Jehowa Ekɔ lo Tshumanya Anto Ande ndo Ekɔ lo Kotsha Ehomba Awɔ dia Vɔ Kamba Olimu 8 9 11

L’edja ka deko, wanganelo w’oma l’ɔtɛmwɛlɔ a mɛtɛ wakayodianganaka lo kɛtɛ k’otondo. Tɛmwɛlɔ efula dia l’enyɔ diakalame wetshelo ɛmɔtshi wa lo Bible, koko wakaleke ndjela ditshelo di’ashidi la ditshelo efula di’apanganu. Dikongelo di’okalwelo wa Kristo diakayetshamaka l’ɔkɔngɔ.​—⁠Ɛdika la Mateu 13:​24-30, 37-43.

Koko, Yeso akate di’anto mambalɛka okalwelo ande! Olui ɔmɔtshi w’anto wa l’Allegheny (Pittsburgh), lo Pennsylvanie, U.S.A., wakasalaka dikambo sɔ. Oma l’etatelo k’ɛnɔnyi 1870, Charles Taze Russell l’angɛnyi ande amɔtshi wakayasha lo wekelo wa tshɔtɔpɔngɛ ndo waha la shɔnɔdi wa Bible lo kɛnɛ k’endana l’okalwelo wa Kristo. Nto, vɔ wakatatɛ la nyangayanga mɛtɛ ka lo Bible lo kɛnɛ k’endana la wetshelo ekina efula w’ohomba. Ɔsɔku mbakatatɛ elimu waki Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lo nshi yaso nyɛ.​—⁠Mateu 24:⁠42.

Olui ɔsɔ wakayomanaka fundo ɔnɛ wetshelo wa Losato l’osanto kema l’etshina kawɔ lo Bible, koko Jehowa ndâmɛ kele Nzambi ndo Otungi kanga-wolo-tshɛ; ndo ɔnɛ Yeso Kristo ekɔ etongami Kande ka ntondo, Ɔn’ande ɛtɔi, ndo spirito k’osanto kekɔ wolo wahɛnama wakamba Nzambi lawɔ olimu koko aha onto ɔmɔtshi mbêtɔ. Olui ɔsɔ wakayoshihodiaka nto ɔnɛ anima mvɔkaka, koko vɔ kema ɛngɔ kahakoke mvɔ, ndo ɔnɛ eolwelo kele elongamelo kele le wambovɔ ndo dilanya diakawalamɛ anto wa kɔlɔ wahakadimola etema di’ekɔ elanyelo ka pondjo koko aha asui wa pondjo.

Olambwelo wa lɔsɛnɔ la Yeso oko oshinga w’etshungwelo k’anto akɔsama oko wetshelo w’ohomba wa lo Bible. Ntondo tondo, apami la amato 144 000 wakasɔnwama tatɛ mako eleko ka ntondo polo ndo l’etena kaso kɛnɛ pombaka tshungwama oma la kɛtɛ dia vɔ ndjâla ekitɔ kâmɛ la Kristo lo Diolelo dia l’olongo. Lawɔ akɔ ango, oma l’oshinga w’etshungwelo wakafute Kristo, miliyara y’anto, efula kawɔ wayolwama oma l’edo, wayokoma lo lokokele dia vɔ ndjɔsɛna pondjo pondjo lo kɛtɛ kayɔlɔmbwama oma l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo sɔ.

Russell l’asekande wakayɛnaka nto ɔnɛ wôngelo wa Kristo hatɛnama, ayonga lo nyuma. Tena di’Ase wedja, etena kele ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi tâkitɔ la dia mɛnama oma lo tshimbo ya lowandji lɔmɔtshi la kɛtɛ, kakahombe komɛ lo 1914. L’etena kakɔ, Diolelo dia Nzambi diakahombe mpikama l’olongo. Wetshelo ɛsɔ tanemaka paka le Ɛmɛnyi wa Jehowa ɛlɔ kɛnɛ.

