UMLANDVO WEKUPHILA
Jehova ‘Wente Kuphila Kwami Kwaphumelela’
LOMUNYE umzalwane losemusha wangibuta watsi: “Ngumuphi umbhalo lowutsandzako?” Ngekushesha ngamphendvula ngatsi: “Ngumbhalo weTaga 3 vesi 5 na-6 lotsi: ‘Tsemba Jehova ngayo yonkhe inhlitiyo yakho, futsi ungetsembeli elwatini lwakho. Ubocabanga ngaye kunobe yini loyentako, futsi yena utawenta kuphila kwakho kuphumelele.’” Jehova wente kuphila kwami kwaphumelela. Kanjani?
BATALI BAMI BANGISITA NGAPHUMELELA
Batali bami bafundza liciniso ngabo-1920 ngaphambi kwekutsi bashade. Ngatalwa nga-1939. Ngesikhatsi ngisemusha besihlala eNgilandi futsi bengihamba nebatali bami emihlanganweni yebuKhristu, ngekuhamba kwesikhatsi ngabhalisa eSikolweni Semsebenti WemaKhristu. Nanyalo ngisakhumbula nangibeka inkhulumo yami yekucala. Kwadzingeka ngigibele etukwelibhokisi kuze ngikhone kubona bantfu. Bengineminyaka lesitfupha futsi bengetfuke kakhulu njengobe bekugcwele bantfu labadzala ehholweni.
Ngishumayela esitaladini nebatali bami
Nangiya kuyoshumayela, babe bekangibhalela tinshumayelo letimelula ekhadini kuze ngitisebentise nangicoca nebantfu. Bengineminyaka lengu-8 nangicala kuyoshumayela ngedvwana. Ngajabula kakhulu ngesikhatsi umnikati welikhaya afundza lelikhadi lami futsi ngekushesha atsatsa incwadzi letsi “Let God Be True”! Ngagijima ngayotjela babe. Kuya emsebentini wekushumayela nekuya emihlanganweni yebuKhristu kwangenta ngajabula futsi kwangisita ngaba nesifiso sekukhonta Jehova sikhatsi sonkhe.
Ngacala kulitsandza kakhulu liBhayibheli ngesikhatsi babe angentela indlela yekutsi ngitfole Sicongosekulindza njalo ngenyanga. Bengibafundza bonkhe bomagazini ngekushesha nje nangibatfola eposini. Ngacala kumetsemba kakhulu Jehova futsi ngase ngiyabhajatiswa.
Nga-1950, umndeni wakitsi waya emhlanganweni lebewuseNew York, unesihloko lesitsi, “Theocracy’s Increase.” Sihloko sangaLesine, August 3, besitsi “Missionary Day.” Ngalelolanga, uMzwalwane Carey Barber, lokwatsi ngekuhamba kwesikhatsi waba lilunga leSigungu Lesibusako wabeka inkhulumo yelubhabhatiso. Ngemuva kwekubuta labo labatawubhajatiswa imibuto lemibili ekuphetseni kwenkhulumo yakhe, ngasukuma ngatsi, “Yebo!” Bengineminyaka lengu-11 futsi ngabona kutsi bengente sincumo lesibaluleke kakhulu. Kodvwa bengesaba kungena emantini ngobe bengingakaze ngifundzele kubhukusha. Malume wami wangiphekeletela nangiya edamini futsi wangicinisekisa kutsi konkhe kutawulunga. Akuzange kutsatse sikhatsi lesidze ngobe netinyawo tami atitsintsanga ngisho nasekugcineni kwelidamu. Ngabanjwa bazalwane lababili, lomunye wangibhabhatisa kantsi lomunye wangisita ngaphuma edamini. Kusukela ngalelolanga, Jehova bekasolo enta kuphila kwami kuphumelela.
KUKHETSA KWETSEMBELA KUJEHOVA
Nangicedza sikolwa bengifuna kuba lihlahlandlela, kodvwa bothishela bami bangikhutsata kutsi ngiye enyuvesi. Ngavuma kuya enyuvesi, kodvwa ngekuhamba kwesikhatsi ngabona kutsi bengingeke ngikhone kuba nebuhlobo lobucinile naJehova ngesikhatsi lesifanako ngibe ngimatasatasa ngekufundza, ngako ngancuma kuyekela enyuvesi. Ngathantaza kuJehova ngalendzaba futsi ngabhala incwadzi yekuyekela ngachaza kutsi ngitawuhamba nakuphela umnyaka wekucala. Ngetsembela kuJehova futsi ngekushesha ngaba lihlahlandlela.
