Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
4-10 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | GÉNESIS 36, 37
“A̱ngui̱i̱n José nixígu̱u̱n kuyáá”
(Génesis 37:3, 4) Israel nindoo kaʼyoo itháan José ki xóo eʼwíinʼ e̱ji̱i̱n numuu rí ada̱ buʼko̱ nigiʼdaa índo̱ nikhi̱i̱ má, ga̱jma̱a̱ nikuʼma rí maguma mbá xtíin kiejunʼ mu magíʼ. 4 Índo̱ a̱ngui̱i̱n José ndiyáá rí anu̱ún nandoo kaʼyoo itháan ki xóo ikhiin, nigi̱ʼdi̱i̱ niwiñunʼ kuyáá. Asndu nánguá ethán májánʼ.
w14 1/8 12 kutriga̱ 4, 5
“Mbá péñu gudxawíín rí nigúndaa”
Náa Biblia naʼthí rí índo̱ a̱ngui̱i̱n ndiyáá dí nandoo kaʼyoo itháan ikhaa ki xóo ikhiin, “nigi̱ʼdi̱i̱ niwiñunʼ kuyáá. Asndu nánguá ethán májánʼ” (Génesis 37:4). Maski ajndu rígá numuu mu makiʼníin, mú raʼkhí rí nixígu̱u̱n (Proverbios 14:30; 27:4). Lá nitagíʼnii mangáán rígi̱ ráʼ. Lá nixíguáʼ xtayáá mbáa bi̱ nigruigú mbá rí ikháán nindaaʼ ráʼ. Xúʼko̱ niguáʼniin a̱ngui̱i̱n José. Rí nixígu̱u̱n ni̱jkha̱ kagu̱u̱n muni dí raʼkhí rí nda̱wa̱á nigáwinʼ a̱jkiu̱ún. Rígi̱ naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí itháan májánʼ “[maʼdxulú gajmiúlú] xa̱bu̱ bi̱ nadxún” (Romanos 12:15).
José ndiʼyoo rí a̱ngui̱i̱n niguiñunʼ kuyáá. Lá niríyaaʼ xtíñuu índo̱ nixtáa gajmíi̱n xáʼ. Mbáa nindoo maríyaaʼ. Mú gíʼmaa marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí Jacob nixnúu xtíin rígi̱ mu masngájmuu rí nandoo kaʼyoo ga̱jma̱a̱ rí naniguuʼ eʼni, ma̱ngaa má José nindoo rí anu̱u̱ maʼndoo kaʼyoo má xúʼko̱, ikha jngó nigúwunʼ má xúʼko̱. Mbaʼa rí eʼsngúlú xkri̱da ndrígóo. Maski ajndu Dios tséraʼwíin xa̱bu̱, mú nguáná nasngájma rí nangajo̱o̱ kaʼñún tikhun xa̱bi̱i̱. Ma̱ngaa nandoo rí xa̱bi̱i̱ maʼni mixtiʼkuiin náa numbaaʼ xkawiʼ rígi̱. Rí xóo eni xa̱bi̱i̱ Dios gajkhun nindxu̱u̱ xóo xtíñuu José. Mú rígi̱ naʼni rí eʼwíinʼ xa̱bu̱ maxígu̱u̱n kuñún ga̱jma̱a̱ xáʼndun gúñún (1 Pedro 4:4). Lá gíʼmaa murkaʼwu rí ni̱ndxu̱ún mu xarigá xkujndu ráʼ. Na̱nguá, xó má José tárkaʼwu xtíñuu (Lucas 11:33).
(Génesis 37:5-9) Nda̱wa̱á José nigiʼdoo mbá xnuʼndaa ga̱jma̱a̱ niʼthún a̱ngui̱i̱n rí nigundaa, ikhú ikhiin niwiñunʼ kuyáá itháan. 6 Ikhaa niʼthúún: “Mbá péñu gudxawíín rí nigúndaa. 7 Nigúndaa rí kúwáanʼlú ruruʼwa̱a̱ xtáxu̱u̱ rí nijuiʼdu náa xanáá, ga̱jma̱a̱ ikhú xtáxu̱u̱ rí ikhúún niro̱ʼo̱o̱ niwi̱ji̱ jmbu ga̱jma̱a̱ ikhú xtáxu̱u̱ ndrígála ikháanʼ niruguama̱ʼa̱a̱n ga̱jma̱a̱ nismbati̱gu̱u̱n náa inuu”. 8 A̱ngui̱i̱n nitháán: “Lá manindxa̱a̱ʼ rey náa ikháanʼxu o maratañájunxu dxe̱ʼ”. Ikha jngó niwiñunʼ kuyáá itháan José ga̱jma̱a̱ numuu rí nigundaa ma̱ngaa rí niʼthí. 9 Nda̱wa̱á, José nigiʼdoo i̱mba̱ xnuʼndaa ga̱jma̱a̱ niʼthúún a̱ngui̱i̱n: “Nigúʼdoʼ i̱mba̱ xnuʼndaa. Mú rí xúgi̱ ndi̱yo̱o̱ rí a̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ gu̱nʼ ma̱ngaa mbá 11 a̱ʼgua̱a̱n kúwá rusmbati̱gu̱u̱n náa inuʼ”.
(Génesis 37:11) Ikhú a̱ngui̱i̱n nixígu̱u̱n kuyáá José, mú anu̱u̱ nindxa̱ʼwáminaʼ má xúʼko̱ rí ikhaa niʼthí.
w14 1/8 13 kutriga̱ 2-4
“Mbá péñu gudxawíín rí nigúndaa”
Nájma̱ xnuʼndaa ni̱ʼkha̱ náa Jeobá ga̱jma̱a̱ rígá rí nandoo gáʼthúu̱n. Dios nindoo rí José maʼthí ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n. Xóo muʼthá, José gíʼmaa maʼni xóo mbáa gaʼyee bi̱ makuwá nda̱wa̱á, bi̱ muthi ajngóo Dios náa xa̱bu̱ bi̱ tsénimbu̱ún.
Ga̱jma̱a̱ tsu̱ma̱, José niʼthún a̱ngui̱i̱n: “Mbá péñu gudxawíín rí nigúndaa”. Núkhu nikru̱ʼu̱u̱n rí niʼthún mú nditháan tánigu̱u̱nʼ, ikha jngó nitháán: “Lá manindxa̱a̱ʼ rey náa ikháanʼxu o maratañájunxu dxe̱ʼ.” Náa Biblia naʼthí rí “niwiñunʼ kuyáá itháan José ga̱jma̱a̱ numuu rí nigundaa ma̱ngaa rí niʼthí”. Índo̱ niʼthún raga̱jma̱ xnuʼndaa a̱ngui̱i̱n ga̱jma̱a̱ anu̱u̱, tánigu̱u̱nʼ kayuuʼ: “Ikhú anu̱u̱ niríyuu ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n: ‹Ndiéjunʼ lá eyoo gáʼthúu̱n xnuʼndaaʼ rá. Lá ikhúúnʼ ga̱jmu̱ʼ ru̱dáʼ mangiin a̱ngia̱nʼ mu̱ʼguáxu ga̱jma̱a̱ musmbáti̱gu̱xu̱ náa inaaʼ ráʼ.› Mú Jacob nindxa̱ʼwáminaʼ má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ numuu xnuʼndaa. Lá Jeobá xtaa raʼtíminaʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼdióo ráʼ. (Génesis 37:6, 8, 10, 11.)
José tánindxu̱u̱ timbáa ni má iwáá xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ táʼndún gúyáá ga̱jma̱a̱ nixkháá ga̱jma̱a̱ numuu ajngáa rí nijuiʼtháán maʼthí. Bi̱ phú niʼthí ajngóo Jeobá nindxu̱u̱ Jesús, ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼthún xa̱bi̱i̱: “Á mu ikhiin nixkoʼ, muxkala mangáanʼ” (Juan 15:20). Tséʼniuu má nguáthá tsiguúnʼ cristianos ndayóoʼ majmañún ga̱jma̱a̱ numuu fe rí nigiʼdoo José ma̱ngaa rí támiñuu.
(Génesis 37:23, 24) Ikha jngó, índo̱ José ni̱jkha̱nú náa a̱ngui̱i̱n, ikhú niriya̱ʼ xtíin kiejunʼ rí kagíʼ. 24 Ikhú nirtuwiin ga̱jma̱a̱ nidama̱ʼa̱a̱n náa pozo, mbiʼi rúʼko̱ na̱nguá ka̱jnu̱ʼ iyaʼ.
(Génesis 37:28) Índo̱ kúwá ranújngún xa̱bu̱ madianitas. Ikhú niríyaaʼ José náa pozo, nigujua̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbá skiñúʼ mbújkha̱a̱ plata náa ñawúnʼ xa̱bu̱ ismaelitas. Ga̱jma̱a̱ ikhiin nigún kuya̱a̱ náa Egipto.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Génesis 36:1) Rígi̱ nindxu̱u̱ historia ndrígóo Esaú, xóo muʼthá, Edom.
it-1 735
Edom
EDOMITAS, (maña̱ʼ).
Edom ninindxu̱u̱ i̱mba̱ mbiʼyuu Esaú, bi̱ mbóó nigumaa jma̱a̱ Jacob, numuu rí nigujua̱a̱ rí mani̱ndxu̱u̱ aʼdá giʼnii ga̱jma̱a̱ mbá ganitsu maña̱ʼ. (Gé 36:1; 25:30-34.) Maña̱a̱ʼ Esaú nákha nigumaa (Gé 25:25) ga̱jma̱a̱ náa tikhu xuajen rí ikhaa nixtáa gajmíi̱n e̱ji̱i̱n nijmaʼnuunʼ xóo xa̱bu̱ mañi̱i̱ʼ.
