Ambola w’oma le ambadi

Kakɔna kakashola waa arkeɔlɔgɛ [anyangi w’emindo] kɛnya di’osomba wa Jeriko wakɔsama lo nshi ngana tsho?

Jashua 6:10-15, 20 mbutaka dia asɔlayi w’ase Isariyɛlɛ wakatshimbaka osomba wa Jeriko mbala ɔtɔi lo lushi l’edja ka nshi shamalo. Lushi l’esambele, wakatshimbe osomba mbala esambele. L’ɔkɔngɔ diko, Nzambi akakɔsha mpele dia wolo dia Jeriko, ko ase Isariyɛlɛ wakɔshi osomba akɔ. Onde anyangi w’emindo wakashola ɛngɔ kɛmɔtshi k’ɛnya dia okukelo wa Jeriko waki mondo, oko wadita Bible?

Lo nshi y’edjedja, osomba wakakukamaka etena kaki asɔlayi wambodinga mpele diatɔ ndo wambangemɛ dia mbɔlɔsha. Naka okukelo akɔ wambosala edja, anto wa l’osomba akɔ mbeyaka ndɛ mbo ya ndɛ suke la tshɛ yakawombe l’ediko. L’ekomelo etena kɔsa asɔlayi osomba, wakakokaka mbɔsa ɛngɔ tshɛ kakawalangaka, mbidja ndo mbo ya ndɛ tshɛ yakatshikalaka. Diakɔ diele anyangi w’emindo wakatane paka mbo ya ndɛ yema tshikitiki kana ndooko kaanga yangɔ l’atota w’esomba tshɛ wa la Palestine wakawalɔsha lo yoho ya lokuka. Koko atota w’osomba wa Jeriko ntshikitana la wasɔ. Dibuku Biblical Archaeology Review mbutaka ɔnɛ: “Wakashola dia lokema la diangɔ lakalanyema, onyake mpoke y’awomba yaki la ntɔngɔ.” Diɔ kotshaka nto ɔnɛ: “Dia ntana ntɔngɔ efula ya ngasɔ ekɔ dikambo dia laande.”

Bible mbutaka ɔnɛ ase Isariyɛlɛ kɔmbɔsa ema ka ndɛ kaanga ɔtɔi nɛ dia Jehowa kombasha dikimɔ dia nsala dui sɔ. (Jashua 6:17, 18) Tɔ mbutaka nto dia ase Isariyɛlɛ wakɔtwɛ Jeriko lo eleko kamɔnga akatshi, yema tshitshɛ oma l’ɔkɔngɔ wa dinela etena kaki ntɔngɔ tshavutshavu l’ediko wa l’osomba. (Jashua 3:15-17; 5:10) Ɔnkɔnɛ lamele ntɔngɔ yaki yeke tshavutshavu lo Jeriko oma l’ɔkɔngɔ w’okukelo shikikɛka dia okukelo akɔ waki mondo paka oko wadita Bible.