e leri skrifi. A pikin e pruberi fu skrifi den wortu abra so soifri leki a man.”