Referencia ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3-9 JULIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | ESDRAS 4-6
“Xúrikháála ñajunʼ dí naguma”
Lá natayáá mangáán dí ndiʼyoo Zacarías ráʼ.
13 Maski ajndu nijuiʼthá dí xándoo maguma májáanʼ templo, mú xa̱bekha bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa xuajen, Jesúa xóo muʼthá Josué, bi̱ nindxu̱u̱ ndxajkun bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun ga̱jma̱a̱ Zorobabel bi̱ niʼtáñajunʼ, “nini̱ májáanʼ goʼwóo Dios” (Esd. 5:1, 2). Mbáa tikhun judíos nikumu̱ún dí raʼkhí ninindxu̱u̱, numuu rí ñajunʼ rúʼko̱ xándoo murkaʼwumáʼáán ga̱jma̱a̱ dí xa̱bu̱ sia̱nʼ muni̱ xóo eʼngo̱o̱ dí muniñaaʼ ruñajuunʼ. Josué ga̱jma̱a̱ Zorobabel, xa̱bekha bi̱ kajkuáa ñawúúnʼ muni̱ ñajunʼ rígi̱, ndiyóoʼ mbuyáá á mu Jeobá xtáa ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ún. Ikha jngóo Jeobá nixnúún rí ndiñúu̱nʼ. Guʼyáá xóo niʼni.
w86 1/2 ináa 29, kúgumaʼá kutriga̱ 2, 3
“Jeobá nixtáa gajmíi̱n bi̱ niyégún edxu̱u̱”
Nda̱wa̱á dí judíos nitangiín náa Babilonia, ninújngoo mbá 16 tsiguʼ dí túñajuunʼ. Profeta Ageo ga̱jma̱a̱ Zacarías niʼngu̱u̱n nini dí judío maʼndún muñajunʼ náa magumaa templo ndrígóo Jeobá. Táʼni ma mba̱yu̱u̱ʼ dí xa̱bu̱ ñajunʼ persas ninimi̱jna̱ murikháá ñajunʼ dí naguma. Ikhiin nirajxi̱ ‹Tsáá lá niʼtáñájuanla ikháanʼ mu muni̱i̱ guʼwá rígi̱ rá.› (Esdras 5:1-3.)
Ndiyóoʼ dí munimbaníí graxe̱ rígi̱. A mu bi̱ niyégún edxu̱u̱ nimíñúún, rígi̱ gáʼni dí muniñaaʼ runi̱i̱ templo. Á mu ikhiin nigiʼdu̱u̱n gajmiún xa̱bu̱ ñajunʼ, rúʼko̱ gáʼni dí mbá nacha̱ majuiʼtañajúúnʼ dí xándoo muñajunʼ. Bi̱ niyégún edxu̱u̱ (bi̱ nixnún ikha ikhiin ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ ñajunʼ Zorobabel ga̱jma̱a̱ Josué bi̱ ninindxu̱u̱ ndxajkun bi̱ phú kayá edxu̱u̱) ndiyá’ xóo muriʼñún májánʼ. Nixna ku̱mi̱ín xa̱bu̱ ñajunʼ dí niʼtáñajunʼ Ciro mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ kidííʼ, ikhaa niniñúúnʼ judíos dí muñajunʼ. Numuu dí xa̱bu̱ ñajunʼ ndiyáá má dí xa̱bu̱ persas xándoo muriʼkui̱i̱ mbóoʼ xtángoo dí rígá má, xígi̱ niʼni dí nánguá nithi itháán ga̱jma̱a̱ numuu dí niʼtáñajunʼ rey. Rígi̱ niʼni dí xúniña̱a̱ʼ runi̱i̱ templo asndu índo̱ rey Darío niʼthí dí ma̱ndoo má maguma̱a̱ (Esdras 5:11-17; 6:6-12).
Lá natayáá mangáán dí ndiʼyoo Zacarías ráʼ.
7 Mbá nacha̱ nixtiʼkhu̱u̱ kayuuʼ dí nirígá rí niʼni mambáñún judío. Nákha tsiguʼ 520 tsiguʼ dí nirígá ginii, niʼtáñajunʼ imba̱a̱ nuxi̱i̱ʼ rey náa Persia ikhaa mbiʼyuu Darío I. Índo̱ niʼni a̱jma̱ tsiguʼ dí nixtáa raʼtáñajunʼ, ni̱jkha̱nú ndiʼyoo dí raʼkhí ninindxu̱u̱ índo̱ nitañajuunʼ dí xáguma̱a̱ templo, ikha jngó nixná permiso rí mambúun ruñajunʼ (Esd. 6:1-3). Rí niʼthí xúʼko̱ ninindxu̱u̱ májánʼ wéñuʼ, mú, nirígá i̱ʼwáʼ dí niʼthí. Rey niʼtáñajúúnʼ xa̱bu̱ xuajen bi̱ nikúwá mijngii dí xúniu̱u̱n dí raʼkhí bi̱ judíos ma̱ngaa rí muxnúún mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ dí gáʼñúunʼ náa muni templo (Esd. 6:7-12). Ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱, judío niguámbu̱u̱n nini̱i̱ templo a̱jkhu̱ tsiguʼ nda̱wa̱á, índo̱ niʼni 515 tsiguʼ dí nirígá ginii (Esd. 6:15).
Lá natayáá mangáán dí ndiʼyoo Zacarías ráʼ.
16 I̱mba̱ rí xóo Jeobá naxnún ikha xa̱bi̱i̱ nindxu̱u̱ dí najmiuu “ñumbáá jmbii bi̱ májánʼ endxa̱ʼwáminaʼ” (Mat. 24:45). Mbáa nguáná Cuerpo Gobernante naxnúlú ikha dí na̱nguá ekru̱ʼu̱lú májánʼ. Mbá xkri̱da, mbáa nutulúʼ mbájmbu ndiéjunʼ guʼni mu makáwáánʼ índo̱ naʼxma, naʼni ruʼwa mbiʼ o i̱ʼwáʼ dí nakumulú dí na̱nguá kaʼnii marigá náa kuwáanʼlu. O mbáa nakumulú dí ñumbáá jmbii nújngoo endxa̱ʼwáminaʼ májánʼ índo̱ kuwáánʼ ga̱jma̱a̱ nandii dí narígá náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ. Ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni á mu nakumulúʼ dí ikha dí nakhánulú xáyambáá má wéñuʼ rá. Mbáa májánʼ gáʼni dí marmáʼáan a̱jkiu̱lú xóo nimbáñuun judío bi̱ ninimbánii ikha dí nixná Josué ga̱jma̱a̱ Zorobabel ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ dí niraxnuulú náa Biblia. ¡Mbaʼa nuthu nindrígu ikha xa̱bi̱i̱ Dios dí ikhiin nikumu̱ún dí xáyambáá wéñuʼ mu nda̱wa̱á, rúʼko̱ niʼni káwi̱i̱n! (Juec. 7:7; 8:10).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w93 15/6 ináa 32 kutriga̱ 3-5
Ikháán ma̱ndoo matatsimbaʼ dí naʼthí náa Biblia
Mbújkha̱a̱ dí nigumaa náa Tarso, xuajen dí gíiʼ náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ dí xúgi̱ najmaʼnuuʼ xóo Turquía, nákha nigidaʼ niʼtañajúnʼ Mazaeus xa̱bu̱ ñajunʼ náa persa nákha siglo IV ts.g (nákha xóo tse̱ʼkha̱ Jesús). Ikhí kama mbiʼyuu xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ naʼtáñajuunʼ mbaʼa xuajen “dí rígá xígií náa narámaaʼ a̱jkha̱ʼ”, xóo muʼthá, rí kaʼyoo náa mañu Éufrates. Ndíjkha gíʼdoo numuu ajngáa rúʼko̱ rá.
