Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
3-9 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NÚMEROS 27-29
“Guʼyaridáá Jeobá dí tséraʼwíin xa̱bu̱”
w13 15/6 10 kutriga̱ 14
Jeobá nindxu̱u̱ májáanʼ ga̱jma̱a̱ tséraʼwíin xa̱bu̱
14 Mbá witsiin waʼxeenʼ Zelofehad nigún gúyáá Moisés ga̱jma̱a̱ nirajxi̱i̱: Náá numuu rí gíʼmaa maguma gámbáa mbiʼyuu anu̱xu náa bi̱ kúwá náa goʼwóo, i̱ndó ga̱jma̱a̱ numuu rí tágiʼdaa mbáa dxámá xá. Ikhú nitakáñii Moisés: ‹Araxnúxu̱ mbaaʼ dí kaʼñún a̱ngui̱i̱n anuxu›. Ndiéjunʼ niʼni Moisés ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ rá. Ikhaa ni̱jkha̱ gáʼyoo Jeobá mu ma̱ngoo manimbánuu xkujndu rígi̱ (Núm. 27:2-5). Ndiéjunʼ niʼthí Jeobá rá. ‹Dí nuthi waʼxeenʼ Zelofehad nindxu̱u̱ gajkhun. Ikháán gíʼmaa maraxnu̱u̱n mbaaʼ dí kaʼñún a̱ngui̱i̱n anu̱ún wa̱ʼxa̱ʼ bugi̱›. Raʼkháa i̱ndó rígi̱ niʼthí, niʼni dí ga̱jma̱a̱ numuu dí nirígá nigíʼ mbá kiʼtáñajunʼ, ikha jngó rígi̱ nikuʼma rí maʼni Moisés: ‹Á mu mbáa xa̱biya̱ gákhañuu ga̱jma̱a̱ na̱nguá nigiʼdaa a̱ʼdióo dxámá, ikháanʼ gíʼmaa muxna̱a̱ ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ wáxioo xa̱biya̱ buʼko̱› (Núm. 27:6-8; Jos. 17:1-6). Asndu nákha mbiʼi rúʼko̱, kiʼtáñajunʼ dí niʼthí Jeobá gíʼmaa munimbaníí israelitas gajmiún gu̱ʼu̱ bi̱ kúwi̱i̱n xúʼko̱ kaʼnii.
w13 15/6 11 kutriga̱ 15
Jeobá nindxu̱u̱ májáanʼ ga̱jma̱a̱ tséraʼwíin xa̱bu̱
15 ¡Ra̱ʼkhá tháán májánʼ dí niraʼwíí maʼni dí ikhaa táraʼwíin xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ nigáwi̱i̱nʼ a̱jkiu̱u̱n! Jeobá nigáwi̱i̱nʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún gu̱ʼu̱ ngíníi bugi̱, xó má niʼni gajmíi̱n israelita bi̱ guáʼdáá numún (Sal. 68:5). Mú raʼkháa i̱ndó rígi̱ rígá náa nasngájma dí Jeobá tséraʼwíin xa̱bi̱i̱, ikhaa ndaʼyoo dí mbrígu̱ún xúgíinʼ (1 Sam. 16:1-13; Hech. 10:30-35, 44-48).
w13 15/6 11 kutriga̱ 16
Jeobá nindxu̱u̱ májáanʼ ga̱jma̱a̱ tséraʼwíin xa̱bu̱
16 Xú káʼnii gándoo guʼyaridáá dí Jeobá tséraʼwíin xa̱bu̱ rá. Mú, garmáʼáan a̱jkiu̱lú dí cualidad rígi̱ gíʼdoo wéñuʼ numuu. Á mu ikháanʼ ni̱ndxu̱lú xa̱bu̱ májáanʼ xuraʼwíi̱n bi̱ maʼndulú kuʼñúún. Xúgiáanʼ nanigulúʼ muʼdxawamíjna̱ dí kuaʼdáá cualidad rígi̱ dí tseraʼwíinlu xa̱bu̱. Mú nguáná naʼniulú miʼskhaa mbuʼyáá xú káʼnii xa̱bu̱ ni̱ndxu̱lú. Ikha jngó ma̱ndoo muraximíjna̱lu, xú káʼnii gándoo gúʼyáá á mu mbáníí eʼñúún xúgíinʼ rá. Xó má niʼni Jesús nindoo mbaʼyoo xú káʼnii xa̱bu̱ nindxu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ endxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ numuu. Ikhaa nirajxu̱u̱n xa̱bi̱i̱: ‹Tsáa nindxu̱u̱ a̱ʼdióo xa̱biya̱ ethi xa̱bu̱ rá.› (Mat. 16:13, 14). Náá numuu rí tséʼni ikháá kayúúʼ rá. Dí murajxi̱i̱ mbáa bi̱ nambájxu gajmiúlú á mu ndayóoʼ muguaʼdáá cualidad rígi̱. Á mu bi̱ nambájxa̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ʼ naʼtháanʼ dí natraʼwíin xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ numuu raza o ga̱jma̱a̱ numuu rí kuaʼdáá. Ndiéjunʼ gáʼyóoʼ muʼni rá. Gunda̱ʼa̱a̱ Jeobá rí mambáyulú murikumijnáá xóo xa̱bu̱ ni̱ndxu̱lú ga̱jma̱a̱ dí xúraʼwíin xa̱bu̱ (Mat. 7:7; Col. 3:10,11).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
it-2 525
Tsigijñaʼ
Tsigijñaʼ dí nagadíramuuʼ vino. Mbóó ejuixnájxi̱ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ tsigijñaʼ, tsigijñaʼ rígi̱ nixnajxi israelitas índo̱ kúwá má náa Ku̱ba̱ʼ rí Jeobá niʼthí maxnún (Nú 15:2, 5, 8-10). Tsigijñaʼ dí nindxu̱u̱ vino (“iyaʼ najnga̱a̱”) rígi̱ nagadírámuuʼ náa altar (Nú 28:7, 14; atanimbríguii ga̱jma̱a̱ Éx 30:9; Nú 15:10). Apóstol Pablo niʼnirámáʼ ajngáa rígi̱ náa inún bi̱ Filipos: “Maski ajndu ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ bi̱ gagadírámuuʼ xóo tsigijñaʼ, ga̱jma̱a̱ ñajunʼ rí na̱ni̱ ma̱ngaa rígi̱ naʼni maguaʼdáá fe, xtáá gagi ga̱jma̱a̱ nadxuʼ ga̱jma̱á numala”. Gi̱i̱ nijmuu mbá xkri̱da ndrígóo tsigijñaʼ dí nagadírámuuʼ mu maʼthí dí gajkhun nandoo mambáñún a̱ngui̱i̱n bi̱ ni̱ndxu̱ún cristianos (Flp 2:17). Nákha inuu makhañúu niʼnirámáʼ náa inuu Timoteo: “Numuu rí xtáá má ragadirámúúnʼ xóo tsigijñaʼ, ga̱jma̱a̱ rí makríñunʼ gíʼ mijngii” (2Ti 4:6).
