Na tyari kon na krin suma na a sneki
„Now na dei ben doro di den manpikin fu na tru Gado ben kon fu tanapu na fesi Jehovah èn morofara ooktu Satan ben kon drape na den mindri.” — YOB 1:6.
1. (a) Pe na nen Satan komoto, èn san a wani taki? (b) Omeni tron a wortu „Satan” e kon na ini na bijbel èn sortu aksi e kon na fesi?
PE na nen Satan komoto? San a wani taki? Soleki fa a nen disi e kon na ini bijbel, dan a de na ini dri Hebrew letterteken (Sin), (Teth) nanga (Noen). Nanga den klinkerpunt fu den dan den letter disi makandra e meki na wortu „Satan”, di, soleki na taalgeleerde Edward Langton, e taki, „ben komoto fu wan rutu nanga na betekenis ’gensi’ ofu ’fu de wan gensman ofu handri leki so’” (Teki gersi nanga 1 Petrus 5:8). Aladi na nen Satan de fu feni moro leki feifitenti tron na ini na bijbel, toku wi e feni en soso tina-ati tron na ini den Hebrew buku fu na bijbel èn dan ete soso ini den buku 1 Kronieken, Yob nanga Zacharia. Disi e meki fu dati ede den aksi kon a fesi: Oten libisma ben kon fu frustan na opruru èn activiteit fu Satan? Oten den e tyari Satan fu na fosi tron kon krin na fesi na ini den Hebrew buku fu a bijbel?
2. Sortu aksi no ben piki wantewante baka na opruru fu Adam nanga Eva?
2 Na bijbel e ferklari na ini eenvoudig, ma dipi wortu fa a du kon taki sondu nanga opruru ben bigin na grontapu ini san ben de wan paradijsdyari ini na Mindri-Oosten. (Luku Genesis kapitel 2 nanga 3.) Aladi di wi e kon sabi na sma, di meki a tranayesi fu Adam nanga Eva du kon, leki wan sneki toku wi no e kisi wan direkt sori suma ben de now na trutru krakti di abi frustan èn di ben de baka na sten di na sneki ben taki. Ma ete Adam ben abi bun furu ten fu prakseri fu den sani di pasa na ini Eden di ben meki den puru en fu na paradijsdyari. — Genesis 3:7, 8, 23; 5:5.
3. Fa Adam ben sondu, aladi den no ben kori en, èn san ben de na bakapisi gi libisma?
3 A de krin taki Adam ben sabi taki meti no kan taki nanga libisma frustan. A ben sabi ooktu taki bifo na tesi fu Eva Gado noiti ben taki nanga en via meti. Suma sobun ben taigi en uma fu tranayesi Gado? Paulus e taki taki aladi den ben kori na uma krinkrin, den no ben kori Adam (Genesis 3:11-13, 17; 1 Timótheus 2:14). Kande Adam ben frustan taki na wan ofu tra mekisani di yu no kan si ben sori wan tra sei fu na gi yesi na Gado. Èn aladi na sneki srefi no ben kon na en, toku a ben teki a bosroiti fu waka baka en uma na ini a trangayesi fu en. Na espresi du fu trangayesi fu Adam pe a ben wegi sani go-kon ben meki dati no wan volmaaktifasi ben kan gi abra na den bakapikin, ben tyari na mankeri fu sondu kon èn ben tyari na dedestrafu kon di ben taki na fesi. Èn na so Satan, di bende na sma di ben gebroiki drape na sneki, ben tron na fosi kiriman. — Yohannes 8:44; Romeini 5:12, 14.
4, 5. (a) Sortu profetis krutu ben leisi gi na sneki? (b) Sortu raitori na profetititori dati ben abi na ini en?
4 Na opruru na ini Eden ben abi leki bakapisi wan profeitis krutu fu Gado. Na krutu dati ben go makandra nanga wan ’santa kibritori’, di na tyari kon a krin fu en ben sa teki dusun dusun yari. Gado ben taigi na sneki: „Mi sa poti feyantifasi na mindri yu nanga na uma èn na mindri yu siri èn en siri. A sa masi yu na ini na ede èn yu sa masi en na ini na bakafutu.” — Efesesma 5:32; Genesis 3:15.