(Genesis 37:29-32) Índo̱ Rubén nitanga̱a̱ náa pozo ndiʼyoo rí José ní nda̱wa̱a̱, ikhú nixkuʼturi̱ya̱ʼ xtíñuu. 30 Índo̱ nitanga̱a̱ náa kúwá a̱ngui̱i̱n nindxa̱ʼwá: “¡Nindáti̱ga̱a̱ dxámá! Dí gáni ikhúúnʼ rá.” 31 Ikhú nirajtuun xtíñuu José, nixiyáa mbáa tsu̱jtuunʼ ga̱jma̱a̱ nixu̱ma̱ʼ xtíin náa eʼdi. 32 Nda̱wa̱á nixuʼma xtíin kiejunʼ rúʼko̱ náa anu̱ún ga̱jma̱a̱ nitháán: “Nixkama̱a̱xu rígi̱. Mbá péñu, atiejma ma̱ta̱ya̱a̱ á mu xtíñuu a̱ʼdiáaʼ o raʼkháa”.
it-1 618 kutriga̱ 1, 2
Mañewu̱u̱n
Índo̱ mbáa báxtúu nakudaminaʼ mbaʼñúún mugu̱, naxná ajngóo rí mañewu̱u̱n xujkhúʼ. Nakudaminaʼ náa xa̱bu̱ bi̱ xujkiúu rí maxniʼtsún ga̱jma̱a̱ rí xáguma kuʼwíinʼ; á mu xúʼko̱ gárígá mbaʼyóoʼ maʼni numi̱ín. Mú rígá xtángoo rí nambáyúu bi̱ ndaʼñún mugu̱ xóo á mu xujkhú xáná naʼkhu̱u̱ mugu̱, xáʼyóoʼ maʼni numa̱a̱. Mu xáxtumaa bi̱ ndaʼñún xujkhúʼ mbaʼyóoʼ rí maxnájxi̱i̱ mugu̱ bi̱ nigawúunʼ. Índo̱ xa̱bu̱ bi̱ gíʼdiin mugu̱ gámbá raʼyoo xujkiúu bi̱ nigawúunʼ ikhú maʼthí dí ragíʼdoo aʼkhúun bi̱ nañewu̱u̱n mugu̱.
Ikha rígi̱ nayambáá asndu ndiéjunʼ má rí gáñewu̱u̱n mbáa xa̱bu̱, ma̱ngaa nayambáá náa mbá guʼwíin. Mbá xkri̱da, aʼdá giʼnii kajkuáa ñawúunʼ rí mañewu̱u̱n guaʼti̱i̱n. Rígi̱ nambáyulú makru̱ʼu̱lú náá numuu dí Rubén bi̱ aʼdá giʼnii nixmiéjuunʼ kaʼyoo José índo̱ eʼwíinʼ guaʼti̱i̱n nithi rí muxiyáa, xó má eʼthí náa Génesis 37:18-30: “Ikha jngó niʼthí: ‹Xúxíʼyalú›. [...] ‹Xúxidíí eʼdiuu. [...] Mú xúnigawíínʼ›. Numuu rí ikhaa nindoo maʼnikríyaaʼ mu maʼga̱a̱ kayáa náa anu̱u̱”. Ga̱jma̱a̱ índo̱ Rubén ndiʼyoo rí nda̱wa̱a̱ José nixmiéjuunʼ wéñuʼ rí asndu “nixkuʼturi̱ya̱ʼ xtíñuu” ga̱jma̱a̱ niʼthí: “¡Nindáti̱ga̱a̱ dxámá! Dí gáni ikhúúnʼ rá.” Ndiʼyoo rí ma̱ndoo muthán rí gíʼdoo aʼkhúun rí nindáti̱ga̱a̱ José. Mu xárígá rúʼko̱, a̱ngui̱i̱n ndiyáʼ xóo muninduwaʼ, rí mbáa xujkhúʼ niʼkhu̱u̱ gi̱ʼtiu̱ún. Nixumaʼ xtíñuu José náa eʼdiuu tsu̱jtuunʼ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nigún gusngajmáá Jacob, anu̱ún ga̱jma̱a̱ bi̱ naxná ikha, bi̱ ndiʼyoo rí nda̱a̱ aʼkhúun Rubén rí José niʼkhu̱u̱ xujkhú xáná. (Gé 37:31-33.)
Migixnuu Biblia
(Génesis 36:1-19) Rígi̱ nindxu̱u̱ historia ndrígóo Esaú, xóo muʼthá, Edom. 2 Esaú nigui̱i̱n gu̱ʼu̱ bi̱ kuwa náa Canaán. Ndiyáa Adá wáxioo Elón bi̱ nindxu̱u̱ hitita ga̱jma̱a̱ Oholibamá wáxioo Aná ma̱ngaa nindxu̱u̱ aʼdá xíñiiʼ Zibeón bi̱ nindxu̱u̱ heveo. 3 Ma̱ngaa ndiyáa Basemat, wáxioo Ismael, ndxájuu Nebayot. 4 Ga̱jma̱a̱ Adá, Esaú nigiʼdaa mbáa ada̱ bi̱ mbiʼyuu Elifaz, ga̱jma̱a̱ Basemat nigiʼdaa mbáa ada̱ mbiʼyuu Reuel 5 ga̱jma̱a̱ Oholibamá nigiʼdaa Jeús, Jalam ga̱jma̱a̱ Coré. Bugi̱ ninindxu̱ún e̱ji̱i̱n Esaú, bi̱ nigiʼdiin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán. 6 Nda̱wa̱á, Esaú ni̱jkha̱ gáxtáa i̱mba̱ ríʼkhá, mitsínguánʼ náa xtáa Jacob, ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ kagui̱i̱n gu̱ʼwi̱i̱, jiámíi, waʼxeeʼ ga̱jma̱a̱ xúgínʼ bi̱ kuwa náa goʼwóo, xúʼko̱ má xúgínʼ xujkhúʼ ma̱ngaa xúgíʼ dí nigiʼdoo náa Canaán. 7 Numuu rí nájmi̱i̱n niguáʼdáá wéñuʼ, ikha jngó nánguá xóo makuwá mbóó. Niguáʼdiin wéñuʼ xujkhúʼ dí nánguá eʼngo̱o̱ ku̱ba̱ʼ náa kuwa mu muphiʼtsu. 8 Ikha jngó Esaú ni̱jkha̱ gáxtáa náa kúbá dí kaʼyoo Seír. Esaú nindxu̱u̱ Edom. 9 Rígi̱ nindxu̱u̱ historia ndrígóo Esaú, anu̱ún edomitas, bi̱ kúwi̱i̱n náa kúbá dí kaʼyoo Seír. 10 E̱ji̱i̱n Esaú mbiʼñún, Elifaz a̱ʼdióo Adá, ga̱jma̱a̱ Reuel a̱ʼdióo Basemat, imba̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ Esaú. 11 E̱ji̱i̱n Elifaz ni̱ndxu̱ún Temán, Omar, Zefó, Gatam ga̱jma̱a̱ Quenaz. 12 Ga̱jma̱a̱ Elifaz, a̱ʼdióo Esaú, nigiʼdaa mbáa ñawuun bi̱ mbiʼyuu Timná. Nda̱wa̱á, niguáʼdaa mbáa ada̱ bi̱ nixna mbiʼí Amalec. Bugi̱ ninindxu̱ún bi̱ niguwáʼ náa Adá, a̱ʼgiu̱u̱ Esaú. 13 E̱ji̱i̱n Reuel ninindxu̱ún Náhat, Zérah, Samá ga̱jma̱a̱ Mizá. Bugi̱ ninindxu̱ún bi̱ niguwáʼ náa Basemat, a̱ʼgiu̱u̱ Esaú. 14 Oholibamá bi̱ ndiyáa Esaú, wáxioo Aná, aʼdá xíñiiʼ Zibeón, nigiʼdiin e̱ji̱i̱n Esaú bi̱ mbiʼñún: Jeús, Jalam ga̱jma̱a̱ Coré. 15 Bugi̱ ni̱ndxu̱ún e̱ji̱i̱n Esaú bi̱ ndi̱ya̱ edxu̱u̱. Náa Elifaz timbáa a̱ʼdióo Esaú, nigájnuu Temán bi̱ ndiyá edxu̱u̱, Omar bi̱ ndiyá edxu̱u̱, Zefó bi̱ ndiyá edxu̱u̱, Quenaz bi̱ ndiyá edxu̱u̱, 16 Coré bi̱ ndiyá edxu̱u̱, Gatam bi̱ ndiyá edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Amalec bi̱ ndiyá edxu̱u̱. Ikhiin ndi̱ya̱ edxu̱ún bi̱ niguwáʼ náa Elifaz náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Edom. Bugi̱ bi̱ niguwáʼ náa Adá. 17 Bi̱ niguwáʼ náa Reuel, a̱ʼdióo Esaú, ni̱ʼkha̱ Náhat bi̱ ndiyá edxu̱u̱, Zérah bi̱ ndiyá edxu̱u̱, Samá bi̱ ndiyá edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Mizá bi̱ ndiyá edxu̱u̱. Ikhiin ndi̱ya̱ edxu̱ún bi̱ niguwáʼ náa Reuel náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Edom. Bugi̱ bi̱ niguwáʼ náa Basemat, a̱ʼgiu̱u̱ Esaú. 18 Nda̱wa̱á kayuuʼ, náa e̱ji̱i̱n Oholibamá, a̱ʼgiu̱u̱ Esaú, ni̱ʼkha̱ Jeús bi̱ ndiyá edxu̱u̱, Jalam bi̱ ndiyá edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Coré bi̱ ndiyá edxu̱u̱. Ikhiin ndi̱ya̱ edxu̱ún bi̱ niguwáʼ náa Oholibamá wáxioo Aná, a̱ʼgiu̱u̱ Esaú. 19 Bugi̱ ninindxu̱ún e̱ji̱i̱n Esaú, xóo muʼthá Edom, ga̱jma̱a̱ bi̱ ndi̱ya̱ edxu̱ún bi̱ niguwáʼ náa ikhiin.
