SEHLUKO 2
Ungawulondvolota Njani Nembeza Lomsulwa?
“Nibe nanembeza lomsulwa.”—1 PHETRO 3:16.
1, 2. Kungani ikhampasi ilithulusi lelibalulekile, futsi ingafananiswa njani nanembeza?
LITILOSI lihamba ngemkhumbi emagagasini lamakhulu elwandle; umuntfu utsatsa luhambo loludze endzaweni lelihlane; umshayeli wendiza ucondzisa indiza yakhe njengobe idzabula emafini. Uyati kutsi yini labantfu labafanana ngayo? Ngamunye wabo angaba senkingeni lenkhulu nangabe ete ikhampasi—ikakhulukati nangabe ete nalokunye langakusebentisa kwesimanjemanje.
2 Ikhampasi ilithulusi nje lelincane ngalokuvamile lelinjengeliwashi, ibanatibutse loyinyalitsi lekhomba ngasenyakatfo. Nangabe isebenta kahle lekhampasi, futsi ngalokuvamile nayisetjentiswa nelibalave lelifanele, ingakusita etimeni letiyingoti. Singayifananisa nesipho lesiligugu Jehova lasiphe sona—lokungunembeza. (Jakobe 1:17) Ngephandle kwanembeza, besingalahleka incaba. Lapho nembeza asetjentiswa kahle, ungasisita sikhone kutfola indlela lelungile ekuphileni, futsi sihlale kuyo. Ngako-ke akesihlole kutsi uyini nembeza, futsi usebenta njani. Sitawucoca nganankha emaphuzu lalandzelako: (1) Indlela nembeza longaceceshwa ngayo, (2) kungani kufanele sicabangele bonembeza balabanye, kanye (3) nendlela nembeza lomsulwa loletsa ngayo tibusiso.
UYINI NEMBEZA FUTSI USEBENTA NJANI?
3. Empeleni, ligama lesiGriki lelihunyushwe ngekutsi “nembeza” lisho kutsini, futsi nguliphi likhono lelikhetsekile bantfu labanalo?
3 EBhayibhelini, ligama lesiGriki lelihunyushwe ngekutsi “nembeza” empeleni lona lisho “lwati ngentfo letsite, nobe lwati lolungekhatsi kwemuntfu.” Ngalokungafanani naletinye tidalwa letisemhlabeni, tsine sinelikhono lekutati lesiliphiwe nguNkulunkulu. Singakhona kuma sitibuke futsi sitehlulele kutsi sisahamba kahle yini. Ngekusebenta njengafakazi longekhatsi nome lijaji, nembeza wetfu ungahlola loko lesikwentako, indlela yetfu yekucabanga, kanye netincumo tetfu. Ungasicondzisa kutsi sente tincumo letinhle nobe usecwayise lapho senta tincumo letimbi. Ungaphindze usibonge lapho sente sincumo lesihle, futsi usijezize kabuhlungu lapho sente sincumo lesibi.
4, 5. (a) Sati njani kutsi bo-Adamu na-Eva bebananembeza, futsi waba yini umphumela wekungawunaki kwabo umtsetfo waNkulunkulu? (b) Ngutiphi tibonelo letibonisa kusebenta kwanembeza emadvodzeni laphila ngembikwesikhatsi sebuKhristu?
4 Lelikhono lafakwa endvodzeni nasemfatini kusukela ekucaleni, lokungu-Adamu na-Eva. Ngamunye wabo wabonisa kutsi abenanembeza. Bufakazi baloku sibubona ngekutsi babanemahloni ngemuva kwekona. (Genesisi 3:7, 8) Ngalokudzabukisako, nembeza lolimele wawungenakubasita ngalutfo ngaleso sikhatsi. Abawunakanga ngemabomu umyalo waNkulunkulu. Ngako-ke batikhetsela bona kuba tihlubuki nobe titsa taNkulunkulu Jehova. Njengebantfu labaphelele, bebati kutsi yini lebebayenta, nekutsi yayingekho indlela yekubuyela emuva.