5 Na tumsi prenspari profeititori disi abi difrenti raitori na ini. Suma den ben e bedoel trutru nanga „na uma”? A ben de Eva ofu a ben de wan agersi uma fu wan moro bigi betekenis leki Eva? Èn san den ben bedoel nanga ’na siri fu na uma’ èn ’na siri fu na sneki’? èn suma ben de now trutru na sneki di na siri fu en ben sa de na feyanti fu na siri fu na uma? Soleki wi sa taki morofara, dan Jehovah te yu luku en bun ben bepaal taki den aksi disi ben sa kisi piki finifini tapu en yoisti ten. — Teki gersi Daniël 12:4 nanga Kolossesma 1:25, 26.
Moro bewijsi fu opruru na ini den hemel
6. Sortu marki fu wan opruru ben de fu si na ini hemel leti bifo na Frudu?
6 Te na bijbelhistoria e go moro-fara, dan leti bifo na Frudu, so wan 1500 yari baka na fadon go ini sondu fu libisma, wan marki e tyari kon na krin fu opruru tapu wan moro hei kontren fu libi leki di fu libisma. Na bijbeltori e ferteri wi taki „den manpikin fu na tru Gado ben go waki den umapikin fu libisma èn ben si taki den ben moi; èn den ben go teki uma gi densrefi, dati wani taki alasma di den ben ferkisi”. Den basrabakapikin fu den tegennatuurlijk trow disi ben kon de bekenti leki „Nefilim”, „trangaman di fu sensi owruten ben de man fu barinen” (Genesis 6:1-4; teki gersi nanga Yob 1:6 fu kon sabi „den manpikin fu na tru Gado”). So wan 2400 yari na baka, Yudas ben ferteri pikinso fu na sani disi di ben pasa di a ben skrifi: „Èn den engel di . . . ben gwe libi den eigi yoisti tanpresi, ben kibri nanga teigo banti ondro deki dungru gi na krutu fu na bigi dei.” — Yudas 6; 2 Petrus 2:4, 5.
7. Sortu sani di ben wiki na belangstelling no ben de fu feni na ini furu fu den historia buku fu na bijbel, aladi libisma ben takru?
7 Na ini a pisiten bifo na Frudu „na takrudu fu libisma ben furu pasamarki . . . na a grontapu èn . . . ibri firi fu na prakseri fu en ati alaten ben de soso takrufasi”. Ma ete na buku Genesis di skrifi ondro krakti fu santa yeye no abi no wan spesrutu marki fu kon sabi Satan leki na krakti baka na opruru fu den engel èn baka na godelowsufasi fu den libisma (Genesis 6:5). Èn ooktu tu na ini na heri historia fu den nâsi Israël nanga Yuda, di alaten baka ben fadon go na ini anbegi fu popki èn falsi anbegi, noiti den bijbelbuku di skrifi ondro santa yeye soleki Krutuman, Samuël nanga Kownu e kari Satan leki na krakti di no de fu si na baka den sani di pasa — èn dati aladi en, soleki ensrefi e piki, e hori ensrefi bezig nanga „a waka lontu na grontapu”. — Yob 1:7; 2:2.
8. Yob ben sabi biginbigin fu na rol di Satan ben prei na ini a pina fu en? Fa wi sabi disi?
8 Srefi efu wi luku na tori fu Yob di wani taki furu sani nanga den tesi fu en, dan wi e si taki Yob noiti e ferteri taki en tesi kon fu na gensman, Satan. A kan taki na a ten dati a no ben sabi fu na strei-aksi di ben e anga fu fa a ben sa waka nanga en waka nanga libi (Yob 1:6-12). A no ben frustan taki Satan wantronso ben meki na muilek ten kon fu di na fesi fu Jehovah a ben taki dati Job no ben sa kibri en soifri-reti-fasi. Di Yob uma ben piri ai gi en nanga den wortu: „Yu e hori ete tranga na yu soifri-reti-fasi? Fluku Gado èn dede!” a ben piki fu dati ede: „Wi sa teki soso na bun fu na tru Gado èn no teki ooktu na ogri?” Sondro fu sabi na tru fonten fu en tesi, a ben si leki den ben kon fu Gado èn fu dati ede leki wan sani di yu mu teki. Na so disi ben de wan spesrutu hebi tesi tapu na soifri-reti-fasi fu Yob. — Yob 1:21; 2:9, 10.
