Botle ba ’Nete bo Ile ba Nkhulela ho ’Mōpi

JOALOKAHA HO BOLETSE TSUYOSHI FUJII

LILEMONG tse fetileng, ke ile ka fuoa monyetla o fumanehang ngope-setšoha. Kaha ke ne ke le motlatsi oa Senei Ikenobo, hlooho ea sekolo sa Ikenobo sa ho hlophisa lipalesa hantle, ke ne ke lokela ho hlophisa lipalesa hantle ka kamoreng e ntlehali ea Paleise ea Moemphera e Tokyo, Japane. Re ne re sebetsa re sirelelitsoe ka thata. Boemong boo ba tsitsipano, ke ne ke etsa bonnete ba hore leha e le lerotholinyana feela la metsi le se ke la rothela fatše. Oo e bile o mong oa metsotso ea bohlokoahali eo ke bileng le eona mosebetsing oa ka oa ho hlophisa lipalesa. E-re ke hlalose hore na ke kene joang mosebetsing oo.

Ke hlahile ka 1948 Motseng oa Nishiwaki, o ka leboea-bophirimela ho Kobe, Japane. Ho tloha ha ke sa le monyenyane, ke ne ke tsota botle bo fetohang ba linako tse ’nè tsa selemo tse neng li bonahala lipaleseng. Leha ho le joalo, ke ne ke hōlisitsoe ke nkhono eo e neng e le Mobuddha ea chesehang, ka hona, ha ho mohla khopolo ea ’Mōpi e neng e fihla kelellong ea ka.

’Mè o ne a rupela ebile e ntse e le morupeli oa ikebana, kapa ho hlophisa lipalesa, motseng oa haeso. Japane, ikebana, eo hape e tsejoang e le kado (tsela eo lipalesa li leng ka eona), ke thuto e nkeloang holimo haholo. Le hoja ’Mè a sa ka a nthuta tsebo ena ka ho toba, o ’nile a ba le tšusumetso e khōlō ho ’na. Ha nako ea hore ke etse khetho ea hore na ke tla etsa’ng ka moso, ke ile ka batla ho ithutela ikebana. ’Mè le tichere ea ka ba ile ba nkhothalletsa ho ea etsa lithuto tse tloaelehileng univesithing, empa ntle le ho qeaqea, ke ile ka khetha ho ea Kolecheng ea Ikenobo. Ikenobo ke thuto ea boholo-holo ea ikebana Japane. Ha ke amoheloa, ke ile ka ikakhela ka setotsoana mokhoeng oa ho ithuta ho hlophisa lipalesa.

Ho Ithutela Ikebana

Ikebana, e leng bonono ba setso sa Majapane, e matahanngoa le bophelo. E-re ke hlalose. Lipalesa tse behiloeng ka nkhong lebenkeleng la lipalesa li ka ’na tsa shebahala li le ntle, empa li ka tšoana joang le limela tse nyenyane tse thunyang masimong kapa lifate tse thunyang lithabeng? Ha li le boemong ba tsona ba tlhaho, u bona ho phela ha tsona le linako tse sa tšoaneng tsa selemo. Ke hona moo pelo ea hao e ka susumetsehang teng. Ikebana ke mokhoa oa ho hlalosa botle boo ba tlhaho ka ho sebelisa lipalesa le limela, li hlophisoe ka tsela e u amang ka ho teba.

Ka mohlala, ha re re u batla ho fetisa maikutlo a hore ke hoetla. U ka etsa joalo ka ho sebelisa lipalesa tsa hoetla, tse kang gentian le patrinia, hammoho le makhasi a hoetla. Na u batla ho eketsa ka mohopolo oa moea o pholileng o fokang hasesaane? Makala a eulalia a ekethehang hanyenyane a tla fana ka mohopolo oo, a etse hore ba shebileng ba utloe eka ho foka moea oa hoetla. Ke ne ke hapiloe ke ikebana haholo, ke fumana thabo e khōlō ka ho itlhalosa ka ho tsoaka mefuta ea lipalesa le limela ka nkhoaneng ea lipalesa.