Russell kâmɛ la asekande wakasambisha mɛtɛ shɔ lo ndjɛkɛ tshɛ oma l’ekimanyielo k’alako la k’abuku. Lo Lotena eduwa 1879, Russell akatatɛ la tondja numɛlɔ ka ntondo ka Phare de la Tour de Sion (ɛlɔ kɛnɛ vɔ kiêtaka La Tour de Garde). Nde akɔshi tɛdikɔ dia elimu tshɛ w’esambishelo waki Ambeki wa Bible nemanɛ la weshasha wa la lolango ndo ndoko ɛkɔngɔ wayɔkɔngwama lɔkɔ. Lâdiko dia kɛsɔ, diewoyelo diayosambishama diɛsɛ oma lo weolo wa la lolango wadja ambetawudi koko aha la mbafuta falanga. Russell ndâmɛmɛ akalambola falanga yakandakondja polo ndo l’etena kakɔ oma l’okanda ande.

Ambeki wa Bible wakatshumanaka kâmɛ l’elui, ɔsɔku mbakawetaka tshumanelo diawɔ l’etena kakɔ. Vɔ wakasanganaka polo ndo mbala shato lo lomingu dia ndjohokamɛ alako, ndjêka Afundelo la ndjɔ̂tɔ sanganya y’olimu. Esangɔ tshɛ, vɔ wakasɔnaka anto waki l’ɛkɛndɛ oko dikumanyi dia vɔ nɔmbɔlaka elimu wa lo nyuma w’olui l’olui.

Lo 1884, la Zion’s Watch Tower Tract Society akakongɛma oko tshunda di’aha l’oyango a falanga la Pennsylvanie. Ɔnɔmbɔdi wa tshunda sɔ akahombe sɔnwamaka ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi. Ehomɔ kɛsɔ k’emala la ntondo ka lɛɛta, kâki konemanɛka kânga yema la lɔsɛnɔ l’onto ɔmɔtshi, kakahombe pamia olimu wa wetshelo wa Bible. Charles T. Russell akasɔnwama oko ɔnɔmbɔdi ndo bilɔ kande kakɔsamaka oko mbalasa kalɔmbɔla tshunda diakɔ.

Weolo w’eshika wakadjama dia dianganya olimu lo wedja ekina. Olimu akɔ wakakome lo Canada ndo l’Angleterre l’etatelo k’ɛnɔnyi 1880. Lo 1891, Russell akɔshi lɔkɛndɔ lakandatakindolaka lo Mputu la lo Lɛkɛ l’Ehotwelo ka wonya dia tênda woho wakokawɔ dianganya mɛtɛ lo wedja ɛsɔ. L’etatelo k’ɛnɔnyi 1900, mbalasa mɔtshi yaki la Société yakadihwama l’Angleterre, l’Allemagne ndo l’Australie.

Lo 1909, mbalasa kalɔmbɔla olimu kaki la Société Watch Tower kakasɛkwama otsha la Brooklyn, New York, dia pamia olimu w’esambishelo l’andja w’otondo. Akayɛnamaka ohomba dia mbata tshunda dia hende dialɔmbwama oma l’ɛlɛmbɛ wa Mbolamatadi ka la New York, tshunda di’etama ɛlɔ kɛnɛ ɔnɛ Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Lo 1914, l’Association internationale des Etudiants de la Bible akasalema la Londres, l’Angleterre dia pamia elimu w’Ambeki wa Bible lo Commonwealth k’ase Grande-Bretagne. Ɛlɔ kɛnɛ, atshunda amɔtshi 100 w’emala la ntondo ka lɛɛta wekɔ lo kambɛ la Société Watch Tower olimu lo wedja efula wa l’andja. Oko wosukamewɔ oma lo weshasha wa la lolango la oma le akambi wahone difuto, atshunda asɔ tshɛ ndola la ngandji k’anto.

Lo 1916, Charles Taze Russell akavu, ko Joseph Franklin Rutherford akɔhɛnɛ oko ɔnɔmbɔdi wa la Société Watch Tower. Oya l’ekomelo ka Ta dia Ntondo di’andja w’otondo, Ambeki wa Bible wakadjama l’ehemba wa mamba oma l’ɔhɛnyɔhɛnyɔ, ɔhɛnyɔhɛnyɔ ɔsɔ wakakome lo kiondoko yawɔ lam’akadjama anangɛso enanɛi waki l’ɛkɛndɛ lo mbalasa ka woke ka la Société l’Amɛrika lo lokanu la shidi. Olimu w’Ambeki wa Bible wakayɛnamaka oko wambɔla yɔ̂. Koko lo 1919, Akristo asɔ wakatshungwama ndo wakayindjama, ko l’etena kakɔ olimu w’esambishelo wakatatɛ la pama ɔtɛkɔya.

