Setemba

Aôndo na Yesu tahav mbu been a mbamzeyol mba uumace cii. Uivande mba Yesu er la cii, tese ér ngu a tahav mbu una fatyô u sôron mbamzeyol asev mba se ayol ase se fatyô ga yô. Ikyav i tesen yô, Yesu ngu a tahav mbu karen a kwagh u a ve uumace a mbamzeyol la cii sha ityough vev kera, ka isholibo kua akaa a isholibo i ve a mi la je la, er angev man ku nahan. (Mat. 9:1-6; Rom. 5:12, 18, 19) Uivande nav mbara tese ér una fatyô u been ior “hanma inja” i uange shi nderen ior shin ku je kpaa. (Mat. 4:23; Yoh. 11:43, 44) Heela tseegh ga, ngu a tahav mbu yangen ijeverahumbe, shi zendan azôv shin ujijingi mbabov ér ve de u nzughul a ior. (Mar. 4:37-39; Luka 8:2) Ka kwagh u surun ishima kpishi er se fe ser Yehova na Wan na imba utaha la yô! Se fatyô u lun a vangertiôr ser, akaa a dedoo a Aôndo a tende zwa ér se va zua a mi sha ikyev i Tartor na la cii, se zua a mi kpee a bunde ga. Uivande mba Yesu er shighe u lu orumace shin tar la, tese se kwagh u una va er sha gbenda u hemban cii, er a lu Tor u Tartor u Aôndo yô. w23.04 3 ¶5-7

Aluer tiônnongo wou ngu a mbapasenkwagh kpishi je, ka wea kende uwegh kpa i naan we gayô, alaghga a lu u er u de kera kenden uwegh ga nahan. Kpa de gbe uwer u nôngon wer u na ikyar ken mkombo ga. Vande wan iyol u nan ikyar sha mbampin imôngo cii u za mkombo ye. Aluer i hii kwaghhenen man u ngu kenden uwegh kpa mba nan we ga kpa, er i lu henen kwagh yemen la, u va zua a ian i nan ikyar ken hemen. Shighe u u lu wan iyol sha ngeren u i lu henen ken Iyoukura la yô, hen er hanma ikyumhiange i zough sha itinekwagh i ngeren la yô. Aluer u er nahan yô, u fatyô u nan ikyar i dedoo sha hanma mpin ken kwaghhenen la. Shi kwagh ugen yô, u fatyô u vanden wan iyol i nan ikyar sha mbampin mba sha akumahiange aa a ôr akaa a mimi a zan shimi, a a hembe taver u pasen la. Sha ci u nyi? Sha ci u alaghga a lu ior kpuaa tseegh vea kende ave u nan ikyar sha mbampin mbara nahan ye. Aluer u za mbamkombo imôngo, kpa u zua a ian i nan ikyar ga ye? Za kohol orhemen mkombo u Iyoukura la shighe u mkombo a lu a hii ga la. w23.04 21-22 ¶9-10

Yosev yange a kegh iyol u dondon kwaghwan u Yehova, nahan kwagh ne na yô, lu nom u injaa kpishi. Yehova yange wa un kwagh sha kwagh u tsombor na kuma er kwa tar nahan, man hanma kwa yô, dondo kwaghwan la fele, shin er yange i lu kwagh u taver nahan kpaa. (Mat. 1:20; 2:13-15, 19-21) Er Yosev lu dondon kwaghwan u Aôndo yô, a fatyô u kuran Maria shi nengen sha a na. Nenge ase er ieren i Yosev ne yange ia na una hemba doon Maria ishima, shi icivir kpa una hemba nan un yô. Ne noov, ne fatyô u dondon ikyav i Yosev la sha u keren akaawan a Bibilo a sha kwagh u nengen sha icombor yen. Aluer ne mba dondon kwaghwan ne, kua shighe u i taver je kpa ne mba dondon yô, ne tese kasev enev dooshima, shi ivese yen ia seer doon. Anmgbian u kwase ugen ken tar u Vanuatu u a er nom i hemba anyom 20 yô kaa ér: “Nomom ka una ker kwaghwan u Yehova shi una dondo yô, m hemba nan un icivir. Shi ka m na un jighjigh, nahan ishima i kera zam iyol sha akaa a a tsough u eren ga.” w23.05 21 ¶5

Lu u Mbayuda mba ve due ken Babilon ve lu hiden la vea hingir “icighannongo” sha ci u Aôndo ve. (Dut. 7:6) Nahan kpa, yange gba u vea sôr anza a ve, sha er Yehova una lumun ve yô. Mbayuda kpishi i mar ve ken Babilon man mbagenev hingir u henen kwagh er ior i Babilon nahan. Shi ve lu a mnenge u ior i Babilon sha akaa a ve nengen ér ka a dedoo la. Mbayuda mba yange ve hii moughon la va nyôr ken Yerusalem. Anyom nga karen er 69 nahan yô, Gomna Nehemia va nenge a kwagh u kpiligh un iyol. Kpilighyol kpishi er mbayev mba i mar ve ken Iserael je kpa fa u lamen zwa u Mbayuda ga yô. (Dut. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Aluer mbayev mbara mba ungwan zwa Heberu u yange i hemba ngeren Mkaanem ma Aôndo ker la ga yô, a er nan ve vea hen kwagh na, nahan una doo ve ishima shi vea civir unu? (Esera 10:3, 44) Nahan yange gba u Mbayuda mbara vea sôr akaa a vesen ken uuma vev. Kpa lu u kwagh ne una hemba lun ve ican ga u eren ken tar u Iserael, ape i hide i hii u civir Aôndo sha mimi la.—Neh. 8:8, 9. w23.05 15 ¶6-7