NgaJuly 1957, ngacala umsebenti wasikhatsi sonkhe edolobheni iWellingborough. Ngacela bazalwane baseBethel leseLondon kutsi bangibukele umzalwane losanesikhatsi lesidze alihlahlandlela kuze ngisebente naye. Umzalwane Bert Vaisey wangicecesha futsi wangisita kutsi ngente luhlelo lolukahle lekushumayela. Lelibandla belinabodzadze labakhulile labasitfupha neMzalwane Vaisey kanye nami. Kulungiselela imihlangano kanye nekuba khona kuyo kwangenta ngametsemba kakhulu Jehova futsi ngakhombisa kukholwa kwami.
Ngemuva kwesikhashana ngisejele ngiboshelwe kungayi emphini, ngahlangana naBarbara lobekalihlahlandlela lelikhetsekile. Sashada nga-1959, futsi besifuna kuya nobe ngukuphi lapho sabelwa khona. Sacale saya eLancashire lesenyakatfo neNgilandi. NgaJanuary 1961, ngamenywa eSikolweni Semsebenti WeMbuso eBethel leseLondon lesatsatsa inyanga yinye. Nakuphela lenyanga nganiketwa umsebenti wekuba ngumbonisi lojikeletako. Ngaceceshwa ngumbonisi lojikeletako emaviki lamabili edolobheni iBirmingham futsi naBarbara bamvumela kutsi abe nami. Ngako sabuyela esabelweni setfu lebesiseLancashire naseCheshire.
KWETSEMBA JEHOVA KUHLALE KUYINTFO LEKAHLE LESINGAYENTA
Ngesikhatsi sivakashile nga-August 1962, satfola incwadzi lebeyivela ehhovisini leligatja. Kuyo bekunemafomu esicelo sekuya eSikolweni saseGileyadi! Ngemuva kwekuthantaza, sawagcwalisa lamafomu futsi sawabuyisela ehhovisini leligatja ngekushesha. Ngemuva kwetinyanga letisihlanu, saya ekilasini lesi-38 laseGileyadi lebeliseBrooklyn, eNew York, kwatsatsa tinyanga letingu-10 sifundziswa ngeliBhayibheli.
ESikolweni saseGileyadi safundza lokunyenti ngeliVi laNkulunkulu, ngenhlangano yakhe nangebazalwane nabodzadze labasemhlabeni wonkhe. Ngisho nobe besiseminyakeni yabo-20, safundza lokunyenti kubafundzi lebesikanye nabo ekilasini. Ngajabula kakhulu kusebenta neMzalwane Fred Rusk, longulomunye webazalwane lebebasifundzisa. Sifundvo lesibaluleke kakhulu lasifundzisa sona kutsi bekufanele sinikete seluleko lesikahle futsi lesisekelwe emiBhalweni. Kulabo lebebafundzisa bekunemzalwane Nathan Knorr, Frederick Franz, naKarl Klein. Safundza lokunyenti esibonelweni lesihle seMzalwane A. H. Macmillan lowasitjela ngendlela Jehova labasita ngayo bantfu bakhe ngetikhatsi letimatima lebebabhekene nato kusukela nga-1914 kuya ku-1919!
SABELO LESISHA
Nasekuyophela lesikolwa, uMzalwane Knorr watjela mine naBarbara kutsi sitawutfola sabelo lesisha sekuyokhonta eBurundi lese-Africa. Ngekushesha saya emtatjeni wetincwadzi sayobuka “Incwadi Yonyaka” kutsi bebabangakhi bamemeteli lebebakhona eBurundi ngaleso sikhatsi. Samangala kakhulu ngobe kute lasatfola khona kutsi bebabangakhi bamemeteli eBurundi! Besiya endzaweni lebeyingakaze ishunyayelwe futsi besingayati. Sakhatsateka kakhulu! Umthantazo wasisita futsi sativa sesincono.