5 Ngalokungafanani na-Adamu na-Eva, linyenti lebantfu lawulalela nembeza. Sibonelo saloku, nguJobe indvodza leyayitsembekile, lowatsi: “Ngitawunamatsela kulokulunga kwami, futsi ngingeke ngikuvumele kutsi kusuke kimi. Nembeza wami angeke angisole, yingci nangisaphila.”a (Jobe 27:6) Ngempela Jobe abeyindvodza lenanembeza. Abeciniseka kutsi uyawulalela nembeza wakhe, awuvumela kutsi umcondzise etentweni nasetincumeni takhe. Ngako-ke abengasho ngekuciniseka kutsi nembeza wakhe awumhluphi, ngekumbangela emahloni nobe ngekumenta ative anelicala. Caphela umehluko emkhatsini waJobe kanye naDavide. Lapho Davide angahloniphi Sawula, inkhosi legcotjiwe yaJehova, “wakhatsateka enhlitiyweni yakhe.” (1 Samuweli 24:5) Lobo buhlungu lobabubangelwa ngunembeza bamsita Davide, bamfundzisa kutsi akugweme kungahloniphi.
6. Yini lebonisa kutsi nembeza usipho sabo bonkhe bantfu?
6 Lesipho lesingunembeza siniketwe tinceku taJehova kuphela yini? Cabanga ngemavi laphefumulelwe emphostoli Pawula: “Ngekwemvelo betive bate umtsetfo, kodvwa nabatentela loko lokufunwa ngumtsetfo, kungumtsetfo kubo, nome bate umtsetfo. Batiphatsa ngendlela lekhombisa kutsi loko lokufunwa ngumtsetfo kubhalwe etinhlitiyweni tabo. Nanembeza wabo uyabafakazela kutsi loko kuliciniso, njengobe nemicabango yabo ngaletinye tikhatsi iyabalahla, nangaletinye tikhatsi iyabavumela.” (Roma 2:14, 15) Nalabo labangayati nhlobo imitsetfo yaJehova, nembeza ungase ubente baphile ngalokuvumelana netimiso takhe.
7. Kungani nembeza ungasidukisa ngaletinye tikhatsi?
7 Kepha ngaletinye tikhatsi nembeza ungalenta liphutsa. Kungani? Ake ucabange ngalesibonelo sekhampasi, nangabe ibekwe dvutane nentfo leyinsimbi, ingase ikhombe kulenye indzawo hhayi enyakatfo. Nangabe futsi ingasetjentiswa nelibalave lelifanele, angeke ibe lusito. Kwenteka lokufananako nanganembeza, ngobe nangabe sihungwa tifiso tebugovu tenhlitiyo yetfu, ungasidukisa. Nangabe futsi ungasetjentiswa nesicondziso seliVi laNkulunkulu, singeke sikhone kwehlukanisa emkhatsini walokulungile nalokungakalungi. Kute nembeza wetfu usebente kahle, sidzinga sicondziso semoya longcwele waJehova. Pawula wabhala: ‘Nanembeza wami lokumoya longcwele uyangifakazela.’ (Roma 9:1) Kepha-ke singaciniseka njani kutsi nembeza wetfu uvumelana nemoya longcwele waJehova? Loku singakwenta ngekutsi siwuceceshe.
INDLELA NEMBEZA LONGACECESHWA NGAYO
8. (a) Inhlitiyo ingawutsintsa njani nembeza, futsi yini lokufanele ibe ngulebaluleke kakhulu nasenta tincumo? (b) Kungani singatsi kuba nanembeza lomsulwa angeke kuhlale kwenele kumKhristu? (Fundza umbhalo longentasi.)
