Awui wakimanyiya dia nkumbo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ

Woho wa mbidjasɛ l’akilo

Jennya mbutaka ate: Nyango aki Ryan k’omɛmi hoke kânga yema ya sɔnyi dia mbutɛmi dia nde hangɛnangɛna la mi. Koko kânga ambutshi ami kombokaka wolo mbutɛ Ryan k’omɛmi dia vɔ hawɔngɛnangɛna. Lo mɛtɛ, ndoko lushi lakametawɔ dia vɔ monga awui wolo oyadi otsha le onto akɔna tshɛ! Dimi l’omɛmi takayongaka l’okakatanu dia membola nkumbo yaso hiende.

Ryan mbutaka ate: Mama kɔfɔnyaka ndoko lushi dia ekɔ onto ɔmɔtshi lakoka monga ɔlɔlɔ efula otsha le anande, ɔnkɔnɛ, oma k’etatelo ka diwala diaso, nde akayangaka Jenny ka wadɛmi l’enongo. Ndo ambutshi waki Jenny wakasalaka woho akɔ wâmɛ oya le mi, mbuta ate vɔ wakamɔnyɔlaka mbala la mbala. Okakatanu waki la so ele, l’ɔkɔngɔ w’ewanu wa ngasɔ ntomba, dimi la Jenny, onto l’onto aketaka lo wedi w’ambutshi ande ndo takɔnywanaka.

OWANU wa lam’asa onto l’akilo ande mbeyaka mbɔsama oko dikambo dia shɛkɛsɛkɛ, ko tete le ɔsɔ kema dikambo dia shɛkɛsɛkɛ. Reena, womoto ɔmɔtshi la lo wodja wa Inde lotshukami mbutaka ate: “Aya ɛnɔnyi efula wele okilo ami wa womoto ndjatambiyaka l’awui wa lo diwala diaso. Mbala efula lakokaka omɛmi kɛlɛ ka mamba lam’ele dimi kokaka nsala dikambo sɔ otsha le nyango. Aki oko mbala la mbala nde akahombaka nsɔna lam’asa monga omi l’ɔlɔlɔ la monga ɔna l’ɔlɔlɔ.”

Lande na kele ambutshi amɔtshi ndjatambiyaka l’awala w’anawɔ? Jenny, lakatatɛkɛtshi dikambo diande la diko mɛnyaka dui dimɔtshi diele lo kiɔkɔ ya dikambo sɔ. Nde mbutaka ate: “Mbeyaka monga wolo le wɔ dia mɛna onto ɔmɔtshi leke osekaseka kana ɔlɔngɔlɔngɔ lele atahokɔ akambo efula mbɔsa ɔkɛndɛ wa kokɛ ɔnawɔ la womoto kana la pami.” Dilip k’omi aki Reena kotshaka ɔkɔkɔ okina wele lo kiɔkɔ ya dikambo sɔ lo mbuta ate: “Ambutshi wele wakayasha tshɛ dikambo di’ɔnawɔ ndjokaka diele oko wambâkakitola l’ɔnawɔ. Ndo nto, vɔ kokaka ndjakiyanya lo mfɔnya dia ɔnawɔ bu la lomba lahombama dia tondoya diwala diawɔ.”

Lo mbuta mɛtɛ, ambutshi mbelamɛka tena dimɔtshi dia ndjatambiya l’awui wa lo diwala di’ɔnawɔ. Tɔshi ɛnyɛlɔ kaki Michael nde la Leanne, atshukanyi amɔtshi wa lo wodja w’Australie. Michael mbutaka ate: “Leanne ka wadɛmi ndja oma lo nkumbo kele anto wa lɔkɔ wakadihwanɛka etema, mbuta ate wakasawolaka dimɛna. Ɔnkɔnɛ, l’ɔkɔngɔ wa sho tshukana, nde akatshɔka mbala efula dia tombola she kanyi lo tɛdikɔ takatahombaka dimi la nde mbɔsa. She aki la lomba efula lakandakokaka kahana la so, koko dimi kɔngɛnangɛnaka woho wakandatshɔka tɔlɔmba she kanyi lo dihole dia nde nɔmbami kanyi!”

Mbokɛmaka hwe di’ekakatanu wa lam’asa onto l’akilo ande mbelaka ekakatanu lo diwala. Onde ngasɔ mbediɔ ndo lo diwala dianyu? Ngande wokanayɛ l’ambutshi waki olonganyi ayɛ? Tɔsɛdingole ekakatanu ehende waleka ntomba ndo kɛnɛ kakokayɛ nsala dia mbâkandola.