Kwagh er vihi yô, sea lu a isharen, shin sea kôr iyol yase tsaha nan nan kpa, ka keng se tagher a akaa a aa na a taver se u eren kwagh u se we ishima la yô. Ikyav i tesen yô, shighe u zayol a va te sha a vese kpoo yô, alaghga zayol shon una ya se shighe je se kera zua a shighe kpishi u eren kwagh u se we ishima la ga. (Orpa. 9:11) Alaghga se tagher a mtaver u una na iyol ia kpe se, shi se kera lu a agee kpishi ga yô. (Anz. 24:10) Shi er se yen yô, se fatyô u eren akaa agen shami ga, nahan kwagh la una na a taver se kpishi u eren kwagh u se we ishima la. (Rom. 7:23) Gayô shighe ugen a tume se iyol. (Mat. 26:43) Iyange i se tagher a kwagh nahan yô, se er nan ve a hemba se u eren kwagh u se we ishima la ga? Umbur wer, aluer u tagher a mtaver kpa tese ér kwagh u u we ishima u eren la hemba u ga. Bibilo kaa ér se fatyô u tagher a mbamtaver shin mbamzeyol kwa kimbir kimbir. Nahan kpa, shi i pase se wang ér se fatyô u nôngon eren akaa a se we ishima u eren la. Sha kpôô yô, aluer u za hemen u eren kwagh u u we ishima la shighe u u tagher a mtaver je kpaa yô, u ngu tesen Yehova wer u soo u eren ishima na. Nahan a saan Yehova iyol kpishi u nengen er u lu nôngon kpoghuloo wer u er kwagh u u we ishima u eren sha ci na la yô! w23.05 30 ¶14-15

Pania u eren ka a wase gumor nan fa u eren kwagh vea ior kposo kposo. Shi ka a wase nan nan fa u vihin inyaregh sha kwaghfan, sha er nana vihin inyaregh a hemban kwagh u nan zuan a mi la ga yô. (Fil. 4:11-13) Ka i hemba doon u hiin tom u pasen kwagh hanma shighe la sha u tôôn ishuen pania. Kwagh la a wa or ago iyol a va eren pania u keke. Aluer or ngu eren pania yô, kwagh la una fatyô u bughun nan gbenda u va eren tom u pasen kwagh hanma shighe la sha igbenda igen kpaa, er tom u maan kwagh shin ityom i shin Betel nahan. Gba u anmgbianev mba nomso cii vea nôngo vea eren akaa a vea kuma u lun mbashiren tiônnongo shin mbatamen, shin vea tese ér mba a aeren a i gbe u vea lu a mi ve vea kuma u eren anmgbianev vev mba nomso man mba kasev tom ken tiônnongo yô. Bibilo kaa ér nomso mba ve keren u eren nahan cii, ka “tom u dedoo je u sar” ve ye. (1 Tim. 3:1) Hiihii yô, anmgbian nana vande lun orshiren tiônnongo cii ve nana kuma u lun ortamen ye. Mbashiren tiônnongo ka ve wasen mbatamen u eren akaa kpishi. Mbatamen kua mbashiren tiônnongo cii ka ve hide a iyol ijime, ve eren anmgbianev vev mba nomso man mba kasev tom shi ve pasen kwagh sha gbashima. w23.12 28 ¶14-16

Tor Yoshia yange lu anyom 16 shighe u hii u keren Yehova la. Yange soo u fan kwagh u Yehova shi eren ishima Na. Nahan kpa, uma gema taver tor u lu gumor ne kpishi. Sha ci u shighe la, ior kpishi lu civir mbaaôndo mbaaiev, nahan gba u Yoshia una taver ishima, sha er una yange ve u eren kwagh la yô. Shi yange taver ishima kpaa! Shighe u Yoshia lu a nyôr anyom 20 ga la je, hii u keren gbenda u been a mcivir u aiegh ken tar la. (2 Kron. 34:1, 2) Wea lu wanye u cuku kpa, u fatyô u tsuan wer u dondo ikyav i Yoshia la, sha u tsuan wer u seer henen kwagh u Yehova kua aeren a dedoo a a lu a mi la. U er nahan yô, a sar u u tseghan iyol you sha ci na. Aluer u tsegha iyol you sha ci u Yehova yô, uma wou una lu nena? Anmgbian ugen u yange er batisema shighe u lu anyom 14 yô, iti na ér Luke, a kaa ér: “Hii hegen zan zan yem ken hemen, me hemba veren ishima u civir Yehova ken uma wam cii, shi me nôngo sha afatyô wam cii me na i saan un iyol.” (Mar. 12:30) We kpa aluer sar u u eren nahan yô, u zua a iveren kpishi! w23.09 11 ¶12-13

