Bantfu Bangakhona Yini Kucedza Imphi Kanye Netiphitsiphitsi Letihambisana Nebudlova?
Tinyenti tintfo letenta bantfu kutsi balwe. Labanye balwa ngenca yetepolitiki, tetemnotfo nobe ngenhlalakahle emphakatsini. Labanye balwela kutfola umhlaba kanye nemcebo waphansi. Letinye tiphitsiphitsi tibangelwa kungevani ngenca yebuhlanga nobe ngenkholo. Yini bantfu labayentako kuze kucedvwe kulwa futsi kugcinwe kuthula? Bantfu batawukhona yini kucedza timphi?
Drazen_/E+ via Getty Images
KUTFUTFUKISWA KWESIMO SEMNOTFO
Umgomo: Kutfutfukisa imphilo yebantfu. Loku kungasita kucedze nobe kunciphise kungalingani kutemnotfo, lokusizatfu lesihamba embili lesenta bantfu balwe.
Lokwenta lomgomo ungafezeki: Kudzingeka bohulumende bashintje indlela labasebentisa ngayo imali. Nga-2022, imali lelinganiselwa ku-34.1 billion wemadola aseMelika yasetjentiselwa kwenta imetamo yekugcina kuthula emhlabeni wonkhe. Nobe kunjalo, lena bekuyimali lencane kakhulu nayicatsaniswa naleyo leyasetjentiselwa kusekela emabutfo emphi kulowo mnyaka.
António Guterres,longumabhalane jikelele waMhlabuhlangene watsi: “Sisebentisa imali lenyenti setama kulawula tiphitsiphitsi kunekutsi sitivimbe kutsi tingenteki futsi sakhe kuthula.”
Lokushiwo liBhayibheli: Bohulumende bemhlaba kanye netinhlangano bangakhona kusita bantfu labaphuyile, kodvwa angeke bakhone kubucedza ngalokuphelele buphuya.—Dutheronomi 15:11; Matewu 26:11.
KUTAMA KWENTA TIVUMELWANO TEKUTHULA
Umgomo: Kulungisa kungevani ngekuthula, ngekutsi bohulumende bakhulumisane futsi bavumelane ngaloko lokutawuba lusito kubo.
Lokwenta lomgomo ungafezeki: Kungenteka labanye bohulumende bangafuni tincociswano nobe kwemukela loko lesekuvunyelwene ngako. Tivumelwane tekuthula tephulwa kamelula.
Raymond F. Smith, we-American Diplomacy watsi: “Kwenta tivumelwane tekuthula akuhlali kuphumelela. Kungenteka sivumelwane lesentiwako sente simo sibe sibi nakakhulu, kugcine sekubanjenwe ngetihlutfu.”
Lokushiwo liBhayibheli: Bantfu kufanele ‘bafune kuthula.’ (Tihlabelelo 34:14) Bantfu labanyenti lamuhla ‘abaketsembeki, . . . abavumi kwenta tivumelwane, . . . batsengisa ngalabanye.’ (2 KuThimothi 3:1-4) Letinkinga leti tenta kutsi baholi betepolitiki labanesifiso lesicotfo sekulungisa tintfo bangasakhoni kutilungisa.
KUNCIPHISA TIKHALI
Umgomo: Kunciphisa nobe kucedza tikhali te-nuclear kanye naletinye tinhlobo tetikhali letinebutsi.
Lokwenta lomgomo ungafezeki: Lamanye emave awafuni kunciphisa nobe kulahla tikhali tawo ngobe esaba kutsi angeke asavikeleka. Ngisho nobe bohulumende bangalahla tikhali kodvwa loko angeke kuticedze tintfo letenta bantfu balwe.
“Bohulumende labanyenti labetsembisa kulahla tikhali tabo ngemuva kwa-1991 abazange bente njengobe bebatsembisile, lokufaka ekhatsi kutsatsa tinyatselo tekunciphisa tingoti, kunciphisa kungevani kwemave, kanye nekwenta kutsi kube nekuthula nekuphepha emhlabeni.”—“Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament.”
Lokushiwo liBhayibheli: Bantfu kufanele balahle tikhali tabo futsi ‘bagucule tinkemba tabo tibe ngemakhuba.’ (Isaya 2:4) Kudzingeka kwentiwe lokungetulu kwaloko ngobe budlova bucala enhlitiyweni yemuntfu.—Matewu 15:19.
TIVUMELWANE TEKUVIKELA IMPHI
Umgomo: Bohulumende bavumelana ngekutsi batositana nabahlaselwa titsa. Bacabanga kutsi sitsa angeke sibahlasele ngobe sitosaba kulwa nawo onkhe lamabutfo.
Lokwenta lomgomo ungafezeki: Kwesaba kulwa nemave lamanyenti ngasikhatsi sinye akusho kutsi kutawuba nekuthula. Bohulumende abakwenti loko labakwetsembisile, nobe bavumelane kutsi batokwenta njani nabahlaselwa titsa.
I-“Encyclopedia Britannica.”itsi: “Ngisho nobe Inhlangano Yetive Letihlangene kanye naMhlabuhlangene kusebente kamatima kuze kusite bohulumende kutsi bakhe tivumelwane kodvwa letivumelwane atikayivimbi imphi.”
Lokushiwo liBhayibheli: Bantfu bayasitana nababanyenti. (Umshumayeli 4:12) Nobe kunjalo, angeke setsembele etinhlanganweni tebantfu kutsi tisiletsele kuthula kwaphakadze. “Ningalibeki litsemba lenu kubaholi nobe kumuntfu, ngobe ngeke akhone kunisindzisa. Umoya wakhe uyaphuma, yena abuyele emhlabatsini; futsi imicabango yakhe iphela ngalo lelolanga.”—Tihlabelelo 146:3, 4.
Ngisho nobe tive letinyenti tetama kamatima kuletsa kuthula kwaphakadze, kodvwa timphi solo tiyachubeka