OKAKATANU 1: Mɛnamaka dia olonganyi ayɛ ndekaka ndjasha efula le ambutshi ande. Luis, pami kɛmɔtshi ka lo wodja w’Espagne kambotshuka mbutaka ate: “Wadɛmi akafɔnyaka dia naka nde mangana etale efula l’ambutshi ande, kete ayonga oko nde hayowaoka ngandji. Koko etena kakatote ɔnaso la pami l’enondo, ambutshi ami mbakayaka ndjotenda suke la lushi tshɛ. Dui sɔ diakomadja wadɛmi ndo diakatondja ekakatanu efula lam’asaso.”

Atɔndɔ wa nkamba la wɔ: Lo kɛnɛ kendana la diwala, Bible mbutaka dia etena kɛmɔtshi “pami ayutshika shi la nyangu, ayumamana la wadendi, ku vo wayuyala dimba otoi.” (Etatelu 2:24) Monga “dimba otoi” halembetshiya tsho nsɛna kâmɛ. Koko dui sɔ nembetshiyaka nto dia wadi l’omi waya nkumbo ɔtɔi, nkumbo kahombawɔ mbetsha lo dihole dia ntondo oleki nkumbo y’oma lɛnɛ oyewɔ. (1 Koreto 11:3) Lo mɛtɛ, wadi l’omi pombaka nɛmiyaka ambutshi awɔ nshi tshɛ, dui sɔ nembetshiyaka mpokamɛka alako awɔ mbala la mbala. (Efeso 6:2) Ko ayoyosala naka wɛ ɛna dia olonganyi ayɛ, ambokonya yimba, koko oleka mbidja ambutshi ande yimba?

Kɛnɛ kakokayɛ nsala: Sɛdingola dikambo sɔ dimɛna dimɛna. Onde mɛtɛ olonganyi ayɛ ndekaka ndjasha le ambutshi ande? Ko kana wɛ mbaki komonga la diɔtɔnganelo dia ngasɔ lam’asayɛ l’ambutshi ayɛ ko dui sɔ diaya la shɛngiya lo yoho yayɛ ya mɛna akambo. Onde yema ya kandjema mbaya la yɛ?—Tukedi 14:30; 1 Koreto 13:4; Ngalatiya 5:26.

Paka sho ndjasɛdingola l’otema ɔtɔi ko sho nkadimola lo ambola ango. Eelo, ekɔ ohomba nsala ngasɔ. Naka nkumbo k’akilo ayɛ kekɔ kiɔkɔ y’ekakatanu waha pe lo nkumbo kanyu, kete nyekɔ l’okakatanu wendana la wadi l’omi, koko aha nyu l’akilo anyu.

Ekakatanu efula tombaka lo nkumbo naka wadi l’omi bu la kanyi ɔtɔi lo dikambo dimɔtshi. Onde wɛ kokaka mpemba dia monga kanyi ɔtɔi la olonganyi ayɛ? (Filipi 2:4; 4:5) Kɛsɔ mbakasale omi ɔmɔtshi la lo wodja wa Mexique lelɛwɔ Adrián. Nde mbutaka ate: “Wadɛmi akole lo nkumbo ka kɔlɔ. Ɔnkɔnɛ, lakasale la wolo diaha sho tshɔka mbala la mbala dia tenda nkumbo kande. L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi efula, lakayohembolaka losambi tshɛ la nkumbo ka wadɛmi. Dui sɔ diakela ekakatanu lo nkumbo kaso, nɛ dia wadɛmi akakombolaka mɛnana la nkumbo kande, djekoleko nyango.”

L’edjedja ka wonya, Adrián akayokitshakitshaka yɛdikɔ yande. Nde mbutaka ate: “Kânga mbeyami dia diɔtɔnganelo dia ma ma dia lam’asa wadɛmi la nkumbo kande kokaka monga la etombelo wa kɔlɔ le nde, lakashihodia dia mpembola diɔtɔnganelo la nkumbo ka wadɛmi ekɔ nto kiɔkɔ y’ekakatanu. Lakahembe lo yɛdikɔ yakoka dia monga la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ la nkumbo ka wadɛmi.”b

HEMBA DIA NSALA NGANƐ: Nyofunde nyu akɔ ahende lo dikatshi dikambo dialeka ntondja ekakatanu lam’asayɛ l’akilo ayɛ. Naka kokaka, tatɛ la mfunda wate: “Dimi mɛnaka oko . . .” Oma lâsɔ, ko nyu mengɔnya akatshi anyu. Oma l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, ko nyu nkɛtshanya kâmɛ nyu akɔ ahende lo kɛnɛ kakiyanya onto l’onto ndo nyu menda tɛdikɔ takokanyu mbɔsa.