9. Sortu reidelek aksi wi kan aksi na ini na tori fu Moses?
9 Now wan aksi e kon na fesi: Efu, soleki wi e bribi, Moses ben skrifi na buku Yob èn fu dati ede ben sabi taki Satan ’ben waka lontu na grontapu’, san-ede a no e kari Satan dan nanga ini wan fu den buku fu na Pentateuch, di en ben skrifi? Iya, fu san-ede den e kari Satan so pikinso tron na ini den Hebrew Skrifi fu na bijbel?
Pikinso sani ben tyari kon na krin fu Satan
10. Fa pikinso ben tyari kon na krin fu Satan na ini den Hebrew buku fu na bijbel?
10 Aladi Jehovah ben krutu den activiteit di ben kon fu ogri yeye, toku na ini en koni a ben abi bun reide fu sorgu taki a ben tyari soso pikinso sani kon a krin fu en gensman, Satan, na ini den Hebrew buku fu na bijbel (Levitikus 17:7; Deuteronomium 18:10-13; 32:16, 17; 2 Kronieken 11:15). Aladi den Hebrew skrifiman ben mu abi pikinso sabi fu Satan nanga a opruru rol fu en na ini hemel, toku den ben kon ondro Jehovah yeye wawan fu ferteri èn puru na bere kon a doro fu den sondu fu Gado pipel èn den nâsi na lontu èn warskow na wan kraktifasi teige na porikrakti fu den (Exodus 20:1-17; Deuteronomium 18:9-13). Na nen fu Satan pikinso noiti ben kari.
11, 12. Fa wi sabi taki den Hebrew skrifiman no ben de sondro sabi fu Satan nanga en krakti?
11 Te unu luku den sani di ben pasa na ini Eden, na porifasi fu den „manpikin fu na tru Gado” èn na tori na ini na buku fu Yob, dan den Hebrew skrifiman ondro krakti fu Gado santa yeye no ben de so taki den no ben sabi fu na godelowsu krakti fu Satan di moro hei. Na profeiti Zacharia, di ben skrifi na ini na laatste pisi fu na di fu siksi yari hondro bifo gewoon teri, ben kisi wan visioen fu na hei-priester Yosua nanga „Satan na en leti anu sei fu kaka futu gi en. Ne a engel fu Jehovah ben taigi Satan: ’Jehovah musu strafu yu, o Satan, iya, Jehovah musu strafu yu’” (Zacharía 3:1, 2). Èn na skrifiman di ben skrifi sani abra, Ezra èn di ben skrifi na ini na di fu feifi yari hondro bifo wi gewoon teri na historia fu Israël nanga Yuda, ben ferklari taki ’Satan ben opo tanapu teige Israël èn ben pusu David fu teri Israël’. — 1 Kronieken 21:1.
12 Na a ten fu Zacharía na santa yeye ben meki na rol fu Satan kon sobun krin na fesi. Ma ete so wan feifi yari hondro ben sa pasa bifo na godelowsu mekisani disi ben sa tyari kon na krin dorodoro na ini na wortu fu Gado. Sortu reide wi kan feni na ini na bjbel gi na ten-schema disi fu na tyari kon na krin fu Satan?
Na sroto fu kon na a raitori
13-15. (a) Sortu fondamenti waarheid de na sroto fu frustan fu san-ede pikinso nomo ben tyari kon na krin ini den Hebrew buku fu na bijbel suma Satan de? (b) Fa den ben tyari Satan kon na krin suma a de nanga na kon fu Yesus?
13 Gi na kristensma di e poti bribi na ini a wortu fu Gado, na moro prenspari sroto fu kon na den aksi disi nanga den trawan di wi ben aksi a fesi, no e feni na ini moro hei bijbel kritiek, soleki taki na bijbel de soso wan literair meesterwroko, soso na froktu fu libisma talenti. Na sroto e tyari kon na krin na ini tu fondamenti bjbelwaarheid. Na ini na fosi presi, soleki kownu Salomo ben skrifi: „Na pasi fu den regtvaardiki wan de leki na brenki leti, di e kon moro krin teleki na dei kon bigi” (Odo 4:18, teki gersi nanga Daniël 12:4; 2 Petrus 1:19-21). Waarheid e tyari kon na krin na ini a Wortu fu Gado safrisafri tapu a ten fu Gado, ini akruderi nanga na fanowdu èn na man di en dienstknekti man fu teki den sortu waarheid disi. — Yohannes 16:12, 13; teki gersi nanga 6:48-69.