10-16 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NÚMEROS 30, 31
“Guʼnimbáníí rí niʼthá muʼni”
it-2 1213 kutriga̱ 1
Rí niratá matani
Nindaaʼ matani, á mu nitaxúdaminaʼ kaʼyaaʼ má matanimbáníí. Índo̱ mbáa xa̱bu̱ naʼthí mbá rí maʼni na̱nguá etsudaa. Mú xtángoo ndrígóo Dios gáʼni rí xa̱bu̱ buʼko̱ mbaʼyóoʼ tsiakii mu manimbánuu rí niʼthí maʼni. Ikha jngó índo̱ mbáa xa̱bu̱ nakudaminaʼ maʼni mbá rí ikhaa nandoo, ikhaa ragíʼmaa manújngorámuuʼ ajngóo (Nú 30:2; atayáá ma̱ngaa Ro 1:31, 32). Numuu dí nakudaminaʼ maʼni xa̱bu̱ na̱nguá nindxu̱u̱ mbá gitsíin, ikha jngó náa Biblia naʼthúlú, á mu ikháanʼ nuxuʼdámíjná muʼni mbá, gíʼmaa mundxaʼwamíjná guapháá ndiéjunʼ dí gáʼyóoʼ maguma. Rígi̱ rí naʼthí náa xtángoo: “Á mu ikháán niraxná ajngáa náa Jeobá [...] Dios ndrígáaʼ manda̱ʼa̱a̱ cuenta á mu tsétanimbaníí maraʼdáá aʼkháanʼ. Xáraʼdáá aʼkháanʼ, á mu na̱nguá nitaxúdaminaʼ má matani” (Dt 23:21, 22).
it-2 1212
Rí niratá matani
Dí maraxna ajngáa nindxu̱u̱ dí nandaaʼ matani. Índo̱ naraxná ajngáa náa Dios ni̱ndxu̱u̱ mu matani tikhuu ñajunʼ, xóo mbá tsigijñaʼ o mbá regalo dí natani, ma̱ngaa rí natani gaʼduunʼ náa dí ra̱májánʼ. Mbá voto nindxu̱u̱ xóo mbá rí nakudaminaʼ maʼni mbáa xa̱bu̱, mú nguáná náa Biblia mbóó eyoo gáʼthúu̱n nájma̱ ajngáa rígi̱ (Nú 30:2; Mt 5:33). Dí maraxna ajngáa nindxu̱u̱ mbá dí ikháán nandaaʼ matani, mú mixtiʼkhu nindxu̱u̱ dí mataxuʼdáminaʼ matanimbaníí mbá rí ndayóoʼ maguma, rígi̱ narígá náa inún Xa̱bu̱ Ñajunʼ índo̱ mbáa nakudaminaʼ maʼni, rígi̱ nasngájma dí gajkhun manimbánuu. Índo̱ mbáa nakudaminaʼ mbá rí maʼni, nasngájma rí gajkhun maʼnimbánuu (Gé 26:28; 31:44, 53.
w04 1/8 27 kutriga̱ 3
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Números
30:6-8. Lá ma̱ndoo rí mbáa cristiano maʼni jngudi̱i̱ ajngóo a̱ʼgiu̱u̱ náa rí nikudaminaʼ maʼni xáʼ. Rí mbiʼi xúgi̱, índo̱ mbáa xa̱bi̱i̱ Jeobá naxnáximinaʼ náa ikhaa, rígi̱ nindxu̱u̱ dí niraʼwíí maʼni mbáwii (Gálatas 6:5). Xa̱biya̱ xándoo maʼni jngudi̱i̱ rí nikudaminaʼ maʼni náa a̱ʼgiu̱u̱. Mú a̱ʼgu̱ xándoo maxná ajngóo á mu rígi̱ nanújngorámuuʼ rí naʼthí náa ajngáa rawunʼ Dios o rí gíʼmaa maʼni náa ajmbio̱o̱.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
it-2 26 kutriga̱ 3
Jefté
Xabuanii ma̱ndoo muxnaxi̱i̱n e̱jñún mu muni̱ i̱ndó ñajuunʼ Jeobá náa tabernáculo. Xúʼko̱ nirígá ga̱jma̱a̱ numuu Samuel, ikhaa ndiyóoʼ maʼga gáxtáa náa tabernáculo numuu dí ru̱dúu̱ bi̱ mbiʼyuu Ana nikudaminaʼ maʼni rúʼko̱ índo̱ ikhaa xóó tségumaa ga̱jma̱a̱ anu̱u̱ bi̱ mbiʼyuu Elqaná nixná ajngóo dí xúʼko̱ má gárígá. Índo̱ Samuel niniñuuʼ raʼxúuʼ, ikhú ru̱dúu̱ ni̱jkha̱ kayáa náa tabernáculo ma̱ngaa ni̱jkha̱ kayáa mbáa xujkhúʼ (1Sa 1:11, 22-28; 2:11). Sansón ninindxu̱u̱ imba̱a̱ ada̱ bi̱ nijuixnáxi̱i̱ mu maʼni i̱ndó ñajuunʼ Dios xóo mbáa nazareo (Jue 13:2-5, 11-14; atayáá náa naʼthí dí xa̱bu̱ nikhi̱i̱ ma̱ndoo maraʼwíí dí maʼni wáxioo, xó má na̱ʼkha̱ raʼthí náa Nú 30:3-5, 16).
17-23 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NÚMEROS 32, 33
“Gíʼmaa dí muxkawíin xúgíinʼ xa̱bu̱ bi̱ kúwi̱i̱n náa ku̱ba̱ʼ”
w10 1/8 23
Lá nitayáá rá.
Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ náa “kúbá mitsídánʼ” dí naʼthí wéñuʼ náa Escrituras Hebreas rá.
Índo̱ israelitas nachu̱u̱n matu̱ʼu̱u̱n náa ku̱ba̱ʼ dí nijuiʼthá makhánún, náa mbaaʼ ndrígu̱ún cananeos, ikhú Jeobá niʼthúún rígi̱: “Gíʼmaa dí [...] muni gámbíin xúgíinʼ xándú bi̱ nigumiin ga̱jma̱a̱ itsí ma̱ngaa bi̱ nigumiin ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ, ga̱jma̱a̱ mu̱ni̱ gámbáa xúgíʼ dí rígá náa kúbá mitsídánʼ rí nindxu̱u̱ mitsúʼkháan” (Números 33:52). Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ náa kúbá mitsídánʼ rá. Nindxu̱u̱ náa nagún gúyamajkuíí dios ndrígu̱ún cananeos, xóo náa mbríjníí, ma̱ngaa nindxu̱u̱ náa xkua̱ dí ikhiin nuniratáá náa mbá agoo ixi̱, ma̱ngaa ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ náa awúu̱n xuajen (1 Reyes 14:23; 2 Reyes 17:29; Ezequiel 6:3). Ikhí rígá náa nuxnajxi̱ tsigijñaʼ, ixi̱ dí nindxu̱u̱ mitsúʼkháan, xóo xándú, náa narajkuáa chámbuʼ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ dí najmún.
w08 15/2 27 kutriga̱ 5, 6
Ndiéjunʼ gándoo gájmañulú náa rí nikiéʼkhún Israelitas rá.