8 Ungasenta njani sincumo lesilawulwa ngunembeza? Labanye bantfu kubonakala shengatsi bamane bahlole indlela labativa ngayo, bese batincumela loko labafuna kukwenta. Ngemva kwaloko bangatsi: “Hhayi, mine akungihluphi loko, akuwuhluphi nembeza wami.” Tifiso tenhlitiyo tingaba nemandla futsi titfonye nembeza wetfu. LiBhayibheli litsi: “Inhlitiyo iyayengana ngetulu kwato tonkhe tintfo, futsi yonakele ngalokwengcile. Ngubani nje longayicondza?” (Jeremiya 17:9) Loko lokufiswa tinhlitiyo tetfu, akukafanele kube ngiko lokubalulekile. Kunaloko, sifuna kucale sicabange ngaloko lokutawujabulisa Nkulunkulu Jehova.b
9. Kuyini kwesaba Nkulunkulu, futsi kumesaba kungawutsintsa njani nembeza wetfu?
9 Nangabe sincumo sisekelwe kunembeza loceceshiwe, sitawubonisa kutsi siyamesaba Nkulunkulu, hhayi tifiso tetfu. Ase ucabangele nasi sibonelo: Umbusi lowetsembekile Nehemiya, abenelilungelo lekukhokhisa bantfu baseJerusalema umtselo, kepha akazange akwente loko. Kungani? Abengafuni kwenta intfo lengeke imjabulise Jehova, lokukucindzetela bantfu bakhe. Watsi: “Mine angikwentanga loko ngenca yekwesaba Nkulunkulu.” (Nehemiya 5:15) Kwesaba Nkulunkulu lokucotfo, lokukwesaba kudvumata Babe wetfu losezulwini, kubalulekile. Kwesaba lokunenhlonipho lokunjalo kutawusenta kutsi sifune sicondziso seliVi laNkulunkulu nangabe kunesincumo lokufanele sisente.
10, 11. Ngutiphi timiso teliBhayibheli letisebentako endzabeni yekunatsa tjwala, futsi singasitfola njani sicondziso saNkulunkulu sekutisebentisa?
10 Asewucabange ngendzaba yekusebentisa tjwala. Lesi sincumo bantfu labanyenti lokufanele basente emicimbini yabo. Lomunye angatsi: “Kufanele ngibunatse yini tjwala nobe cha?” Kwekucala, kufanele sitifundzise. Ngutiphi timiso teliBhayibheli letisebentako kulendzaba? LiBhayibheli alikulahli kunatsa tjwala ngalokusesilinganisweni. Kunaloko liyamdvumisa Jehova ngalesipho lesiliwayini. (Tihlabelelo 104:14, 15) Nobe kunjalo, liBhayibheli liyakulahla kunatsa tjwala ngalokwecile. (Lukha 21:34; Roma 13:13) Ngetulu kwaloko, kudzakwa likubala kanye naletinye tono letinkhulu, letinjengebundlundlulu kanye nekuphinga.c—1 Khorinte 6:9, 10.
11 Nembeza wemKhristu uceceshwe futsi wacondziswa nguletimiso letinjalo. Ngako-ke, lapho kufanele sente sincumo sekunatsa emcimbini, nayi imibuto lokufanele sitibute yona: ‘Lomcimbi lohleliwe uluhlobo luni? Tikhona yini tintfo letingenta lomcimbi ungasalawuleki? Mine ngekwami, injani imikhuba yami? Ngiyabukhanuka yini tjwala, angiphili ngephandle kwabo, buyayilawula yini imiva yami kanye netento tami? Ngiyakwati yini kutilawula kute nginatse ngalokusesilinganisweni?’ Njengobe sicabanga ngetimiso teliBhayibheli kanye nemibuto levelako, senta kahle nangabe sithandazela sicondziso saJehova. (Fundza Tihlabelelo 139:23, 24.) Ngekwenta kanjalo sisuke sicela Jehova kutsi asicondzise ngemoya wakhe longcwele, futsi sisuke sicecesha bonembeza betfu kutsi bavumelane netimiso taNkulunkulu. Kunalelinye liphuzu lokufanele silicangisise kahle nasenta tincumo.