OKAKATANU 2: Akilo ayɛ ndjatambiyaka l’awui wa nkumbo kayɛ ndo kofundɛka mbala la mbala kɛnɛ kahombayɛ nsala, etena kɛnɛ kele wɛ halɔmbi ndoko dako. Nelya lasɛna lo wodja wa Kazakhstan mbutaka ate: “Taketsha ɛnɔnyi esambele w’etatelo wa diwala diaso kâmɛ l’akilo ami. Vɔ wakamingolaka wonya tshɛ lo kɛnɛ kendana la yoho yami ya mbodia ana, yoho yami ya katɛ, kana ya nsola luudu ndo lo kɛnɛ kendana l’awui akina. Lakasawola dikambo sɔ dimi l’omɛmi ndo l’okilami wa womoto, koko akambo wakaleke ntshɔ lo kɔlɔ!”

Atɔndɔ wa nkamba la wɔ: Naka wɛ ambotshuka kana ambotshukama, kete wɛ aya bu nto l’ɛse ka lowandji laki ambutshi ayɛ. Lo ndjela Bible, “ote a pami tshe eli Kristu, la ote a umuntu eli pami.” (1 Koreto 11:3) Koko, oko wakatashidi diɛnya, oyadi pami kana womoto, vɔ pombaka nɛnya ambutshi awɔ. Tukedi 23:22 mbutaka ɔnɛ: “Uhukami aui wa sho lakakuti, tonyolaki nyo lam’ayandi usumbi.” Ko ayoyosala naka ambutshi ayɛ kana w’olonganyi ayɛ wambotamba elelo ndo woyanga dia nyofundɛ tokanyi tawɔ?

Kɛnɛ kakokayɛ nsala: Yanga dia ndjadja lo dihole diawɔ ndo dia nshihodia kɛnɛ kakotshutshuya dia mfɔnya ɔnɛ wekɔ lo ndjatambiya lo diwala dianyu. Ryan lakatatɛkɛtshi dikambo diande la diko mbutaka ate: “Lo tena dimɔtshi, ambutshi nangaka tsho mbeya dia kana vɔ weke ohomba le anawɔ.” Mbeyaka monga ko lo tena dimɔtshi aha l’okonda mbayatambiyawɔ lo diwala di’anawɔ ndo etena kɛsɔ mbeyaka monga ohomba nkamba la dako dia lo Bible diata ɔnɛ: ‘Nyokikanele kɔlɔ. Nyodimanyiyane kɔlɔ yanyu, naka onto ekɔ la okina la dikambo.’ (Kolosai 3:13) Ko ayoyosala naka yoho yayatambiya akilo ayɛ lo diwala dianyu amboleka konya akambo wolo ndo otondja ekakatanu lo diwala dianyu?

Atshukanyi amɔtshi wakɔshi yɛdikɔ ya mbidjɛ ambutshi awɔ elelo wakoka. Dui sɔ halembetshiya dia nyu pombaka mbadjɛ ɛlɛmbɛ.c Mbala efula wɛ pombaka tsho mɛnya hwe oma lo dionga diayɛ dia olonganyi ayɛ mbêta lo dihole dia ntondo. Ɛnyɛlɔ, Masayuki, lasɛna lo wodja wa Japon mbutaka ate: “Etena kakosha ambutshi dako, tetawɔke mbala kakɔ ɔtɔi. Ohɔ dia wɛ ekɔ lo nkenga nkumbo k’oyoyo. Ntondotondo, mbola kanyi y’olonganyi ayɛ lo dikambo diakɔ.”

HEMBA DIA NSALA NGANƐ: Yanga dia nshikikɛ wɛ l’olonganyi ayɛ kɛnɛ katondja ekakatanu lo diwala dianyu lo yoho yayatambiya ambutshi anyu lɔkɔ. Funda wɛ l’olonganyi ayɛ elelo wakokanyu mbidjɛ ambutshi anyu ndo nganɛ wayonyɔlɛnya elelo akɔ aha la nyu nshisha dilɛmiɛlɔ diawashanyu.

Nsɛdingola tokanyi tele l’akilo ndo mbewɔ dia ntshika tokanyi tawɔ ntondja ekakatanu lo nkumbo kanyu kokaka kitshakitsha ekakatanu watomba lam’asanyu la wɔ. Lo dikambo sɔ, Jenny mbutaka ate: “Mbala efula, ekakatanu waki lam’asaso l’ambutshi aso wakayaka oma lo nsaki yaso. Takeyaka kɔlɔ kakatakoka salanɛ naka onto mbutɛ olonganyi ande ɔnɛ ambutshi ayɛ mbele la munga. L’ekomelo takayotshikaka dia nkamba la munga y’ambutshi aso dia ntondja ewanu lam’asaso, ndo takalɔshanaka la dikambo diambotomba. Etena kɛnɛ, tamboleka monga la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ lam’asaso.”

[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]

YAMBOLA WATE . . .

▪ Naa waonga w’ɛlɔlɔ wele l’akilo ami?

▪ Ngande wakokami nɛmiya ambutshi ami aha la minya olonganyi ami yimba?