Shighe u Apostoli Paulu nger washika ne la, i ver tiônnongo u Mbatesalonika la lu a kuma inyom ga. Mba yange i ver ve mbatamen la, yange vea lu a fa tom la tsembelee ga, nahan alaghga vea er akaa agen shami ga. Kpa yange ve kuma u a na ve icivir. Shighe u zegecan a va la, a gba u se hemba suur sha mbatamen mba hen tiônnongo wase cii ser ve tese se kwagh u se er yô. Alaghga anmgbianev mba hen afishi a shin itine, gayô mba shin afishi a branci vea kera fatyô u tindin se a loho ga. Sha nahan yô, gba hange hange u se hen u tesen ser mbatamen asev doo se ishima, shi se hen u nan ve icivir hegen. A lu nyi je ia er kpa, se za nen hemen u lun tsevaa, se hemba veren nen ishima sha mbamyen vev ga, kpa se hemba veren ishima sha mfe u se lu a mi ser Yehova ngu hemen nomsombaiorov mbajighjigh mban sha ikyev i Kristu la. Er idyerutya ka i kura ityough ki orshoja nahan, kape ishimaverenkeghen yase i va zuan a myom la kpa ka i kura gbenda u se henen kwagh la je la. Ka sea lu a ishimaverenkeghen taveraa yô, se nenge er akaa a tar u te ave vanger a mi la a lu agbilinakaa yô. (Fil. 3:8) Ishimaverenkeghen yase la ka i wase se se za hemen u wan ishima shi se hingir tenge tenge ga. w23.06 11-12 ¶11-12

Gba u mba “ibumekwase” a lu yilan ve la vea tsua kwagh môm ken akaa a ahar ne: Vea lumun u zan hen a na, gayô vea venda. Atôakyaa a injaa nga a i gbe u se palegh u eren idya yô. I ôr kwagh u “ibumekwase” la ér ngu kaan ér “mngerem ma iin a ii ma nyoho.” (Anz. 9:17) “Mngerem ma iin a ii” mara ka nyi? Bibilo tôô u yaven a or u u vese nan la kar sha mngerem ma ka wea ma ve i kundu u iyol la. (Anz. 5:15-18) Aluer u vôso nom shin kwase sha tindi yô, u ngu a ian i yaven a nan. Kpa “mngerem ma iin a ii” yô, ka nahan ga. U eren nahan la ka idya. Mba hembe eren idya ken myer, er ormbaiv kpa nan hembe iin ken myer nahan. “Mngerem ma iin a ii” mara ka ma hemba nyohon cii, zum u mba ve eren isholibo shon la ve hen ér or a kôr ve a mi ga yô. Kpa ka ve tsughun a tsugh ayol a ve, sha ci u Yehova ka a nengen hanma kwagh. Aluer Yehova kera lumun se ga yô, ka kwagh u hemban vihin u una er se je la, shi mayange kwagh la una “nyoho” se ga.—1 Kor. 6:9, 10. w23.06 22 ¶7-9

Aluer u nenge wer u kera ngu eren msen hen Yehova a ishima you cii ga, shin kwaghpasen kera maan we iyol ga di ye? De nengen wer jijingi u Yehova kera ngu a we ga ze. Er se lu uumace mba yinan yô, ashighe agen asaren ase aa fatyô u geman. Aluer gbashima wou hii u ndôhôr yô, hen sha ikyav i apostoli Paulu la. Yange a nôngo ér una dondo ikyav i Yesu, kpa fa ér ashighe agen a taver un u lun a gbashima u eren kwagh u yange vanden eren la. Paulu yange kange ishima ér una er tom na u pasen kwagh la una kure aluer ashighe agen ka un ken ishima dang je kpaa. We kpa, de deen wer u er kwagh er i lu u ken ishima la tseegh ga. Kange ishima wer u er kwagh u vough aluer ka u ape eren nahan ga je kpaa. Ka wea za hemen u eren kwagh u vough yô, kwagh la a bende a mlu wou u ken ishima la sha gbenda u dedoo.—1 Kor. 9:16. w24.03 11-12 ¶12-13

Se kpa se fatyô u tesen ser anmgbianev asev doo se ishima sha u yan ijende a ve shi lun vea ve kpaa. (2 Kor. 6:11-13) Se kpishi se mba ken atôônanongo a a lu a anmgbianev mba ve dugh sha ajiir kposo kposo, shi aeren a ve kpa a lu kwaghmôm ga yô. Se fatyô u seer doon ayol a ase sha u hemban veren ishima sha aeren a ve a dedoo la. Ka sea hen u nengen mbagenev er Yehova a nengen ve la yô, se tese ser ve doo se ishima. A gba u anmgbianev asev vea doo se ishima hen shighe u zegecan la. Yehova una kura se shighe u zegecan una hii la nena? Nenge ase kwagh u Yehova yange kaa a ior nav ér ve er shighe u i za ta num sha Babilon u sha ayange a tsuaa la yô. Yange kaa a ve ér: “Va nen, ior Av, nyôr nen ken ayou a en, wuhe nen ihinda kera cii, yer nen kpeghee, zan zan iyugh i̱ kar kera.” (Yes. 26:20) Alaghga se kpa a va gba u se dondo kwaghwan la shighe u zegecan una hii la. w23.07 6-7 ¶14-16