Ikhaa má ajngáa rígi̱ ma̱ngaa ma̱ndoo mataxkamaa náa Biblia. Náa Esdras 5:6–6:13 na̱ʼkha̱ dí niʼthí rey Darío bi̱ ninindxu̱u̱ rey náa Persa ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ ñajunʼ Tatenai. Nithi dí judíos ma̱ndoo muni̱i̱ templo náa Jerusalén. Numuu dí Esdras najmañuu naʼtáriyaʼ xtángoo ndrígóo Dios, ikha jngóo xúgííʼ dí niʼnirámáʼ nindxu̱u̱ jmbu. Náa Esdras 5:6 ga̱jma̱a̱ 6:13 ma̱ndoo ma̱ta̱ya̱a̱ dí Tatenai nigumbiʼyuu xóo bi̱ naʼtáñajuunʼ mbaʼa xuajen “dí rígá xígií náa narámáʼ a̱jkha̱ʼ”.
Esdras niʼnirámáʼ nákha mijngii tsiguʼ 460 ts.g dí nirígá, xóo muʼthá, mbá ciéntú tsiguʼ wapháá nákha xóó tségájnuu mbújkha̱a̱ rígi̱. Mbáa makuwi̱i̱n tikhuin bi̱ muthi dí ragíʼdoo wéñuuʼ numuu muʼthá xóo nigumbiʼyuu mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ nixtáa wajyúuʼ. Á mu dí bi̱ niniraʼmáʼ Biblia túthi nduwaʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbóoʼ dí ragíʼdoo má wéñuuʼ numuu, lá tséʼni makumulú rígi̱ dí xúgíʼ dí niniraʼmáʼ nindxu̱u̱ gajkhun xáʼ.
10-16 JULIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | ESDRAS 7, 8
“Esdras niʼni dí maguma mba̱a̱ mbiʼyuu Jeobá”
w00 1/10 ináa 14 kutriga̱ 8
Rí muʼnigajmaa nambáyulúʼ
8 Dí maʼndulú kuʼyáá Ajngá rawuunʼ Jeobá gíʼmaa magajnúu asndu náa a̱jkiu̱lú, náa rígá xúgííʼ dí nakumulú. Gíʼmaa mundxaʼwamíjná ga̱jma̱a̱ manigulúʼ xóo phú nirígá náa dí niraxnuu. Ma̱ngaa gíʼmaa mundxaʼwáá edxu̱lúʼ ndiéjunʼ eʼsngúlú ga̱jma̱a̱ numuu Dios ma̱ngaa gíʼmaa muʼgímíjná mu̱ʼni̱. Mu mu̱ʼni̱ rígi̱ ndayóoʼ muʼtákáñíí Dios. Gíʼmaa muʼniratáá a̱jkiu̱lú mu muʼnigajmaa Ajngá rawuunʼ Dios xó má niʼni Esdras. Nijuiʼthá ga̱jma̱a̱ numuu: “Esdras niʼniratoo a̱jkiu̱u̱n mu mbaʼyoo rí eʼthí náa xtángoo ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ magíʼ maʼnimbánuu ma̱ngaa mu maʼsngáa náa Israel xtángoo ga̱jma̱a̱ rí jmbu” (Esdras 7:10). Guʼyáá ajtsú numuu rí Esdras niʼniratoo a̱jkiu̱u̱n: Niʼnigajmaa, nigíʼ niʼni rí nijmañuu ga̱jma̱a̱ niʼsngúún eʼwíinʼ. Ndayóoʼ mbuʼyaridáá xkri̱doo.
si 75 kutriga̱ 5
Libro ndrígóo Biblia número 13: 1 Crónicas
5 Ndáwa̱a̱ nimbáa bi̱ najmañuu xóo Esdras mu maʼthí ga̱jma̱a̱ numuu historia rígi̱ dí nindxu̱u̱ jmbu ga̱jma̱a̱ gajkhun. “Esdras niʼniratoo a̱jkiu̱u̱n mu mbaʼyoo rí eʼthí náa xtángoo ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ magíʼ maʼnimbánuu ma̱ngaa mu maʼsngáa náa Israel xtángoo ga̱jma̱a̱ rí jmbu” (Esd. 7:10). Jeobá nimbáyúu ga̱jma̱a̱ espíritu santo. Xa̱bu̱ ñajunʼ bi̱ naʼtáñajunʼ náa xúgííʼ Persa ni̱jkha̱nú ndiʼyoo dí Esdras gíʼdoo ku̱ma̱ ndrígóo Dios ga̱jma̱a̱ nixnúu dí maʼtáñajunʼ náa xuajen dí kaʼyoo Judá. (Esd. 7:12-26.) Numuu dí xa̱bu̱ ñajunʼ nixnájxúu dí maʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ Dios nixtáa ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱, Esdras nindoo niʼnirámáʼ relato ndrígóo ga̱jma̱a̱ i̱yi̱ʼ dí itháán májánʼ dí ikhaa nixkamaa.