Esabelweni setfu lesisha konkhe bekwehlukile kuloko lebesikwetayele, simo selitulu, emasiko kanye nelulwimi. Besekudzingeka sifundze lulwimi lwesiFrench. Besingati kutsi sitawuhlalaphi. Ngemuva kwemalanga lamabili sifikile, Harry Arnott lebesinaye esikolweni saseGileyadi wasivakashela nakabuya esabelweni sakhe eZambia. Wasisita satfola indlu leyaba likhaya letfu lekucala sititfunywa telivangeli. Ngekushesha, tiphatsimandla tendzawo lebetingati lutfo ngaBoFakazi BaJehova tasiphikisa. Nasesicala nje kujabula esabelweni setfu lesisha, tiphatsimandla tasitjela kutsi ngeke sihlale kulendzawo nasite imvume lesemtsetfweni. Seva buhlungu nasekufanele siye esabelweni setfu lesisha e-Uganda.
Besikhatsatekile ngekutsi sitawuya e-Uganda site i-visa, kodvwa setsembela kuJehova. Umzalwane waseCanada lobekakhonta e-Uganda lapho kunesidzingo lesikhulu khona, wachaza ngesimo setfu ehhovisini lekungenisa tihambi futsi savunyelwa kutsi sihlale letinye tinyanga size sitfole imvume yekuhlala kulelive. Loko kwasikhombisa kutsi Jehova bekasisita.
Simo sase-Uganda besehluke kakhulu kunesaseBurundi. Umsebenti wekushumayela besewuvele wentiwa e-Uganda kodvwa bekunebamemeteli labangu-28 kulo lonkhe lelive. Kulensimu satfola bantfu labanyenti lebebakhuluma siNgisi. Kodvwa sabona kutsi kuze sisite bantfu lebebakutsandza kufundza liBhayibheli kutsi batfutfuke, bekudzingeka sifundze lulwimi lwendzawo. Sacala kushumayela eKampala lapho kukhulunywa khona lulwimi lwesiLuganda, ngako sancuma kufundza lolulwimi. Kwasitsatsa iminyaka leminyenti kutsi silukhulume kahle, kodvwa kulati kwasisita sakhona kubona umphumela lomuhle emsebentini wekushumayela. Sacala kukwati loko lebekudzingwa bantfu lebesifundza nabo liBhayibheli. Nabo bakhona kusitjela indlela lebebativa ngayo ngaloko lebebakufundza.
KUHAMBA TIKHATSI LETINYENTI
Sise-Uganda
Kwasijabulisa kusita bantfu kutsi bafundze emaciniso futsi sajabula kakhulu nasicelwa kutsi siyowenta umsebenti wekujikeleta. Salihamba cishe lonkhe live laseKenya sifuna tindzawo lebetinesidzingo lesikhulu semahlahlandlela lakhetsekile. Bantfu lebebangabati boFakazi bebasemukela emakhaya abo. Bebaze basiphekele nekudla futsi besitiva semukelekile.
Kwabese kulandzela luhambo lolwehlukile. Ngahamba emalanga lamabilli ngesitimela ngisuka eKampala ngiya edolobheni laseMombasa futsi ngasuka eMombasa ngemkhumbi ngaya eSeychelles lokusichingi lesise-Indian Ocean. Kusukela nga-1965 kuya ku-1972, Barbara washumayela nami eSeychelles. Ngaleso sikhatsi bekunebamemeteli lababili kuleyondzawo, kodvwa ngekuhamba kwesikhatsi baba licembu lelikhulu futsi baba libandla lelitimisele. Ngaphindze ngavakashela bazalwane base-Eritrea, base-Ethiopia, nebaseSudan.
Simo setepolitiki sashintja e-Uganda ngemuva kwekutsi licembu lemasotja kube ngilo lelilawula hulumende. Iminyaka leyalandzela yaba matima kakhulu futsi yangifundzisa kutsi kuncono kakhulu kulalela imiyalo leseBhayibhelini yekutsi ‘sinike Khesari lokukwakhe.’ (Mak. 12:17) Kwadzingeka kutsi bantfu labachamuka kulamanye emave labahlala e-Uganda babhalise ehhovisini lemaphoyisa lelisedvute nalapho bahlala khona. Ngekushesha sakwenta loko. Ngemuva kwemalanga lambalwa sihamba ngemoto eKampala, emaphoyisa eta kimi nakulesitfunywa selivangeli. Besetfuke kakhulu! Bebacabanga kutsi sitimpimbi futsi basitsatsa basiyisa esiteshini semaphoyisa lapho safike sachaza khona kutsi sititfunywa telivangeli. Sabatjela kutsi besesibhalisile ehhovisini lemaphoyisa kodvwa abazange basilalele. Saboshwa futsi sayiswa esiteshini semaphoyisa lebesisedvute nalapho besihlala khona. Sajabula ngesikhatsi lelinye liphoyisa lebelati kutsi sibhalisile lisibona futsi litjela lelelinye liphoyisa kutsi lisikhulule!