Tese sha ieren you wer u ngu or u norom sha kwagh ga. Pine iyol you wer: ‘Ior mba nengen mo ér m norom sha kwagh ga, shin m keren nger nger ga, shin m lumun a mnenge u mbagenev kpa? Shin ka ve nengem ér m hidi ijime sha kwagh ga, shin m vihi tu, shin m taver kwagha? M keghen ato a mbagenev shi m lumun a mbamnenge vev shighe u i doo u me er nahan kpa?’ Aluer ieren i norom sha kwagh ga la ngi ken a vese kpishi yô, se hemba eren kwagh er Yehova man Yesu nahan. Shighe u mlu wase a va gem yô, gba u se norom sha kwagh ga. Akaa a a gem ken uma wase la aa fatyô u van se a mbamzeyol mba se hen ser se tagher a mi ga yô. Ikyav i tesen yô, alaghga angev mbua kôr se kpoo. Gayô ican i inyar ia kôr se, shin gomoti u ken tar u se lu ker la una gema, nahan kwagh ne una na uma a taver se kpishi. (Orpa. 9:11) Shi aluer nongo u Yehova musan se tom, shin i kaa ér se za er tom hen ijiir igen je kpa, kwagh la una za se iyol kpishi. Mlu u se nyôr ker cii una hoghor se, aluer se er akaa a anyiin ne yô: (1) fa wer mlu wou gema, (2) henen sha kwagh u i lu u u fatyô u eren ken mlu wou u he ne, i de lu sha akaa a yange u eren la ga, (3) hemba veren ishima sha akaa a dedoo a a er u ken uma wou la, (4) eren akaa sha ci u mbagenev. w23.07 21-22 ¶7-8

Profeti Daniel yange lu gumor shighe u Mbababilon yem a na uikyangen ken tar ve, ica a Yerusalem la. Er Daniel lu wanye nahan kpa, mbahemenev mba gomoti u tar u Babilon soo kwagh na. Yange ve nenge sha “mluashe u ken won” yô, Daniel “lu a ihyogholough iyol ga,” shi ‘dooashe.’ Heela tseegh ga, tsombor u Daniel due her la lu tsombor u vesen. (1 Sam. 16:7) Nahan ve tese Daniel u eren ityom i hen ya u tor. (Dan. 1:3, 4, 6) Daniel yange doo Yehova ishima lu sha ci u aeren a na. Jighilii yô, alaghga Daniel yange una kuma er anyom 20 nahan, zum u Yehova ôr kwagh ter un man Noa kua Yobu, mbacivir Un mba ve lu vea Na kôôsôô anyom kpishi la. (Gen. 5:32; 6:9, 10; Yobu 42:16, 17; Esek. 14:14) Daniel yange za hemen u doon Yehova ishima zan zan bee iyol, kar kpen.—Dan. 10:11, 19. w23.08 2 ¶1-2

Shighe u u soo u yamen ya yô, ka keng u soo wer ma u ze hen ya shon iyol you, ma u za tôv ma u fe kwagh u ya u u soo u yamen la. Se fatyô u eren kwagh nahan shighe u se lu ôron Bibilo shi timen ker yô. Aluer u ôr i ayem ayem yô, u fa akaa a mimi a ka i hii fan la tseegh; ka ‘akaa a ka i hii henen ken icighan loho u Aôndo la’ je la. (Heb. 5:12) Kpa er ka i gba u u nyôr ken iyou ve u seer fan kwagh u i nahan, kape i gbe u u time ken Bibilo zulee, sha er u fa i tsembelee je la. Gbenda u hemban doon u henen Bibilo yô, ka u nengen er avur a Bibilo a u lu ôron la a zough sha avur agen la. Nôngo u kaven kwagh u u ne jighjigh a mi la, kua atôakyaa a u ne jighjigh a kwagh shon la kpaa. Kwagh u una wase se u fan Mkaanem ma Aôndo tsembelee yô, ka u timen sha kwagh u ma ôr la zulee. Apostoli Paulu yange taver anmgbianev nav mba ken tiônnongo ishima ér ve henen Mkaanem ma Aôndo vighe vighe sha er vea “[fa] igbanger man iniembe man ityaven man mze” u mimi “la vindi vindi” yô. Vea er nahan yô, jighjigh ve una seer ‘wan amise gbang.’ (Ef. 3:14-19) Se kpa, gba u se er nahan. w23.10 18 ¶1-3