Oma l’ekimanyielo ka mbalasa ka woke kaki la Société, olui w’Akristo w’akitami tshɛ, Ambeki wa Bible, kôpekɔ dia mbisha wanɛ tshɛ wotshumanyi kâmɛ lawɔ l’ɔlɔngɔswamelo mma dia lo nyuma lo tena diadiɔ. Oko waki etshumanelo k’Akristo w’akitami wa l’eleko ka ntondo “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ” wakatɛkɛta Yeso, yoho yakɔ yâmɛ mbakenga olui w’Ambeki wa Bible w’akitami wamboyakimɔ l’olimu wa Diolelo etshumanelo ka “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ” wa l’etena kaso kɛnɛ. Etena kakaye Yeso dia ndjembola etshumanelo, nde akatane etshumanelo kɛsɔ kasha anto wa lo luudu lande mma; ko nde akakikitsha lâdiko a diangɔ diande tshɛ.​—⁠Mateu 24:​45-47, NW; Luka 12:⁠42.

Tena dimɔtshi l’ɔkɔngɔ wa Ta dia Ntondo di’andja w’otondo, akɛnama hwe ɔnɛ Diolelo dia Nzambi la dia Kristo diakahikama l’elongo lo 1914. Lawɔ mbele, ɛtɛkɛta wa Yeso ɛnɛ wakakoke kotshama tshɛ: “Lukumu l’ololo lone la diulelu layusambishama lu kete tshe, uku omenyi le wedja tshe. L’okongo diku, ekumelu kayuya.” Joseph F. Rutherford akahɔhɔla la mbɔsa tɛdikɔ tshɛ dia olimu wa diewoyelo dia Diolelo sambishama le lofulo la woke l’anto.​—⁠Mateu 24:⁠14.

Tatɛ malawɔ, la Société akɔshi tɛdikɔ dia ndjâla la yândjo yande hita y’ofundelo lɛnɛ ayokambaka anto wamboyakimɔ le Nzambi aha la nyanga difuto, dia tetemalaka tondja abuku w’endana la Bible l’oshinga wa kɛ̂se. Ambeki wa Bible tshɛ wakakeketshama dia kambaka mbala la mbala l’esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo. Lo wedja ɛmɔtshi, wakahandjolaka asawo w’oma lo Bible l’aladiyo.

Ntondo ka 1918, Ambeki wa Bible wakashihodia ɔnɛ oweso w’esambishelo kawɔ aki dia tshumanya atshikadi w’ɛsɔnami wambelamɛ dia toyala suke la Kristo Yeso l’olongo ndo dia mbewola andj’ɔnɛ oma l’elombwelo kaki Jehowa kayaye. Dikambo dia tshumanya wanɛ wayoyohandɔ l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo di’etena kɛnɛ ndo ndjɔsɛna la kɛtɛ, kondeka mbidjama yimba. Koko, tatɛ oma lo 1918, dako diaki l’ɔtɛ adiɔ ate: “Miliyɔ y’anto yele la lɔsɛnɔ etena kɛnɛ hawovɔkaki,” diakashama l’ahole efula.

Lo 1923, wekelo ɔmɔtshi wotumbi oma lo wɛla wa Yeso w’endana l’ɛkɔkɔ la mbudi wele lo Mateu 25:​31-46, wakashola ɔnɛ: la ntondo k’Armagɛdɔ, angɛnyi wa losembwe waki kombelamɛ otsha lo Diolelo dia l’olongo, ndo vɔ lawɔ, wayetaɔma oma le Nzambi ndo wayoka l’Armagɛdɔ. Lo 1935, wekelo okina akɛnya dia anto asɔ wɛdikami l’ɛkɔkɔ mbele olui a woke w’anto waheyama mbadia wakɔndwama lo Enyelo 7:​9-17. Vɔ wayotshumanyema oma lo wedja tshɛ ndo wayonga l’elongamelo ka mbika lo Fɔnu ka Woke ndo kondja lɔsɛnɔ la pondjo la kɛtɛ. Olembetshiyelo ɔsɔ wakanyomotshutshuya olimu w’esambishelo la wolo tshɛ.​—⁠Joani 10:⁠16.