it-1 ináa 1186 kutriga̱ 4
Xa̱bu̱ guabaaʼ
Naxná ikha xó má kaʼyoo. Bi̱ naʼniguabaminaʼ náa Dios ma̱ndoo magiʼthu̱u̱n dí Ikhaa má gaxnúu ikha ga̱jma̱a̱ mambáyúu. Esdras mbu̱júu̱ʼ nikhánáá ñajunʼ gakhi̱i̱ rí matanga̱a̱ kagui̱i̱n itháan dí 1,500 xa̱bekha náa Jerusalén bi̱ kajchún náa Babilonia, gi̱jyooʼ tágixnii ndxajkun ni má netineos, gu̱ʼu̱ ni má e̱ji̱n. Ma̱ngaa nida gágún mbaʼa oro, plata mu majmúún náa maguma templo dí rígá náa Jerusalén mu xúʼko̱ maʼni mitsaan. Gajkhun má rí ndiñún mbáa bi̱ mañewu̱u̱n mú Esdras tándoo gándo̱ʼo̱o̱ rey Persia mu makuʼmiin soldado bi̱ gíʼdiin mu mañewu̱u̱n, á mu ninda̱ʼa̱ dí mambáyúu rúʼko̱ gáʼni dí xa̱bu̱ú mumbañún ga̱jma̱a̱ xánindxu̱u̱ gajkhun ajngáa dí niʼthúu̱n: ‹Numuu dí májánʼ a̱jkiu̱u̱n Dios ndrígúxu̱ naʼni dí maxtáa gajmíi̱n xúgíinʼ bi̱ nduyáaʼ mu mambáñun›. Ikha jngóo ikhaa niʼthún xa̱bu̱ xuajen dí murkuéyimijná mu muxruigumijná náa Jeobá. Ninda̱ʼa̱a̱ Dios dí mambáñún, Ikhaa nidxawun ga̱jma̱a̱ niñewu̱u̱n náa xa̱bu̱ bi̱ nindúún muni̱ gíníin. Xúʼko̱ niguánún májánʼ náa Jerusalén (Esd 8:1-14, 21-32). Dios nimbáyúu Daniel índo̱ nixtáa náa Babilonia, niʼni rí mbaʼyoo mbóoʼ visión náa ndiʼyoo mbáa ángel, numuu dí nikruíguminaʼ náa Ikhaa índo̱ ndiyáaʼ mu maxnuu ikha ga̱jma̱a̱ maʼni rí makro̱ʼo̱o̱ (Da 10:12).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w06 15/1 ináa 19 kutriga̱ 10
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Esdras
7:28–8:20. Ndíjkha dí mbaʼin judío na̱nguá nindúún gágúun gajmiún Esdras náa Jerusalén rá. Numuu dí náa Jerusalén ndawi̱i̱n mbaʼin xa̱bu̱, maski ajndu ninújngoo itháán má dí sesenta tsiguʼ dí mbá nguéjmi̱i̱n judíos nitangiín. Numuu dí índo̱ gátangi̱ín ikhí makuwíin ga̱jma̱a̱ gamíi, manindxu̱u̱ xóo i̱mba̱ nuxi̱ʼ xóo makuwíin. Judíos bi̱ guáʼdáá bi̱ nikúwíin náa Babilonia nánguá niguáʼdáá wéñuuʼ índo̱ nikúwíin ikhí. Xámbumulú ma̱ngaa dí náa kamba̱a̱ dí maguáan nindxu̱u̱ gamíi. Bi̱ maguáan ndiyóoʼ maku̱mu̱ún kuyáá kájxi̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ xámiñún ma̱ngaa dí maʼdúún mbuyamajkuíí Jeobá xó má kaʼyoo. Asndu Esdras ma̱ngaa ndiyáa tsiakii numuu dí Jeobá nixtáa ga̱jma̱á nindxu̱u̱. Ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa tsiaki̱i̱ dí niʼthí xa̱bi̱i̱ Dios bigi̱, niʼni dí mbá 1,500 familia (mbáa 6 mil xa̱bu̱) bi̱ nikúwíin xawii magún. Ga̱jma̱a̱ índo̱ Esdras nigrui̱ga̱ i̱ʼwáʼ awan, nigimbumijná mbá 38 levitas ga̱jma̱a̱ 220 netineos mu magún.
17-23 JULIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | ESDRAS 9, 10
“I̱ndó gaʼkhu e̱ʼkha̱ kagu̱u̱ a mú tsétatsimbaaʼ”
w06 15/1 ináa 20 kutriga̱ 1
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Esdras
9:1, 2. Lá nindxu̱u̱ mbá dí ra̱májánʼ kayuuʼ rí matatsiʼgúnʼ o matanujúnʼ gajmiáanʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ ráʼ. Xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ nigíʼdi̱i̱ ndiyamajkuíí xó má kaʼyoo, ndiyóoʼ rí muñewa̱a̱n asndu índo̱ gáʼkha̱nú Mesías. Rí matatsiʼgúnʼ o matanujúnʼ gajmiáanʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajin rúʼko̱ nindxu̱u̱ mbá tsáʼkhá náa religión rí gajkhun. Judios bi̱ nidiin xa̱bu̱ bi̱ nduyamajkhún xándú ma̱ndoo maʼni rí nda̱wa̱á xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin muni̱ dí raʼkhí rí nuni̱ i̱ʼwáʼ xuajin. Á mu xa̱bu̱ bi̱ ndiyamajkuíí Jeobá ni̱jkha̱nú nindáti̱gi̱i̱n, tsíin lá gúndriguíi Mesías rá. ¡Ikha jngóo Esdras niguanúu tsiánguá índo̱ ndiʼyoo xúgíʼ rí nirígá!
w09 1/10 ináa 10 kutriga̱ 6
Ndiéjunʼ endu̱ʼu̱lúʼ Jeobá mu̱ʼni̱ rá.
Rí muʼnimbulú kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgííʼ a̱jkiu̱lú nambáyulú má ikháánʼ. Moisés niʼthí kaʼwu náa versículo 13: ‹Atanimbaaʼ kiʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ xtángoo ndrígóo Jeobá [...] mu mambáyáaʼ má ikháán›. Asndu ndiéjunʼ má gándu̱ʼu̱lú mu̱ʼni̱, mú mani̱ndxu̱u̱ májánʼ má náa ikháánʼlú. Xágumulúʼ dí “Dios nindxu̱u̱ ngajua” (1 Juan 4:8). Kiʼtáñajunʼ ndrígóo mambáyulú asndu nguáthá má mba̱yu̱u̱ʼ gúʼni̱ ñajunʼ (Isaías 48:17). Á mu nu̱ʼni̱ rí ikhaa na̱ndu̱ʼu̱lú maʼni dí xúmíniiʼ wéñuuʼ xúgi̱ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á, makuwáánʼ tsímáá náa maʼtáñajunʼ Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígióo Dios.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w06 15/1 ináa 20 kutriga̱ 2
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Esdras
10:3, 44. Ndíjkha rí nijuiʼthúún maguáan e̱ji̱n gajmiún ru̱dúún rá.
Gu̱ʼu̱ bi̱ nijuiʼthúún maguáan ma̱ndoo matangi̱ín á mu dí e̱jñu̱ún niguanún. Ma̱ngaa bi̱ kajkuáa ñawúúnʼ muñewu̱u̱n e̱ji̱n majkhiinʼ nindxu̱ún ru̱dúún.