Bibilo shi ôr kwagh u ior kpishi mba yange ve wa ishima yô. Aluer u tôô shighe u time sha kwagh ve yô, a doo kpishi. Ikyav i tesen yô, yange i shighe Davidi mkurem shighe u lu cuku la je ér a va lu tor u Iserael, kpa Davidi kegh anyom kar kpishi cii va mase teman tor ye. Shimion vea Ana kpa yange ve lu civir Yehova sha mimi shighe u ve lu keghen Mesiya u i tôndo zwa ér ngu van la. (Luka 2:25, 36-38) Aluer u ngu timen sha kwagh u ior mban nahan yô, ker mlumun sha mbampin mban: Ka nyi nahan alaghga yange i wase or ne u wan ishima? Yange wa ishima nahan kwagh la wase un nena? Me dondo ikyav na ne nena? Shi aluer u time sha kwagh u mba yange ve tese ishimawan ga la yô, a wase u. (1 Sam. 13:8-14) U fatyô u pinen iyol you wer: ‘Alaghga ka nyi yange i na ve or ne wa ishima ga? Yange wa ishima ga nahan, ka akaa a vihin a nyi yange er unu?’ w23.08 24 ¶15

Apostoli Peteru lu a dooshima u geman ga la; yange de ér ma kwagh a yange un u dondon Yesu ga. Kwagen la Peteru tese dooshima u a geman ga la zum Yesu ôr kwagh u mbahenen nav kav ga yô. (Yoh. 6:68) Mbagenev kpishi kera kegh er a pase ve inja i kwagh shon ga je maa ve de u dondon un. Kpa Peteru er nahan ga. Yange var a Yesu her, shi kaa ér ka Yesu tseegh a lu a “akaaôron a nan or uma u tsôron ye.” Yesu yange fa er Peteru kua mbaapostoli mbagenev mbara vea va yevese a undu un yô. Nahan kpa, Yesu ôr a Peteru ér un fa Peteru una hide, shi una za hemen u dondon un sha mimi. (Luka 22:31, 32) Yesu fa er ‘gbashima ka a lu, kpa iyol i gema i vôr’ yô. (Mar. 14:38) Nahan, zum u Peteru tuna ér un fa Yesu ga la je kpa, Yesu de kwagh u apostoli na ne ga. Mba va nderen Yesu shin ku kera yô, a ande hen Peteru, man ikyav tese ér lu hen shighe u Peteru lu tswen yô. (Mar. 16:7; Luka 24:34; 1 Kor. 15:5) Hen ase er apostoli u ure sha kwaghbo na ne yange una zua a ishimataver kpishi, zum u Yesu ande hen a na la yô! w23.09 22 ¶9-10

Aôndo den shin cirin asorabo a mba ve ne un jighjigh yô. Ka a de ve a asorabo a ve vindi vindi, shi a kera umbur a ma shighe môm ga. (Ps. 32:1, 2) Sha mnenge na yô, mba a acôghor iyol ga, sha ci u jighjigh ve u nan la. Yehova yange nenge Aberaham man Davidi kua mbajighjigh mbagenev ér mba mbaperapera, shin er ve lu mbaasorabo nahan kpaa. Er ve na Aôndo jighjigh yô, Aôndo nenge ve ér mba a acôghor iyol ga, sha ci u ve hemba mbagenev mba ve na Aôndo jighjigh ga la. (Ef. 2:12) Saa se lu a jighjigh ve se fatyô u yan ijende vea Aôndo ye, er apostoli Paulu pase ken washika na u nger hen Mbaroma la nahan. Aberaham man Davidi yange ve lu azende a Aôndo sha ci u ve na un jighjigh. Se kpa, aluer se na Aôndo jighjigh yô, se fatyô u lun azende a na. w23.12 3 ¶6-7

Nyian ne, Mbakristu cii mba a ian i doon tsung i civir Aôndo a shighe ve man agee a ve, kua akaa agen a ve lu a mi la cii. Se fatyô u tesen ser, ian i se lu a mi i civir Yehova la gba se kwagh, sha u eren hanma kwagh u se fetyô u eren ken mcivir na cii a ishima i môm. Apostoli Paulu yange nger washika hen Mbaheberu ter akaa a i gbe u se eren hanma shighe ken mcivir u Yehova yô. (Heb. 10:22-25) Akaa shon yô, ka u eren msen hen Yehova, man u pasen ior kwagh u ishimaverenkeghen yase la, man u kohol a anmgbianev imôngo ken mbamkombo mba tiônnongo, kua u taver hanma wase ishima, shi a kaa ér ‘se hemba eren nahan cii, er se nenge iyange i Yehova i lu mgbôghom yô.’ Shi ken mbee u takeda u Mpase la, ortyom u Yehova ôr mkaanem man var var kwa har, ér: “Civir Aôndo!” (Mpa. 19:10; 22:9) Yô, mayange akaa a se hen sha kwagh u zege tempel u Yehova u ken jijingi ne a de hungur se ga, kua ian i doon tsung i se lu a mi i civir Aôndo wase u hemban cii la kpaa! w23.10 29 ¶17-18