KUNGANI KUFANELE SICABANGELE BONEMBEZA BALABANYE?
Nembeza lofundziswe liBhayibheli ungakusita lapho uncuma kutsi utabunatsa yini tjwala nobe cha
12, 13. Ngutiphi tizatfu letenta bonembeza bemaKhristu bangafanani, futsi tsine kufanele sibhekane njani nalowo mehluko?
12 Kungakumangalisa kakhulu kubona lizinga bonembeza bemaKhristu labehluke ngalo. Lomunye angatfola kutsi imikhuba nobe lisiko lelitsite liyamkhuba; kantsi lomunye liyamjabulisa, futsi akasiboni sizatfu sekuliyekela. Asewucabange nganasi sibonelo sendzaba yekunatsa tjwala emcimbini: Lomunye kuyamjabulisa kutinatsela yena nebangani bakhe njengobe batiphumulele nje entsambama; kantsi lomunye kungamhlupha loko. Kungani-ke kunekwehluka lokunjalo, futsi kungayitsintsa njani indlela yetfu yekwenta tincumo?
13 Tinyenti tizatfu letenta bantfu behluke. Indlela lesikhule ngayo ingulesinye saletizatfu. Sibonelo saloku kutsi labanye bake balwa nebutsakatsaka lobutsite esikhatsini lesengcile—futsi kusenekwenteka bebangaphumeleli njalo. (1 Emakhosi 8:38, 39) Endzabeni yekusebentisa tjwala, umuntfu lonjalo kungenteka akhubeke. Nangabe lomuntfu akuvakashela, nembeza wakhe ungamalela kutsi abemukele tjwala lapho umupha. Loko kusho kutsi wena sekufanele ukhubeke yini? Kuyintfo lenhle yini kumphocelela? Cha. Kutsi uyatati yini tizatfu taloko nobe cha—nobe angakutjeli tizatfu takhe—lutsandvo lwakho lwebuzalwane kufanele lukwente umcabangele.
14, 15. Nguyiphi indzaba leyabangela kuhluka kwabonembeza ebandleni lelikhulu lekucala, futsi Pawula wakhutsata kutsi kwentiweni?
14 Umphostoli Pawula wabona kutsi bonembeza bemaKhristu elikhulu lekucala bebavame kungafanani. Ngaleso sikhatsi, lamanye emaKhristu abenenkinga yekudla kudla lobekunikelwe etithicweni. (1 Khorinte 10:25) Kepha nembeza waPawula wawungamhluphi nangabe lokudla sekutsengiswa etimakethe. Kuye, tithico tatitintfo letingaphili; tithico atizange tivete kudla, futsi kudla kwakuvela kuJehova. Nanobe kunjalo, Pawula wakucondza kutsi kwakunalabanye labangatiboni tintfo ngendlela yena latibona ngayo. Kungenteka labanye bebakhonta tithico ngembi kwekuba ngemaKhristu. Ngako-ke, kubo yonkhe nje intfo lesebentelana netithico beyisikhubekiso. Wayilungisa njani-ke Pawula lendzaba?
15 Pawula watsi: “Tsine lesicinile ekukholweni kufanele sitfwalisane nalababutsakatsaka ekwehlulekeni kwabo, singatijabulisi tsine. Ngobe naKhristu akatijabulisanga yena.” (Roma 15:1, 3) Pawula wakucacisa kutsi kufanele sijabulise bazalwane betfu kucala, lokuyintfo leyentiwa nguKhristu. Acoca ngentfo lefanana naleyo, Pawula watsi kuncono angayidli nhlobo inyama kunekutsi akhubekise timvu letiligugu Khristu latifela.—Fundza 1 Khorinte 8:13; 10:23, 24, 31-33.
16. Kungani labo labananembeza lobalela kwenta tintfo letitsite kufanele bagweme kwehlulela labo labananembeza lowehlukile kuwabo?