24-30 JULIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NEHEMÍAS 1, 2
‹Mbá nacha̱ nitakáñuu Dios bi̱ xtáa mekhuíí›
w08 15/2 ináa 3 kutriga̱ 5
Guʼtákáñíí má xúʼko̱ Jeobá
5 Mbáa nguáná ga̱jma̱a̱ numuu rí xóo kuwáanʼ raguáʼníí maʼni rí muʼtákáñii Dios mbá nacha̱. Mbá miʼtsú, Artajerjes bi̱ naʼtáñajunʼ náa Persa nindoo mbaʼyoo náá numuu dí Nehemías xtáa ngíná. Índo̱ xtáa raʼtámíjná ga̱jma̱a̱, nirajxu̱u̱: ‹Ndiéjunʼ eyaaʼ matani̱ rá.› Ikhú Nehemías niʼtájkáan ‹mbá nacha̱ [...] náa Dios bi̱ xtáa mekhuíí›. Maski má wáwáa niʼtájkháan ga̱jma̱a̱ mbá nacha̱, Jeobá niriʼñuu. Xa̱bu̱ Ñajunʼ Persa nimbáyúu Nehemías mu maʼni̱i̱ xtájtsí ndrígóo Jerusalén (atraxnuu Nehemías 2:1-8). Xó má eʼyáá, asndu rí nuʼtájkáan náa awúu̱n a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ mbá nacha̱ Jeobá naʼdxawunlú ga̱jma̱a̱ naxnúlú rí nunda̱ʼa̱a̱.
be ináa 178 kutriga̱ 1
Ataniraʼmáʼ náa mbá i̱yi̱i̱ʼ rí nandaaʼ marata
A mu mbóoʼ mbiʼi dí tséraʼthi̱i̱n nutháanʼ marata̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí natanimbaaʼ, dí na̱nguá eʼngo̱o̱ matatsaʼwamínáʼ mbá nacha̱ dí gátriʼña̱a̱, ndiéjunʼ gándoo gámbáyáaʼ matriʼña̱a̱ májánʼ rá. Atayaridáá Nehemías, bi̱ niʼtákáñuu Dios nákha xóo tsériʼña̱a̱ dí nirajxu̱u̱ Xa̱bu̱ Ñajunʼ Artajerjes (Neh. 2:4). Nda̱wa̱á atani̱ mbá nacha̱ mbá mapa mental. Rígi̱ ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ tikhu rí ma̱ndoo matani̱: 1) Atraʼwíí mbóó o a̱jma̱ dí marata̱ (ma̱ndoo mataʼyááʼ náa libro Razonamiento a partir de las Escrituras). 2). Atraʼwíí ndiéjunʼ texto ma̱ndoo majmaaʼ mu matambáyíí rí natanimbaaʼ. 3) Atayáá xú káʼnii gátagíʼdi̱i̱ maratha̱a̱n ga̱jma̱a̱ gamajkhu xa̱bu̱ bi̱ narajxa̱a̱ʼ mu ma̱ndoo maʼdxawaanʼ. Ndawaá atagíʼdi̱i̱ marata.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w86 15/2 kutriga̱ 25
Rí nduʼyamajkuíí Dios xóo gíʼmaa, naʼngo̱o̱
Na̱nguá, ga̱jma̱a̱ numuu rí niguámbáa Jerusalén Nehemías mbaʼa nuthu niʼtájkháan ‹mbiʼíí mbruʼun› ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ (1:4, 6). Índo̱ nindoo niʼtámíjná ga̱jma̱a̱ Xa̱bu̱ Ñajunʼ Artajerjes ga̱jma̱a̱ numuu rí nandoo maʼni̱i̱ xtájtsí ndrígóo Jerusalén, Nehemías nitanga̱a̱ niʼtájkáan, xó má niʼni mbaʼa nuthu nákha gi̱nii. Jeobá niriʼña̱a̱ rí nindo̱ʼo̱o̱, índo̱ Xa̱bu̱ Ñajunʼ niniñuuʼ maʼni̱i̱ xtájtsí ndrígóo xuajin.
Ikha dí najmañulúʼ: Nehemías ndiyáʼ ikha ndrígóo Jeobá. Índo̱ mangáánʼ ndayóoʼ muraʼwíí mu̱ʼni̱ mbá dí mingíjyúuʼ gíʼmaa rí ‹Xuniʼñáánʼ ruʼtájkáan› Ga̱jma̱a̱ guʼnimbulúʼ ikha ndrígóo Jeobá (Romanos 12:12).
31 JULIO ASNDU 6 AGOSTO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NEHEMÍAS 3, 4
“Lá naʼni matiya̱a̱ʼ rí matiejunʼ gakhi̱i̱ ráʼ”.
w06 1/2 ináa 9 kutriga̱ 9
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Nehemías
3:5, 27. Ragíʼmaa mbuʼyáá xóo ragíʼdoo numuu ñajunʼ rí naguma náa nduʼyamajkuíí Dios, xóo nini̱ ‹xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá numún› tecoítas; dí phú gíʼmaa mu̱ʼni̱, guʼyaridúún tecoítas bi̱ raguáʼdáá wéñuuʼ bi̱ niñajunʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún.
Jeobá ma̱ndoo maʼni rí majmáánʼlu
11 Mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á, waʼxiinʼ Salum mangiin ninindxu̱ún bi̱ Jeobá nijmiuu mu magumaa xtátsí ndrígóo Jerusalén (Neh. 2:20; 3:12). Maski ajndu Salum ninindxu̱u̱ mbáa príncipe, waʼxiinʼ nixnaximi̱jna̱ muni ñajunʼ rí gákhii ga̱jma̱a̱ náa asndu gamíi makámbiñunʼ (Neh. 4:15-18). Rí xóo nini nisngájmaa rí ninindxu̱ún mixtiʼkuiin ki xóo xa̱bekha bi̱ tecoítas, bi̱ ‹na̱nguá nindúún gúñajuunʼ› (Neh. 3:5). Gundxaʼwamíjna̱ dí ra̱ʼkhá tháán nikúwá gagi índo̱ niguámbá ñajunʼ káaʼ mbá a̱jma̱ skiñúʼ gu̱wa̱ʼ e̱jma̱ mbiʼi (Neh. 6:15). Rí mbiʼi xúgi̱ kúwi̱i̱n a̱ngiu̱lú gu̱ʼu̱ bi̱ nuyambáá ga̱jma̱a̱ gagi náa ñajunʼ: Xó má náa naguma guʼwá ga̱jma̱a̱ náa naguma kaʼwii náa nduʼyamajkuíí Jeobá. Rí najmiin nuni, rí nanigu̱nʼ ga̱jma̱a̱ rí nuni mbóó a̱jkiu̱ún rúʼko̱ naʼni rí magajnúu májánʼ ñajunʼ rígi̱.