Se cii se soo ser se ‘za hemen u doon a hanmô wase.’ Nahan kpa, kwagh u vesen u i gbe u se umbur yô, Yesu kaa ér: “Dooshima u ior kpishi una ndôhôr.” (Mat. 24:12) Yesu lu kaan ér mbahenen nav kpishi vea de u tesen mbagenev dooshima ga. Nahan kpa, gba u se wa ikyo sha er ieren i ior i tar ne i i ban a dooshima yum la ia tsar se ga yô. Sha ci u aluer ieren la tsar se yô, se kpa se de u eren kwagh a anmgbianev asev sha gbenda u tesen ser ve doo se ishima. Er se fe nahan yô, de se time nen sha mpin u vesen ne. Ka nyi ia wase se u fan ser anmgbianev asev doo se ishima tsung? Kwagh môm u una wase se u fan ser anmgbianev asev doo se ishima tsung yô, ka u tôvon gbenda u ka se er kwagh shighe u se nyer ken mbamlu mbagenev yô. (2 Kor. 8:8) Apostoli Peteru ôr kwagh ter mlu môm u se fatyô u tôvon nengen er ka sea nyôr ker ve se er kwagh yô. A kaa ér: “Kwagh u hemban cii yô, doo nen ayol a en tsung je, sha ci u dooshima cirin asorabo kpishi.” (1 Pet. 4:8) Nahan kwagh u ka se er shighe u anmgbianev asev ve er kwagh bagenaa, shin ve er kwagh u vihin se la una wase se u fan aluer ve doo se ishima tsung yô. w23.11 10 ¶12-13

Aluer se ver a ver anmgbianev mba se tese ve dooshima ken tiônnongo, se mba tesen mbagenev dooshima ga yô, se fatyô u kaan ser se mba dondon tindi u dooshima u Yesu a we la ga. Alaghga se hemba lun kôôsôô a mbagenev, er Yesu kpa lu nahan. (Yoh. 13:23; 20:2) Kpa apostoli Peteru umbur se ér, er ka se soo anmgbianev asev mba hen tsombor cii, shi se luun vea ve imôngo sar sar nahan, kape i gbe u se soo anmgbianev asev mba nomso kua mba kasev cii vough je la, sha ci u se cii se mba tsombor môm. (1 Pet. 2:17) Peteru kaa a vese ér se ‘doo ayol a ase tsung, a ishima i môm.’ (1 Pet. 1:22) U doon ayol a ase “tsung” la inja na yô, ka u eren kwagh a hanma anmgbian u nomso shin u kwase cii sha gbenda tesen ser nan doo se ishima, kua shighe u i taver u eren nahan je kpaa. Ikyav i tesen yô, aluer anmgbian nan hii se iyôngo shin nan er kwagh a vese dang ye? Sha hiihii la, alaghga se kera tese nan dooshima ga, kpa se soo u eren kwagh a nan ser i nyoon nan. Kpa Yesu tese Peteru ér ieren la doo Aôndo ga. (Yoh. 18:10, 11) Peteru nger ér: “De eren nen or ifer sha ifer i nan er ne ga, shin or a̱ laha ne kpa, ne de lahan nen nan ga. Kpa gema sôn nen iveren sha ci u nan.” (1 Pet. 3:9) Aluer anmgbianev ou doo u ishima tsung yô, eren kwagh a ve kundu kundu, shi zungwen ve mhôônom. w23.09 28-29 ¶9-11

Ka i kpiligh se iyol u nengen er wanye ka nan vese nan hingir organden yô. Kwagh la ka i lu inja er ka a maren wanye yô, nan gbaa vesen tsô, a kwagh u eren sha mi shio nahan. Kpa aluer se soo u lun or u dondon ikyav i Yesu sha mimi yô, a gba u se nôngo kwagh kpoghuloo. (1 Kor. 13:11; Heb. 6:1) U se er kwagh ne yô, saa se ya ijende a Yehova kôôsôô. Shi a gba u icighan jijingi u Aôndo una wase se sha er se lu a aeren a doon un, shi se fa u eren akaa, shi se wa ago iyol sha ityom i alaghga a va gba u se er ken hemen yô. (Anz. 1:5) Yehova gba uumace cii, or ka nana lu nomsoor gayô i lu kwase. (Gen. 1:27) Mluashe u nomsoor kaha kposo a u kwase je ka ashe tugh ga. Ve kaha kposo sha igbenda igen kpaa. Ikyav i tesen yô, Yehova gba nomso man kasev shi na ve ityom i i kom sha a ve la vough vough, nahan gba u nomso vea lu a aeren man mfe u una wase ve u eren ityom ve yô, kasev kpa nahan.—Gen. 2:18. w23.12 18 ¶1-2

Yesu yange soo ér mbagenev kpa ve yilan Ter na sha iti na laa? Een. Alaghga mbahemenev mba kwaghaôndo mbagenev yange vea nenge ér u yilan Aôndo sha iti na la ka ilyahan. Kpa Yesu de ér mbamnenge mba iorov ve yange un u nan iti i Ter na icivir ga. Nenge kwagh u yange za hemen shighe u Yesu bee orgen u azôv lu nzughul a na angev hen haregh u Mbagerasene la. Yange cier ior mbara iyol nahan ve zamber a Yesu ér a due hen haregh ve kera. (Mar. 5:16, 17) Kpa Yesu yange soo ér i fa iti i Yehova hen ijiir la. Nahan a kaa a or u a bee un angev la ér a ôr ior kwagh u Yehova a er a na la, i de lu kwagh u un Yesu un er ga. (Mar. 5:19) Nyian ne kpa, Yesu soo ér se wase ior ve fa iti i Ter na sha tar jimin cii! (Mat. 24:14; 28:20) Aluer se mba eren nahan yô, a doo Tor wase Yesu. w24.02 10 ¶10