“Lelapa” le Leholo

Histori ea bonono ba ikebana ba ho khabisa e qalile khale lilemong tse ka bang 500 tse fetileng. Likolo tsa ikebana li tsamaisoa ke seo re ka se bitsang boeta-pele ba mesuoe-hlooho. Boemo ba mosuoe-hlooho bo jeoa lefa. E le mojalefa oa mokhoa ona oa bonono, o ba le matla a feletseng a bohlooho ho seo ho ka thoeng ke lelapa le leholo la balateli. Ho ea ka tloaelo, o lokela ho ruta moloko o latelang mekhoa e mecha eo a e fumaneng e tsamaisanang le mehla eo a phelang ho eona.

Ka mor’a hore ke qete Kolecheng ea Ikenobo ’me ke qete lilemo tse peli tsa koetliso ea kado theknik’honeng, ke ile ka qala ho sebetsa Mokhatlong oa Ikenobo ka January 1971. Ke ne ke rera le ho hlophisetsa “Lipontšo Tsa Ikebana tse entsoeng ke Ikenobo” ho pholletsa le Japane. Ke ne ke boetse ke tsamaea ka har’a naha le mosuoe-hlooho ke le e mong ea mo thusang ho etseng mosebetsi oa hae oa bonono.

Ke sa hopola lekhetlo la pele leo ke ileng ka ema sethaleng Fukuoka Sports Center, ke le mothusi oa mosuoe-hlooho ha a ntse a etsa lipontšo tsa ho hlophisa lipalesa. Ke ne ke tšohile haholo ka pel’a batho ba likete. Ke ile ka koba makala le ho khaola makhasi, e leng lintho tseo ke neng ke sa lokela ho li etsa. Empa mosuoe-hlooho o ile a soasoa ka tsona hamonate ha a hlalosetsa letšoele hore na o ntse a etsa’ng. Seo se ile sa etsa hore ke phutholohe.

Ha ho ne ho e-na le liketsahalo tse itseng sechabeng tse amang batho ba tummeng ba tsoang linaheng tsa mose, ke ne ke tsamaea le mosuoe-hlooho ho ea hlophisa lipalesa bakeng sa ketsahalo eo. Joalokaha ke hlalositse qalong, e ’ngoe ea liketsahalo tseo e ile ea mpha monyetla oa hore ke hlophise lipalesa ka kamoreng e ntlehali ea Paleise ea Moemphera.

Hamorao ha Ikenobo Central Training School e thehoa ka morero oa ho ruta bocha barupeli naheng ka bophara, ke ile ka fuoa mosebetsi o amanang le thupelo, ho etsa lenaneo la lithuto le ho okamela ho hatisoa ha libuka le lifilimi tse neng li tla sebelisoa ha ho rutoa bakeng sa batho ba ka bang 200 000 ba neng ba tla koetlisoa makaleng a 300 ho pholletsa le Japane. Ke ile ka tsamaea hohle ka har’a naha ho beha lithupelo tsena leihlo. Ikenobo e boetse e na le makala linaheng tsa mose, ’me ke ne ke ea Taiwan ka makhetlo a ’maloa ka selemo. Ka hona, mosuoe-hlooho o ile a ntšepa ’me a mpeha boemong ba boikarabelo.

Ke ne ke thabela mosebetsi oa ka, empa ke ne ke sa khotsofala ka ho feletseng ke tsela eo ke phelang ka eona. Ho sa tsotellehe botle boo ke neng ke sebetsana le bona, ho ne ho e-na le lintho tse neng li etsa hore ke felloe ke tšepo. Mona le mohono tseo ba koetlisoang ba neng ba e-na le tsona li ne li etsa hore ho qetelle ho e-na le lipuo tse mpe ka ba bang, ’me bakoetlisi ba libaka tseo ke neng ke e-ea ho tsona ba ne ba nkōpa keletso. Empa mokhatlong oo ho oona ho neng ho rena meetlo ea khale le matla, ho ne ho e-na le lintho tse ngata tseo ke neng ke sitoa ho li laola. Kaha ho ne ho e-na le batho ba bangata ba neng ba rata ikebana e le kannete ’me ba nka koetliso eo e le ea bohlokoa, ke ile ka leka ka matla ho etsa sohle e le hore ba natefeloe ke ho ithuta eona.