16 Ngakulolunye luhlangotsi, labo labanabonembeza labangabavumeli kutsi bente tintfo letitsite, akukafanele bagceke labanye, bafune kutsi nabo babheke tindzaba tanembeza ngendlela bona labatibheka ngayo. (Fundza Roma 14:10.) Impela, nembeza kufanele usetjentise kutehlulela tsine, hhayi kwehlulela labanye. Khumbula emavi aJesu latsi: “Ningabehluleli labanye, kuze nani ningetikwehlulelwa nguNkulunkulu.” (Matewu 7:1) Bonkhe ebandleni kufanele bakugweme kungevani lokubangelwa tindzaba letitsintsa nembeza. Kunaloko, kufanele sifune tindlela letitfutfukisa lutsandvo kanye nebunye, ngaleyo ndlela sakhane, futsi singalimatani.—Roma 14:19.
INDLELA NEMBEZA LOMSULWA LOLETSA NGAYO TIBUSISO
Nembeza lomsulwa ungasicondzisa ekuphileni kwetfu, usiletsele injabulo nekuthula kwangekhatsi
17. Kwentekeni ngabonembeza bebantfu labanyenti lamuhla?
17 Umphostoli Phetro wabhala watsi: “Nibe nanembeza lomsulwa.”(1 Phetro 3:16) Nembeza lomsulwa emehlweni aNkulunkulu Jehova usibusiso lesikhulu. Awufanani nanembeza webantfu labanyenti lamuhla. Pawula wakhuluma ngalabo ‘labananembeza loshiswe ngensimbi yekubeka luphawu.’ (1 Thimothi 4:2) Insimbi yekubeka luphawu iyayishisa inyama, iyishiye inetibati futsi indzikindziki. Linyenti lebantfu linanembeza lofile—lonetibati futsi londzikindziki, longasabecwayisi, ubavikele, nobe ubente babe nemahloni, futsi bative banelicala ngesento lesibi. Kepha bona, abanandzaba naloko.
18, 19. (a) Imiva yelicala kanye nemahloni kungasisita njani? (b) Yini lesingayenta nangabe nembeza wetfu usijezisela tono lesesaphendvuka kuto?
18 Kutiva unelicala kungase kube yindlela nembeza lakutjela ngayo nangabe kukhona lokubi lokwentile. Nangabe umuva lonjalo wenta lowonile aphendvuke, ngisho netono letinkhulu tingatsetselelwa. Sibonelo saloko yiNkhosi Davide, leyatisola ngenca yesono lesikhulu lebeyisentile, kepha yatsetselelwa lapho iphendvuka ngebucotfo. Kutisola kwakhe ngesono labesentile kanye nekutimisela kwakhe kulalela umtsetfo waJehova kwamenta wacaphela kutsi Jehova “ulungile futsi ukulungele kutsetselela.” (Tihlabelelo 51:1-19; 86:5) Kodvwa kutsiwani lapho umuva welicala kanye nemahloni uchubeka usidla ngisho nalapho sesiphendvukile futsi satfola nentsetselelo?
19 Ngaletinye tikhatsi nembeza ungasijezisa ngalokwecile, wente loyo lowonile ative anelicala ngisho nalapho imiva lenjalo ingasadzingeki. Etimeni letinjalo, kufanele siwucinisekise kutsi Jehova mkhulu kunemiva yebantfu. Kufanele setsembele futsi semukele lutsandvo kanye nentsetselelo yakhe, njengobe siye sikhutsate labanye kutsi nabo bente kanjalo. (Fundza 1 Johane 3:19, 20.) Ngakulokunye, nembeza lomsulwa ungasiniketa kuthula kwangekhatsi, kanye nenjabulo lejulile lengatfolakali kulelive. Labanye labake benta tono letinkhulu, baye bakujabulela lokuthula, futsi lamuhla bananembeza lomsulwa njengobe bakhonta Nkulunkulu Jehova.—1 Khorinte 6:11.