Doo se kpishi er se lu ken nongo u Yehova hen shighe u ayange a masejime a se lu tagher a mbamzeyol mba vihin kpishi ne yô. Er uma a lu taver ken tar ne seer a seer nahan kpa, Yehova na se anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ve lu wasen se yô. (Ps. 133:1) Yehova ka a na i saan tsombor wase iyol. (Ef. 5:33–6:1) Shi a na se kwaghfan u una wase se u wan ishima a ishimanyian sha er se zua a msaanyol yô. Nahan kpa, gba u se nôngo kwagh kpoghuloo ve se za hemen u civir Yehova sha mimi ye. Sha ci u nyi? Sha ci u alaghga ashighe agen mbagenev vea ôr kwagh shin vea er akaa a vihin se. Shi alaghga iyol ia kpe se shighe u se er ma kwagh shami ga yô, hemban je yô shighe u se er kwagh shon kwa kimbir kimbir yô. Gba u se za hemen u civir Yehova (1) shighe u anmgbian nan er kwagh u vihin se, man (2) shighe u or u se vôso la nan ve se ahenge yô, kua (3) zum u iyol i kpe se shighe u se er kwagh u shami ga yô. w24.03 14 ¶1-2

Ashighe agen alaghga u ungwa kwagh u anmgbianev mba nomso man mba kasev mba ve tsua ér vea seer eren Yehova tom yô. Alaghga ve mbagenev ve za Makeranta u Mbapasen Ivangeli i Tartor, shin ve yem hen ape kwagh a hembe gban sha mbapasenkwagh yô. We kpa, u fatyô u tsuan wer u er akaa a ve er la, aluer mlu wou na u ian yô. Ior mba Yehova ka ve ker igbenda i vea seer eren un tom yô. (Aer. 16:9) Kpa aluer ka u u fatyô u eren kwagh nahan hegen ga di ye? De nengen wer mba ve fetyô u eren akaa ne la, ve hemba gban kwagh a we ga. Kwagh u vesen yô, ka u we zan hemen u wan ishima her. (Mat. 10:22) Umbur wer ka wea eren hanma kwagh u u fetyô la cii ken mcivir u Yehova yô, i saan un iyol. Ka kwagh u vesen u u er ve u za hemen u dondon Yesu shighe u u er batisema kera kpaa je la.—Ps. 26:1. w24.03 10 ¶11

Ter wase u sha la tôndo zwa ér una de se a asorabo ase aluer se gema ishima yô. (Ps. 86:5) Nahan aluer se gema ishima sha mimi yô, Yehova una de se asorabo ase er a tôndo zwa nahan. Umbur wer Yehova sendegh ér se er kwagh u a hembe agee a ase ga. Mayange je veren ishima ér se er kwagh u se fatyô u eren ga la ze. Hanma kwagh u se nôngo se er cii yô, ka a wuese. Shi hen sha kwagh u ior mba Bibilo i ôr kwagh ve ér yange ve civir Yehova a ishima ve cii la. Ikyav i tesen yô, hen sha kwagh u apostoli Paulu. Yange er tom kpoghuloo anyom imôngo shi zende ukilomita udubu imôngo shi ver atôônanongo kpishi. Kpa akaa nga va gem ken uma na yô, Aôndo venda un sha ci u a kera fatyô u eren tom u pasen kwagh la er ngise eren la ga yumu? Ei. A za hemen u eren kwagh u fatyô la, nahan Yehova ver un doo doo. (Aer. 28:30, 31) Se kpa ashighe agen se kera fatyô u eren kwagh u yange se vanden eren sha ci u Yehova la ga. Kpa kwagh u a hembe gban un kwagh yô, ka awashima u se lu a mi ve se lu eren kwagh shon la. w24.03 27 ¶7, 9

Yesu ver mbahenen nav ikyav i vea dondo yô, sha mbamsen nav mba er hen Yehova la. Yange eren msen nduuluu shighe u lu eren tom na u pasen kwagh la. Yange gba u una ver shighe u eren msen sha ci u, yange a lu a akaa a eren shi ior kpishi ve lu vea na. (Mar. 6:31, 45, 46) Yange a nder tugh tugh sha er una zua a shighe u eren msen un tswen yô. Shighe ugen la, Yesu tsa eren msen tugh kaka, sha er una er kwagh u vesen ugen u washima u eren yô. (Luka 6:12, 13) Shi Yesu yange er msen acin imôngo, hen tugh mbu mbu mase karen ve i wua un la. Hen shighe ne, Yesu tagher ishigh a kwagh u hemban taver ken tom na shin tar. (Mat. 26:39, 42, 44) Ikyav i Yesu la tese se ér, aluer se mba a akaa a eren kpishi kpa, gba u se ver shighe u eren msen, er Yesu nahan. Se fatyô u moughon hen gambe pepe pepe eren msen. Shi se fatyô u veren shighe u eren msen tugh cii yaven ye. Aluer se mba eren nahan yô, se mba tesen Yehova ser, ian i eren msen i a ne se la gba se kwagh kpishi. w23.05 3 ¶4-5