Kulawo malanga besivame kuvinjwa ngemasotja emgcwacweni futsi bekuba matima kakhulu nasivinjwe ngemasotja lebekadzakiwe. Ngaso sonkhe sikhatsi besithantaza, ngemuva kwaloko sitive sesikhululekile njengobe bebasivumela kutsi sendlule. Lokubuhlungu kutsi nga-1973 tonkhe titfunywa telivangeli kwatsiwa atihambe e-Uganda.
Senta emakhophi eMsebenti Wetfu WeMbuso, e-Abidjan, egatjeni laseCôte d’Ivoire
Saphindze satfola sabelo lesisha, saya eCôte d’Ivoire, lesenshonalanga ye-Africa. Lolu kwaba lushintjo lolukhulu kitsi. Kwadzingeka sifundze lisiko lelisha, siphindze sikhulume siFrench ngaso sonkhe sikhatsi futsi sijwayele kuphila netitfunywa telivangeli letivela kulamanye emave! Saphindze sabona kutsi kuhle kucondziswa nguJehova, bantfu lebebafuna kufundza ngaye basheshe batemukela tindzaba letimnandzi. Saphindze sabona kutsi kwetsembela kwetfu kuJehova kwenta kuphila kwetfu kwaphumelela.
Ngekushesha ngemuva kwaloko, kwatfolakala kutsi Barbara unamdlavuza. Sabuyela ekhaya e-Europe kuze Barbara atowelashwa, futsi nga-1983 sabona kutsi besingeke sisabuyela esabelweni setfu e-Africa. Sobabili seva buhlungu kakhulu!
KUSHINTJA KWETIMO
Ngesikhatsi sisebenta eBethel leseLondon, Barbara wagula kakhulu futsi wagcine ashonile. Umndeni waseBethel wangisita kakhulu. Labanye labashadene bangisita kutsi ngikwati kubhekana nalesimo futsi ngichubeke ngetsembela kuJehova. Ngekuhamba kwesikhatsi ngahlangana nadzadze lobekasebenta emalanga latsite eBethel, alihlahlandlela lelikhetsekile futsi amtsandza kakhulu Jehova. Mine na-Ann sashada nga-1989 futsi solo sikhonta eBethel leseLondon.
Ngina-Ann eceleni kwesakhiwo lesisha saseBethel eBritain
Kusukela nga-1995 kuya ku-2018, ngibe ngummeleli wendlunkhulu futsi ngavakashele emave lacishe abe ngu-60. Kulamave, ngibonile kutsi Jehova uyabanakekela bantfu bakhe ngisho kwentekani kubo.
Nga-2017, ngaphindze ngavakashela e-Africa. Ngajabula ngekuhamba na-Ann eBurundi futsi sobabili samangala kutsi sebanyenti bantfu labasecinisweni! Esitaladini lebengivame kushumayela kuso nga-1964 sekuneBethel lenhle lenakekela tidzingo tebamemeteli labangetulu kwa-15 500.
Ngajabula kakhulu nangitfola luhla lwemave lebengitawavakashela nga-2018. Kuloluhla lwalamave bekuneCôte d’Ivoire. Nasifika e-Abidjan, lokuyinhlokodolobha yalelive, kwaba shengatsi ngibuya ekhaya. Njengobe ngibuka luhla lwetinombolo tetincingo eBethel, futsi ngibuka kutsi ngubani lohlala eceleni kwendlu lesinikwe yona, ngabona ligama lengiletayele, umzalwane Sossou. Ngakhumbula kutsi bekangumphatsi welidolobha ngesikhatsi ngise-Abidjan. Kodvwa bengente liphutsa. Lena bekuyindvodzana yaloSossou lengimatiko.
Jehova usigcinile setsembiso sakhe. Timo letimatima lengabhekana nato tangifundzisa kutsi nasetsembela kuJehova, yena wenta kuphila kwetfu kuphumelele. Nyalo ngifuna kuchubeka ngihamba kulendlela letawuba ncono kakhulu emhlabeni lomusha.—Taga 4:18.