Ho Fumana Botle ba ’Nete ka Lekhetlo la Pele

Ke ne ke hloile bolumeli hobane ke ne ke nahana hore bo tla mphoufatsa kelello. Ho feta moo, ke ne ke bone boikaketsi bo bongata bathong ba buang ka khotso le thabo. Ka lehlakoreng le leng, mosali oa ka, Keiko, e ne e le khale a batla ’nete ho tloha bongoaneng. O ne a ile a thahasella malumeli a fapaneng le ho mamela lithuto tsa ’ona, empa ho ne ho se le bo bong bo khotsofalitseng tlala ea hae ea lintho tsa moea.

Ka hona, ha e mong oa Lipaki Tsa Jehova a etela ha rōna, Keiko o ile a lumela ho ithuta Bibele. O ne a mpolella ntho e ’ngoe le e ’ngoe eo a ithutileng eona le ntho leha e le efe e mo khahlileng. Seo Keiko a neng a mpolella sona se ne se le monate, empa ke ne ke sa chesehe joaloka eena.

Ho ntse ho le joalo, Keiko o ile a tsoela pele a mpolella ka kholiseho seo a neng a ithuta sona Bibeleng. O ne a lula a tšela limakasine tse ’maloa tse buang ka litaba tsa Bibele ka mokotleng oa ka ha ke ne ke nka maeto. Empa ke ne ke sa li bale. Ke ne ke sireletsa seo ke se hahileng ka lilemo. Re ne re qeta ho reka ntlo, ’me ke ne ke e-na le maikutlo a hore haeba nka amohela lithuto tsa Bibele, ke tla tlameha ho tela ntlo eo. Ka nako eo, Keiko eena o ne a hatela pele ka potlako ’me a sebelisa seo a se lumelang. Ke ile ka ikutloa ke lahliloe ’me ke setse ke le mong. Le hoja ke ne ke tseba hore seo a mpoleletseng sona e ne e le ’nete, ke ile ka qala ho mo hanyetsa.

Ho Hanyetsa le Hoja ke Khahliloe

Ke ne tloaetse ho fihla hae bosiu ha ke tsoa mosebetsing, empa ka masiu ao Keiko a eang libokeng tsa Lipaki Tsa Jehova ka ’ona, teng ke ne ke fihla bosiu bo feteletseng ka boomo. Esita leha ke ne ke fihla hae ka hora ea bobeli kapa ea boraro hoseng, ke ne ke fumana Keiko a nkemetse ho tla mpolella se etsahetseng motšehare, a bontša ho ameha ka ’na. Empa ke ne ke sitoa ho mamella taba ea hore lelapa la ka le tlohe lapeng ka lihora tse ’maloa ho ea libokeng tsa Bokreste. Ke ile ka eketsa khanyetso ’me ka qala ho bua ka ho hlala. Leha ho le joalo, Keiko o ile a ema a tiile.

Ke ile ka thatafalloa ho utloisisa boitšoaro ba Keiko. Ho sa tsotellehe kamano ea rōna e neng e se e se monate, le ho kula ha hae ka lebaka la asma, o ne a thabile nthong e ’ngoe le e ’ngoe eo a e etsang. Pelo e se nang mano ea Keiko le bonolo ba hae bo se nang boikaketsi ke tsona tse neng li ile tsa nkhahla ka eena qalong. ’Me e ne e le tsona lintho tse neng li etsa hore ke tšoenyehe ka eena hore a se thetsoe ha a qala ho ithuta Bibele.

Ho ntse ho le joalo, Keiko o ile a sebelisa seo a ithutang sona ’me a leka ho ba mosali le ’mè oa bohlokoa. Le hoja ke ne ke hanyetsa, ha a nkōpa hore ke ee le eena libokeng tsa Bokreste le likopanong, ke ne ke e-ea nako le nako, mohlomong hobane ke ne ke le motlotlo ka Keiko.