Rí mbiʼi xúgi̱ kuwáanʼ ruraʼníí ikháá má tsáʼkhá xó má dí niraʼníí israelitas. Numuu dí xa̱bu̱ kuáʼdiin wéñuʼ xándú, bi̱ guáʼdáá wéñuʼ mbújkha̱a̱ o xa̱bu̱ bi̱ nduyamajkhún bi̱ najmañún nutsíin eʼwáʼ dí nu̱ni̱, xa̱bu̱ político, bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa guʼwá ndxajkun ga̱jma̱a̱ bi̱ kúwi̱i̱n náa guʼwún. Nguáná xa̱bu̱ buʼko̱ ma̱ndoo maʼni rí magiʼdoo itháan numuu náa vida ndrígúlú. Á mu ikháanʼ nambájxulú gajmiúlú xa̱bu̱ bi̱ na̱nguá eñún kuyáá Jeobá maʼni gachúu dí nambájxulú gajmiúlú ikhaa.
Nákha ginii náa nduyamajkhún baal, xa̱bu̱ nurima̱ʼ gajmiún gu̱ʼu̱ náa inuu xándú, rúʼko̱ niʼni dí majngutíguíin israelitas. Rí mbiʼi xúgi̱ rígá ikháá má tsáʼkhá dí naʼni majngutíguíin xa̱bi̱i̱ Dios. Mbá xkri̱da, índo̱ kúwi̱i̱n nguʼwáá ruyáá náa nurima̱ʼ xa̱bu̱ o pornografía dí na̱ʼkha̱ náa Internet, rúʼko̱ gáʼni dí mbáa cristiano maʼni gachúu ku̱ma̱ ndrígóo.
it-1 410 kutriga̱ 4
Canaán
Ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ dí nigiʼdoo Josué nimbáyúu mu ‹xáʼni jngudi̱i̱ nimbá ajngáa dí Jeobá nikuʼmaa Moisés maʼnirámáʼ› ga̱jma̱a̱ numuu xóo maguma gámbi̱i̱n cananeos (Jos 11:15). Mú israelitas na̱nguá ninimbaníí ikha rí nixnúún Jeobá ga̱jma̱a̱ túni̱ gámbáa xúgíʼ dí naʼni gachúu ku̱ba̱ʼ. Niniña̱a̱nʼ dí makuwíin cananeos, rúʼko̱ niʼni gachúu xuajen Israel ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á niʼni dí mbaʼin makhañún, nirígá rígi̱ ga̱jma̱a̱ numuu dí ikhiin nigiʼdu̱u̱n, nixudamíjna̱ aʼkhá ga̱jma̱a̱ ndiyamajkhún xándú, á mu ikhiin ninimbu̱u̱n ga̱jma̱a̱ nini̱ gámbíin cananeos xó má nijuiʼthúún, tárígá rígi̱ (Nú 33:55, 56; Jue 2:1-3, 11-23; Sl 106:34-43). Jeobá niʼthún israelitas dí á mu nambájxu̱u̱n gajmiún cananeos ga̱jma̱a̱ nunigu̱nʼ gajmiún, ga̱jma̱a̱ á mu nuni costumbre náa dios ndrígu̱ún, ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ rí xkawiʼ dí nuni ikhiin, rúʼko̱ gáʼni dí Jeobá maʼni gámbíin ga̱jma̱a̱ xákúwá náa ku̱ba̱ʼ rúʼko̱ (Éx 23:32, 33; 34:12-17; Le 18:26-30; Dt 7:2-5, 25, 26).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
it-2 238 kutriga̱ 2
Náa natumuu
Nda̱wa̱á índo̱ niguámbu̱u̱n ndiyáá náa gákhánáá mámbá tribu, ndiyóoʼ rí muni̱ nda̱wa̱á, nini̱ xó má mba̱a̱ mámbá tribu. “Gíʼmaa muxpíʼtáa mbaaʼ, guriyaʼ suerte mu mbu̱ya̱a̱ náá gákhánáá mu maxtáa mámbáa rí ikháanʼ gajmiála bi̱ kúwá náa guʼwála. Bi̱ mbaʼin gíʼmaa makhánúún mba̱a̱ mbaaʼ, bi̱ rambáʼin chíʼgíiʼ wáa gákhánún. Mámbáa gáʼga gáxtáa náa má gákhánáá” (Nú 33:54). Á mu tágajnuu májánʼ awan rígi̱, ikhú mbuyáá nguáthá mbaʼin náa mámbá tribu ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ má mba̱a̱ gákhánún. Índo̱ nini̱ xúʼko̱ nigajta̱a̱ mbaaʼ rí nikhánáá tribu ndrígóo Judá numuu rí mba̱a̱ nikhánáá, ga̱jma̱a̱ dí nigajta̱a̱ ndiyá tribu ndrígóo Simeón (Jos 19:9).
24-30 MAYO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | NÚMEROS 34-36
“Gumbáyumijná náa Jeobá”
Lá kuwáanʼ rumbayúmíjná náa Jeobá ráʼ.
4 Ndiéjunʼ erígá ga̱jma̱a̱ mbáa israelita bi̱ taxíyáa kiejunʼ ndxájuu rá. Maski ajndu xúʼko̱, bi̱ nixíyáa ndxájuu gíʼdoo aʼkhúun numuu rí nixídíí eʼdiuu mbáa bi̱ nda̱a̱ aʼkhúun (Gén. 9:5). Mú numuu rí táʼni kiejunʼ, Jeobá naniñuʼ rí magaʼwíínʼ a̱jkiu̱u̱n kuyáá. Bi̱ nixíyáa ndxájuu gíʼmaa magayútoʼoo náa mbá xuajin náa mambáyuminaʼ, náa mambáyuminaʼ mu xáxíyáa bi̱ maʼni numa̱a̱ eʼdi. Mú xándoo gagajnúu ikhí asndu índo̱ gakháñuu bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun (Núm. 35:15, 28).
Lá kuwáanʼ rumbayúmíjná náa Jeobá ráʼ.
6 Índo̱ mbáa israelita naxíyáa mbáa, mú táʼni kiejunʼ, ndiyóoʼ magayúu náa xuajin náa numbayúmi̱jna̱ ga̱jma̱a̱ maʼthí rí niʼni náa xkrugoo xuajen “mu mudxuun bi̱ kuya̱ edxu̱u̱”. Ikhiin gíʼmaa muriguíi májánʼ (Jos. 20:4). Nguáthá mbiʼi nda̱wa̱á, mbaʼyóoʼ muxuʼmaa náa nixíyáa ndxájuu mu bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa xuajen muthi káʼnii gúni̱i̱ (atraxnuu Números 35:24, 25). Á mu bugi̱ naguánú nduyáá rí táʼni kiejunʼ, nuniñaʼ magutrígáa náa xuajin náa mambáyuminaʼ.
