Twalilila Kunoonkela mu Kumutiina Leeza

1-2. Tuli ni buavia ki bupaleene ni aali yaalimo Loti?

MUSITA utuli twamona mibeele ibiipile ili na bantu ba enu nsiku, tuli twaiunvua nga vyaaiunvuile Loti. ‘Waali waemooka saana mu mutima wakue lwaali wamona ni kunvua bikitua bibiipile bya . . . bantu,” paantu waali wamanine nangue Baba wakue wa ku muulu asuulile lwendo lubiipile. (2 Pet. 2:7, 8) Paantu Loti waali wamukindikile saana ni kumutona Leeza, keekio kyaamulengiizie asuule lwendo lubiipile lwa bantu babanga bamuzyungulukiile. Ni fwefue twikeele ni bantu bali bakindikasie kaniini ao basiizi kukindika mafunde akue Yehova palua lwendo. Anzia evio, kunti twasiala twali ni lwendo luweeme, kine twatwalilila kumutona Leeza weetu, ni kumutiina mu nzila ipalile.​—Tus Maf. 14:2.

² Yehova ali watukwasia tukite evio kupitila bintu bili byakoselezia, bili mu kitabu kya Tuswalo ni Mafunde. Bakristu bonse, balalume ni banakazi, balumendo ni bakaziana, ni bakulu, kunti banoonkelamo kakiine kupitila kutoosia musoko wa mulangue uli mu keekio kitabu.

KUMUTIINA LEEZA KULI KWATUSUUNGA

3. Nga vilandile Tuswalo ni Mafunde 17:3, ni nsaambu ki imo ipalile kutulengia tusuunge mutima weetu? (Mona ni foto.)

³ Nsaambu imo ya mana ipalile kutulengia tusuunge mutima weetu wa mufuano, ni paantu Yehova ali watoosia mutima weetu. Keekio kilangiliile nangue ali wamona bintu bipitile pa beelia bili byamona bantu, kabili amanine buino kine tuli bantu ba siani. (Soma Tuswalo ni Mafunde 17:3.) Weene wakaba kututona kine twatwalilila kutontonkania palua masoke akue, alia ali ni buviinde bwa kutukwasia kwikala loonse. (Yoan. 4:14) Kisia tetukaba kukisiiwa ata kaniini na bintu bili byafuma mu lwendo lubiipile, kabili tetukaba kubeepua na bufi bwakue Sataana, pamo ni bantu babiipile bali mu kyalo kyakue. (1 Yoan. 5:18, 19) Kine twakila kumupalama Yehova, twakaba kukila kumutona, ni kumukindika. Paantu te tutonene kumukisia Baba weetu, tuli kuya twasuula atasie kutontonkania palua lizaambi. Kine twasonseziiwa eevi tukite kintu kibiipile, tupalile kwiipuzia eevi, ‘Eba, juu ya ki mukisie Olia waandangiliile ntono ikata saana?’​—1 Yoan. 4:9, 10.

4. Kumutiina Yehova kwaamukwasiizie siani nkazi umo atiine kukita kintu kibiipile?

⁴ Marta, nkazi wa mu kyalo kya Kroatia, waasonseziiziwe eevi akite bukambue. Waalandile eevi: “Naamwene kyakolele kutontonkania buino, ni kuluisia nkulu ya kukita kintu kibiipile. Inzi kumutiina Yehova, kwaansuungile.”b Kumutiina Leeza kwaamukwasiizie siani? Marta waalandile nangue waatontonkaniizie palua bintu bibiipile byaasiile kufumamo akwatenge bupinguzi bubiipile. Ni fwefue kunti twakita enka evio. Kintu kikilile kubiipa kili kufumamo ni keeki, tuli kumulengia Yehova akisuwe, ni kufuma mu nzila ya kumupupa weene loonse.​—Kut. 6:5, 6.