Ka nako e tšoanang, ke ne ke honohela Jehova. Ha ke bona Keiko a leka ho fetoha, ke ile ka ipotsa hore na ke hobane’ng ha lithuto tsa Bibele li ne li e-na le phello e matla joalo ho batho. Ke ne ke ipotsa, ‘Ke hobane’ng ha mosali oa ka a ikemisetsa ho feta mathateng a mefuta eohle ka lebaka la Jehova?’

E se khale, Bakreste ba bang phuthehong ea bo-Keiko ba ile ba rata ho nketela lapeng. Ke ne ke sa batle ho kopana le bona. Leha ho le joalo, ke ne ke batla ho tseba hore na ke hobane’ng ha Keiko a e-na le khotso hakana. Qetellong, ka lebaka la bohelehele ke ile ka qetella ke lumetse ho ithuta Bibele. Ha ke ntse ke tloaelana haholoanyane le ba neng ba ntse ba nchakela, ke ile ka utloa hore ba na le ho khatholla ho itseng. Ka ho ithuta beke le beke, ’nete ea Bibele e ile ea thophothela pelong ea ka, ’me pono ea ka e ile ea e-ba batsi.

Botle ba Tlhaho le ba ’Nete

Ha ke leka ho hlalosa botle le matla a tlhaho ka ikebana, ke ne ke ngongoreha hore na ke tla hlalosa botle boo bo hlollang joang. Joale ha ke ithuta hore Jehova ke eena ea bōpileng limakatso tsa tlhaho, ke ile ka hlakeloa. Motho feela ea sa reng letho o ne a ka hlōlisana le ’Mōpi ka boqapi ba hae joang? Jehova ke Moqapi e Moholo oa lintho! Leha ho le joalo, ka ho leka ho mo etsisa, ke ile ka qala ho hlophisa lipalesa ka tsela e ntle haholoanyane. Ha e le hantle, ka mor’a hore ke qale ho ithuta Bibele, batho ba ile ba qala ho mpolella hore mosebetsi oa ka o fetohile, o se o fana ka maikutlo a bonolo hammoho le mahlahahlaha.

Linnete tsa Bibele li ile tsa nthusa hore ka lekhetlo la pele ke utloisise lintho tse ngata. Ha ke ithuta hore joaloka ’musi oa lefatše, Satane Diabolose ke eena ea bakang mahlomola a batho kajeno le hore lipelo tsa rōna li bolotsana ka lebaka la sebe seo re se futsitseng ho Adama, qetellong ke ile ka utloisisa hantle maemo a re potolohileng kajeno. (Jeremia 17:9; 1 Johanne 5:19) Ke ithutile hore Jehova ke Molimo oa khotso, o tletse lerato, toka, matla le bohlale (Deuteronoma 32:4; Baroma 11:33; 1 Johanne 4:8; Tšenolo 11:17); hore Molimo o ile a rōmela Jesu hore a re shoele ka lebaka la lerato (Johanne 3:16; 2 Bakorinthe 5:14); le hore nako ea tla eo ho ke keng ha hlola ho e-ba le mahlomola kapa lefu (Tšenolo 21:4). Ke ile ka hlolloa ke botle ba linnete tsena. Ho phaella moo, Lipaki Tsa Jehova li phela tumellanong le thuto ea Jesu ea ‘ho rata moahelani joalokaha u ithata.’ Ho bona seo se etsahala ho ile ha ntiisetsa hore bona ke bolumeli ba ’nete.—Matheu 22:39.

Bothata Boo ke Neng ke Lokela ho bo Hlōla

Ha ’nete e teba pelong ea ka, ke ile ka tobana le bothata. Ha mosuoe-hlooho a ne a sa khone ho ea phupung, hangata ke ne ke lokela ho ea mo emela ho etelleng pele litšebeletso tsa Mabuddha. Ena e ile ea e-ba teko ha ke nahana ho inehela ho Jehova. Ke ile ka etsa qeto ea hore nke ke ka kopanela litšebeletsong tsa Mabuddha. (1 Bakorinthe 10:21) Ka tlhompho ke ile ka hlalosetsa mosuoe-hlooho hore ke ne ke ikemiselitse ho kolobetsoa haufinyane le hore ke entse qeto ea hore nke ke ka kopanela borapeling bo bong, esita le haeba hoo ho ama mosebetsi oa ka. O ile a mpolella hore ha a na bothata le ha ke e-ba Mokreste ’me a re nka sebetsana le litaba tsa bolumeli ka tsela eo ke batlang ka eona. Karabo ena e ile ea ntlholla kaha ke ne ke nahanne hore ke tl’o fumana khalemelo ’me mohlomong ke lahleheloe ke boemo ba ka.