14 Na di fu tu fondamenti waarheid de na ini san na apostel Paulus ben skrifi gi na kristen discipel Timóteüs: „Na Gado ben meki den skrifi ala den buku nanga yepi fu santa yeye èn den de bun fu leri sma, . . . sodati na sma fu Gado de bekwaam dorodoro gi ibri bun wroko” (2 Timóteüs 3:16, 17). A manpikin fu Gado, Yesus, ben sa tyari den activiteit fu Satan kon na krin èn disi ben sa skrifi poti na ini na bijbel, sodati na kristen gemeente ben sa de srekasreka fu tanapu steifi teige Satan fu hori baka gi Yehovah soevereiniteit. — Yohannes 12:28-31; 14:30.
15 Na fu den reide disi meki den raitori disi fu Genesis 3:15 safrisafri ben kon na krin. Na ondro na tiri fu Gado santa yeye ofu wroko krakti den Hebrew buku fu na bijbel ben gi pikinso leti na ini a tori fu na Messías di ben sa kon, na Siri (Yesaya 9:6, 7; 53:1-12). Parallel nanga disi den tyari kon ini krin ma syatu pisi tori na rol fu Satan leki na gensman fu Gado èn na feyanti fu libisma. Ma nanga na kon fu Yesus Kristus dan den ben tyari Satan kon na krin dorodoro di tapu wan krin fasi èn rechtstreeks a ben opo du sani teige na pramisi Siri, Yesus Kristus. Aladi den sani di ben pasa ini na fosi yari hondro dati fu na kristen ten ben kon a krin, dan na rol fu „na uma”, Yehovah hemel yeye organisatie, èn fu na Siri, Yesus Kristus, ben kon na krin na ini den kristen Griki buku fu na bijbel. Na a srefi ten na rol fu Satan, „na fosi sneki”, ben kon moromoro na krin. — Openbaring 12:1-9; Mattéus 4:1-11; Galatia 3:16; 4:26.
Wan santa kibritori e kon na krin
16, 17. San „na santa kibritori” wani taki?
16 Na apostel Paulus ben skrifi finifini fu „na santa kibritori fu na Kristus” (Efesesma 3:2-4; Romeini 11:25; 16:25). Na santa kibritori disi ben abi fu du nanga na tru „Siri” di te fu kaba ben sa masi na fosi sneki Satan Didibri (Openbaring 20:1-3, 10). Na kibritori ben abi na ini en, taki Yesus ben de na fosi èn moro prenspari memre fu na „Siri” dati ma taki trawan ben sa poti go moksi na en, „kompe erfgenaam”, di fosi komoto fu den Dyu èn moro fara komoto fu den Samaria-sma èn den Heiden-sma, fu meki na nomru fu na „Siri” dati kon doro en marki. — Romeini 8:17; Galatía 3:16, 19; 26-29; Openbaring 7:4; 14:1.
17 Paulus e tyari kon na krin: „Na ini tra geslakti na kibritori disi no ben meki bekenti na den manpikin fu libisma soleki a kon now na krin nanga yepi fu santa yeye gi en santa apostel nanga profeiti.” Èn san ben de dan na kibritori dati? „Dati wani taki, sma fu den nâsi ben sa de kompe-erfgenaam èn kompe-memre fu na skin èn nanga wi ben sa teki prati na na pramisi ini wan-fasi nanga Kristus Yesus nanga yepi fu na bun nyunsu.” — Efesesma 3:5, 6; Kolosesma 1:25-27.
18. (a) Fa Paulus e meki wi si taki ten ben de fanowdu fu tyari san „na santa kibritori” wani taki kon na krin? (b) Fa na tyari kon na krin disi abi krakti tapu na kon frustan suma na a „fosi sneki”?