Nenge ase kwagh u i ôr ken ivur ne la. Takeda u pasen asember a ken Bibilo ugen ôr kwagh u dooshima u Yehova ér ngu er ka mngerem nahan. Kwagh ne tese wang ér mba i shigh ve mkurem la doo Yehova ishima tsung! Mba i shigh ve mkurem la ve fa er ‘ve doo Aôndo ishima’ yô. (Yuda 1) Apostoli Yohane yange ôr er i lu mba i shigh ve mkurem la ken ishima yô. A kaa ér: “Nenge imba dooshima u Ter a tese se sha u i yilan se ér ônov nav ne sha wono!” (1 Yoh. 3:1) Ka mba i shigh ve mkurem la tseegh ve doo Yehova ishima yee? Ei, Yehova tese ér se cii se doo un ishima. Ka nyi Yehova a er i hemban cii i tesen ér se doo un ishima? Ka sha u nan Wan na ér a va kpe sha u paan se. Sha nahan yô, a tese dooshima u hemban sha won cii!—Yoh. 3:16; Rom. 5:8. w24.01 28 ¶9-10

Ivur ne pase kwagh u yange wase Davidi shighe u mciem gba un iyol yô. Shin er i lu keren un a ku nahan kpa, Davidi lu henen sha akaa a Yehova una va er a na ken hemen la. Yange fa ér Yehova una yima un sha shighe vough. Sha ci u Yehova vande kaan ér Saulu una karen kera yô, Davidi una lu tor u Iserael. (1 Sam. 16:1, 13) Davidi yange fa je ér nyityôkwagh i Yehova a tende zwa u eren cii yô, ka a er nahan vough. Ka nyi Yehova a tende zwa u eren sha ci wou-we? Se mba veren ishima ser Yehova a yange mbamzeyol u tan sha a vese ga. Kpa umbur wer nyityô zayol i u lu tagher a mi hegen cii yô, Yehova una va kar a mi kera ken tar u he u u lu van la. (Yes. 25:7-9) Aôndo u a gbe se la ngu a tahav mbu una fatyô u nderen mbakpenev, shi been se iangev kua mbamzeyol asev mba ken ishima, shi karen a hanma or u nan hendan a vese cii kera.—1 Yoh. 4:4. w24.01 6 ¶12-13

Hen sha ityôkyaa i yange u tsegha iyol you shi u er batisema la. Yange u er akaa ne sha ci u u soo u lun ken vegher u Yehova. Umbur kwagh u yange wase u ve u hingir u nan jighjigh wer ka mimi je ne yô. Yange u fe Yehova Teru u sha la yô, kwagh na hii u doon we ishima shi u hii u cian un. Yange u na jighjigh shi kwagh la mgbegha u u gema ishima. Shi u de u eren akaa a Yehova a vende la, u gema eren akaa a doon un. U fe wer Yehova de u asorabo a ou yô, ishima gba u shimi. (Ps. 32:2) U lu zan mbamkombo mba tiônnongo shi u hii u pasen mbagenev akaa a u hen la. Er u tsegha iyol you shi u er batisema, u hingir Orkristu yô, u ngu zan sha gbenda u uma la, man ka u u nôngo sha afatyô wou cii u za hemen u zenden sha u. (Mat. 7:13, 14) Yô nôngo sha afatyô wou cii tile dông, suur sha Yehova sha mimi, shi za hemen u kuran atindi a na. w23.07 17 ¶14; 19 ¶19

Aluer u ngu henen sha msen u u er hen Yehova shighe u u lu tseghan iyol you la yô, kwagh la una na u agee a hendan a ameen. Ikyav i tesen yô, u hia a nom u or shin kwase u or ga! Sha ci u u vande tôndon zwa a Yehova wer mayange u er imbakwagh la ga. Aluer u de wer asaren a bo a ya tor ken a we hegen ga yô, a va kera lu u u nôngo a a ken hemen ga. Sha ci u u “nyagh” “gbenda u ior mba bov.” (Anz. 4:14, 15) Aluer se mba henen sha ikyav i Yesu la yô, kwagh la una wase se. Yange kange ishima ér una er ishima i Ter na. Nahan se kpa, se palegh u eren nyityôkwagh i ia vihi Aôndo wase u se tsegha iyol yase sha ci na la, er Yesu nahan. (Mat. 4:10; Yoh. 8:29) Kwagh u u er shighe u u tagher a imeen shin mbamzeyol la, una tese ér u soo wer u za hemen u “dondon” Yesu. Lu a vangertiôr wer aluer u za hemen u dondon Yesu yô, Yehova una wase u. w24.03 9-10 ¶8-10