Lo 1931, Ambeki wa Bible wakayɔsaka lokombo la Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ntondotondo, vɔ wakeyamaka oko Ambeki wa Bible, Ambeki wa Bible wa l’andja w’otondo, ase Etatelo ka Lowandji l’ɛnɔnyi kinunu la ase Watch Tower. Wakayowaɔlɛka ndo ɔnɛ Aseka Russell la Aseka Rutherford. Ndoko lokombo ɔtɔi la l’atei a kombo shɔ lakasunganaka lawɔ mɛtɛ. Lam’ele lokombo l’Akristo lakɔlamɛ le ambeki wa Yeso wa l’eleko ka ntondo oko akalɔngɔsɔla Nzambi, lakɔlamɛ ndo le wɔ, elui ekina efula wakayelaka wetshelo wa kashi wakayoyaɔlɛka lokombo lɔsɔ ndo vɔ lawɔ. Dia tshikitana la miliyɔ y’Akristo wa l’enyɔ, vɔ wakahombe monga la lokombo lɔmɔtshi lakɛnyaka hwe ɔnɛ: wanɛ mbele ambeki wa mɛtɛ wa Kristo wa l’etena kaso kɛnɛ.

Wekelo w’Afundelo mɛnyaka hwe dia oko wele Jehowa akete wodja w’Isariyɛlɛ ate: ɛmɛnyi ande, yoho yakɔ yâmɛ, l’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ, sunganaka dia wodja wamboyakimɔ le nde dia mbewoya lokombo lande la sangwelo diande mbɔlamɛ ɔnɛ: Ɛmɛnyi wa Jehowa. Mɛtɛ, lokombo lɔsɔ lakatshikitanya Akristo, atɛmɔdi wa mɛtɛ wa Jehowa, la wanɛ tshɛ wayasɛma ɛlɔ kɛnɛ ɔnɛ Akristo mbêwɔ.​—⁠Osambu 83:18; Isaya 43:​10-12.

Lo 1942, l’etena kakalɔ̂maka Ta dia Hende di’andja w’otondo, Joseph F. Rutherford akavu, ko Nathan H. Knorr akɔhɛnɛ oko ɔnɔmbɔdi wa la Société Watch Tower. Pɔlɔfɛsi yakɛnyaka hwe ɔnɛ l’ɔkɔngɔ wa ta ayoyala etena ka wɔladi ndo ka lotshungɔ la tshenyi tenyi, ko ayosha olimu w’esambishelo diaaso dia vɔ diangana efula la ntondo k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo di’etena kɛnɛ. Lo Yâta afusa 1943, la Société Watchtower akâte Kalasa ka Galadɛ dia ndowanya ekambi wa lo tena ndo lo tena dia vɔ kamba olimu wa misiyɔnɛrɛ lo wedja ekina. Yema l’ɔkɔngɔ, l’ɔnɔnyi akɔ wâmɛ, wetshelo wa lânde w’endana la olowanyelo wa l’olimu wakayokotshamaka lâdiko dia ekongelo ka lomingu tshɛ ka sanganya y’ɔtɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa.

Lo 1950, la Société akatatɛ tondja ndjelo ya Les Saintes Ecritures ​—⁠ Traduction du monde nouveau, ɔsɔ aki okadimwelo wa Bible oma l’ɛtɛkɛta wa l’etatelo oya lo Angɛlɛ wa lo nshi yaso nyɛ. Ekadimwelo kɛsɔ k’oshika, ka wɔdu lo shihodia Bible ndo kele l’oshinga wa kɛ̂se l’olui w’abuku waki la Société, kakayala ekimanyielo k’efula l’olimu w’esambishelo. Ɛlɔ kɛnɛ, olekanyi miliyɔ mɔtshi 70 y’abuku akɔ wakatombe l’ɛtɛkɛta 12.