w04 1/8 ináa 18 kutriga̱ 16
Ganindxu̱lú xó má nindxu̱u̱ Cristo
16 Tséʼniuu á mu nindxu̱lú jiámá o xa̱bu̱ wanii, xúgiáánʼ bi̱ nindxu̱lú cristianos gíʼmaa manindxu̱lú xó má ninindxu̱u̱ Cristo. Náa congregación rígá mbaʼa enii ñajunʼ rí ndayóoʼ maguma. Ragíʼmaa makiʼnánʼ á mu nundu̱ʼu̱lú mu̱ʼni̱ mbá ñajunʼ rí asndu xóo ragíʼdoo numuu (1 Samuel 25:41; 2 Reyes 3:11). Xa̱bu̱ wanii, lá numbáñún e̱jña̱la muñejunʼ ga̱jma̱a̱ gagi asndu ndiéjunʼ má ñajunʼ rí gákánúún muni̱ náa Guʼwá nagimbáanʼ o náa naguáʼdáá asamblea ráʼ. Lá nduyáá e̱jña̱la rí ikháanʼ nu̱ni̱ ñajunʼ dí ragíʼdoo wéñuuʼ numuu ráʼ. Mbáa ndxájulú bi̱ nayambáá náa ñajunʼ rí nuni̱ testigos de Jeobá náa xúgíʼ numbaaʼ narmáʼáan a̱jkiu̱u̱n xkri̱doo anu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ru̱dúu̱, ikhaa naʼthí: “Xóo ikhiin eyambáá náa naguma kaʼwi̱i̱ Guʼwá nagimbáan ga̱jma̱a̱ náa naguáʼdáá asamblea, ndi̱yo̱o̱ dí rúʼko̱ gíʼdoo numuu eyáá ikhiin. Nuxnaximi̱jna̱ muñambáá náa ñajunʼ rí naguma náa congregación o mumbañún a̱ngiu̱lú, tséʼniuu á mu nakujmiin xóo ñumbáá. Xóo ikhiin ninindxu̱ún nimbáyuʼ magruígú ga̱jma̱a̱ gagi ñajunʼ rí najuixnúʼ náa Betel”.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w06 1/2 ináa 9 kutriga̱ 1
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Nehemías
4:17, 18 Xú káʼnii gándoo gáñajunʼ ga̱jma̱a̱ mbóó ñawúunʼ mbáa xa̱bu̱ rá. Bi̱ nirangoo rí nijmún náa niñejunʼ, táʼniún gakhi̱i̱ majmúún mbóó ñawúúnʼ mu muñajunʼ. Numuu rí índo̱ nida dí miki̱wu̱n náa edxúún o nidra̱ma̱ʼ náa xpajphún nindoo nirajtuun ga̱jma̱a̱ mbóó ñawúún ‹ga̱jma̱a̱ náa imbo̱o̱ ñawúún kuya̱ a̱jua̱nʼ›. Bi̱ nixujxi̱i̱ xtájtsí, ndiyóo muñejunʼ ga̱jma̱a̱ mbá nájma̱ ñawúún, ‹mámbáa kaxtoʼóo espada náa smídúu, índo̱ ikhiin kúwá ruñejunʼ›. Xúgíinʼ kúwá xawii asndu náá mbiʼi mu muxmijná gajmiún xa̱bu̱ sia̱nʼ.
7-13 AGOSTO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NEHEMÍAS 5-7
“Nehemías nindoo maʼni mbáʼwi̱i̱n eʼwíinʼ, raʼkháa dí muni̱ mbáʼwi̱i̱”
w02 1/11 ináa 27 kutriga̱ 3
Asndu nákha wájyúuʼ ga̱jma̱a̱ mbiʼi xúgi̱ numbayíí rí nduyamajkuíí Dios
Nehemías raʼkháa i̱ndó niyambáá ga̱jma̱a̱ mbiʼi ndrígóo ga̱jma̱a̱ raʼkháa i̱ndó niʼtáñajuunʼ rí maguma, ikhaa ma̱ngaa nixná rí gíʼdoo mu majmaa náa maguma rí nduyamajkuíí Dios. Nijmuu mbújkho̱o̱ mu maʼnikáwíin a̱ngui̱i̱n judíos bi̱ nikúwá ruñajunʼ xóo ñumbáá, ga̱jma̱a̱ nixnátíʼña mbújkha̱a̱ mú tárumiin inuu. Ma̱ngaa, na̱nguá niʼtáñajuunʼ ‹gakhi̱i̱›, tánda̱ʼa̱a̱ magruigu̱u̱ mbújkha̱a̱ dí kaʼyoo madaaʼ mbáa xa̱bu̱ ñajunʼ. Rí phú niʼni, niniñuuʼ dí ‹xa̱bu̱ bi̱ mbá ciéntú tikhu, xó má bi̱ naguwáʼ gúñúún› makuiʼtsu gajmíi̱n mbóó. Xúgíʼ mbiʼi nixnúún mu̱phi̱i̱ ‹mbáa xedi̱, majuiin mugu̱ bi̱ itháán míjíinʼ ga̱jma̱a̱ xujkhú xnaʼ›, ma̱ngaa mámbá guwáʼ mbiʼi ‹narígá mbaji̱nʼ wéñuʼ vino›. Nehemías nijmuu mbújkho̱o̱ mu ma̱ʼtsi̱ xúgíʼ rúʼko̱ (Nehemías 5:8, 10, 14-18).
Xuniʼñátígú ñawúnlú
16 Jeobá nimbáyúu Nehemías mangiin judíos mu muxnáá tsiakii ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ rí muni. Niʼngu̱u̱n nini̱i̱ xtátsí ndrígóo Jerusalén káaʼ mbá 52 mbiʼi (Neh. 2:18; 6:15, 16). Mú Nehemías tági̱ʼi̱ mbaʼyoo xóo eñajunʼ eʼwíínʼ, ma̱ngaa niñajunʼ (Neh. 5:16). Rí mbiʼi xúgi̱, mbaʼin bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nduyaridáá Nehemías índo̱ nuñajunʼ náa naguma guʼwá o índo̱ naguma kaʼwi̱i̱ ga̱jma̱a̱ índo̱ naguma májáánʼ Guʼwá náa nagimbáanʼ. Numuu rí nandún kuñún a̱ngiu̱ún, a̱ngiu̱lú bugi̱ nuxnún tsiakii a̱ngiu̱lú bi̱ guáʼdáá tsiakii índo̱ nagún gúñún o nutaraʼa gajmiún (atraxnuu Isaías 35:3, 4).
w00 1/2 kutriga̱ 32
Xú káʼnii gármáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼyaaʼ Jeobá rá.