Ha bothata boo bo se bo tlohile tseleng, ke ile ka kolobetsoa e le ho bontša boinehelo ba ka ho Jehova kopanong ea Bokreste ka June 1983, selemo ka mor’a hore ke qale ho ithuta Bibele. Ha ke e-tsoa ka letangoaneng la kolobetso, ke ile ka amoheloa ke Keiko ka pososelo e khōlō ’me a tletse likhapha ka mahlong. Le ’na ke tletse likhapha, ke ile ka leboha Jehova le Keiko ka thabo eo re nang le eona.

Qeto ea ho Tlohela Mosebetsi

Mosuoe-hlooho o ne a bontšitse kutloisiso e khōlō boemong ba ka joaloka Mokreste ea inehetseng. Ke ile ka leka ho phetha boikarabelo ba ka mosebetsing ka hloko ho feta le ha e le neng pele. Leha ho le joalo, ke ile ka leka ho leka-lekanya lintho pakeng tsa mosebetsi oa ka le bophelo ba ka ba Bokreste. Ka lilemo tse supileng ke ile ka eketsa mosebetsi oa ka tšebeletsong ea Bokreste likhoeli tse ’maloa selemo se seng le se seng.

Leha ho le joalo, ke ile ka lokela ho nahana ka ho teba ka bomoea ba mora oa ka ea mong feela le ka bophelo ba Keiko bo neng bo mpefala. Ke ile ka fihleloa ke mohopolo oa hore ‘ke lokela ho qeta nako e ngata le lelapa la ka.’ Hape ke ne ke batla ho etelletsa lithahasello tsa ’Muso pele bophelong ba ka. Tlhoko le takatso ena li ile tsa ntšusumelletsa hore ke rapele Jehova ka taba ea ho tlohela mosebetsi oa ikebana. Mosuoe-hlooho o ile a lemoha hore ke entse qeto e tiileng ’me bonyane o ile a ntokolla hantle mosebetsing ka July 1990, ha ke ne ke le lilemo li 42.

Ho Thusa ba Bang Hore ba Bone Botle ba ’Nete

Kapele ka mor’a hore ke tlohele mosebetsi, ke ile ka qala tšebeletso ea nako e tletseng ho thusa ba bang hore ba fumane ’nete. Hona joale, ke qeta letsatsi le le leng bekeng ke ruta batho ho hlophisa lipalesa, ke se ke sa latele melao ea ikenobo. Ke fuoe tokelo ea ho sebeletsa ke le moholo ka phuthehong, ’me Keiko o tšebeletsong ea bopula-maliboho, ’me bothata ba asma ha bo sa mo khathatsa hangata joaloka pele. Mora oa rōna eo hona joale a seng a nyetse, ke mohlanka ea sebeletsang phuthehong e haufinyane. Ke tokelo e babatsehang hakaakang eo rōna joaloka lelapa re nang le eona ea ho sebeletsa Jehova!

Tlas’a puso ea ’Muso oa Jesu Kreste, ke lebeletse ho hlophisa ka tsela e ntle lipalesa tseo ke tla li lema serapeng sa ka. Takatso ea ka ke hore ’na, hammoho le lelapa la ka le babatsehang, re rorise lebitso le leholo la Jehova, ’Mōpi oa lintho tsohle tse ntle, ka ho sa feleng.

[Setšoantšo se leqepheng la 31]

Ke na le mosali oa ka, mora oa rōna le lelapa la hae

[Litšoantšo tse leqepheng la 31]

Ka “ikebana” u ka ntša maikutlo a hao a botle ba tlhaho