18 Paulus ben de ondro na indruk taki now yoisti „en ben mag meki bekenti na bun nyunsu fu na gudu fu Kristus di yu no kan doro èn ben mag meki den sma si fa na santa kibritori e kon tru di fu sensi na ten di pasa di no abi marki ben kibri na ini Gado di ben meki ala sani”. Ofu soleki a ben taki en gi den Kolosesma: „Na santa kibritori, di ben tan kibri gi den seti fu sani èn gi den geslakti di ben pasa. Ma now a kon na krin gi en santawan.” Na wan logisch sani, fu frustan, taki efu na kibritori di abi fu du nanga na „siri” ben sa tyari kon na krin tefu kaba, taki ooktu na heri tyari kon na krin suma na a bigi gensman, „na fosi sneki”, ben sa kon nanga dati tu. A de krin, taki Yehovah ben teki a bosroiti fu meki na afersi nanga Satan no ben kon a fesi leki a moro prenspari sani teleki na Messías ben sa kon. Èn suma moro betre ben kan tyari Satan kon na krin suma a de leki na Siri, Kristus Yesus srefi? — Efesesma 3:8, 9; Kolosesma 1:26.
Yesus e tyari na gensman kon na krin suma a de
19. Fa Yesus tyari na gensman kon na krin?
19 Fruku kaba na ini en dini-wroko Yesus ben poti a tesiman na wan sei nanga den wortu: „Komopo gwe, Satan! Bika buku skrifi: ’Yehovah yu Gado yu mu anbegi èn gi en wawan yu mu du santa dienst’” (Mattéus 4:3, 10). Na wan tra okasi Yesus ben tyari en kerki feyanti di ben kosi Gado èn di ben suku fu a mu dede kon na krin, fu di a ben krutu na sma di ben pusu den fu du dati èn fu tyari kon na krin dati en ben de na krakti baka na sneki na ini Eden: „Unu kon fu un tata didibri, èn unu wani du den lostu fu unu tata. En ben de wan kiriman di a ben bigin, èn a no tanapu faste na ini waarheid, bika no wan waarheid de na ini en. Te a e taki lei, dan a e taki akruderi en eigi fasi, bika en na wan leiman èn a tata fu lei.” — Yohannes 8:44.
20. Sortu fondamenti Yesus ben abi fu kan tyari Satan kon na krin?
20 Fa Yesus ben kan de so seiker na ini en publiki krutu fu Satan? Fa a ben kan sabi en so bun? Fu di makandra nanga Satan a ben de na ini hemel! Srefi bifo Satan ini en heimemre ben meki opruru teige na Soeverein Masra Yehovah, Yesus, leki na Wortu, ben sabi en (Yohannes 1:1-3; Kolosesma 1:15, 16). A ben si fa Satan nanga triki geboriki na sneki na ini Eden. A ben si na fini krakti tapu na bradakiriman Kaïn (Genesis 4:3-8; 1 Yohannes 3:12). Bakaten Yesus ben de drape na ini Yehovah tanpresi di ’den manpikin fu na tru Gado ben kon èn moro fara ooktu Satan ben de drape na ini den mindri’ (Yob 1:6; 2:1). O iya, Yesus ben sabi en dorodoro èn ben de klari fu tyari en kon èn fu sori suma a de trutru — wan leiman, wan kiriman, wan sma di e taki lei fu pori sma nen èn wan gensman fu Gado! — Odo 8:22-31; Yohannes 8:58.
21. Sortu aksi wi mu aksi ete?
21 Te wi e luku sobun taki so wan makti feyanti e wroko na tapu libisma nanga en historia dan wi wani go luku now morofara: Omeni moro fu Satan e tyari kon a krin ete na ini den Kristen Griki buku fu na bijbel? Èn fa wi kan kaka-futu gi den koni plan fu en fu kibri wi kristen soifri retifasi? — Efesesma 6:11, Kingdom Interlinear.
Yu kan memre disi ete?
◻ Sortu raitori di de na ini Genesis 3:15 ben mu tyari kon a krin?
◻ Sortu marki de na ini den Hebrew buku fu na bijbel fu wan opruru na ini hemel?
◻ Sortu waarheid e yepi wi fu frustan fu san-ede Satan pikinmoro den no e kari en na ini den Hebrew buku fu na bijbel?
◻ San na „santa kibritori fu na Kristus” abi fu du nanga na tyari kon na krin fu Satan nanga a rol di a e prei?
[Prenki na tapu bladzijde 2]
Na krakti fu Satan tapu na libismafamiri ini grontapu bifo na Frudu ben de krin fu si
[Prenki na tapu bladzijde 3]
Satan — wan trutru sma — ben de na sma di ben tyalansi Gado tapu na soifri-retifasi fu Yob