Lá kuwáanʼ rumbayúmíjná náa Jeobá ráʼ.
13 Índo̱ bi̱ nixíyáa ndxájuu xtáa má náa xuajin rúʼko̱ náa numbayúmíjná, nikríyaaʼ má. Jeobá niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu xuajen rígi̱: “Ikhí ma̱ndoo mumbayúmi̱jna̱” (Jos. 20:2, 3). Ikhaa tánda̱ʼa̱ rí miʼtháán mbu̱júu̱ rí káʼnii gágíʼnuu xa̱bu̱ bi̱ nixíyáa ndxájuu. Na̱nguá eniña̱a̱ʼ mato̱ʼo̱o̱ bi̱ maʼni numa̱a̱ eʼdi náa xuajen ga̱jma̱a̱ rí maxíyáa. Á mu bi̱ nixíyáa ndxájuu xtáa náa xuajen, Dios eñawu̱u̱n ga̱jma̱a̱ ní ragíʼmaa mamiñúu. Na̱nguá xtáa náa mbá guʼwá e̱jua̱nʼ, numuu rí nandoo nañajunʼ, nandoo nambáñun eʼwíinʼ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ maʼni tsímáá ñajunʼ Jeobá. Ma̱ndoo maxtáa májánʼ ga̱jma̱a̱ tsímáá.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w91 15/2 13 kutriga̱ 13
Nixnájxi̱ vida ndrígóo mu maʼtsiwáanʼ xúgiáánʼ
13 Adán ga̱jma̱a̱ Eva xándoo mambáñún dí nijuiʼtsiwáanʼ. Náa Xtángoo ndrígóo Moisés naʼthí ajngáa rígi̱: “Xándoo mutsiriya̱a̱ʼ vida ndrígóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ nigudíin a̱ngui̱i̱n, numuu rí ndayóoʼ makhañúu tsiakii” (Números 35:31). Adán na̱nguá niguma nduwaaʼ, nikudaminaʼ aʼkhá numuu rí xúʼko̱ nindoo ma’ni (1 Timoteo 2:14). Ga̱jma̱a̱ numuu rí nikiéʼkúun niʼni rí xúgíinʼ e̱ji̱i̱n makhañún, numuu rí nindrigúu aʼkhá rí niʼni. Ndiyóoʼ ma makhañúu tsiakii Adán numuu rí ikhaa ninindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ jmbii, ga̱jma̱a̱ ikhaa mínaaʼ má niraʼwíí dí xánimboo Xtángoo ndrígóo Dios. Á mu Adán gámbáyúu dí nijuiʼtsiwáanʼ, xtáa ranújngorámuuʼ náa Xtángoo ndrígóo Jeobá. Aʼkhá rí nijuiʼninuma̱a̱ rí nikudaminaʼ Adán nambáñúún e̱ji̱i̱n mu majuiʼtsiwíin náa rí nakháñúún (Romanos 5:16). Nindxu̱u̱ xóo naguámbari̱ga̱a̱ aʼkhá. Numuu rí bi̱ niʼtsiwáanʼ nixnájxi̱ vida ndrígóo ga̱jma̱a̱ numún xúgíinʼ e̱ji̱i̱n Adán (Hebreos 2:9; 2 Corintios 5:21; 1 Pedro 2:24).
31 MAYO ASNDU 6 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | DEUTERONOMIO 1, 2
“Dios kaʼyoo manda̱ʼa̱a̱ cuenta”
w96 15/3 23 kutriga̱ 1
Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ naʼni rí jmbu
Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa congregación kaʼñúún munimbaníí asndu xkáʼnií má aʼkhá dí nixudami̱jna̱ a̱ngiu̱lú (1 Corintios 5:12, 13). Índo̱ kúwá runimbáníí mbá xkujndu gíʼmaa magáwíinʼ a̱jkiu̱ún kuyáá bi̱ nikudaminaʼ aʼkhá, á mu natanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n. Á mu tsétanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n xándoo muni mba̱a̱ a̱jkiu̱ún kuyáá, gíʼmaa dí magumaa expulsar. Mú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ tséni̱i̱ expulsar mbáa numuu rí nakiʼníin kuyáá o tsíñún guyáá, ikhiin nandún rí bi̱ nikudaminaʼ aʼkhá mata̱nga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n (atayáá ma̱ngaa náa Ezequiel 18:23). Bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ ikhiin nundrigú ikha rí na̱ʼkha̱ náa Jesucristo, mú xúʼko̱ ma̱ndoo muni rí jmbu ga̱jma̱a̱ ma̱ndoo ‹murkaʼumijná índo̱ gáxnúu giñánʼ›, ikha jngóo, ikhiin ragíʼmaa muraʼwíin a̱ngiu̱lú bi̱ mumbañún, ga̱jma̱a̱ gíʼmaa makru̱ʼu̱u̱n xóo kúwi̱i̱n (Isaías 32:1, 2; Deuteronomio 1:16, 17).
w02 1/8 9 kutriga̱ 4
Muʼnimbulúʼ dí naʼtáñajunlu Jeobá
4 Á mu nandaaʼ ma̱nindxa̱a̱ʼ mbáa bi̱ naʼnimbánuu xkujndu raʼkháa i̱ndó Xtángoo gíʼmaa mataniʼnúunʼ. Ga̱jma̱a̱ numuu rí ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ aʼkhá xabuanii gíʼmaa muñewamíjna̱ dí xundxa̱ʼwa̱a̱ edxu̱ún i̱ndó ga̱jma̱a̱ numún ikhiin, dí muraʼwíin xa̱bu̱, ga̱jma̱a̱ dí magua̱ʼa̱ maguaʼdáá, numuu dí rúʼko̱ gáʼni dí xunimbaníí májánʼ xkujndu, ikha jngóo Moisés niʼthúún rígi̱: “Índo̱ gúnimbaníí xkujndu ragíʼmaa muraʼwíinʼla xa̱bu̱. Gíʼmaa mudxawíín dí gáʼthí xa̱bu̱ gínáa xó má e̱ni̱ gajmiála xa̱bu̱ bi̱ guáʼdáá. Xámiñalaʼ gáʼni nimbáa, numuu rí Dios xtaa raʼnimbánuu xkujndu”. Xa̱bu̱ bi̱ nunimbaníí xkujndu náa Israel nuni̱ ga̱jma̱a̱ numuu Dios, nindxu̱u̱ mbá privilegio dí naʼni mamiñáanʼ xtayáá Dios (Deuteronomio 1:16, 17).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w13 15/9 9 kutriga̱ 9
Rí naʼthúlúʼ Jeobá nindxu̱u̱ jmbu
9 Índo̱ israelitas nigájnún mu magún náa ‹ku̱ba̱ʼ mixooʼ rí mba̱a̱ ga̱jma̱a̱ rí xuʼwánʼ wéñuʼ› rí maʼni mbá 40 tsiguʼ dí magún, Jeobá na̱nguá niʼthún xú káʼnii gáxnúún ikha ga̱jma̱a̱ mañewu̱u̱n. Mú mbaʼa nuthu nisngájmúún dí xú káʼnii gíʼmaa makumún kuyáá ga̱jma̱a̱ rí munimbu̱u̱n ikha ndrígóo. Nijmuu mbá du̱u̱n dí mbiʼi, ga̱jma̱a̱ dí mbruʼun nijmuu mbá aguʼ, mu xúʼko̱ maʼni marmáʼáan a̱jkiu̱ún dí xtáa ga̱jma̱a̱ ni̱ndxu̱ún, ma̱ngaa dí xtáa rambáñúún má xúʼko̱ náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ (Deut. 1:19; Éx. 40:36-38). Ga̱jma̱a̱ “nda̱a̱ rí ndiñúnʼ nditháan. Asndu xtíñún táguuʼ nditháan, ga̱jma̱a̱ rajkúún na̱nguá niʼjuan” (Neh. 9:19-21).