11-17 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | GÉNESIS 38, 39
“Jeobá nditháan tániñuuʼ José”
(Génesis 39:1) Bi̱ ismaelitas nigún kuya̱a̱ José náa Egipto. Ikhí nigujua̱a̱ náa mbáa egipcio bi̱ mbiʼyuu Potifar, bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bu̱ ñajunʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuñewa̱a̱n faraón.
w14 1/11 12 kutriga̱ 4, 5
Niʼni gaʼduunʼ maʼni dí ra̱májánʼ
Náa Biblia naʼthí xóó. Índo̱ niguánu náa xuajen, xa̱bu̱ nugujua̱a̱ José náa mbáa egipcio bi̱ mbiʼyuu Potifar. Xa̱bu̱ bugi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n faraón, rey náa Egipto (Génesis 39:1). Mbáa José nixtáa gíná wéñuʼ numuu rí nigujua̱a̱ rí maʼni a̱jma̱ nuthu. ¡Nuni asndu xóo nda̱a̱ numuu! Aʼkho̱ ejkha̱ náa kidxuuʼ xa̱bu̱ bi̱ niʼtsi̱i̱, náa calle rí kajtíin wéñuʼ xa̱bu̱, náa naxtango̱jo̱o̱ ga̱jma̱a̱ náa tri̱ga̱ xuáá. Na̱jkha̱ náa rí maʼni goʼwóo.
Mú guʼwá náa maxtáa tsémbriguii ga̱jma̱a̱ náa nixtáa nákha ginii, rí ikhaa tándoo maniñuuʼ. José gajmíi̱n bi̱ kuwa náa goʼwóo nagún rajnguʼwún gajmiún xujkiún. Mú goʼwóo Potifar nindxu̱u̱ xóo guʼwún mbaʼin egipcios bi̱ guáʼdáá, mitsaanʼ ga̱jma̱a̱ kixnííʼ. Bi̱ nunigajmaa dí nirígá wajyúúʼ nuthi rí egipcios ninigu̱nʼ maguaʼdáá mitsaanʼ ixi̱ ri̱ʼi̱ náa rígá ixi̱ mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ pila náa rígá papiros, ri̱ʼi̱ loto ma̱ngaa i̱ʼwáʼ plantas dí najma̱a̱ náa iyaʼ. Tikhu guʼwá rígá náa tapo̱o̱ ixi̱ ri̱ʼi̱ ma̱ngaa gíʼdoo corredor náa ndu̱ya̱a̱ xu̱únʼ, ventanas mba̱ʼu̱, mbaʼa cuartos, mbá guʼwá mba̱a̱ náa nuphiʼtsu ma̱ngaa mbaʼa cuartiún yumbáá.
(Génesis 39:12-14) Ikhú a̱ʼgu̱ nigujtuun xtíñuu, ga̱jma̱a̱ niʼthúunʼ: “¡Atabáaʼ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ!”. Mú ikhaa nigájnuu ragáyúu ga̱jma̱a̱ niniñuuʼ xtíñuu náa ñawúunʼ a̱ʼgu̱. 13 Índo̱ ndiʼyoo rí niniñuuʼ xtíñuu mu magajnúu ragáyúu rexa̱a̱, 14 ikhú nigíʼdu̱u̱ nindxa̱ʼwá mu mudxawíín xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa goʼwóo ga̱jma̱a̱ niʼthún: “¡Gu̱ya̱a̱!, hebreo bi̱ ni̱ʼkha̱ kayáa ajmbioʼ nindoo matsíjmáanʼlu. Nigíʼ mabóoʼ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ, mú ikhúúnʼ nindxa̱ʼwa̱ gakhi̱i̱.
(Génesis 39:20) Ikhú nigutuwiin José ga̱jma̱a̱ nixnáxi̱i̱ náa guʼwá e̱jua̱nʼ, náa kúwá presos ndrígóo rey, ga̱jma̱a̱ ikhaa nixtáa náa guʼwá e̱jua̱nʼ.
w14 1/11 14, 15
Niʼni gaʼduunʼ maʼni dí ra̱májánʼ
Maski ajndu bi̱ nunigajmaa dí nirígá wajyúúʼ nixkamaa tikhu guʼwá e̱jua̱nʼ ndrígu̱ún egipcios, mú tséʼyáá wéñuʼ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Mú nakujmaa rí ninindxu̱u̱ guʼwá mba̱ʼu̱ dí rígá awúu̱n ku̱ba̱ʼ. José nixná mbiʼyuu “iñáʼ” náa nigidaʼ, naʼni mundxa̱ʼwa̱míjnalú rí mikrína ga̱jma̱a̱ gíná (Génesis 40:15). Náa libro ndrígóo Salmos naʼthí rí niguma gínáa: “Niruʼwa̱a̱ rajkúu ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ ma̱ngaa nirajkua̱a̱ ajua̱nʼ náa aphuu” (Salmo 105:17, 18). Nguáná nuruʼwa̱a̱ ñawúnʼ tsu̱du̱ún ga̱jma̱a̱ nuruʼwa̱a̱ itsu̱ gúʼxúnʼ, eʼwíinʼ nuruʼwa̱a̱ náa aphún. José nimínuuʼ wéñuʼ ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱.
Mú tágida̱ʼ mbá xngaa náa guʼwá e̱jua̱nʼ. Náa Biblia naʼthí rí nigida̱ʼ mba̱yu̱u̱ʼ. Ma̱ngaa tséʼyoo á mu magajnáa. Ninújngoo mba̱yu̱u̱ʼ mbiʼi, gu̱nʼ ga̱jma̱a̱ tsiguʼ. Ndiéjunʼ niʼni mu xáxmiéjuunʼ wéñuʼ xá.
Náa Biblia nariʼña̱a̱ mbu̱júu̱ ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱: “Jeobá nixtáa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ José”. Xúʼko̱ kaʼnii, Dios tániñuuʼ xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ nindoo kaʼyoo (Génesis 39:21). Jeobá tseniñúnʼ xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ nandoo kaʼñún maski ajndu tri̱ʼi̱i̱n náa guʼwá e̱jua̱nʼ (Romanos 8:38, 39). Lá natatsaʼwáminaʼ xú káʼnii José xtáa raʼthúu̱n Anu̱u̱ bi̱ xtáa mekhuíí ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n rí naʼni maxmiéjuunʼ ráʼ. Lá nandoo natayáá xú káʼnii eriʼña̱a̱ “Dios bi̱ naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú” índo̱ naʼni rí maxtáa tsímáá ga̱jma̱a̱ rí xáxmiéjuunʼ xáʼ. (2 Corintios 1:3, 4; Filipenses 4:6, 7.) Mú raʼkháa i̱ndó rúʼko̱ rí niʼni Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu José. Náa Biblia naʼthúlúʼ rí nimbáyúu mu mambaxúu májánʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá e̱jua̱nʼ.
(Génesis 39:21-23) Mú Jeobá nixtáa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ José. Ga̱jma̱a̱ nisngájmuu má xúʼko̱ rí májánʼ a̱jkiu̱u̱n, ma̱ngaa niʼni rí xa̱bu̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa bi̱ nuñewa̱a̱n guʼwá e̱jua̱nʼ maʼndoo kaʼyoo. 22 Ikha jngó bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá e̱jua̱nʼ nigíiʼ José mu mañewu̱u̱n xúgíinʼ bi̱ kajchún ikhí, José kajkuáa ñawúunʼ mbaʼyoo rí munimbánii rí kaʼñún. 23 Bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá e̱jua̱nʼ tsixmiéjunʼ eʼni nimbá rí nirajkuáa náa ñawúunʼ José, numuu rí Jeobá xtáa ga̱jma̱a̱ José, ga̱jma̱a̱ Jeobá naʼni rí magajnúu májánʼ xúgíʼ rí naʼni.
w14 1/11 15 kutriga̱ 2
Niʼni gaʼduunʼ maʼni dí ra̱májánʼ
Náa Biblia nariʼña̱a̱ mbu̱júu̱ ga̱jma̱a̱ ajngáa rígi̱: “Jeobá nixtáa má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ José”. Xúʼko̱ kaʼnii, Dios tániñuuʼ xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ nindoo kaʼyoo (Génesis 39:21). Jeobá tseniñúnʼ xa̱bi̱i̱ ga̱jma̱a̱ nandoo kaʼñún maski ajndu tri̱ʼi̱i̱n náa guʼwá e̱jua̱nʼ (Romanos 8:38, 39). Lá natatsaʼwáminaʼ xú káʼnii José xtáa raʼthúu̱n Anu̱u̱ bi̱ xtáa mekhuíí ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n rí naʼni maxmiéjuunʼ ráʼ. Lá nandoo natayáá xú káʼnii eriʼña̱a̱ “Dios bi̱ naʼni̱i̱ a̱jkiu̱lú” índo̱ naʼni rí maxtáa tsímáá ga̱jma̱a̱ rí xáxmiéjuunʼ xáʼ. (2 Corintios 1:3, 4; Filipenses 4:6, 7.) Mú raʼkháa xúgíʼ rúʼko̱ rí niʼni Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu José. Náa Biblia naʼthúlúʼ rí nimbáyúu mu mambaxúu májánʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa guʼwá e̱jua̱nʼ.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Génesis 38:9, 10) Mú Onán ndiʼyoo dí e̱ji̱n bi̱ gágumiin xánindxu̱ún e̱ji̱i̱n ikhaa. Ikha jngó índo̱ nibóoʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ ndxájuu, nixídíí mbayííʼ iyaʼ tsígooʼ mu xáxniúu e̱ji̱n ndxájuu. 10 Mú Jeobá ndiʼyoo dí ra̱májánʼ dí niʼni. Ikha jngó, nixíyáa ma̱ngaa.
it-2 550
Onán
(nandoo gáʼthúu̱n: “Ma̱ndoo magiʼdiin e̱ji̱n; gíʼdoo tsiakii”).