Náa Biblia nasngájma dí marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n Dios nandoo gáʼthúnʼ dí magíʼ maʼni rí nindxu̱u̱ gajkhun. Mbá xkri̱da, nda̱wa̱á rí nijngoo mbá ciéntú tikhu mbiʼi dí iyaʼ nijnííʼ náa Ku̱ba̱ʼ, Dios nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo Noé [...] Ikha jngóo niʼni rí maxnúu giñánʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ niʼni dí iyaʼ maʼga rujndo̱o̱ʼ (Génesis 8:1). Mba̱yu̱u̱ʼ tsiguʼ nda̱wa̱á, Sansón bi̱ filisteos niruʼwa̱a̱ ga̱jma̱a̱ cadena ga̱jma̱a̱ ninigínáa, niʼtájkháan: ‹Jeobá, mbá péñu, garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ xtayoʼ. Araxnúʼ tsiaki̱i̱ iwáá má rígi̱, mbá péñu›. Jeobá nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo índo̱ nixnuu itháán tsiakii ki xóo gíʼdoo mbáa xa̱bu̱ numbaaʼ mu maʼngo̱o̱ maxmíjná gajmíi̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóo (Jueces 16:28-30). Xó má Nehemías, Jeobá niʼni tsakurámuuʼ tsiakii rí niʼni, ikha jngóo náa Jerusalén nindoo nigíʼdi̱i̱ ndiyamajkuíí Dios xó má gíʼmaa.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w07 1/7 ináa 30 kutriga̱ 15
“Atani̱ ga̱jma̱a̱ʼ dí ra̱májánʼ índo̱ natani̱ rí májánʼ”
15 Nda̱wa̱á kayuuʼ, ninda̱ʼa̱a̱ israelita Semaya maʼni nduwaaʼ Nehemías manúngorámuuʼ náa xtángoo ndrígóo Dios. Xa̱bu̱ buʼko̱ niʼthúu̱n: Guʼyamijná [...] náa goʼwóo Dios bi̱ gajkuwiin, náa awúu̱n templo, murugua̱a̱ xkrugoo templo; numuu rí maguwáʼ muxiñáán. Xóo muʼthá, niʼthúu̱n Nehemías rí markaʼwuminaʼ mu xákhañuu. Mú Nehemías na̱nguá nindxu̱u̱ ndxajkun, rí markaʼwuminaʼ náa goʼwóo Dios mani̱ndxu̱u̱ mbá aʼkhá. Lá manújngorámuuʼ xtángoo mu maʼnikríyaminaʼ xáʼ. Na̱nguá, ikhaa niʼthí: Lá ma̱ndoo mato̱ʼo̱ʼ náa templo ga̱jma̱a̱ makríñu̱u̱nʼ ráʼ. ¡Xato̱ʼo̱ʼ! Náá numuu rí Nehemías táxpatríguíi náa tsáʼkhá rá. Numuu rí ndiʼyoo maski má Semaya nindxu̱u̱ judío, mú raʼkháa Dios nikungua̱a̱nʼ, mbáa bi̱ gajkhun profeta nditháan xáʼthúu̱n rí manújgorámuuʼ xtángoo ndrígóo Jeobá. Xúʼko̱ niʼni dí Nehemías maʼni rí xa̱bu̱ bi̱ ra̱míjíinʼ xúninduwaʼ. Nguáthá mba̱yu̱u̱ʼ nda̱wa̱á, niʼthí rígi̱: “Niwájxi̱ xtájtsí rá, mbiʼi 25 ñajunʼ gu̱nʼ Elul, mbá 52 mbiʼi ndijyúuʼ mu majxí” (Nehemías 6:10-15; Números 1:51; 18:7).
14-20 DE AGOSTO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NEHEMÍAS 8, 9
“Gagi rí na̱ʼkha̱ náa Jeobá nindxu̱u̱ tsiakii ndrígála”
w13 15/10 21 kutriga̱ 2
Dí najmañulú náa mbá rí niʼtájkháan májánʼ
2 Mbá gu̱nʼ wapháá judíos niguámbúun nini̱i̱ xtájtsí ndrígóo Jerusalén (Neh. 6:15). Kááʼ 52 mbiʼi niʼngu̱u̱nʼ nini̱gájxi̱i̱ ñajunʼ, ga̱jma̱a̱ dí xúgi̱ nandún rí maxmiéjúnʼ gáʼni xóo embájxu̱u̱n gajmiún Dios. Ikha jngóo timbá mbiʼ rí ndayáa gu̱nʼ tisri nigún xuáá mu mudxawíín Esdras ga̱jma̱a̱ e̱wʼíinʼ levitas xóo eraxnuu ga̱jma̱a̱ nutajuíi dí naʼthí náa Xtángoo ndrígóo Dios (atayáá xtiʼkhuu 1). Mbá guʼwíin kayuuʼ, asndu e̱ji̱n bi̱ kaʼnii má mikru̱ʼu̱u̱n dí nagixnuu, niguájun ikhí nidxawíín “miʼcha̱ asndu xóo a̱jkha̱ʼ”. ¡Mitsaanʼ xkri̱da! Dí xúgi̱, ikháánʼ nagimbáánʼlú náa Salón del Reino, náa nandoo natrigánʼ májánʼ, mú maski má xúʼko̱ nguáná nu̱ʼni̱ jngarígamíjna̱lú o nundxaʼwamíjnalú mbá dí ragíʼdoo má wéñuʼ numuu. Lá nitagíʼníí xúʼko̱ ikháán ráʼ. Á mu xúʼko̱ atayáá dí nini̱ israelitas buʼko̱, raʼkháa i̱ndó nidxawíín, ma̱ngaa niniña mijna̱ rí ajngáa rúʼko̱ maʼganú asndu náa a̱jkiu̱ún. Ni̱jkha̱nú náa a̱jkiu̱ún rí asndu niguáʼdi̱i̱ nimbi̱ya̱ʼ índo̱ ndiyáá rí túnimbu̱u̱n rí naʼthí náa Xtángoo (Neh. 8:1-9).
w07 15/7 ináa 22 kutriga̱ 9, 10
“Majngrui̱gu̱lú má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ espíritu” ráʼ.
9 Dí maraxtaa gagi nindxu̱u̱ dí maʼdxaan. Jeobá nindxu̱u̱ “Dios gagi” (1 Timoteo 1:11; Salmo 104:31). Jesús nanigu̱u̱ʼ rí maʼni dí nandoo Anu̱u̱ (Salmo 40:8; Hebreos 10:7-9). Ga̱jma̱a̱ ikháánʼlú, “gagi rí na̱ʼkha̱ náa Jeobá nindxu̱u̱ tsiakii ndrígulú” (Nehemías 8:10).
10 Núma̱a̱ má gagi rí na̱ʼkha̱ náa Dios, naʼni rí maʼdxulú mu̱ʼni̱ rí nandoo Dios maski ajndu nuraʼníí xkujndu rí mingíjyúuʼ, naguma majtiáánʼ o naguma gínáánʼlú. ¡Naʼni makuwáánlú gagi “ku̱ma̱ ndrígóo Dios”! (Proverbios 2:1-5.) Nambájxu̱lú gajmiúlú Dios numuu rí kuaʼdáá ku̱ma̱ kájxi̱ ndrígóo, ma̱ngaa numuu rí kuaʼdáá fe náa ikhaa ga̱jma̱a̱ náa tsigijñaʼ rí nixnájxi̱ Jesús (1 Juan 2:1, 2). I̱mba̱ dí naʼni makuwáánʼ gagi ikhaa dí kuwáánʼlú náa xuajñuu Dios ga̱jma̱a̱ dí náa mbájndi numbaaʼ kúwá a̱ngiu̱lú (Sofonías 3:9; Ageo 2:7). Rí kua̱ʼthi̱i̱nlú maʼni Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios ga̱jma̱a̱ ñajunʼ mitsaanʼ dí kajkuáa ñawúnlú dí muʼtáraʼa ajngáa rí májánʼ naʼni rí makuwáánʼlú gagi (Mateo 6:9, 10; 24:14). Ga̱jma̱a̱ naʼni makuwáánʼlú gagi rí mandoo makuwáánʼlú kámuu mbiʼi (Juan 17:3). Raʼkháa tháán mitsaanʼ rí kua̱ʼthi̱i̱nlú ikha jngóo raʼkháa tháán edxulú (Deuteronomio 16:15).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
it-1 ináa 171 kutriga̱ 2
Arameo
Nguáthá tsiguʼ nda̱wa̱á dí nitangi̱ín judíos bi̱ ni̱jkha̱ kiʼdiin náa Babilonia, ndxajkun Esdras niguxnuu Xtángoo mudxawíín judíos bi̱ nigimbíin náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ mbaʼin levitas nigún ruthúún xa̱bu̱ xuajin dí eyoo gáʼthúu̱n dí naʼthí, xó má eʼthí náa Nehemías 8:8: “Ga̱jma̱a̱ niraxnuu gakhi̱i̱ má xúʼko̱ Xtángoo ndrígóo Dios bi̱ gajkuwin, nitajuíi kaʼwu ndiéjunʼ eyoo gáʼthi ma̱ngaa nini̱ dí xa̱bu̱ makru̱ʼu̱u̱n rí ikhiin kúwi̱i̱n ruraxnuu”. Mbáa índo̱ ikhiin nitajuíi, nithi náa ajngáa arameo dí naʼthí náa ajngáa hebreo, mbáa numuu rí xa̱bu̱ hebreos niguʼún itháan muthi ajngáa arameo índo̱ nikúwá náa Babilonia. Mbáa ma̱ngaa nitajuíi mámbá dí na̱ʼkha̱ raʼthí, mu xúʼko̱ bi̱ maski má nakru̱ʼu̱u̱n hebreo, makru̱ʼu̱u̱n itháan májánʼ dí eyoo gáʼthúu̱n dí xtáa ragixnuu.