20, 21. (a) Lencwadzi ibhalelwe kutsi ikusite kuphi? (b) Nguyiphi inkhululeko lesinayo njengemaKhristu, futsi kufanele siyisebentise njani?
20 Lencwadzi yentelwe kutsi isisite sitfole injabulo, futsi sibe nanembeza lomsulwa kuletikhatsi letimatima talelive laSathane. Lencwadzi ayihlanganisi yonkhe imitsetfo kanye netimiso teliBhayibheli lotidzingako ekuphileni kwamalanga onkhe. Ngetulu kwaloko, ungalindzeli imitsetfo lecondzile etindzabeni letitsintsa nembeza. Injongo yalencwadzi kukusita kutsi ufundzise futsi uceceshe nembeza wakho, ngekufundza indlela longalisebentesa ngayo liVi laNkulunkulu ekuphileni kwakho. Ngekungafanani neMtsetfo waMosi, “umtsetfo waKhristu” ufuna uphile nganembeza kanye netimiso, hhayi ngemitsetfo lebhaliwe. (Galathiya 6:2) Jehova uniketa emaKhristu inkhululeko lemangalisako. LiVi lakhe lisitjela kutsi singakwenti kukhululeka kwetfu kube “simbonyo salokubi.” (1 Phetro 2:16) Kepha inkhululeko lenjalo isivulela litfuba lekuveta lutsandvo lwetfu ngaJehova.
21 Lapho ucabanga ngalokujulile ngendlela yekuphila ngetimiso teliBhayibheli futsi utisebentise ekuphileni kwakho, utawutfutfukisa lutsandvo lwakho ngaJehova lolwacala lapho ucala kuva ngaye. ‘Ingcondvo yakho’ itawufundziswa ‘ngekutsi isebente.’ (Hebheru 5:14) Nembeza wakho loceceshwe liBhayibheli uyokuzuzisa onkhe emalanga ekuphila kwakho. Njengekhampasi lecondzisa umuntfu loseluhambeni, nembeza wakho uyokusita wente tincumo letiyawujabulisa Babe wakho losezulwini. Lena, ngiyo indlela leyokugcina elutsandvweni lwaNkulunkulu.
a Alikho ligama lelicondzile “lanembeza” lelivela emiBhalweni yesiHebheru. Kepha bufakazi banembeza bubonakala kahle etibonelweni letinjengalesi. Ligama lelitsi “inhlitiyo” libhekisela kumuntfu longekhatsi. Etimeni letinjangaleti, ngalokusobala lisho incenye lengekhatsi kumuntfu—lokungunembeza. EmiBhalweni yemaKhristu yesiGriki, leligama lesiGriki lelitsi “nembeza” livela tikhatsi letingaba ngu-30.
b LiBhayibheli libonisa kutsi kuba nanembeza lomsulwa angeke kuhlale kwenele kumKhristu. Sibonelo saloku kutsi Pawula watsi: “Ngobe angitikhobosi ngalutfo ngekwami, noko-ke akusho kutsi loko kungenta ngemukeleke kuNkulunkulu kutsi ngilungile, kodvwa yiNkhosi lengehlulelako.” (1 Khorinte 4:4) Nalabo labashushisa emaKhristu, njengaye Pawula, loko bangakwenta nganembeza lomsulwa, ngobe bacabanga kutsi Nkulunkulu uyakuvumela loko labakwentako. Kubalulekile-ke kutsi nembeza ubemsulwa emehlweni etfu, futsi ube ngulohlantekile emehlweni aNkulunkulu.—Imisebenti 23:1; 2 Thimothi 1:3.
c Kuyaphawuleka kutsi bodokotela labanyenti batsi kulukhuni ngebantfu labatidzakwa kutsi banatse ‘ngalokusesilinganisweni,’ ngobe kunatsa kancane lokunjalo kusho kunganatsi nhlobo kubo.