Raga̱jmi̱i̱n e̱ji̱i̱n Judá bi̱ nigiʼdiin ga̱jma̱a̱ mbáa a̱ʼgú cananea, wáxioo Súa. (Gé 38:2-4; 1Cr 2:3.) Jeobá nixíyáa Er, ndxájuu Onán, numuu rí niʼni dí ra̱májánʼ. Numuu rí Er tágiʼdiin e̱ji̱i̱n nákha nikháñu, Judá niʼthúu̱n Onán rí mbayáa a̱ʼgiu̱u̱ ndxájuu, Tamar a̱ʼgiu̱u̱ Er. Á mu ikhiin maguaʼdaa mbáa ada̱, bugi̱ xáya mbiʼyuu Onán, ga̱jma̱a̱ ikhaa xóo aʼdá giʼnii mbayáa rí kaʼyoo Er, á mu tséxtáa nimbáa ada̱, Onán gágúu xúgíʼ rí kaʼyoo ndxájuu. Índo̱ Onán nibóo̱ʼ ga̱jma̱a̱ Tamar, “nixídíí mbayííʼ iyaʼ tsígooʼ”. Ajngáa rígi̱ tsíyoo gáʼthi rí ikhaa nigugua ndrígóo mu maku̱mu̱u̱ rí xtáa rabóo̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbáa, numuu rí náa Biblia naʼthí rí ikhaa nixídíí iyaʼ tsígooʼ “índo̱ nibóoʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ ndxájuu”. Nakujmaa kaʼwu rí niríyaaʼ sngo̱o̱, ikha jngó Onán táxnúu maʼga̱ iyaʼ tsígooʼ náa iboo Tamar. Jeobá nixíyáa Onán numuu rí táʼnimbo̱o̱ kaʼyoo anu̱u̱ rí mbayáa a̱ʼgiu̱u̱ ndxájuu ma̱ngaa rí nindoo magiʼdoo wéñuʼ. Ma̱ngaa tágiʼdiin e̱ji̱i̱n índo̱ nikháñu. (Gé 38:6-10; 46:12; Nú 26:19.)
(Génesis 38:15-18) Índo̱ Judá ndiʼyoo, mbá nacha̱ nikumu̱u̱ dí nindxu̱u̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ, numuu dí Tamar nirogoo inuu. 16 Ikha jngó, nigájnutiyooʼ náa kamba̱a̱, mu maʼga̱ gáʼyoo numuu dí na̱nguá ndiʼyoo á mu guʼgiúunʼ, niʼthúu̱n: “Mbá péñu, atatsíñuʼ mabo̱ʼ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ”. Ikhaa niriʼñuu: “Ndiéjunʼ gáraxnuʼ á mu natabáaʼ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ rá.” 17 Judá niʼthí: “Makuʼnguáanʼ mbáa aʼdá tsújtuunʼ bi̱ gúʼdiin”. Mú ikhaa niriʼña: “Lá matatsiʼñáʼ mbá dí ma̱ndoo mba̱yo̱o̱ rí gajkhun mataxuʼnguáanʼ xáʼ.” 18 Ikhaa niraxu̱u̱: “Ndiéjunʼ eyaaʼ maniʼñúʼ rá.” Ikhú ikhaa niʼthí: “Anillo ndrígáaʼ dí naraxnáá ga̱jma̱a̱ sello ga̱jma̱a̱ gúmá dí kayóo ma̱ngaa ixi̱ dí jchá”. Ikha jngó ikhaa nixnúu, nibóo̱ʼ ga̱jma̱a̱ Tamar ga̱jma̱a̱ niguewáan ada̱.
w04 15/1 30 kutriga̱ 4, 5
Graxe̱ rí nuni bi̱ nuraxnuu
Raʼkhí niʼni Judá rí táxnúu Selá mbayáa Tamar xó má nikudaminaʼ maʼni. Ma̱ngaa, nibóo̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nikumu̱u̱ rí nindxu̱u̱ a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ náa templo, mbá rí Jeobá tsíyoo gáʼyoo numuu rí i̱ndó ma̱ndoo mubu̱nʼ bi̱ nidamijná (Génesis 2:24). Mú Judá na̱nguá nibóo̱ʼ ga̱jma̱a̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ, ikhaa asndu táʼyoo xú káʼnii niʼni xtiʼkuriya̱a̱ʼ a̱ʼdióo Selah rí mbayáa a̱ʼgiu̱u̱ ndxájuu, ga̱jma̱a̱ e̱ji̱n bi̱ nigiʼdiin tánindxu̱ún e̱jín xáná.
Tamar takudaminaʼ aʼkhá. A̱jmi̱i̱n e̱jín gemelos bi̱ nigiʼdiin tánindxu̱ún e̱jín xáná. Índo̱ Boaz bi̱ xtáa náa Belén ndiyáa Rut, bi̱ moabita, xa̱bu̱ guanii bi̱ kúwá náa Belén nithi rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼdióo Tamar, Pérez, índo̱ nitháán Boaz: “Ga̱jma̱a̱ e̱ji̱n bi̱ Jeobá gáxniaaʼ náa wáxá bugi̱, maʼni mbaʼin wéñuʼ xóo bi̱ niguwáʼ náa Pérez, a̱ʼdióo Tamar bi̱ nigiʼdaa ga̱jma̱a̱ Judá” (Rut 4:12). Pérez ma̱ngaa ninindxu̱u̱ mbáa bi̱ náa ni̱ʼkha̱ Jesucristo (Mateo 1:1-3; Lucas 3:23-33).