Oya l’ekomelo ka 1993, olekanyi miliyɔ nyɛi y’Ɛmɛnyi wa Jehowa waki lo kamba olimu w’esambishelo lo wedja olekanyi 230 la asɛnga wa lo ndjale. Ehwelo ka nyɔi ka Kristo kakasanganya lemba la woke l’ampokami lahatongaka lo tshumanelo diawɔ 73 070, mbut’ate anto 11 865 765 mbaki lawɔ.

Mɛtɛ Nzambi ekɔ lo kamba l’Ɛmɛnyi wa Jehowa olimu, dui sɔ tomba oma l’olimu awɔ wa tshete, oma lo kâmɛ kawɔ ka l’andja w’otondo, oma l’ohetoheto wele lawɔ dia mamɛ̂ lokombo la Jehowa ndo dia sambisha Diolelo diande, oma lo lɔkɛwɔ lawɔ la pudipudi, oma lo dilɛmiɛlɔ diawɔ dia Bible k’otondo, kɛnɛ k’ɔsawɔ oko Dui dia Nzambi diahate kashi, ndo oma lo yoho yambowotshungɔ oma lo dikanyikanyi la oma l’ɔtɛmwɛlɔ w’ɛdiɛngɛ.

Totshapita tayela tayokɛnya woho wakokayɛ kondja wahɔ oma lo ohikamelo ɔsɔ w’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ wa Nzambi.

• Naa wetshelo w’ohomba wakatshikitanya Ambeki wa Bible la tɛmwɛlɔ dia l’enyɔ na?

• Naa atako wotshikitanyi wakatakola Ambeki wa Bible lo kɛnɛ k’endana l’ɔlɔngɔswamelo awɔ polo lo 1918 na?

• Woho akɔna wokokiso mbuta ɔnɛ olui ɔsɔ w’akitami w’Ambeki wa Bible mbakakenge “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ” wa lo Mateu 24:​45-47 (NW) na?

• Naa olembetshielo ɔmɔtshi wa sangwelo dia Nzambi wakanyomotshutshuya olimu w’esambishelo la wolo tshɛ dia vɔ diangana na?

• Lokombo Ɛmɛnyi wa Jehowa, lekɔ lo kambɛ sangwelo diakɔna olimu na?

• Naa tolembetelo tɛnya ɔnɛ mɛtɛ Nzambi ekɔ lo kamba l’Ɛmɛnyi wa Jehowa olimu na?

[Esato wa lo lɛkɛ 8]

C. T. Russell lo 1879

Numɛlɔ ka Lotena eduwa 1879

Olui wa ntondo w’Ambeki wa Bible, la Pittsburgh, Pa.

[Esato wa lo lɛkɛ 9]

Mbalasa ka woke kaki la Société, 1889-1909, la Pittsburgh, Pa.

Bilɔ yalɔmbɔla, 1909-1918, la Brooklyn, N.Y.

Edjaselo k’akambi wakamba lo mbalasa ka woke ka la Brooklyn, N.Y., 1909-1926

[Esato wa lo lɛkɛ 10]

Mbalasa ka woke ka l’andja w’otondo k’Ɛmɛnyi wa Jehowa la Brooklyn, New York, U.S.A.

L’olongo, lo lonya la lɔmɔsɔ: Luudu lele la wa Bilɔ

L’olongo, lo lonya l’omi: Mvudu y’edjaselo

L’ɛse, lo lonya la lɔmɔsɔ: Yândjo y’ofundelo

L’ɛse, lo lonya l’omi: Olimu w’otomelo w’abuku

[Esato wa lo lɛkɛ 11]

Dako dia l’aladiyo di’oma le J. F. Rutherford

Lofunda ekanda la ntondo la lotshindja laki la Société Watchtower lakatshindjamaka oma le anto wakayakimɔ la lolango lawɔ

Bible ka Traduction du monde nouveau, kambodiangana ɛlɔ kɛnɛ l’ɛtɛkɛta 12