21-27 DE AGOSTO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NEHEMÍAS 10, 11
“Nini̱ gínámijná ga̱jma̱a̱ numuu Jeobá”
w98 15/10 ináa 22 kutriga̱ 13
Jerusalén, mbá xuajin rí naʼni xó má kayá mbiʼyuu
13 “Awan májánʼ” dí nigájnuu nákhá mbiʼi dí nixtáa Nehemías niʼnirathiin xa̱bu̱ xuajñuu Dios bi̱ nikúwá nákhá wájyúuʼ mbiʼi dí maguma ndxo̱o̱ xtájtsí Jerusalén. Mú nirígá i̱mba̱ rí ndiyóoʼ itháan maguma nacha̱. Gíʼdoo má xtájtsí Jerusalén dí gíʼdoo mbá 12 xkrugua náa mbájndi, mú ndiyóoʼ xa̱bu̱ bi̱ makuwá. Maski ajndu tikhuin israelitas kúwá má ikhí, “xuajin raʼkhá tháán mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ ma̱jña̱ʼ, kááʼ nguáthi̱ín xa̱bu̱ kúwá ikhí” (Nehemías 7:4). Mu náa xuajin majtíinʼ xa̱bu̱, xa̱bu̱ xuajin nirawii “suerte mu muni̱ dí mámbáa xa̱bu̱ náa mámbá gu̱wi̱i̱nʼ magún makuwíin náa Jerusalén xuajin kaʼwu”. Májánʼ dí nirígá ga̱jma̱a̱ “xa̱bu̱ xuajin nini̱ tsajkurámiinʼ mbá xúgíinʼ xa̱bekha bi̱ nixnajxi̱ mi̱jna̱ rí magún gákúwíin náa Jerusalén” (Nehemías 11:1, 2). Ra̱ʼkhá tháán májánʼ xkri̱da rígi̱ dí ma̱ndoo mbuyáá xa̱bi̱i̱ Jeobá bi̱ kúwá rí mbiʼi xúgi̱ bi̱ ma̱ndoo magún gákúwá mu muyambáá náa ndayóoʼ itháan maxtiembáá.
w86 15/2 kutriga̱ 26
Rí nduʼyamajkuíí Dios xóo gíʼmaa, naʼngo̱o̱
Dí muni̱ña̱a̱ʼ mbañúnʼ dí nindrigúu ga̱jma̱a̱ magún gákúwíin náa Jerusalén, niʼni mambúun mba̱a̱ mbújkha̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbaʼa dí nánguá nindoo muni̱. Ma̱ngaa, mbáa bi̱ nikúwá náa xuajin nirígá mbaʼa dí gamíi ikhí. Dí xóo ikhiin nikúwá, eʼwíinʼ israelitas ndiyáá rí ndiyóoʼ mixnún tsiakii a̱ngiu̱ún bi̱ nixnajxi̱mijna̱ makuwíin náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ nitajkháan wéñuʼ rí Jeobá maʼni tsajkurámiinʼ.
Jeobá nandoo kaʼñún bi̱ guáʼdáá fe náa ikhaa
15 Índo̱ nixnaxími̱jna̱ náa Jeobá, niʼtháán rí itháan gagiʼdoo numuu muʼni rí nandoo ikhaa. Ndiʼyáá rí nguáná maʼni mingíjyúuʼ. Mú xú káʼnii eʼni índo̱ Jeobá na̱ndu̱ʼu̱lú muʼni mbá rí tsénigulú rá. Á mu kuaʼdáá mbá fe xóo rí nigiʼdoo Jefté, musngájma rí nuʼnimbaníí rí nixuʼdámi̱jna̱ muʼni náa Jeobá ma̱ngaa muʼnimbulúʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú. Nduʼyáá rí itháan mba̱a̱ gánindxu̱u̱ rí Jeobá maʼni tsajkurámáánʼ ki xóo tsigijñaʼ rí muxnaxí ikháanʼ (Mal. 3:10). Ndiéjunʼ nirígá ga̱jma̱a̱ numuu wáxioo Jefté rá.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w06 1/2 ináa 11 kutriga̱ 1
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Nehemías
10:34. Náá numuu rí nixtandu̱ʼu̱u̱n xa̱bu̱ xuajin rí muxna ixi̱ mikha rá. Náa Xtángoo ndrígóo Moisés tséʼthí ga̱jma̱a̱ numuu tsigijñaʼ dí mutsikha ixi̱. Kiʼtáñajunʼ rígi̱ nirígá ikháá. Ndiyóoʼ wéñuʼ ixi̱ rí mutsikha̱ ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ dí nuxnajxi̱. Nakujmaa dí tákúwá mbaʼin netineos (yumbáá bi̱ raʼkhíin israelitas bi̱ niyambáá náa guʼwá rí nduyamajkuíí Dios), ikha jngóo nirawíii suerte mu xúʼko̱ marigá má xúʼko̱ ixi̱ rí mikha.