Migixnuu Biblia
(Génesis 38:1-19) Nákha ikhú, Judá niniñúúnʼ a̱ngui̱i̱n ga̱jma̱a̱ nitsiji goʼwóo náa mijngii xtáa mbáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱ náa Adulam bi̱ mbiʼyuu Hirá. 2 Ikhí Judá ndiʼyoo wáxioo mbáa cananeo bi̱ mbiʼyuu Súa, bi̱ ndiyáa ma̱ngaa nibóo̱ʼ ga̱jma̱a̱. 3 Ikhú ikhaa niguewáan mbáa ada̱, índo̱ nixtáa, Judá nixná mbiʼyuu Er. 4 Niguewáan ada̱ mbu̱júu̱ʼ, ga̱jma̱a̱ índo̱ nixtáa nixná mbiʼyuu Onán. 5 Ga̱jma̱a̱ nigiʼdaa imba̱a̱ ada̱ bi̱ nixná mbiʼyuu Selá. Ikhaa xtáa náa Aczib índo̱ a̱ʼgiu̱u̱ nigiʼdaa ada̱ bugi̱. 6 Nda̱wa̱á, Judá niʼni rí a̱ʼdióo Er bi̱ giʼnii mbayáa mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ mbiʼyuu Tamar. 7 Mú Jeobá tániguuʼ xóo niʼni Er, bi̱ nindxu̱u̱ aʼdá giʼniuu Judá. Ikha jngó Jeobá nixíyáa. 8 Ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱, Judá niʼthúu̱n Onán: “Ayáa a̱ʼgiu̱u̱ ndxájuaʼ. Atabáaʼ ga̱jma̱ʼ ikhaa, mu e̱ji̱n bi̱ gáguwáʼ maʼni e̱ji̱i̱n ndxájuaʼ”. 9 Mú Onán ndiʼyoo dí e̱ji̱n bi̱ gágumiin xánindxu̱ún e̱ji̱i̱n ikhaa. Ikha jngó índo̱ nibóoʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ ndxájuu, nixídíí mbayííʼ iyaʼ tsígooʼ mu xáxniúu e̱ji̱n ndxájuu. 10 Mú Jeobá ndiʼyoo dí ra̱májánʼ dí niʼni. Ikha jngó, nixíyáa ma̱ngaa. 11 Ikhú Judá niʼthúu̱n Tamar, bi̱ nindxu̱u̱ guʼgiúunʼ: “Ayu̱u̱ʼ náa goʼwóo ana̱ʼ ga̱jma̱a̱ araxtaa xóo a̱ʼgú xuáʼa̱ asndu índo̱ a̱ʼdióoʼ Selá gíkhi̱i̱”. Numuu rí nindxa̱ʼwáminaʼ: “Ra̱ʼkhá ikhaa ma̱ngaa gákháñuu xóo nikháñúún a̱ngui̱i̱n”. Ikha jngó Tamar ni̱jkha̱a̱ náa goʼwóo anu̱u̱. 12 Índo̱ ninújngoo mbiʼi a̱ʼgiu̱u̱ Judá nikháñuu, bi̱ nindxu̱u̱ wáxioo Súa. Índo̱ Judá niʼni̱i̱ a̱jkiu̱u̱n dí nixtáa ngíná, ni̱jkha̱ ga̱jma̱a̱ Hirá bi̱ nambáxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ na̱ʼkha̱ náa Adulam náa kúwi̱i̱n bi̱ nudu̱u̱n mugiu̱u̱ náa Timná. 13 Ikhú mbáa niʼthúu̱n Tamar: “Jmégia̱a̱ʼ xtáa ratsimuu náa Timná mu maʼdu̱u̱n mugiu̱u̱”. 14 Ikha jngó ikhaa niriʼkhu̱u̱ xtíñuu dí naguwu̱nʼ xóo a̱ʼgú xuáʼa̱, nirogoo inuu, ma̱ngaa nimbraʼaminaʼ mbóo xtíin mbi̱jua̱ ga̱jma̱a̱ nigi̱ʼi̱ náa kamba̱a̱ dí nato̱ʼo̱o̱ Enaim, náa kamba̱a̱ dí na̱jkha̱ náa Timná. Niʼni rígi̱ numuu rí ndiʼyoo rí Selá nikhi̱i̱ má ga̱jma̱a̱ xóó na̱nguá exniáá mbayáa. 15 Índo̱ Judá ndiʼyoo, mbá nacha̱ nikumu̱u̱ dí nindxu̱u̱ mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ nagujuamínáʼ, numuu dí Tamar nirogoo inuu. 16 Ikha jngó, nigájnutiyooʼ náa kamba̱a̱, mu maʼga̱ gáʼyoo numuu dí na̱nguá ndiʼyoo á mu guʼgiúunʼ, niʼthúu̱n: “Mbá péñu, atatsíñuʼ mabo̱ʼ ga̱jma̱á nindxa̱a̱ʼ”. Ikhaa niriʼñuu: “Ndiéjunʼ gáraxnuʼ á mu natabáaʼ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ rá.” 17 Judá niʼthí: “Makuʼnguáanʼ mbáa aʼdá tsújtuunʼ bi̱ gúʼdiin”. Mú ikhaa niriʼña: “Lá matatsiʼñáʼ mbá dí ma̱ndoo mba̱yo̱o̱ rí gajkhun mataxuʼnguáanʼ xáʼ.” 18 Ikhaa niraxu̱u̱: “Ndiéjunʼ eyaaʼ maniʼñúʼ rá.” Ikhú ikhaa niʼthí: “Anillo ndrígáaʼ dí naraxnáá ga̱jma̱a̱ sello ga̱jma̱a̱ gúmá dí kayóo ma̱ngaa ixi̱ dí jchá”. Ikha jngó ikhaa nixnúu, nibóo̱ʼ ga̱jma̱a̱ Tamar ga̱jma̱a̱ niguewáan ada̱. 19 Nda̱wa̱á, ikhaa nitu̱xu̱u̱ ni̱jkha̱a̱, nirígúu xtíin mbi̱jua̱ dí nigúwu̱nʼ ga̱jma̱a̱ nigíiʼ nákhi xtíin dí nugíʼ gu̱ʼú xuáʼa̱.
18-24 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | GÉNESIS 40, 41
“Jeobá naʼnikríyaaʼ José”
(Génesis 41:9-13) Ikhú bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuxna copa niʼthúu̱n faraón: “Xúgi̱ ma̱tha̱ dí nikiéʼkúunʼ. 10 Faraón nikiʼnáa kaʼyuxu, ikha jngó niʼtáñajunʼ dí muxudu̱u̱nʼ ikhúúnʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuni̱ pan náa guʼwá e̱jua̱nʼ, náa goʼwóo bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuñewa̱a̱n. 11 Nda̱wa̱á, mámbáa dí ikháanʼxu nigiʼdoo mbá xnuʼndaa ikháá má mbruʼun, ga̱jma̱a̱ mámbá xnuʼndaa rígá dí eyoo gáʼthúu̱n. 12 Ikhí nixtáa ga̱jma̱á nindxu̱xu mbáa dxámá hebreo, mbáa xa̱bi̱i̱ bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuñewa̱a̱n. Índo̱ nitha̱a̱nxu xnuʼndaa ndrígúxu̱, ikhaa niʼtájuíi ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n. 13 Ga̱jma̱a̱ nirígá xó má ikhaa niʼtájuíi: Ikhúúnʼ nigruígúu ñajunʼ rí nigúʼdoo mú imba̱a̱ xa̱bu̱ nirajkhaa”.
w15 1/2 14 kutriga̱ 4, 5
“Lá rakáʼyoo Dios maʼtájuíi ráʼ.”
Mbáa bi̱ naxná copa nimbumuu kaʼyoo José, mú Jeobá nditháan támbumuu. Mbá mbruʼun Dios niʼni rí faraón magiʼdoo a̱jma̱ xnuʼndaa rí xámbumuu kayuuʼ. Náa timbá xnuʼndaa, rey ndiʼyoo dí nagájnún juwiin xede̱ e̱ʼgú mba̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ míjíinʼ náa mañu Nilo ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nigájnún imbá juwiin xede̱ e̱ʼgú bi̱ tsajui̱i̱nʼ ga̱jma̱a̱ guáʼdáá nandii. Ikhú xede̱ e̱ʼgú bi̱ tsajui̱i̱nʼ naʼphu̱u̱n bi̱ mba̱ʼu̱u̱n. Náa raga̱jma̱ xnuʼndaa ndiʼyoo mbá juwan iña rí mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ nigu̱ májánʼ, nda̱wa̱á ndiʼyoo imbá juwan iña rí na̱nguá nigu̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ nijndooʼ rí naʼphu̱ iña rí májánʼ. Índo̱ ndajui̱i̱ rey, naxmiéjuunʼ wéñuʼ eʼni xnuʼndaa ga̱jma̱a̱ nandxaʼwún bi̱ najmañún ga̱jma̱a̱ bi̱ nduyáá dí marigá nda̱wa̱á mu muthán dí eyoo gáʼthúu̱n, mú nimbáa tséjmaa gáʼyoo (Génesis 41:1-8). Lá niguajta chíjma̱a̱ xáʼ. Lá mbaaʼ ka nithíí xáʼ. Tséʼyáá xóo nirígá. I̱ndó nduʼyáá rí na̱nguá nixkamaa mbáa bi̱ maʼngo̱o̱ maʼthúu̱n dí eyoo gáʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ ikhaa nixmiéjuunʼ wéñuʼ rí nindoo mbaʼyoo dí eyoo gáʼthúu̱n.
Nda̱wa̱á kayuuʼ bi̱ naxná copa narmáʼáan a̱jkiu̱u̱n eʼni José. Naʼni gawúunʼ ku̱ma̱ ndrígóo, ikha jngó na̱jkha̱ gáʼyoo faraón ga̱jma̱a̱ naʼthúu̱n ga̱jma̱a̱ numuu dxámá bi̱ nininiiʼ a̱jma̱ tsiguʼ kidííʼ. Bi̱ niʼtájuíi xnuʼndoo ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni pan. Ikhú faraón nakuʼmiin rí maguwáʼ kuya̱a̱ nacha̱ José (Génesis 41:9-13).
(Génesis 41:16) José niriʼñuu faraón: “Ikhúúnʼ nda̱a̱ rí ni̱ndxu̱ʼ. Dios nindxu̱u̱ bi̱ gáʼthi rí májánʼ náa faraón”.
(Génesis 41:29-32) “Na̱ʼkha̱ juwan tsiguʼ rí marigá wéñuʼ ganitsu náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 30 Mú nda̱wa̱á ma̱ʼkha̱ ewiʼ juwan tsiguʼ, ga̱jma̱a̱ ganitsu dí nirígá náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto mambá, ga̱jma̱a̱ ewiʼ maʼni gámbóo ku̱ba̱ʼ. 31 Ga̱jma̱a̱ mbiʼi dí nirígá wéñuʼ ganitsu náa xuajen, ni xármáa̱n a̱jkiu̱ún gáʼni, numuu rí ewiʼ rí ma̱ʼkha̱ nda̱wa̱á mani̱ndxu̱u̱ mba̱a̱ wéñuʼ. 32 Faraón nigundaa rígi̱ a̱jma̱ nuthu numuu rí Dios bi̱ gajkuwiin niʼthí maʼni xúgíʼ rígi̱, ga̱jma̱a̱ Dios bi̱ gajkuwiin inúu má maʼni.
w15 1/2 14 kutriga̱ 7
“Lá rakáʼyoo Dios maʼtájuíi ráʼ.”
Jeobá ndaʼyoo rí guáʼdáá wéñuʼ numún xa̱bu̱ bi̱ guabiinʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nuni̱ rí jmbu. Ikha jngó nimbáyúu José mu mbaʼyoo rí nindúún mbuyáá xa̱bu̱ bi̱ najmañún ga̱jma̱a̱ ndxajkun náa Egipto. José niʼthúu̱n faraón rí ikháá má eyoo gáʼthúu̱n nájma̱ xnuʼndaa. Rí kikháá xnuʼndaa nigiʼdoo nandoo gáʼthúu̱n rí Jeobá maʼnimbánuu tsiakii rí “niʼthí maʼni”. Xede̱ e̱ʼgú bi̱ mbaʼwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ iña rí nigu̱ májánʼ nandoo gáʼthúu̱n mbá juwan tsiguʼ rí marigá wéñuʼ ganitsu náa Egipto. Xede̱ e̱ʼgú bi̱ tsajui̱i̱nʼ ga̱jma̱a̱ iña rí nijndooʼ nandoo gáʼthúu̱n imbá juwan tsiguʼ rí marigá ewiʼ nda̱wa̱á. Marigá wéñuʼ ewiʼ rí asndu mambumúún gáʼni tsiguʼ rí nijma̱a̱ wéñuʼ ganitsu (Génesis 41:25-32).