5. Bintu byaasaakeene ni Leo kunti byakusambilizia ki weewe?

⁵ Kine tuli twamutiina Yehova, tuli kuya twakengeele eevi te kunti tukite bukibuza pamo ni baalia bali bakita bintu bibiipile. Lupua Leo, olia ali waikala mu kyalo kya Kongo ya Kidemokrasi, waaimweneene evio. Kisia kukita miaka ina wabatiziiziwe, Leo waatendekele kukita bukibuza pamo ni bantu baali bakita bintu bibiipile. Abanga watontonkania nangue paantu weene taali wakitako bintu bibiipile, te kibiipile kwenda na bantu bali ni mibeele isiweeme. Inzi, musita uniini kisia paapo, babibuza bakue babiipile, baalengiizie atendeke kukolua ni kukita bukambue. Kisia, waatendekele kutontonkania palua beelia byaasambiliziiziwe na baviazi bakue Bakristu, ni palua nsaansa yaali naayo musita lwaali wamubombela Yehova. Kutontonkania evio kwaamukwasiizie siani? Waatendekele kabili kukita bintu biweeme. Kupitila kukwasiiwa na bakote, Leo waamubueleele Yehova. Loonu, ali mukubomba ni nsaansa, wali mukote mu kilonghaano, kabili painia ebeleele.

6. Ni mufuano ki wa banakazi babili utuli kulondoluela?

⁶ Loonu tulondoluele lileembo lya Tuswalo ni Mafunde katue ka 9. Mu kaaka katue, muzimbuilue banakazi babili. Umopo apalaniiziwe na mulangue, ni ungepo, apalaniiziwe na bupuba. (Palania ni Baroma 5:14; Bagalatia 4:24.) Lutuli kuya twalondolola palua leelio lileembo, uye walangulukile nangue kyalo kyakue Sataana, kiizuzimo bintu bya bukambue, ni porno. (Baef. 4:19) Pakaako, ni kintu kya mana tutwalilile kukuzia mibeele ya kumutiina Leeza, ni kusuula bintu bibiipile. (Tus Maf. 16:6) Kansi, tuye twaali balalume ao banakazi, bintu bili mu kaaka katue ka 9 kunti byatukwasia fwe bonse. Kila umo pakati ka babo banakazi babili, walondololua kuya wali mukukupa ao kukuuta baalia basili na kibeelezio, i kulanda baalia “basili na maano aweeme.” Kunti twalanda nangue kila umo pakati kaabo, ali mukulanda eevi: ‘Ingile mu nsesi yane, kabili lie kyakulia.’ (Tus Maf. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Inzi, bintu byakitika ku baalia baitabila mukupo wakue mwanakazi wa mulangue, bipuseene saana ni beelia byakitika ku baalia baitabila mukupo wa mwanakazi kipuba.

KAANA MUKUPO WA MWANAKAZI KIPUBA

7. Nga vilandile Tuswalo ni Mafunde 9:13-18, ni kiki kyakitika ku baalia baitabila mukupo wa ozo mwanakazi kipuba? (Mona ni foto.)

⁷ Mona mukupo wa ozo “mwanakazi kipuba” olia uli mu lileembo lya Tuswalo ni Mafunde. (Soma Tuswalo ni Mafunde 9:13-18.) Ali mukubakupa bila busoni baalia basili na maano aweeme, wabalanda nangue “Ize moonu” mukite feti. Baalia baitabila mukupo bapatua na ki? “Baalia basili na buviinde mu lufu, bali paapo.” Paange weewe kunti walanguluka bulanzi bwa mufuano bupaleene ni ezio milandu buzimbuilue mu maleembo a ntaanzi ali mu Tuswalo ni Mafunde. Twasokua eevi tuye twakengeele palua “mwanakazi wa bukambue” kabili “enoonekele.” Twalandua eevi: “Nsesi yakue yabunda mu lufu.” (Tus Maf. 2:11-19) Mu Tuswalo ni Mafunde 5:3-10, muli musoko palua unge “mwanakazi enoonekele,” olia ali ni “maulu . . . ali mukukookela mu lufu.”