28 AGOSTO ASNDU 3 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NEHEMÍAS 12, 13
“Atasngájma dí xtiejún jmbu náa Jeobá índo̱ gátraʼwíin mígiaa’”
it-1 ináa 117 kutriga̱ 8
Ammonitas
Nda̱wa̱á rí nixkriya̱a̱ʼ Tobías náa templo, nigixnuu ga̱jma̱a̱ niguma mbáníí xtángoo ndrígóo Dios dí na̱ʼkha̱ náa Deuteronomio 23:3-6, náa naʼthí rí ammonitas gajmiún moabitas, xándoo matu̱ʼu̱u̱n náa xuajñuu Dios dí rígá náa Israel (Ne 13:1-3.) Nigájnuu xtángoo rígi̱ xóo mbá 1,000 tsiguʼ wapháá, numuu rí ammonitas, moabitas na̱nguá nindúún gumbañúún israelitas índo̱ inu matu̱ʼu̱u̱n náa Ku̱ba̱ʼ rí nijuiʼthá Makánún, rígi̱ naʼni mbuʼyáá rí ikhiin xándoo makuwi̱i̱n náa xuajin Israel xó má kúwi̱i̱n israelitas ga̱jma̱a̱ rí xákhánún ñajunʼ. Mú raʼkháa rígi̱ eyoo gaʼthí rí ammonitas ga̱jma̱a̱ moabitas xándoo mambáxu̱u̱n gajmiún israelitas o rí makuwíin gajmiún ga̱jma̱a̱ rí mambáñún rí índo̱ Dios naʼni tsajkurámuuʼ xuajñuu. Guʼyáá tikhu xkri̱da: Zéleq, bi̱ niʼthá ga̱jma̱a̱ numuu ginii, ninindxu̱u̱ mbáa soldado ndrígóo David ga̱jma̱a̱ Rut bi̱ na̱ʼkha̱ náa Moab. (Rut 1:4, 16-18.)
w13 15/8 ináa 4 kutriga̱ 5, 6
Ikháanʼ niguma kaʼwáanʼ
5 (Atraxnuu Nehemías 13:4-9.) Ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ ra̱májánʼ dí xtáa rarígá naʼni gakhi̱i̱ rí maguajún jmbu. Gundxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu Eliasib ma̱ngaa Tobías. Eliasib ninindxu̱u̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun. Tobías ninindxu̱u̱ ammonita, mbáa nindxu̱u̱ xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo mbá ñajunʼ dí ragíʼdoo wéñuʼ numuu náa xa̱bu̱ ñajunʼ persa bi̱ xtáa náa Judea. Tobías mangiin bi̱ nambájxu̱u̱ gajmíi̱n na̱nguá nindúún rí Nehemías maʼni̱i̱ xtájtsí ndrígóo Jerusalén (Neh. 2:10). Raʼkháa i̱ndó rúʼko̱, ammonitas xándoo matu̱ʼu̱u̱n náa templo (Deut. 23:3). Á mu xúʼko̱, ndíjkha rí bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun, nixnúu mbá cuarto Tobías rá.
6Tobías nimbájxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ Eliasib. Tobías, xúʼko̱ má Jehohanán bi̱ nindxu̱u̱ a̱ʼdióo, ndiyáa mbáa a̱ʼgú judía ga̱jma̱a̱ mbaʼin judíos nuthi rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu (Neh. 6:17-19). Ma̱ngaa, a̱ʼdá xíñi Eliasib ndiyáa wáxióo Sanbalat, bi̱ naʼtáñajunʼ Samaria, mbáa bi̱ nambáyúu itháán Tobías (Neh. 13:28). Rí xóo nimbájxu̱u̱n rígi̱, naʼni mbuʼyáá náá numuu rí Eliasib bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun nimbáñún xa̱bu̱ sia̱nʼ. Mú, Nehemías nisngájma rí niwi̱ji̱ jmbu náa Jeobá índo̱ niguwíi xúgíʼ ndrígóo Tobías náa cuarto dí nikhánáá.
w96 15/3 ináa 16 kutriga̱ 6
Dí nuguajún jmbu náa Dios gíʼmaa maʼni rí xámbajxulú gajmiúlú bi̱ sia̱nʼ ndrígóo Dios
6 Á mu naguajún jmbu náa Jeobá Dios, xámbájxulú gajmiúlú bi̱ sia̱nʼ gajmíi̱n Dios. Ikha jngóo discípulo Santiago niʼnirámáʼ: “Ikháanʼ dí nubala gajmiála bi̱ raʼkháa ikhaa ndiya̱a̱, lá na̱nguá eya̱a̱la dí á mu nambáxalá gajmiála numbaaʼ nindxu̱u̱ dí xámbáxalaʼ gajmiála Dios ráʼ. Asndu tsáa má, bi̱ nandoo mambaxúu ga̱jma̱a̱ numbaaʼ na̱jkha̱nú nanindxu̱u̱ xóo mbáa bi̱ gíʼdoo sia̱nʼ ga̱jma̱a̱ Dios”. (Santiago 4:4.) Nandulú maguajún jmbu xó má niwi̱ji̱ jmbu rey David índo̱ niʼthí: “Tátá Jeobá, nakiʼnún ka̱ñu̱u̱n bi̱ nakiʼníin kuyaaʼ ga̱jma̱a̱ nawiyuʼ ka̱ñu̱u̱n bi̱ nuxujximíjna̱ náa ikháán. Gajkhun rí nakiʼnún ka̱ñu̱u̱n. Niguánu ninindxu̱ún xa̱bu̱ sia̱nʼ ndrígóʼ”. (Salmo 139:21, 22.) Tsíyulú mambájxulú gajmiúlú xa̱bu̱ bi̱ nuxuda̱mi̱jna̱ kiejunʼ aʼkhá, numuu rí tséni ñajuunʼ Dios. Tséʼniuu á mu nambájxulú gajmiúlú míjníi ikhiin o náa televisión, lá dí naguajún jmbu náa Dios maʼni rí mambájxulú gajmiúlú asndu tsáá bi̱ sia̱nʼ ga̱jma̱a̱ Jeobá ráʼ.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
it-2 ináa 444 kutriga̱ 2
Ajmúú
Nigiʼdoo wéñuʼ numuu rí nuni̱ ajmúú náa templo. Mbá rí ikhaa náa naʼthí mbaʼa ga̱jma̱a̱ numún bi̱ nini ajmúú, ma̱ngaa rí ‹tuxnún ñajunʼ muni› levitas mu xúʼko̱ ma̱ndoo muni kájxi̱ ñajunʼ rí nikhánún. (1Cr 9:33.) Levitas bugi̱ bi̱ nuni̱ ajmúú ninindxu̱ún mbá grupo kiejuunʼ, numuu rí naʼthí wájí ga̱jma̱a̱ numún náa bi̱ nitangiín Babilonia. (Esd 2:40,41.) Asndu rey persa Artajerjes Longimano nindoo kaʼñúún, numuu rí na̱nguá nirumiin ‹muninuma, ni má rí muni̱ numáá kamba̱a̱ rí nagún, ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ›, ikhaa má xóo i̱ʼwáʼ grupo kiejuunʼ. (Esd 7:24.) Nda̱wa̱á rey nikuʼma rí magajnúu mbá xtángoo rí mambáñún mambá mbiʼi bi̱ nuni̱ ajmúú xó má nda̱ñúunʼ”. Xtángoo rígi̱ niʼthí rí magajnúu Artajerjes, mbáa bi̱ niriyaʼ nindxu̱u̱ Esdras ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ rí nikhánáá niʼni rey. (Ne 11:23; Esd 7:18-26.) Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ naʼni mbuʼyáá náá numuu rí maski ajndu xúgíinʼ bi̱ nuni̱ ajmúú nindxu̱ún levitas, náa Biblia naʼthí rí nindxu̱ún mbá grupo kiejuunʼ: “Bi̱ nuni̱ ajmúú ga̱jma̱a̱ levitas”. (Ne 7:1; 13:10.)