(Génesis 41:38-40) Ikha jngó faraón niʼthúún xa̱bi̱i̱: “Lá muxkamaa imba̱a̱ xa̱bu̱ xóo bugi̱ bi̱ gíʼdoo xi̱ʼ ndrígóo Dios ráʼ.” 39 Ikhú faraón niʼthúu̱n José: “Nda̱wa̱a̱ imba̱a̱ bi̱ nandxa̱ʼóo májánʼ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ najmañuu xóo ikháán, numuu rí Dios niʼtháanʼ xúgíʼ rígi̱. 40 Ikháán mínaʼ mbiya̱ edxu̱u̱ náa goʼwóoʼ. Xúgínʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa xuajñuʼ munimbu̱ún kuyaaʼ. I̱ndó ikhúúnʼ mani̱ndxu̱ʼ bi̱ itháan mba̱a̱ ki xóo ikháán, numuu dí ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ rey”.
w15 1/2 15 kutriga̱ 2
“Lá rakáʼyoo Dios maʼtájuíi ráʼ.”
Faraón niʼnimbánuu rí nikudaminaʼ. Nacha̱ nikuʼma rí muxnáá magíʼ xtíin lino José, niríyaaʼ anillo rí naxnúu ga̱jma̱a̱ sello ga̱jma̱a̱ nixnúu José. Ma̱ngaa nixnúu mbá cadena dí oro, mbá carriu̱u̱ rey ga̱jma̱a̱ nixnúu ñajunʼ rí maʼga̱ náa xúgíʼ mbaaʼ rí kaʼyoo Egipto mu maʼni rí niʼthí (Génesis 41:42-44). Rakáʼnii matanimbaaʼ dí José kraʼaa náa guʼwá ejua̱nʼ rí miʼcha̱ ga̱jma̱a̱ rí wakhííʼ xtáa náa palacio ndrígóo rey; miʼcha̱ xtáa xóo mbáa preso ga̱jma̱a̱ rí wakhííʼ nindxu̱u̱ ragajmi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo wéñuʼ numuu náa Egipto. Mbiʼi rúʼko̱ ndiʼyoo kaʼwu rí itháan májánʼ ninindxu̱u̱ rí maku̱mu̱u̱ kaʼyoo Jeobá. Dios ndiʼyoo xúgíʼ dí ra̱májánʼ rí nigumaa náa xúgíʼ tsiguʼ rúʼko̱ ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼniuu rí májánʼ náa mbiʼi rí kaʼyoo ga̱jma̱a̱ xó má gíʼmaa. Mú rí phú nindoo bi̱ Niʼniáanʼlu rí mañewu̱u̱n xuajin Israel rí ndiʼkhún marigá, raʼkháa i̱ndó rí maʼni marigá rí májánʼ. Ikhaa rúʼko̱ majmañulu náa imbo̱o̱ʼ artículo ndrígóo serie rígi̱.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Génesis 41:14) Ikha jngó faraón nikuʼma magún gúyáaʼ José, mbá nacha̱ má nigún gúyáa náa guʼwá e̱jua̱nʼ. José niʼda̱a̱ xuyuuʼ, niriʼkhu̱u̱ xtíñuu ga̱jma̱a̱ ni̱jkha̱ gáʼyoo faraón.
w15 1/11 9 kutriga̱ 1-3
Lá natayáá má ráʼ.
Náá numuu rí José niʼda̱a̱ xuyuuʼ índo̱ maʼga̱ gáʼyoo faraón rá.
Xó má naʼthí náa Génesis, faraón nikuʼma rí maguwáʼ kuya̱a̱ nacha̱ José, mbáa hebreo bi̱ kraʼaa náa guʼwá e̱jua̱nʼ, mu maʼtájuíi xnuʼndaa rí naʼni maxmiéjuunʼ wéñuʼ. Nákha ikhú, niʼni má tsiguʼ rí José gídáʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ. Maski ajndu faraón nindoo rí mbaʼyoo nacha̱, José ndijyúuʼ mu maʼda̱a̱ stawuunʼ (Génesis 39:20-23; 41:1, 14). Nakujmaa asndu xóo ragíʼdoo numuu rí niʼthí xúgíʼ rígi̱ bi̱ niʼnirámáʼ, mú nasngájma rí nininuuʼ májánʼ rí naguʼwún nuni̱ egipcios.
Náa mbaʼa xuajen dí nirígá nákha wajyúúʼ, xóo xa̱bu̱ hebreos, nuniñanʼ mbaʼya stawúúnʼ. Mú náa mbá i̱yi̱i̱ʼ rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Biblia naʼthí rí “i̱ndó xa̱bu̱ egipcios nanigu̱u̱nʼ muda̱a̱ stawúúnʼ”.
Lá i̱ndó stawúúnʼ eda̱a̱ xáʼ. Náa revista rí mbiʼyuu Biblical Archaeology Review nasngájma rí nuni̱ xa̱bu̱ egipcios. Índo̱ mbáa xa̱bu̱ maʼga̱ gáʼyoo faraón gíʼmaa maʼnirataminaʼ asndu xóo rí maʼga̱ náa templo. Ikha jngó José ndiyóoʼ maʼda̱a̱ xúgíʼ xuyuuʼ.
(Genesis 41:33) Ikha jngó, faraón gáyáaʼ mbáa xa̱biya̱ bi̱ nandxa̱ʼóo májánʼ edxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ bi̱ najmañuu, ga̱jma̱a̱ gagíiʼ mu mbayá edxu̱u̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto.
w09 15/11 28 kutriga̱ 14
Xa̱bi̱i̱ Dios gíʼmaa maguaʼdáá gamajkhún
14 Xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ nikúwi̱i̱n nákha wajyúúʼ nusngúún májánʼ e̱jñún xú káʼnii gíʼmaa muguaʼdáá gamajkhún náa guʼwáá. Atayáá xú káʼnii Abrahán ga̱jma̱a̱ Isaac nitamijná ga̱jma̱a̱ ajngáa gamajkhu náa Génesis 22:7. Xúʼko̱ José ma̱ngaa, nisngáá májánʼ náa goʼwóo, índo̱ nixtáa náa guʼwá e̱jua̱nʼ nigiʼdoo gamajkuu náa eʼwíinʼ preso (Gén. 40:8, 14). Ma̱ngaa rí xóo niʼthúu̱n faraón nisngájma rí nijmañuu xú káʼnii gíʼmaa maʼthúún xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá numún (Gén. 41:16, 33, 34).
Migixnuu Biblia
(Génesis 40:1-14) Nda̱wa̱á, bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuxnáá copa rey bi̱ xtáa náa Egipto ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuni̱ pan nikiéʼkún náa inuu rey ndrígóo Egipto. 2 Ga̱jma̱a̱ faraón nikiʼnáa kaʼñún a̱jmi̱i̱n xa̱bu̱ ñajunʼ bugi̱, xóo muʼthá, bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuxna copa ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuni̱ pan. 3 Ikha jngó nikudiinʼ guʼwá e̱jua̱nʼ náa goʼwóo bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuñewa̱a̱n, náa kraʼaa José. 4 Bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuñewa̱a̱n niʼthúu̱n José rí maxtáa gajmíi̱n ikhiin ga̱jma̱a̱ maxnún dí nda̱ñúnʼ, ga̱jma̱a̱ ikhiin nikúwá náa guʼwá e̱jua̱nʼ nguáthá mbiʼi. 5 Rí xúgi̱, xó má bi̱ naxná copa ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni pan náa rey ndrígóo Egipto, bi̱ tri̱ʼi̱i̱n náa guʼwá e̱jua̱nʼ, niguáʼdáá mbá xnuʼndaa ikháá má mbruʼun. Ga̱jma̱a̱ mámbá xnuʼndaa rígá dí eyoo gáʼthúu̱n. 6 I̱mba̱ néjtsuu, índo̱ José nito̱ʼo̱o̱ náa tri̱ʼi̱i̱n, ndiʼyoo rí kúwá gíná. 7 Ikha jngó, niraxu̱u̱n xa̱bu̱ bugi̱ bi̱ niñajunʼ gajmiún faraón bi̱ tri̱ʼi̱i̱n guʼwá e̱jua̱nʼ gajmíi̱n, náa goʼwóo bi̱ naʼtáñajuunʼ: “Ndíjkha rí gíná inala rá.” 8 Ikhiin niriʼña: “Mámbáa dí ikháanʼxu nigiʼdoo mbá xnuʼndaa, mú nda̱wa̱a̱ tsáa maʼtájuíi”. Ikha jngó José niʼthúún: “Lá rakáʼyoo Dios maʼtájuíi ráʼ. Mbá péñu, guthu̱nʼ xnuʼndaa ndrígála”. 9 Bi̱ naʼtáñajúúnʼ bi̱ nuxna copa niʼthúu̱n José dí nigundaa. Niʼthúu̱n: “Nigúndaa rí wíji̱ mbá ixi̱ uva náa inuʼ 10 dí gíʼdoo ajtsú ñawúunʼ. Ixi̱ uva nikráʼáan inúu, nijmi̱di̱ riʼyu̱u̱ ga̱jma̱a̱ nixná mbaʼa juáyúu uva dí niʼgo̱o̱. 11 Ikhúúnʼ ka̱ya̱ cópóo faraón. Ikha jngó nigruígú uva ga̱jma̱a̱ niduun náa cópóo faraón. Nda̱wa̱á ni̱xnu̱u̱ copa faraón”. 12 Ikhú José niʼthúu̱n: “Rígi̱ eyoo gáʼthúu̱n xnuʼndaaʼ. Rí mbá ajtsú ñawúunʼ ixi̱ nindxu̱u̱ ajtsú mbiʼi. 13 Índo̱ gáʼni ajtsú mbiʼi, faraón maríñaanʼ náa guʼwá e̱jua̱nʼ ga̱jma̱a̱ maxnáaʼ nákhi ñajunʼ dí niraʼdáá. Matangaán maraxna̱a̱ copa faraón xó má nitani̱ nákha ginii. 14 Mú xámbumaaʼ xta̱yo̱ʼ índo̱ gáraxtaa májánʼ. Mbá péñu, atasngájma rí májánʼ a̱jkia̱a̱nʼ ga̱jma̱a̱ aratháán faraón ga̱jma̱a̱ numuʼ mu mariñuunʼ gi̱i̱.