8. Tuli ni bupinguzi ki butupalile kukita?

⁸ Baalia bali bamutuilizia ozo “mwanakazi kipuba” bapalile kupingula kine kunti baitabila mukupo wakue ao abe. Ni fwefue kunti twaisaanga mu aali iloombele tupingule. Kine muntu waezia kutusonsezia tukite bukambue, ao paange twamona porno mu kusitukilasie, tuli kukita ki?

9-10. Ni nsaambu ki paleepale ipalile kutulengia kutiina lwendo lubiipile lwa bukambue?

⁹ Tuli ni nsaambu iweeme saana ya kutiina lwendo lubiipile lwa bukambue. Ozo “mwanakazi kipuba,” ali mukulanda eevi: “Menda ebilue asonsele.” Aza “menda ebilue,” i kiki? Bibilia yapalania kulaalana kuli kwasekelela ba mulume ni mukazi na menda a kukwasia muntu eyunvue buino. (Tus Maf. 5:15-18) Ba mwalalume ni mwanakazi baalia bopeene kukoonkana ni sheria ya buteeko, bapeelue nsaambu ya kusekelela kulaalana. Inzi keekio, kipuseene saana ni “menda ebilue.” Aza menda kunti alangilila kulaalana kukaaniiziwe ao bukambue. Lingi bantu, bali bakita bintu bya bukambue bafyeme, nga evelia kabooko ali mukwiba bintu waifikiliile. Azo “menda ebilue” kunti aunvuika kuya asonsele mu nzila iibeleele, kine baalia bali mukwiba azo menda bali mukutontonkania nangue te kuli ata muntu amwene bibali mukukita. Kooko, ni kwibeepa kakiine! Yehova ali wamona kila kintu. Te kuli kintu kikilile kubiipa nga kulekela kwitabilua na Yehova, ni keekio kunti kyatufikiila. Keekio te “kisonsele” ata kaniini, ao kusaansamusia. (1 Bakor. 6:9, 10) Inzi, kuli ni bintu binge bibiipile bili byafuma mu lwendo lwa bukambue.

¹⁰ Lwendo lwa bukambue kunti lwamuleetela muntu busoni, kwiunvua kuya wali wa bule-bule, kupata mimba bila kutona, ni kutiona lupua. Kakiine kukaana mukupo wakue ozo mwanakazi kipuba, i kintu kya mulangue. Kukila pa kuzeezia bukibuza bwabo pamo ni Yehova, bantu bengi, baalia bali baiingizia mu lwendo lwa bukambue, bali bafikiila kwambula maluele ali alengia bafua ntaanzi ya musita. (Tus Maf. 7:23, 26) Mu katue ka 9 mulongo wa 18, Bibilia yalanda eevi: “Baeni bakue bali mu fuasi izikile ya Mankabuli.” Ale juu ya ki bantu bengi bali baitabila mukupo wakue uli watwalana ku buavia?​—Tus Maf. 9:13-18.

11. Juu ya ki kumona porno kuli kwaleeta saana maavia?

¹¹ Muteo umanikile utupalile kutiina, ni olia wa kumona porno. Bantu bange bali batontonkania nangue kumona porno te kuviinda kuleeta buavia. Inzi porno ili yabaleetela bantu maavia. Ili yamulengia muntu andue kwikindika ye muine, ni kwandua kukindika bange. Kabili, kikolele saana kulekela kumona porno. Kine muntu wamona porno, kili kyasaangua kyakolele saana kufumia mu maano bintu byakimona. Kabili, porno teizi kukwasia muntu afumie nkulu ibiipile ya kukita bukambue, inzi ili yakizia nkulu ezio. (Bakol. 3:5; Yak. 1:14, 15) Kakiine bantu bengi baalia bali bamona porno, bali bafikiila kukita bukambue.