7-13 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | DEUTERONOMIO 3, 4
“Xtángoo ndrígóo Jeobá nindxu̱u̱ jmbu”
it-1 821 kutriga̱ 6
Makrua̱ʼa̱a̱ʼ
Índo̱ gátanigajmaa ma̱ngaa índo̱ gatagíʼ matanimbaníí Xtángoo rí naʼthí náa ajngá rawuunʼ Dios, rúʼko̱ gáʼni rí maraʼdáá itháan ku̱ma̱ ki xóo bi̱ naʼsngáa ga̱jma̱a̱ makrua̱ʼa̱a̱ʼ itháan xóo dí nakru̱ʼu̱u̱n xabuanii (Sl 119:99, 100, 130; atayáá ma̱ngaa náa Lu 2:46, 47). Nandoo najmañaaʼ ga̱jma̱a̱ nakrua̱ʼa̱a̱ʼ numuu rí Xtángoo ndrígóo Jeobá nindxu̱u̱ jmbu ga̱jma̱a̱ mikaʼwu. Ikha jngóo á mu israelitas nunimbu̱u̱n ikha rígi̱, rúʼko̱ gáʼni rí eʼwíinʼ xa̱bu̱ mbuyáá dí guáʼdáá ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ nakru̱ʼu̱u̱n (Dt 4:5-8; Sl 111:7, 8, 10; atayáá ma̱ngaa náa 1Re 2:3). Mbáa xa̱bu̱ bi̱ nakro̱ʼo̱o̱ májánʼ ajngá rawuunʼ Dios, nagíʼ mínaʼ mbaʼyoo náa tígo̱o̱ maʼnimbánuu náa vida ndrígóo ga̱jma̱a̱ na̱ndo̱ʼo̱o̱ Dios rí mambáyúu mu maʼnimbánuu, ga̱jma̱a̱ niniñaminaʼ dí maxná ikhoo, ma̱ngaa naʼni dí magiwa̱nʼ náa a̱jkiu̱u̱n, ga̱jma̱a̱ naʼni gaʼduunʼ xúgíʼ dí nindxu̱u̱ ra̱májánʼ (Sl 119:169; Mt 13:19-23; Pr 3:3-6; 7:1-4; Sl 119:104). Índo̱ ni̱ʼkha̱ a̱ʼdióo Dios náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ nisngájma dí xúʼko̱ nindxu̱u̱. Ga̱jma̱a̱ táʼni gaʼduunʼ dí makhañúu náa ixi̱, mu xúʼko̱ maʼnimbánuu dí naʼthí náa Escrituras (Mt 26:51-54).
w99 1/11 20 kutriga̱ 6, 7
Índo̱ tsémidaaʼ naraʼdáá itháan
Reina Seba niguanúu tsiánguá ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí ndiʼyoo ga̱jma̱a̱ niʼdxuun. Ikha jngó niʼthí: “¡Gagi kúwá xa̱bia̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ nuñajunʼ náa ikháán, numuu rí ikhiin kúwi̱i̱n rudxawíín xúgíʼ ku̱ma̱ dí xtaʼdáá!” (1 Reyes 10:4-8). Reina Seba na̱nguá niʼthí dí gagi kúwi̱i̱n xa̱bi̱i̱ salomón numuu rí kúwi̱i̱n náa mbá guʼwá dí rígá wéñuʼ, ikhiin kúwi̱i̱n gagi numuu rí nidxawíín ku̱ma̱ dí gíʼdoo salomón dí nixnúu Dios. Xkri̱da rí nigíʼ Reina bugi̱ nambáyulúʼ wéñuʼ ikháanʼ bi̱ ni̱ndxu̱lú xa̱bi̱i̱ Jeobá dí mbiʼi xúgi̱, numuu rí kuaʼdáá ku̱ma̱ ndrígóo Dios ga̱jma̱a̱ ndrígóo Jesucristo dí nindxu̱u̱ Biblia.
Ma̱ngaa Reina niʼthúu̱n ajngáa rígi̱ Salomón: ‹Gaguma mba̱a̱ Jeobá Dios ndrígáaʼ› (1 Reyes 10:9). Nakujmaa kaʼwu dí Jeobá niʼni tsajkurámaaʼ Salomón dí magiʼdoo ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ rí magiʼdoo wéñuʼ. Xóo nixtáa Salomón nambánii ga̱jma̱a̱ ajngáa rí Jeobá niʼthúún israelitas nákha ginii. ‹Á mu nunimbánii xtángoo ndrígóʼ› “rígi̱ gásngájmúún xa̱bu̱ xuajin bi̱ gudxawíín dí ikháanʼ kuaʼdáá ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ nakrua̱ʼala. Ikha jngó muthi: ‹Gajkhun rí xa̱bu̱ xuajin bugi̱ nakru̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ najmañún›” (Deuteronomio 4:5-7).