25-31 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | GÉNESIS 42, 43
“José niʼngo̱o̱ nixpríguminaʼ”
(Génesis 42:5-7) Ikha jngó e̱ji̱i̱n Israel nigún náa Egipto gajmiún eʼwíinʼ xa̱bu̱ mu mutsi ganitsu, numuu rí ewiʼ ni̱jkha̱nú asndu náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán. 6 Rí xúgi̱, José nindxu̱u̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa xúgíʼ xuajen ga̱jma̱a̱ bi̱ naguju̱u̱n ganitsu xúgínʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ. Ikha jngó a̱ngui̱i̱n José nigún náa xtáa ikhaa ga̱jma̱a̱ nismbati̱gu̱u̱n asndu mbayííʼ. 7 Índo̱ José ndiʼñún, núkhú ndiʼyoo rí ni̱ndxu̱ún a̱ngui̱i̱n, mú ikhaa nirkaʼwumúʼúun tsáa nindxu̱u̱. Ikhú mijkoo niraxu̱u̱n: “Náá eguwáʼlá rá.” Ikhiin niriʼña: “Nagúwaʼxu náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán mu mutsixu ganitsu”.
“Lá ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ Dios ráʼ.”
Mú José nininúúnʼ a̱ngui̱i̱n. Índo̱ nismbati̱gu̱u̱n náa ikhaa, nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí nigundaa nákha chíʼgíiʼ. Náa Biblia naʼthí rí “mbá nacha̱ José nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n dí nigundaa ga̱jma̱a̱ numún ikhiin”, náa ndiʼyoo rí a̱ngui̱i̱n nusmbati̱gu̱u̱n náa ikhaa, ikhaa kayuuʼ xóo kúwá runi̱ (Génesis 37:2, 5-9; 42:7, 9). Dí gáʼni José rá. Lá magajnúu ragáyúu mu maguriʼiin o mata̱nga̱a̱ maʼniún xó má nini̱i̱ dxe̱ʼ.
José ndiʼyoo dí ragíʼmaa maʼni xó má naku̱mu̱u̱. Jeobá nindoo rí e̱ji̱n bi̱ gáguwáʼ náa Jacob mani̱ndxu̱ún mbá xuajen mba̱a̱, ikha jngó nduʼyáá májánʼ rí Dios niʼni marigá xúgíʼ rígi̱ (Génesis 35:11, 12). Á mu a̱ngui̱i̱n xóó najmangu̱u̱nʼ, i̱ndó nundxaʼwamíjná ga̱jma̱a̱ numún ikhiin ga̱jma̱a̱ tséyáá ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rí májánʼ ma̱ngaa dí ra̱májánʼ, xóo gambánuu rí nikudaminaʼ maʼni Dios rá. Ga̱jma̱a̱ á mu naʼniún xó má nini̱i̱, gamíi makhañúu giʼtio̱o̱ Benjamín ga̱jma̱a̱ anu̱u̱, bi̱ kuwa náa awúu̱n gaʼkhu. Asndu tséʼyoo á mu kuwa xóó. José táʼthún a̱ngui̱i̱n tsáa nindxu̱u̱, ikha jngó nigíʼ mbaʼyoo á mu niriʼkumijná. Xúʼko̱ ma̱ndoo mbaʼyoo májánʼ rí xtáa raʼni rí nandoo Jeobá.
“Lá ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ Dios ráʼ.”
Mbáa ikháanʼ xúgíʼníínlu xúgi̱ kaʼnii. Mú rí mbiʼi xúgi̱ jku nduʼyáá rí xa̱bu̱ bi̱ kúwá mbá guʼwíin nagiʼdu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nuni̱ wájímijná. Índo̱ narígá xúʼko̱, mbáa ragákhíi muni̱ xó má e̱ku̱mu̱ún ga̱jma̱a̱ muni̱ rí nundxa̱ʼwa̱a̱ edxu̱ún. Á mu nuraʼníí xkujndu xóo rígi̱, itháan májánʼ gáʼni rí mbuʼyaridáá xkridoo José ga̱jma̱a̱ muʼgíʼ mbuʼyáá xóo eyoo Jeobá mu̱ʼni̱ (Proverbios 14:12). Gajkhun má rí gíʼdoo numuu mambaxúlúʼ gajmiúlú bi̱ kúwá náa guʼwúlú, mú itháan gíʼdoo numuu rí mambaxúlúʼ gajmiúlú Jeobá ga̱jma̱a̱ Jesús (Mateo 10:37).
(Génesis 42:14-17) Mú, José niʼthúún: “Ni̱tha̱ má: ‹¡Ikháanʼ nindxa̱laʼ bi̱ nuyama!›. 15 Mba̱yo̱o̱ á mu gajkuwáanʼla. Natha̱la ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu faraón dí ikháanʼla xágajnála gi̱jyooʼ asndu ma̱ʼkha̱ giʼtiala bi̱ giʼtháá kayuuʼ. 16 Mbáa dí ikháanʼla ga̱ʼga̱ gáyáa giʼtiala, mú eʼwíinʼ maxtuguariʼiin gi̱jyooʼ. Xúʼko̱ gúya̱a̱xu dí nuthala gajkhun. Mú, á mu na̱nguá, ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu faraón natala dí ikháanʼ nindxa̱laʼ bi̱ nuyama”. 17 Índo̱ niʼthí rígi̱, nirúguariʼiin mbá xúgínʼ ajtsú mbiʼi.
“Lá ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ Dios ráʼ.”
Nacha̱ José nindoo mbaʼyoo rí gíwánʼ náa a̱jkiu̱ún a̱ngui̱i̱n. Ginii niʼthúún rí ni̱ndxu̱ún bi̱ nuyama, ga̱jma̱a̱ nijmiuu mbáa bi̱ naʼtájuíi mu maʼthúún ajngáa rí gakhi̱i̱. Ikhiin nithi ga̱jma̱a̱ numún bi̱ kúwá náa guʼwún mu mumbayumíjná ga̱jma̱a̱ rí guáʼdaa mbáa gi̱ʼtiu̱ún bi̱ niguanúu náa guʼwún. ¡Ra̱ʼkhá tháán nidxuu José índo̱ niʼdxaun rí xtáa giʼtio̱o̱! Rígi̱ nimbáyúu mu mbaʼyoo xóo ni̱ndxu̱ún a̱ngui̱i̱n. Rígi̱ niʼthún a̱ngui̱i̱n: “Mba̱yo̱o̱ á mu gajkuwáanʼla. [...] Xágajnála gi̱jyooʼ asndu ma̱ʼkha̱ giʼtiala bi̱ giʼtháá kayuuʼ”. Nguáthá mbiʼi nda̱wa̱á, niniñúúnʼ matangi̱ín guʼwún mu maguwáʼ kuya̱a̱ gi̱ʼtiu̱ún Benjamín. Mú mbaʼyóoʼ rí mbáa maguanúu mu xúʼko̱ makujmaa rí gajkhun matangi̱ín (Génesis 42:9-20).
(Genesis 42:21, 22) Ga̱jma̱a̱ nigíʼdi̱i̱ nitamijná: “Mbáa rí niʼni̱i̱ giʼtiu̱lú kuwáanʼ ru̱ʼni̱ numa̱a̱. Ndiʼyáá nixtáa gíná índo̱ niʼthúlú rí magáwíínʼ a̱jkiu̱lú kuʼyáá, mú ikháanʼ tagáwíinʼ a̱jkiu̱lú kuʼyáá. Ikha jngó ikháanʼ kuwáanʼ rumíniiʼ xúgi̱”. 22 Rubén niʼthúún: “Lá narmáʼáan a̱jkia̱la rí nithala: ‹Rí xúnigawíínʼ dxámá› ga̱jma̱a̱ ikháanʼ tudxawíín ráʼ. Xúgi̱ ndayóoʼ rí mu̱ʼni̱ numa̱a̱ eʼdiuu”.
it-2 125 kutriga̱ 1
José
Ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí nirígá, a̱ngui̱i̱n José nikumu̱ún rí Dios xtáa raxnún castigo numuu rí nákha ginii nigujua̱a̱ gi̱ʼtiu̱ún xóo mbáa yumbáá, ga̱jma̱a̱ ndiyáá rí guáʼdáá aʼkhún náa inuu gi̱ʼtiu̱ún, bi̱ xóó tséyáá á mu ikhaa. Índo̱ José niʼdxawún ga̱jma̱a̱ ndiʼyoo rí nigáwiinʼ a̱jkiu̱ún, rúʼko̱ niʼni magáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún ga̱jma̱a̱ niriyaminaʼ kaníí mu mambiyaʼ. Nda̱wa̱á índo̱ nitanga̱a̱, niʼni rí muruʼwa̱a̱ Simeón asndu índo̱ gátangi̱ín gajmiún gi̱ʼtiu̱ún bi̱ itháan chíʼgíiʼ. (Gé 42:21-24.)