12. Kunti twalangilila siani nangue tukengeele palua ma foto ali abuusia nkulu ya kukita bukambue?

¹² Paantu tuli Bakristu, tupalile kukita ki kine twamona foto ya porno yaiza pa kiombo kyetu kya kielektronike bila twaswapiile? Tupalile kuifumiapo penka paalia, bila kukokola. Kine twalanguluka nangue bukibuza bwetu pamo ni Yehova i kintu kya mana saana, kili kuya kyaleengele kukita evio. Kulanda kisinka atasie ma foto alia amwenue nangue te alangiliile saana porno, kunti abuusia nkulu ya kukita bukambue. Juu ya ki tupalile kutiina azo ma foto? Paantu te tutonene atasie kutontonkania palua kukita kintu kyonse kya bukambue. (Mat. 5:28, 29) David, mukote wa mu kyalo kya Tailandi, walanda eevi: “Ndi naiipuzia eevi: ‘Atasie kine paange ma foto te alangiliile saana porno, eba, Yehova ali kutona kine natwalilila kuakenta?’ Kutontonkania evio, kuli kwankwasia nkite bintu kwa mulangue.”

13. Ni kiki kili kutukwasia tukite bintu kwa mulangue?

¹³ Kukuzia muenzo upalile wa kutiina kumulengia Yehova afipue, kuli kutukwasia tukite bintu kwa mulangue. Kumutiina Leeza, i “ntendeko,” ao musinzi, ‘wa mulangue.’ (Tus Maf. 9:10) Keekio kilangiliilue buino ku ntendeko ya Tuswalo ni Mafunde katue ka 9. Mu ezio seemu, “mulangue wa kisinka” upalaniiziwe na mwanakazi unge.

ITABILA MUKUPO WAKUE MWANAKAZI WA MULANGUE

14. Ni mukupo ki wibeleele uli mu Tuswalo ni Mafunde 9:1-6?

¹⁴ Soma Tuswalo ni Mafunde 9:1-6. Moomu muli mukupo wa mulangue kufuma kuli Yehova, Kabumba weetu, kabili Nsulo ya mulangue onse. (Tus Maf. 2:6; Bar. 16:27) Mu ozu mufuano, mwalondolwelua nsesi ikata ili na mapumpu saba. Keekio kyalangilila nangue Yehova ali wapaana, kabili ali mukukuuta baalia bonse batonene kubombia mulangue wakue mu buikazi bwabo.

15. Leeza watukupa tukite ki?

¹⁵ Yehova ali ni mibeele ya kupeelana kabili ali wafumia bintu bingi. Kupitila mufuano wa mwanakazi apalaniiziwe na “mulangue wa kisinka,” uli mu Tuswalo ni Mafunde katue ka 9, twasambilila nangue Yehova ali ni mibeele ya kupeelana, kabili ali watupeela bintu bingi biweeme. Ezio milongo ilandile nangue ozu mwanakazi akupile baeni beeze mu nsesi yakue eevi balie kyakulia kiweeme saana pamo ni nama, ni bwalua, byateaniizie. (Tus Maf. 9:2, bulondolozi bwa pensina.) Nga vilandile mulongo wa 4 ni wa 5, “Weene [mulangue wa kisinka] wamulanda olia asili na maano aweeme nangue, ‘Iza, ulie mukate wane.’” Juu ya ki tupalile kuya kuli mulangue wa kisinka ni kulia kyakulia kyateaniizie? Yehova atonene baana bakue baye baali ni mulangue, kabili baye bali mu aali iweeme. Yehova tatonene tuponene mu bilubo beelia bili kulengia twikisie. Keekio i kilengiizie ‘aye wabasuungiile nga bunoonsi mulangue uli wabomba bantu balungheeme.’ (Tus Maf. 2:7) Kine tuli twamutiina Yehova mu nzila ipalile, tuli kutona kumusaansamusia. Tuli kuya twatuilizia masoke akue a mulangue ni kuya twabombia masoke azo.​—Yak. 1:25.