w07 1/8 29 kutriga̱ 13
Dios ndaʼyoo dí guaʼdáá numulú
13 Índo̱ Jeobá naʼni tsajkurámiinʼ xa̱bi̱i̱ naxnún rí itháan májánʼ (Santiago 1:17). Mbá xkri̱da, ku̱ba̱ʼ rí nixnúún israelita ‹rígá yááʼ ga̱jma̱a̱ yáʼdú›. Maski ajndu náa Egipto rígá rúʼko̱, mú rígá mbá rí naʼni mixtiʼkhu ku̱ba̱ʼ dí nikhánún israelitas. Moisés niʼthúún xa̱bu̱ xuajin ‹dí Jeobá nañewu̱u̱n ku̱ba̱ʼ rúʼko̱›. Xóo muʼthá dí Jeobá nañewu̱u̱n israelitas mu xúʼko̱ ma̱ndoo makuwíin májánʼ, índo̱ ikhiin naguajún jmbu náa Jeobá, ikhaa naʼni tsajkurámiinʼ wéñuʼ, nakúwi̱i̱n itháan májánʼ ki xóo i̱ʼwáʼ xuajin. Nakujmaa kaʼwu dí Jeobá naʼni tsajkurámiinʼ ‹rúʼko̱ naʼni dí maguaʼdáá› (Números 16:13; Deuteronomio 4:5-8; 11:8-15).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w04 15/9 25 kutriga̱ 3
Rí itháan nagájnuriyooʼ náa libro ndrígóo Deuteronomio
4:15-20, 23, 24. Xó má naʼthí náa texto rígi̱, dí raʼkhí nindxu̱u̱ dí muʼni̱i̱ xándú. Lá rúʼko̱ eyoo gáʼthi dí raʼkhí nindxu̱u̱ dí muʼniwíi xóo kiajxu̱u̱ dí rígá ráʼ. Na̱nguá. Náa kiʼtáñajunʼ rígi̱ naʼthí dí raʼkhí nindxu̱u̱ dí muʼni̱i̱ xándú mu mbuyamajkuíí, xóo muʼthá rí musmbatígulú náa inún ga̱jma̱a̱ rí mbuyamajkún. Náa Biblia tséʼthi dí raʼkhí nindxu̱u̱ rí muʼniwíi xóo kiajxu̱u̱ dí rígá o muniʼníínʼ (1 Reyes 7:18, 25).
14-20 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | DEUTERONOMIO 5, 6
“Gusngún e̱jña̱la mu maʼndún kuyáá Jeobá”
w05 15/6 20 kutriga̱ 11
Xabuanii guxnu̱u̱n rí nda̱ñúunʼ bi̱ kúwi̱i̱n náa guʼwála
11 Dí naʼthí náa Deuteronomio 6:5-7 na̱jkha̱ inún xabuanii, ikha jngó májánʼ gáʼni dí matríyaʼ Biblia ga̱jma̱a̱ matraxnuu versículo rígi̱. Ikhí naʼthí dí xabuanii gíʼmaa munigajmaa Biblia mu maʼndún kuyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ munimbaníí ajngá rawuunʼ, rakha tháán gíʼdoo numuu rí xabuanii munigajmaa, muraxnuu ga̱jma̱a̱ mundxaʼwamíjna̱ tsejtsí mbiʼi Ajngá rawuunʼ Dios, numuu dí rúʼko̱ gámbañún makru̱ʼu̱u̱n májánʼ mu maʼndún kuyáá xtángoo ga̱jma̱a̱ kiʼtáñajunʼ ndrígóo Jeobá, numuu dí rúʼko̱ gáʼni dí makuwíin gagi ga̱jma̱a̱ mbuyamajkuíí ma̱ngaa rí maʼndún kuyáá ga̱jma̱a̱ maguaʼdáá mbaʼa dí musngúún e̱jñún (Lucas 6:45).
w07 15/5 15 kutriga̱ 5
Xú káʼnii gándoo gámbáñún e̱ji̱nʼ mu majuiʼsngúún rí gajkhun rá.
Rí natani, dí gíʼdoo wéñuʼ numuu tayáá ikháán ga̱jma̱a̱ rí naxmiéjuanʼ, nakujmaa náa dí ikháán natani̱ mámbá mbiʼi (Romanos 2:21, 22). Asndu nákha majkhiinʼ e̱ji̱n nduyáá ndiéjunʼ eni̱ xabuanii rúʼko̱ má eni̱ mangiin. Nandoo nduyáá ndiéjunʼ rí itháan gíʼdoo numuu eʼyoo anu̱ún. Á mu nandaaʼ xtayáá Jeobá e̱jña̱a̱nʼ mbuyáá rúʼko̱, índo̱ ikháán natanigajmaa ma̱ngaa natraxnuu Biblia mbuʼyáá dí natagíʼ ginii Reino náa vida ndrígáaʼ (Mateo 6:33). Á mu na̱dxu̱ʼ má xúʼko̱ reunión ga̱jma̱a̱ naratáraʼa, mbuyáá dí itháan gíʼdoo nindxu̱u̱ dí matani ñajuunʼ Jeobá (Mateo 28:19, 20; Hebreos 10:24, 25).
w05 15/6 21 kutriga̱ 14
Xabuanii guxnu̱u̱n rí nda̱ñúunʼ bi̱ kúwi̱i̱n náa guʼwála
14 Xóo má eʼthí náa Deuteronomio 6:7, dí rígá mbaʼa náa ma̱ndoo muthúún e̱jñún xabuanii ga̱jma̱a̱ numuu Dios. Xó má índo̱ nagún gajmiún pasia, índo̱ nuñajunʼ náa guʼwáá, ó índo̱ nduya̱a̱ xu̱únʼ, mu rígi̱ na̱nguá eyoo gáʼthúu̱n rí matri̱gi̱i̱n kañiʼ mbiʼi mutamijná gajmiún dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Biblia, rí phú nandoo gáʼthúu̱n rí muríyaʼ mbiʼi mu mutamijná gajmiún dí mambáñún ga̱jma̱a̱ numuu Dios. Mbá xkri̱da ma̱ndoo muxkamaa náa i̱yi̱i̱ʼ ¡Awaxunʼ! mbaʼa tema dí ma̱ndoo mutamijná gajmiún e̱jñún, xóo ga̱jma̱a̱ numuu xujkhúʼ bi̱ niʼniwíin Jeobá, xóo náa rígá iyaʼ, ixi̱ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ náa nakujmaa mitsaanʼ ma̱ngaa xóo kúwá xa̱bu̱ náa mbájndi numbaaʼ. Rígi̱ gambáñúún mu munigu̱u̱nʼ muraxnuu i̱ʼwáʼ i̱yi̱i̱ʼ dí naguwíi ñumbáá tsí jmbi, tsí májánʼ endxaʼwa̱míjná (Mateo 24:45-47).
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
Ngajua ga̱jma̱a̱ rí jmbu náa xuajen Israel
11 Najmañulúʼ: Jeobá ndaʼyoo a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ xóo phú ni̱ndxu̱lú (1 Sam. 16:7). Xándoo murkaʼwu mbá rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱, rí nakumulú o mbá rí nuʼni. Ndayáʼ mbá rí májánʼ náa ikháanʼ ga̱jma̱a̱ nambáyulúʼ mu manindxu̱lúʼ mbáa májánʼ xa̱bu̱. Mú ma̱ngaa nandoo rí ikháanʼ mbuʼyáá mbá dí ra̱májánʼ dí gíwanʼ náa a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ muriʼyáaʼ mu xáʼga̱ kaguáanʼ muʼni mbá dí raʼkhí (2 Crón. 16:9; Mat. 5:27-30).
21-27 JUNIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | DEUTERONOMIO 7, 8
‹Ragíʼmaa mudiin bi̱ naguwáʼ i̱mba̱ ni̱ʼkha̱ xuajin›
w12 1/7 29 kutriga̱ 2
Náa numuu rí Dios niʼthí dí israelitas ragíʼmaa mudiinʼ bi̱ naguwáʼ i̱mba̱ ni̱ʼkha̱ xuajin rá.