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Génesis 42:22) Rubén niʼthúún: “Lá narmáʼáan a̱jkia̱la rí nithala: ‹Rí xúnigawíínʼ dxámá› ga̱jma̱a̱ ikháanʼ tudxawíín ráʼ. Xúgi̱ ndayóoʼ rí mu̱ʼni̱ numa̱a̱ eʼdiuu”.
(Génesis 42:37) Mú Rubén niʼthúu̱n anu̱u̱: “Á mu tsétangu̱ún ka̱ya̱a̱, ma̱ndoo maradíin nájmi̱i̱n e̱ji̱nʼ. Mañewu̱u̱n má ikhúúnʼ, ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ má gátangu̱ún ka̱ya̱a̱”.
it-2 873 kutriga̱ 5
Rubén
Nikujmaa dí Rubén ninindxu̱u̱ májáanʼ xa̱bu̱ índo̱ niʼthúún guaʼti̱i̱n rí murajkua̱a̱ José náa pozo rí nda̱a̱ iyaʼ mu xuxiyáa, niʼthí rígi̱ numuu rí nindoo maʼnikríyaaʼ nguʼwáá. (Gé 37:18-30.) Itháan rí mbá skíñúʼ tsiguʼ nda̱wa̱á, índo̱ nijuiʼthún rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ nuyama náa Egipto nikumu̱ún rí nirígá rígi̱ numuu rí tágáwi̱i̱nʼ a̱jkiu̱ún kuyáá José, Rubén niʼthún rí ikhaa ragíʼdoo aʼkhúun rí nini̱i̱ José. (Gé 42:9-14, 21, 22.) Índo̱ Jacob tániñuuʼ rí Benjamín maʼga̱ náa Egipto gajmíi̱n a̱ngui̱i̱n rí maʼni a̱jma̱ nuthu, Rubén nixníin a̱jmi̱i̱n e̱ji̱i̱n mu masngájma rí mata̱nga̱a̱ kayáa giʼtio̱o̱: “Á mu tsétangu̱ún ka̱ya̱a̱ [Benjamín], ma̱ndoo maradíin nájmi̱i̱n e̱ji̱nʼ”. (Gé 42:37.)
(Génesis 43:32) Ikhaa nixnáá makuiʼtsu náa mbá mesa, a̱ngui̱i̱n náa i̱mba̱ mesa ga̱jma̱a̱ egipcios bi̱ kúwi̱i̱n gajmiún José náa imbo̱ʼ. Numuu rí egipcios nda̱a̱ xóo muphiʼtsu gajmiún hebreos numuu dí nawiñunʼ kuñún.
w04 15/1 29 kutriga̱ 1
Rí itháan nagájnuriyoʼ náa libro ndrígóo Génesis (níʼkhóo 2)
43:32. Ndíjkha rí egipcios nawiñuunʼ guphiʼtsu mbóó gajmiún hebreos rá. Mbáa nuni̱ rígi̱ numuu rí nunimba̱ʼu̱míjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu raza ndrígu̱ún o nundxa̱ʼwa̱míjna̱ dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ numuu religión. Ma̱ngaa egipcios nawiñunʼ kuñún báxtúu (Génesis 46:34). Náá numuu rá. Numuu rí egipcios nduyáá dí raguáʼdáá numún báxtúu o ga̱jma̱a̱ numuu rí tsíñún gúñún numuu rí nduyáʼ ra̱jxa̱ mu̱phu̱ xujkiún, numuu rí nda̱a̱ mbaaʼ náa mudu.
Migixnuu Biblia
(Génesis 42:1-20) Índo̱ Jacob niʼdxaun dí rígá ganitsu náa Egipto, niʼthúún e̱ji̱i̱n: “Náá numuu rí i̱ndó nduyamíjna̱la rá.” 2 Ga̱jma̱a̱ niʼthí xóó: “Nidxawun dí rígá ganitsu náa Egipto. Gaʼgua gútsi mu xákhañulu gáʼni ewiʼ”. 3 Ikha jngó mbá 10 a̱ngui̱i̱n José niguajtaa gútsi ganitsu náa Egipto. 4 Mú Jacob tániñuuʼ dí Benjamín giʼtio̱o̱ José, maʼga̱ gajmíi̱n a̱ngui̱i̱n, numuu dí niʼthí: “Raʼkháa gáʼni dí makámbiyu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ makhañúu”. 5 Ikha jngó e̱ji̱i̱n Israel nigún náa Egipto gajmiún eʼwíinʼ xa̱bu̱ mu mutsi ganitsu, numuu rí ewiʼ ni̱jkha̱nú asndu náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán. 6 Rí xúgi̱, José nindxu̱u̱ bi̱ kayá edxu̱u̱ náa xúgíʼ xuajen ga̱jma̱a̱ bi̱ naguju̱u̱n ganitsu xúgínʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa ku̱ba̱ʼ. Ikha jngó a̱ngui̱i̱n José nigún náa xtáa ikhaa ga̱jma̱a̱ nismbati̱gu̱u̱n asndu mbayííʼ. 7 Índo̱ José ndiʼñún, núkhú ndiʼyoo rí ni̱ndxu̱ún a̱ngui̱i̱n, mú ikhaa nirkaʼwumúʼúun tsáa nindxu̱u̱. Ikhú mijkoo niraxu̱u̱n: “Náá eguwáʼlá rá.” Ikhiin niriʼña: “Nagúwaʼxu náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán mu mutsixu ganitsu”. 8 Núkhú má ndiʼyoo José dí ni̱ndxu̱ún a̱ngui̱i̱n, mú ikhiin túninuʼwiinʼ. 9 Mbá nacha̱ José nirmáʼáan a̱jkiu̱u̱n dí nigundaa ga̱jma̱a̱ numún ikhiin ga̱jma̱a̱ niʼthúún: “¡Ikháanʼ nindxa̱laʼ bi̱ nuyama! ¡Niguwaʼla gúyexi̱i̱ xuajen!”. 10 Mú ikhiin nithi: “Na̱nguá tátá. Nindxuxu xa̱bia̱ʼ ga̱jma̱a̱ nagúwaʼ gútsixu ganitsu. 11 Xúgiáanʼ ikháanʼ mbáwíi anu̱xu. Nunixu rí májánʼ. Xa̱bia̱ʼ na̱nguá ni̱ndxu̱ún bi̱ nuyama”. 12 Mú ikhaa niʼthí: “¡Ragájkhun rúʼko̱! ¡Niguwaʼla gúyexi̱i̱ xuajen!”. 13 Mú ikhiin niriʼña: “Ikháanʼ bi̱ nindxu̱xu xa̱bia̱ʼ, ninindxu̱xu mbá 12. Xúgiáanʼ nindxuxu e̱ji̱i̱n mbáwíi xa̱bu̱ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Canaán. Bi̱ giʼtháá kayuuʼ niguanúu ga̱jma̱a̱ anu̱xu, mú imba̱a̱ nánguá xtáa ga̱jma̱á nindxu̱xu”. 14 Mú, José niʼthúún: “Ni̱tha̱ má: ‹¡Ikháanʼ nindxa̱laʼ bi̱ nuyama!›. 15 Mba̱yo̱o̱ á mu gajkuwáanʼla. Natha̱la ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu faraón dí ikháanʼla xágajnála gi̱jyooʼ asndu ma̱ʼkha̱ giʼtiala bi̱ giʼtháá kayuuʼ. 16 Mbáa dí ikháanʼla ga̱ʼga̱ gáyáa giʼtiala, mú eʼwíinʼ maxtuguariʼiin gi̱jyooʼ. Xúʼko̱ gúya̱a̱xu dí nuthala gajkhun. Mú, á mu na̱nguá, ga̱jma̱a̱ mbiʼyuu faraón natala dí ikháanʼ nindxa̱laʼ bi̱ nuyama”. 17 Índo̱ niʼthí rígi̱, nirúguariʼiin mbá xúgínʼ ajtsú mbiʼi. 18 Índo̱ niʼni ajtsú mbiʼi, José niʼthúún: “Ikhúúnʼ ndayamajkhuu Dios, ikha jngó gu̱ni̱ dí mathala mu xákhañala. 19 Á mu nunila dí májánʼ, mbáa dí ikháanʼla gáguanúu náa guʼwá e̱jua̱nʼ rígi̱ náa kaxtúguaraʼáanʼla, mú eʼwíinʼ a̱ngiala magúun kudúún ganitsu mu mu̱phu̱ bi̱ kúwá náa guʼwálaʼ. 20 Nda̱wa̱á gáguwáʼ kuya̱a̱la giʼtiala bi̱ giʼtháá mu musngajmá dí nuthala gajkhun, mu xúʼko̱ xákhañala”. Ikha jngó ikhiin niriʼña dí munimbáníí.