16. Kumutiina Leeza kwaamukwasiizie siani Alain akwate bupinguzi bwa mulangue, kabili keekio kyaalengiizie kwaluke ki?

¹⁶ Mona kumutiina Leeza vikwaamukwasiizie Alain akwate mupinguzi bwa mulangue. Alain, ali wabomba wali mukote mu kilonghaano, kabili ali wabomba wali mwalimu. Waalandile eevi: “Bengi pakati ka balimu benaane, baali bamwene kubombia ma filme a porno, kuya yali nzila ya kusambiliziiziamo banafunzi palua biungo bya buviazi.” Inzi Alain waali wamanine nangue malanga abo te a kisinka. Waalandile eevi: “Paantu mutonene Yehova, kabili paantu ndi namukindika, naakeene saana kumona azo ma filme. Kabili naababuilile balimu benaane juu ya ki naali nakaana kumona bebio bintu.” Waali wabombia masoke afumine mu “mulangue wa kisinka,” a ‘kwenda waya mu nzila ya buviinde bwa kunvua.’ (Tus Maf. 9:6) Paantu Alain waasiele waimeene bila kutenta mu bupinguzi bwakue, loonu bamo pakati ka balimu benakue bali mukusambilila Bibilia, ni kuya ku kulonghaana.

17-18. Ni bintu ki biweeme bili mukupata baalia bali mu kwitabila kukuutua na “mulangue wa kisinka,” kabili ni kiki kibapembeele mu musita uli waiza? (Mona ni foto.)

¹⁷ Yehova wabombia mifuano ya babo banakazi babili, eevi kutulangilila vya kupata nsaansa mu musita uli waiza. Baalia bali mukwitabila musita ubali mu kukuutua na olia “mwanakazi kipuba,” bali mukwezia kukeba nsaansa mu bintu bya bukambue. Kulanda kisinka, beene bekeelesie palua onu musita, te bapoozele maano ku musita uli waiza. Bintu bibali mukukita, byakabatwala ku lufu.​—Tus Maf. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Baalia bali mu kwitabila kukuutua na “mulangue wa kisinka,” bali ni musita uli mukuiza uweeme saana! Kabili, bali ni nsaansa paantu bakwete bintu byonse bibakabiile eevi basiale bali peepi ni Yehova. (Is. 65:13) Yehova walanda eevi kupitila kabika Isaya: “Ntuilizie mwapoozeleko maano, kabili lie bintu biweeme, kabili mwakaba kupata nsaansa ikata mu bunoonsi bwa kisinka.” (Is. 55:1, 2) Tuli mukusambilila kutona beelia bili byatona Yehova, ni kusuula beelia byali wasuula. (Malum. 97:10) Kabili, tuli ni nsaansa paantu tuli ni lisyuko lya kukuutako ni bange beeze basambilile kupitila “mulangue wa kisinka.” Tuli nga fwefue bali “mukukuuta kufuma pa tutuntu twa muzi nangue: ‘Muntu onse asili na kibeelezio, eze engile moonu.’” Mpaalo yeetu pamo ni baalia bali mukwitabila mukupo uli mukufuma ku “mulangue wa kisinka,” te ya mu onu musitasie. Ezio mpaalo ili ya twalilila, kabili yakaba kutukwasia “kwikala” loonse, kine twatwalilila ‘kwenda twaya mu nzila ya buviinde bwa kunvua.’​—Tus Maf. 9:3, 4, 6.

19. Kukoonkana ni lileembo lya Kasimika 12:13, 14, fwefue tupalile kuya twapinguile kukita ki? (Mona ni kisanduku kilandile “Kumutiina Leeza Kuli Kwatukwasia Tunoonkelemo.”)

¹⁹ Soma Kasimika 12:13, 14. Kansi, muenzo wa kutiina Leeza utwalilile kusuunga mutima weetu, kabili utukwasie tusiale twaswetele mu lwendo lwetu kabili twali peepi ni Yehova, mu enu nsiku ibiipile ya mpelezio. Kumutiina Leeza mu ezio nzila, kwakaba kutusonsezia kubakupa bantu bengi kukoonkana ni buviinde bwetu eevi beeze bakebe “mulangue wa kisinka” ni kunoonkelamo.