Numuu rí Jeobá ndaʼyoo rí Gixa̱a̱ nandoo maʼni gachíi xa̱bu̱ israelitas mu mbuyamajkhún eʼwíinʼ dios bi̱ ragájkhun. Dios niʼthúún israelitas á mu nudiin bi̱ na̱nguá enimbu̱u̱n kuyáá ikhaa, maʼni dí muni tsíngumijná náa Jeobá ga̱jma̱a̱ mbuyamajkhún eʼwíinʼ dios. Á mu ikhiin nánguá embajxu̱u̱n gajmiún Dios ikhaa nánguá mañewu̱u̱n, ga̱jma̱a̱ xájyúuʼ gáʼni dí xa̱bu̱ sia̱nʼ muninduwiinʼ, á mu xúʼko̱ gárígá, xú káʼnii gándoo gáʼkha̱ Mesías bi̱ nijuiʼthá ma̱ʼkha̱ náa Israel rá. Ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ rí Gixa̱a̱ nindoo maʼninduwiinʼ israelitas mudiin bi̱ na̱nguá eyamajkuíí Jeobá.
Gu̱ya̱a̱ i̱ndó bi̱ “nacumu caʼyo Dios” lá xóó ma̱ndoo ráʼ.
Maski ajndu xúʼko̱, Jeobá naʼthí rí gíʼmaa mbuʼyáaʼ i̱ndó bi̱ nindxu̱u̱ xa̱bi̱i̱ ikhaa. Náa numuu rá. Numuu rí ndaʼyoo rí rúʼko̱ nindxu̱u̱ itháan májánʼ náa ikháanʼ ga̱jma̱a̱ nandoo mañewunlú. Ikhaa tsíyoo rí muraʼwíí mbá rí maʼni makuwáanʼ gíná. Nákha nixtáa gaʼyee Nehemías, mbaʼin judíos ninigu̱nʼ gajmiún gu̱ʼu̱ bi̱ tseni ñajunʼ Jeobá. Ikha jngó Nehemías niʼni marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n rí nigíʼnuu rey Salomón. Niʼthún rí Dios nindoo kaʼyoo Salomón ga̱jma̱a̱ nigíiʼ xóo rey náa Israel. Mú Salomón ninigúnʼ gajmíi̱n gu̱ʼu̱ bi̱ tséni ñajunʼ Jeobá, ga̱jma̱a̱ ikhiin nini̱i̱ rí ikhaa makudaminaʼ aʼkhá (Nehemías 13:23-26). Jeobá i̱ndó nandoo makuwa májánʼ. Ikha jngó naʼthúún cristianos rí gu̱ya̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ naʼni ñajunʼ ikhaa (Salmo 19:7-10; Isaías 48:17, 18). Nduʼyáá rí ikhaa kaʼyoo maʼthúlú rí ma̱ndoo o xándoo muʼni. Ma̱ngaa nuxnáa núma̱aʼ ga̱jma̱a̱ numuu xtágabu ndrígóo numuu rí xúʼko̱ nasngájma rí nandoo kaʼyulúʼ ma̱ngaa nambáyulúʼ má xúʼko̱ (Proverbios 1:5).
Atraʼwíin májánʼ bi̱ mambaxáʼ gajmiáanʼ náa iwáá mbiʼi rígi̱
12 Á mu nandulúʼ muniʼgúnʼ o munujúnʼ, ndayóoʼ muñeumíjna̱ wéñuʼ. Náa Biblia naʼthúlúʼ dí ragíʼmaa majngruigulú gajmiúlú mbáa xa̱bu̱ bi̱ tséʼni ñajunʼ Jeobá, numuu rí ni̱ndxu̱lú mixtiʼkuáanʼ wéñuʼ xóo rí nambiʼi ga̱jma̱a̱ rí mikína (2 Cor. 6:14). Náa Biblia ma̱ngaa naʼthí rí gíʼmaa mbuʼyáa bi̱ “nacumu caʼyo Dios” (1 Cor. 7:39). Rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí i̱ndó gíʼmaa mbuʼyáa mbáa bi̱ naʼtáraʼa numuu Jeobá bi̱ nijngún má iyááʼ bi̱ ndaʼyámajkhuu xtángoo Dios. Á mu nduʼyáa mbáa bi̱ nandoo kaʼyoo Jeobá, xa̱bu̱ buʼko̱ mambáyulúʼ mu manindxu̱lúʼ jmbii náa Dios.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
w04 1/2 13 kutriga̱ 4
Jeobá naxnúlúʼ rí ndayúlú tsétsí mbiʼi
4 Rí muʼtákáñii Dios maxnúlú ganitsu tsejtsí mbiʼi ma̱ngaa naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí ndayúlú ganitsu rí na̱ʼkha̱ náa Dios. Maski ajndu Jesús nixkidxu̱u̱ wéñuʼ, niʼngo̱o̱ niraʼnuu tsáʼkhá dí Gixa̱a̱ nigruiga náa inuu índo̱ niʼthúu̱n rí martajxi̱i̱ pan itsí, mu ikhaa niriʼñuu: “Kiʼniraʼmáʼ: ‹Raʼkháa i̱ndó rí makuiʼtsu gáxtáa ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱, rí phú gíʼmaa, nindxu̱u̱ rí maxtáa xó má eʼthí náa ajngá rawuunʼ Jeobá›” (Mateo 4:4). Mu gi̱i̱, Jesús niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu gaʼyee Moisés bi̱ niʼthúún israelitas: “Ikha jngóo [Jeobá] niʼni ngínán ga̱jma̱a̱ niʼni rí manújngaaʼ ewiʼ ma̱ngaa nixniʼtsaaʼ ga̱jma̱a̱ maná dí ikháán ga̱jma̱a̱ ana̱a̱ʼ na̱nguá nitaniʼnuuʼ, mu ma̱ta̱ya̱a̱ dí raʼkháa i̱ndó rí makuiʼtsu gáxtáa ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱, rí phú gíʼmaa, nindxu̱u̱ rí maxtáa xó má eʼthí náa Ajngá rawuunʼ Jeobá” (Deuteronomio 8:3). Rí xóo Jeobá nixnúún maná israelitas, raʼkháa i̱ndó nixnúún mu muphu ma̱ngaa nisngúún mbaʼa ikha ndrígóo. Niʼthúún rí “murajxi̱i̱ i̱ndó rí mu̱phu̱ mámbá mbiʼi”. Á mu nurajxi̱i̱ itháan ki xóo rí muphu mámbá mbiʼi rí naguanúu naʼni ndajtsúnʼ ma̱ngaa najthiin ñu̱u̱ (Éxodo 16:4, 20). Mú tserígá xígi̱ índo̱ naʼni majun mbiʼi numuu rí ndayóoʼ murajxi̱i̱ itháan mu muphu mbiʼi sábado (Éxodo 16:5, 23, 24). Ikha jngóo maná niʼsngúún rí ndayóoʼ munimbu̱u̱n ga̱jma̱a̱ dí raʼkháa i̱ndó mupiʼtsu ma̱ndoo makuwi̱i̱n ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa rí makuwi̱i̱n ‹xó má eʼthí náa Ajngá rawuunʼ Jeobá›.
28 JUNIO ASNDU 4 JULIO
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | DEUTERONOMIO 9, 10
“Ndiéjunʼ e̱nda̱ʼa̱ Dios ndrígáaʼ matani rá.”
w09 1/10 10 kutriga̱ 3, 4
Ndiéjunʼ enda̱ʼa̱ Jeobá muʼnilú rá.
Ndiéjunʼ gaxkajxáanʼ muʼnimbulúʼ kuʼyáá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú xá. Náa versículo 12 naʼthí mbá dí gíʼdoo wéñuʼ numuu: ‹Gamiñáʼ xtayáá Jeobá Dios ndrígáaʼ›. Gi̱i̱ Moisés na̱nguá xtáa raʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbá gamiéjunʼ xkawiʼ dí maʼni mumíniiʼ ga̱jma̱a̱ numuu dí raʼkhí dí nuʼnilú. Rí nandoo gáʼthí dí gíʼmáanʼ muʼnimbulú kuʼyáá Dios ga̱jma̱a̱ ikha ndrígóo, rúʼko̱ gáʼni rí xúʼni nimbá dí maʼnigawúunʼ.
Náá numuu gíʼmaa muʼnimbulúʼ kuʼyáá Dios rá. Xó má niʼthí Moisés náa versículo 12, rí Jeobá ‹nandoo dí muʼni ñajuunʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú›. Xó muʼthá, gíʼmáanʼ muʼnimbulú kuʼyáá ga̱jma̱a̱ ngajua. Rí maʼndaaʼ xtayáá Jeobá raʼkháa i̱ndó nandoo gáʼthúu̱n dí maku̱ma̱a̱ʼ xtayáá. Náa mbá i̱yi̱i̱ʼ naʼthí: “Dí náa ajngáa hebreo dí maku̱ma̱a̱ʼ nandoo gáʼthúu̱n dí maxkajxi̱i̱n maʼndaaʼ xtayáá”. Xúʼko̱ má mbáa xa̱bu̱ bi̱ nandoo kaʼyoo Dios nasngájmaa dí naku̱mu̱u̱ índo̱ naʼni. Á mu gajkhun nandulú kuʼyáá Dios muʼnimíjna̱ muʼni ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú dí ikhaa nanigu̱u̱ʼ (Proverbios 27:11).
w09 1/10 10 kutriga̱ 6
Ndiéjunʼ e̱nda̱ʼa̱ Jeobá muʼnilú rá.
Á mu nuʼnimbulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú ikhaa má gámbáyulú. Moisés niʼthí kaʼwu náa versículo 13: ‹Á mu natiejxi̱ nga̱jua̱a̱ xtángoo ndrígóo Jeobá [...] mijñáanʼ má ikháanʼ›. Rí tséʼniuu asndu xkáʼníí má dí gándu̱ʼu̱lú, mambáyulú má ikháanʼ. Xámbumulú rí “Dios nandoo kaʼñúún xúgíinʼ” (1 Juan 4:8). Ikha jngóo nixnúlú xtángoo ndrígóo mu mambáyulú xúgi̱ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á (Isaías 48:17). Á mu nu̱ʼni̱ dí ikhaa nandu̱ʼu̱lú, xúʼko̱ xákuwáanʼ ngíná, ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á maguma tsajkurámáanʼlu wéñuʼ náa gáxtáa raʼtáñajunʼ Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Dios.
cl 16 kutriga̱ 2
Lá ma̱ndoo muxuʼmamíjná náa Dios ráʼ.
2 Abrahán bi̱ nixtáa nákha wájyúuʼ nimbájxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱ Dios, ga̱jma̱a̱ niʼthúu̱n “bi̱ nambáxuʼ ga̱jmu̱ʼ” (Isaías 41:8). Ga̱jma̱a̱ Jeobá ndiʼyoo xóo mbáa bi̱ nimbájxu̱u̱ májánʼ ga̱jma̱a̱. Ma̱ngaa ni̱ʼni̱ rí maxtáa gagi, numuu rí Abrahán “nigiʼdoo fe náa [ikhaa]” (Santiago 2:23). Xúʼko̱ má rí mbiʼi xúgi̱, Jeobá nambájxu̱u̱ gajmíi̱n bi̱ nuni ñajuunʼ ikhaa ga̱jma̱a̱ ngajua (Deuteronomio 10:15). Ga̱jma̱a̱ náa Biblia naʼtulúʼ: “Guxu̱ʼmámíjná náa Dios ga̱jma̱a̱ ikhaa makuʼmaminaʼ náa ikháanʼ” (Santiago 4:8). Jeobá naʼtulúʼ dí mambájxu gajmiúlú.
Guʼyáʼ rí gíʼdoo numuu
it-1 133
Anaquim
Xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa jmbaaʼ ndrígóo Canaán ga̱jma̱a̱ náa tikhu xuajen dí rígá náa rawuunʼ lamáa, mú itháán náa Sur ndrígóo Canaán, ra̱ʼkhá tháán mbijui̱i̱n xa̱bu̱ kúwá ikhí. Náa Hebrón, nikúwá mbá ajtsíin familia bi̱ naguwáʼ náa anaquim, bi̱ mbiʼñún Ahimán, Sesai ga̱jma̱a̱ Talmai (Nú 13:22). Ikhí ndiñún timbá miʼtsú hebreos bi̱ mbá gu̱wa̱ʼ ejmi̱i̱n bi̱ nuyama xa̱bu̱ bugi̱. Ga̱jma̱a̱ índo̱ nitangiín bi̱ mbá gu̱wi̱i̱nʼ xa̱bu̱ bi̱ nuyama nithi rí gamíi nindxu̱u̱ rí ndiyáá, numuu dí ra̱ʼkhá tháán mbijui̱i̱n xa̱bu̱ ndiñún, nithi rí xa̱bu̱ bugi̱ ni̱ndxu̱ún e̱jñu̱ún nefilim bi̱ nikúwá nákha xóo tséʼkha̱ ruʼwa mbiʼ, numuu rí ikhiin nikujmiin xóo “tsíʼbu” náa inún. (Nú 13:28-33; Dt 1:28.) Ga̱jma̱a̱ numuu rí mbijui̱i̱n, niʼni rí majmaʼniúnʼ xóo xa̱bu̱ bi̱ naguwáʼ náa Emim ga̱jma̱a̱ náa Refaím, numuu dí ikhiin ra̱ʼkhá tháán mbijui̱i̱n. Ma̱ngaa numuu rí mixkujiinʼ, ikha jngóo nuijuiʼthá ajngáa rígi̱: “Tsáá gaʼngo̱o̱ gaxmíjná gajmíi̱n e̱ji̱i̱n Anaq rá.” (Dt 2:10, 11, 20, 21; 9:1-3).